Geen tegenstelling tusschen de Linggadjati's
Nationalisatie van het vervoer in Engeland
Indië-Zending vraagt onze volle aandacht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
DONDERDAG 19 DECEMBER 1946
ALDUS MINISTER JONKMAN
IN TWEEDE KAMER
(Vervolg van Pag. 1)
De minister houdt staande, dat het een
politiek accoord is, geen juridisch document.
Voor belangrijke wetgevende maatregelen^
een ronde tafelconferentie bijeen te roepen
wordt door de Regeering overwogen, opdat
kan worden nagegaan, hoe de aangelegen
heden der Unie het best kunnen worden
geregeld. Men bedenke ook, dat het politiek
accoord nog zoo weinig brengt, dat artikel
15 wettige maatregelen eischt voor de over
bruggingsperiode. Bij de uitwerking van de
overeenkomst zal er wellicht gelegenheid
zijn om de Commissie-Generaal uit te brei
den met personen, die bereid zijn zich op de
basis der overeenkomst te plaatsen.
Het is onjuist, aldus de minister, om met
prof. Romme een tegenstelling te zien tus
schen de beide Linggadjati's. De overeen
komst moest nu eenmaal een zekere vaag
heid hebben. Men denke aan haar karak
ter en aan de omstandigheden, waarin ze
tot stand' kwam. Het moest onvermijdelijk
een compromis worden. De beste typeering
üs, dat het is een .politiek accoordna be
sprekingen, die tot een afspraak hebben
geleid, dat een definitieve overeenkomst op
deze basis zal worden nagestreefd.
Voordat de ontwerp-overeenkomst in het
Parlement kon worden gebracht, moest
dit was natuurlijk een toelichting en een
Regeeringsverklaxiing hieraan worden toe
gevoegd. Deze drie stukken vormen één ge
heel.
Vóór de onderteek endng moet vaststaan,
dat ook de tegenstander toelichting en
Regeeringsverklariaig aanvaardt, hetgeen
dan duidelijk moet wonden aangegeven, b.v.
door middel van een briefwisseling tusschen
de partijen.
Dit alles is niet zoo verwerpelijk als wel
"Wordt gezegd, al erkent de minister het be
zwaar met het oog op de arbitrage. Deze
eischt uiteraard een juridische beschouwing.
Deze arbitrage is op het laatste oogenbldk
om psychologische redenen in het stuk ge
komen, doch partijen hadden geen tijd, de
draagwijdte te overzien van deze bepaling.
De Regeering stelt zich voor, dat de Com
missie met de „Indonesische" delegatie over
leg zal «plegen, dat dit punt in een afzon
derlijk 'reglement tot genoegen van beide
partijen geregeld zal worden.
Wat betreft de bindende notulen, het
geldt hier politieke besprekingen, waarbij
men soms tot een bijzondere formuleerdng
tijdens de onderhandelingen komt. Zonder
toestemming van de tegenpartij kunnen de
notulen niet worden overgelegd, maar de
Regeering is bereid, publicatie te bevor
deren,.
Vrij algemeen is men overtuigd, dat in ar
tikel 1 van de Grondwet de Overzeesche Ge-
biedsdeelen worden miskend.
Terecht wordt op de Grondwet ge
staan, maar de Grondwet heeft zulke
omstandigheden, als zich thans hebben voor
gedaan, niet kunnen voorzien. Trouwens,
elke codificatie blijft bij de omstandighe
den achter. Op dit gebied zijn we trouwens,
aldus de minister, geenszins zonder antece
denten.
De Regeering wil, als oplossing in de Ko
loniale verhoudingen, zoeken naar een vrij
heid in hoogere eenheid. Zij heeft getracht,
deze oplossing te vinden, niet in den vorm
van confectiewerk, maar van maatwerk.
De Koninklijke rede van 7 December 1942
heeft den weg gewezen. In deze rede is als
eisch gesteld het verwezenlijken van vrij
heid, gelijkwaardigheid en eenheid.
De Minister^ wil niet ingaan op de geop
perde mogelijkheid, de Regeering straf
rechtelijk te doen vervolgen, een mogelijk
heid, door den heer Vonk gesteld. Wat de
Regeering deed, kan geacht worden te zijn
in het belang van den Staat, hetgeen zich
met de eischen van een strafrechtelijke ver
volging niet verdraagt. In de rede van den
heer Vonk was de stem te beluisteren van
het oude Koloniale behoud, aldus de Mi
nister, die ook verder den heer Vonk zeer
scherp bestreed.
In de opvatting der Regeering kan het
Koninkrijk het karakter van eiken federa
tieven vorm hebben. Het is onjuist, een ver
gelijking te trekken, zooals de. heer Schou
ten deed, met het illegaal verzet, omdat de
Regeering het voorbeeld zou geven van ille
galiteit.
Vanaf de 7 Decemiber-redé rs gehinkt op
de unitarische en op de federatieve ge
dachte. De 7 December-rede ging nog sterk
uit van de unitarische gedachte, maar had
ook kenmerken, aan de federatieve ge
dachte ontleend. Ook in de andere stuk
ken, welke daarop zijn gevolgd, treft de
tweezijdigheid. Thans gaat de Regeering
meer staan op het federatieve been, en de
Regeermg betwijfelt, of men met de Grond
wet in de hand hiertegen zoo sterk kan
opponeer en.
Er is meeningsverschil geweest, er
kent de Minister, op dit punt tusschen
Regeering en Commissie-Generaal,
waarbij de Lt.-Gouverneur-Generaal in
derdaad betwijfeld heeft of.htf een an
dere opvatting voor zijn rekening mocht
nemen.
De overeenkomst mocht gelezen worden
In haar elfen tekst, en niet naar van elders
ontleende interpretatie. Dat geldt ook voor
hetgeen ze zegt over de organen en over de
plaats van het hoogste overheidsgezag. Er
mag geen machtsstrijd ontstaan tusschen de
deelen en organen der Unie, in verband
waarmede een conflictenregeling in het uit
zicht is gesteld.
De Regeering is van oordeel, dat het Unie
begrip op gelukkige wijze in de overeenkomst
is neergelegd. De Koning wordt daarbij ge
zien als het Oranjehuis, dat zich onpartijdig
boven de Unie aan d.3 zaken van de Unie
wijdt. Deze zienswijze maakt het den Indo
nesiërs gemakkelijker de Unde onder het Ko
ningschap te aanvaarden.
Wat betreft de erkenning van de republiek,
die we in den aanvang, aldus de minister,
allen hebben gezien als een Japansch pro
duct, is reeds in de wet op dje Commissie-
Generaal erkend als een politieke realiteit.
De, republiek zal krachtens de overeenkomst
«•b der staten van de Vereengide Staten van
Indonesië worden. Zij zal vertegenwoordigers
in het buitenland slechts kunnen aanbeve
len. De de facto erkennirfg van de republiek
kan de republiek nog wel eens zeer zwaar
vallen. De erkenning beteekent slechts, dat
het karakter niet in 't kader van de bestaan
de Nederl.-Indische staatsregeling kan wor
den omschreven. Het beteekent, dat de re
publiek een staat kan worden binnen de
Vereenigde Staten van Indonesië, als die over
eenkomst zich ontwikkelt naar haar inhoud.
Inderdaad voltrekt de nakoming van het be
stand zich op zeer'on'bevTedigende wijze. De
regeling van de 2 km is niet van dr Van
Mook, maar van het Britsche opperbestuur,
en er is juist ernstig bezwaar tegen gemaakt.
Op den grondslag van het accoord willen
we aan de republiek gelegenheid geven te
laten zien, dat ze inderdaad, en wel op de
mocratische wijze, het gezag kan uitoefenen.
Bij di3 overeenkomst zijn de rechten van
het individu binnen de republiek gewaar
borgd.
Aan de soldaten zal duidelijk gemaakt
moeten worden, dat ze een taak hebben in
de nieuwe gezagslegitimatie.
Het lag voor de hand, dat vooral met de
aanhangers der republiek is gesproken. Ook
met vertegenwoordigers van andere groepen
zijn echter besprekingen gevoerd.
Maar als het accoord nu niet wordt na
gekomen? Dan zijn partijen uiteraard niet
meer gebonden en zullen nieuwe besprekin
gen geopend moeten worden met erkenning
van elks verantwoordelijkheid.
Vallen onder de fundamenteele rechten
ook zending en missie? Uitdrukkelijk is
overeengekomen dat onder de nieuwe rege
ling zending en missie tenminste eenzelfde
vrijheid zullen hebben als onder de huidige
Indische staatsregeling.
De minister kan niet op alle gestelde vra
gen ingaan en meent zich te kunnen beper
ken, ook omdat door verschillende sprekers
een antwoord in den zin der regeering is
gegeven. Men is vóór of tegen, ondanks alles
wat tegen of voor is. Ook is om een uit
spraak gevraagd. Maar het betreft hier geen
voorstel en een motie ligt nog niet ter tafeL
Indien er geen motie komt, meent de Re
geering, dat de Kamer haar toelaat te doen
wat ze voornemens is te doen.
(De vergadering duurt voort).
Langzaam maar zeker komt Nederland weer aardig in zijn bruggen te zitten. Dit is het gat in
de brug bij Zaltbommel, waar, „weer en wind dienende", 10 Januari het leed geleden zal zijn.
EDEN ACHT ZULKS EEN
NATIONALE RAMP
Het Engelsche ontwerp voor nationalisatie
van het vervoer omvat de nationalisatie der
spoorwegen, wegen, vervoer, kanalen en
dokken; deze komen onder het beheer van
een vervoerscommissie van vijf leden, die
voor de uitvoering van haar werkzaamheden*
een leening zal mogen sluiten tot een bedrag
van 250 millioen pond sterling. De beschik
baar gestelde compensatie wordt op meer
dan 1000 millioen pond sterling geschat.
Dit ontwerp is in het Engelsche Lagerhuis
reeds in tweede lesing aangenomen en gaat
nu eerst ter bespreking naar een commissie
van 50 leden, waarin alle partijen vertegen
woordigd zijn, alvorens door het Hoogerhuis
in behandeling te worden genomen.
Anthony Eden, de oppositie vertegenwoor
digende, heeft o.m. verklaard, dat indien
het wetsontwerp tot wet wordt, zulks een
groote nationale ramp beteekent.
Blum muilkorft zijn
ambtenaren
Als eerste maatregel van Leon Blum's ka
binet is een .muilkorf-wet" uitgevaardigd,
volgiens welke het aan Fransche regeerings-
amjbtenaren verboden is persconferenties te
houden of interviews te verleenen dan wel
radio-toespraken te houden, zonder daartoe
gemachtigd te zijn. Volgens opvattingen van
journalisten zal deze maatregel waarschijnlijk
sterken tegenstand ontmoeten. Deze maat
regel zal niet aan de Assemblée ter goedkeu
ring worden voorgelegd en ook niet bij wijze
van presidentieel decreet worden uitgevaar
digd, doch is genomen op verantwoording
van het kabinet.
IN EEN WAK GEREDEN EN VERDRONKEN
Aan de Delftlaan in Haarlem-Noord is gis
termiddag een 13-jarige jongen bij het schaat
senrijden op de Delft in een wak gereden
en verdronken. Dit is het eerste slachtoffer
van het ijs in Haarlem.
Voor ruim 100 millioen aan
geroofde goederen terug
Waaronder f 23 millioen aan zuiver
industrieele goederen
Van de destijds door de Duitschers ge
roofde goederen is er thans voor een totale
waarde van ruim f 100 millioen naar ons land
teruggebracht, waarvan een zeer belangrijk
deel van de Ned. Spoorwegen en aan de
Scheepvaart. In dit bedrag is voor f 23 mil
lioen aan zuiver industrieele goederen be
grepen. Procentsgewijs kwamen er aan ma-,
chines 30 pet, aan tramwagens 100 pet, aan
spoorwagons 50 pet 'en aan locomotieven 87
pet terug. Van de cultureele goederen wer
den tot nu toe ruim 3400 kunstvoorwerpen
en ruim 4000 kisten met boeken teruggevoerd.
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen: te Biervliet (toez.) J. A.
Alsfelt te Helenaveen; te Ee (Fr.) J. Kra
nendonk te Oosterzee-Echten; te Den Ham
(2e pred. pl.) J. Koele te Genderen; te Tzurn
A. Kentie te Sn eek.
Aangenomen' naar Wolsum c.a. C. C.
Addink, cand. te Utrecht.
Bedankt: voor Oosthejn (toez.) T.
Steenbeek te Wateringen.
Geref. Kerken
Tweetal: te Alteveer I. Groenenberg te
Nederhorst-ter Berg en D. v. d. Wielen te
Boornbergum.
Beroepen: te Schoonrewoerd J. Kars-
ten, res. veldpred. te Eelde.
Aangenomen naar Lennep W. Seinen
te Baarn.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen: te Midwolda (Old.) A. Grup-
pen te Elburg.
PERSONALIA
Te Amsterdam overleed op 70-jarigen
legtijd de heer J. H. Linschoten een bekende
figuur in het Geref. kerkelijk leven. De over
ledene was meer dan 20 jaar leider van het
kerkelijk bureau te Amsterdam en ruim 25
Jaar ouderling. Hij was o.m. lid van de ge
nerale synode en voorzitter van de Centrale
Ouderlingenconferentie
PROMOTIES
LEIDEN, 18 Dec. Gepromoveerd tot doc
tor in de wis- en natuurkunde op proefschrift
„Naphthochinonen en Bioluminescentie", C.
J. P. Spruit te Scheveningen; tot doctor in
de Geneeskunde op proefschrift „Over de
zoogenaamde Primaire Streptococcenperito-
nitis"" C. C. Ridder van Rappard te Utrecht;
tot doctor in de Geneeskunde op proefschrift
„Een analyse van eenige werkingen van go-
nadotrope hormonen op het ovarium" F. J.
A. Paesé te Haarlem.
ACAD. EXAMENS
NIJMEGEN, 18 Dec. Geslaagd cand.
rechten jhr E. M. v. Nispen tot Pannerden
te Zevenaar; G. C. Robben te Goorle, A. N.
J M. Janssens te Roermond; C W. Janssens
te Maashees en J. G. Donker te Heyen.
GRONINGEN, 17 Dec. Geslaagd: cand. ex.
Godgeleerdheid mej A F Pluim, Gorssel en
W A Bijleveld, Groningen; cand. rechtsge
leerdheid mej M Wever, Nieuwe Pekela,
mej J C Niehoff, Winsum, L J B van 't Land
en J E Rademaker, beiden te Groningen;
cand. geneeskunde: H T Oterdoom, mej A E
H v d Veen, mej A Visser, K de Vries, J
Witkop, allen te Groningen, G E J Pieterse,
Den Haag, mej J B Verhagen, Enschede en
mej MAM Willemse te Grubbenvorst.
GRONINGEN, 19 Dec. Geslaagd voorbe
reidend ex. Godgeleerdheid: O. J. de Jong,
Gulemborg; doet. Godgeleerdh.: B. Klein Was-
sink. Alkmaar (cum laude); cand. rechtsge
leerdheid: mej. F. v. Deursen, mej. E. J.
Uitzinger, beiden te Groningen en E. H. de
Vrieze, Wijnschoten; cand. wis- en natuur
kunde (F): L. ten Haeff, Scheveningen en A.
J. de Groot, Lippenhuizen; idem (LK mej.
M. H. de Boer, Rotterdam en mej. J. J. Tim
mer, Groningen.
C.I.C.S.A.-EXAMEN
Geslaagd voor het examen „Aanteekening
Wijkverpleging" de zusters: M. J. Chr. de
Bas, A. A. van Breevoort, D. Brinks, E. Doe-
dens, A. van Egmond, T. Greep, N. M. Haage,
W. Haaksma, E. J. Harms, W. Henken, A. G.
Hiollenberg, J. Hoogeveen, P. Jansen, W. M.
van der Knaap, G. D. Kole, A. Laman, G. J.
Langeler, H. J. Meijer, M. van Reenen, M.
W. van Sevenhoven, C. J. Somt, L. Trip, B.
M. A. Vanhove, N. A. Verhage, D G. Zuur
mond.
OOK DE HERV. KERK ZET
SCHOUDERS ER ONDER
De door den oorlog zwaar geremde Zen-
ddingsarbeid in en de naaste toekomst van
Ned.-Inddë hebben recht op de volle aan
dacht van Christelijk Nederland, maar ont
vangen diie ook in moedgevende mate, zoo
dat alle bij de hoogste belangen der Inlan
ders betrokken organisaties zich insipannen
om den herbouw ter hand*te nemen. Geen
klein lichtpunt is, dat dit tijdstip nu samen
valt met de bewustmaking en bewustwor
ding der Ned. Herv. Kerk inzake haar roe
ping, om zelf en in haar geheel Zending te
drijven. Dit onderwerp heeft ook een his
torisch en achtergrond; in 1947 is het n.l.
150 jaar geleden, dat opgericht werd het
Ned. Zendelingengenootschap. Naarmate nu
in de Ned. Herv. Kerk de erkenning veld
De Wereldreis van Pietje Pluis en Jantje Joppe
Rrrr! Plotseling schoot de lamp een
eind verder naar omlaag; Jantje viel met
z'n neus precies op de omgekeerde emmer,
waardoor deze nog een eind verder over
Pietjes hoofd zakte en tegelijk kwam onge
veer het hele plafond in stukken en brokken
naar beneden. De behanger, die mevrouw ln
haar angst al opgebeld had, en die door de
^openstaande voordeur binnengekomen, was,
stormde de kamer binnen...»
98. Terwijl mevrouw Smits jammerend
aan haar schedel stond te voelen, waar min
stens twintig kilo gips op neergekomen was,
wilde de behanger naar Jantje en Pietje toe-
stormen, maar hij gleed uit over de stijfsel.
Onder 't vallen greep hij zich aan het snoer
van de lamp vast en daar dit beschadigd
was, kreeg hij de volle stroom door zijn rug-
gegraat. De stakker sprong als een dolleman
op en neer. Om hem te redden, trokken Jan
tje en mevrouw Smits hem aan z'n jaspan-
wisnt en toegepast wordt dat de Kerk zelve
Zendingsbasis moet zijn, zullen de verschil
lende corporaties plaatsmaken voor de veel
breedere en productieve kerkelijke Zending.
De doorwerking der beoogde idealen ge
schiedt door classioale en plaatselijke Zen-
da ngsc ommissie sdie daarbij gerugsteund
■worden door den Herv. Raad voor Uitw.
Zending, waartoe ook de Geref. Zendings-
bond behoort.
De in den oorlog sterk ontwikkelde zelf-
standigwordirn^ der Inheemscbe Kerken
houdt niet alleen in, dat verschuiving plaats
heeft in de richting van Inheemsphe voor
gangers. maar vooral, dat de opleiding
bijzondere zorg gaaf vragen. Wat de Neder -
landsohe zendelingen betreft moet zij aca
demisch worden, in verband waarmede de
miss. predikanten, na hun cand. examen
een 2-jarige speciale Zendings-opleiding ont
vangen. De huidige rector prof. dr H. Krae-
mer zal zooals bekend in April 1947
worden vervangen door dr E. Jansen Schoon
hoven.
De %endings-inkomsten zijn zoodanig ge
stegen, dat in 1945 totaal f 1.140.000 werd
ontvangen, van welk bedrag 4/5 voor Indië
besteed zal worden en 20 pet voor de op
leiding en het Zeaidiingsfoureau te Oegst-
geest. Naarmate de zendingsldefde wordt
versterkt, zal Nederland zijn hooge verant
woordelijkheid jegens de geestelijke belan
gen der Inlandsche bevolking te beter uit-
werkeh. Een der opmerkelijke gevolgen van
den oorlog is, dat de Inheemsche gemeenten,
dtie uit den aard der historie verdeeld waren,
elkander gevonden hebben. Kerken met
vroeger 200 leden, hebben nu 1000 leden!
Ook aan de opleiding van de Inheemsche
predikanten worden nieuwe en hooge
eischen gesteld. De Hoogere Theol. School
functionneert thans weer met een eerste
klas van 30 leerlingen. De ontwikkeling
werd in hooge mate gerugsteund door de
lofwaardige houding van talrijke zendelin
gen, die niet repatrieerden, doch naar hun
arbeidsveld terugkeerden.
Evenals de Zendingstaak in het algemeen
is die door de Christenvrouw verdeeld over
de thuis- en Indië-basis. In ons land zijn
daarvoor werkzaam 20 vrouwen- en medsjes-
ver eenigingen. 70 groepen en 7000 leden, die
het wekken van belangstelling ten doel
hebben Groot is de nood op verloskundig
gebied: men denke aan streken, waar 1 arts
is op de 180.(M zielen. Dan de lectuurvoor
zieninger zijn dorpen met'een
Bijbel en er zijn ook dorpen met 3 kerk
diensten per dag, terwille va.n de kleeding,
welke dan by beurtorde gedragen wordt.
