Branden te Schagen, Utrecht en Vlaardingen
Indië klaagt ons aan en zwijgen de Kerken?
Op voor Rijkseenheid
De Joden steeds dieper in het politiek moeras
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
MAANDAG 16 DECEMBER 19M
DANSLUSTIGEN VERRAST
IN „KOFFIEHUISJE"
Gisteravond om half tien is in het centrum
van Schagen door kortsluiting in een licht
kroon brand ontstaan in de balzaal van het
de verzekering gedekt. Persoonlijke ongelukken
kwamen niet voor.
Brand in de Hema te Utrecht.
Gistermiddag is brand ontstaan in de ge
sloten lunchroom op de eerste verdieping van
de „Hema" aan de Oudegradht te Utrecht. Liet
Gisteravond werden de danslustigen in een balzaal te Schagen opgeschrikt door rook en
vuur, dat in enkele uren tijds vier panden in de asch legde en vier andere zwaar beschadigde.
Noord-Hollandsch koffiehuis je, wa?r op dat
moment ongeveer 100 danslustigen aanwezig
waren. Aanvankelijk liet de brand zich vrij
onschuldig aanzien, maar daar de brandweer
eer^t na een half uur verscheen en slechts de
beschikking had over één motorspuit, kreeg
het vuur alle kans zich snel uit te brei'den.
Niet alleen het Noord-Hollandsche koffie-
huisje, maar ook de aangrenzende perceelen,
de kruidenierswinkel van J. Simons, wiens
vrouw eenige -dagen geleden een baby had
gekregen en met den jonggeborene ijlings»het
huis moest verlaten, de manufacturenwinkel
van Gré Veenis en het café van Kaper Vlam
brandden geheel uit. Ook heF distributie
kantoor vatte vlam, maar bleef vrijwel be
houden. Het liep evenwel belangrijke water
schade op, evenals drie andere gebouwen, nl.
de kunsthandel „De Schouw", het café „De
Gouden Engel" en het hotel Huiberts. Eerst
om half een, toen inmiddels brandweer-
materiaal uit Alkmaar, Barsingerhorn en
Schagerbrug was gearriveerd, kreeg men het
vuur onder controle.
Ver uit den omtrek was het publiek, aange
trokken door den rossigen vuurschijn, naar
Schagen gestroomd. Op de Gedempte Gracht,
aan welke straat de brand woedde, werd het
straatbeeld beheerscht door een warwinkel van
huisraad, dat inderhaast uit de brandende en
bedreigde perceelen was gehaald. Veel ervan
heeft schade opgeloopen,. vooral ook omdat er
veel water over is gespoten. Daar het boven
dien flink vroor, lag een groot gedeelte van
het huisraad al spoedig onder een laagje ijs
bedekt, terwijl ook de straat spiegelglad werd.
Groot sportgebouw te Vlaardingen uitgebrand.
In het massale sportgebouw met opgebouwde
tribunes, staande in het V.F.C.-sportpark te
Vlaardingen, is gisteravond tegen half zeven
brand uitgebroken. Daar de slooten rondom
het terrein met ijs bedekt waren, duurde het
geruimen tijd eer de brandweer water kon
geven. Het houten gebouw stond spoedig in
lichter laaie, zoodat de in oud-Hk>llandschen
stijl opgetrokken restauratiezaal en de kleed
kamers van de spelers, die juist van nieuwe
shirts waren voorzien, geheel uitbrandden,
terwijl ook in de opslagplaatsen al het
materiaal, w.o. een splinternieuwe grasmaai-
machine, een prooi der vlammen werd. De
schade wordt op ruim f 40.000 geschat. De
oorzaak zoekt men bij een der open «haarden
in de restauratiezaal. Een en ander wordt door
Weg
met Cheribon
(Vervolg van Pag. 1)
Hert bestuur van „Handhaving Rijkseen-
heid" heeft zich diaarbij de volgende punten
als beginsel gesteld:
1. Elke wijziging in de grondwettelijke struc
tuur en staatsorde des Rijks dient uitsluitend
te geschieden langs den door de grondwet
voorgeschreven weg. Iedere aan deze wijzi
ging voorafgaande bespreking mag slechts
het karakter dragen van voorbereiding eener
verandering in de Grondwet. Zij mag der
halve nimmer leiden tot besluiten, die den
grondwetgever bij voorbaat binden.
2. Handhaving der Rijkseenheid, in de eer
ste plaats tot uitdrukking komend in een
reëel gezag van de Kroon, is een noodza
kelijke voorwaarde voor de regeling der In
dische questie.
3. Het streven tot oplossing der moeilijk
heden worde gedragen door verantwoorde
lijkheid voor het lot der millioenenbevolking
van Nederlandsch-Indië, die recht heeft om
te leven in een rechtsstaat, op democratische
wijze georganiseerd, met inachtneming van
het beginsel van zelfbeschikking.
4. Zoolang de nieuwe structuur van het
koninkrijk niet is verwezenlijkt, behoort het
tot de taak van het Nederlandsche gezag de
volken in Ned.-Indië tegen onrecht en wille
keur te beschermen. Het dient daartoe over
de noodige machtsmiddelen te beschikken.
5. Aangestuurd dient te worden op het
spoedig bijeenkomen der Rijksconferentie.
6. Ter voorbereiding van de Rijksconferen
tie behooren besprekinigen te worden ge
voerd met vertegenwoordigers van alle be-
volkingsgoepen.
Het bestuur wordt gevormd door de hee-
ren: prof. dr P. S. Gerbrandy, mr J. R. M. v.
Angeren, lt.-gen. M. L. F. Bajetto. mr Th. M.
Bautz, prof. mr R. P. Cüeveringa, lt-adm. J.
Th. Fürstner, prof. mr E. G. J. Gimibrere,
prof. mr J. A. van Hamel, prof. mr A. C.
Josephus .Jitta, prof. v. Koningsberger, dr
J W Meyer Ranneft, mr P J. Oud, gen. L
H. Reijnders, J. Schouten, H. W. Tilanus, mr
G. Vonck, Ch. J. I. M. Welter, mr J. A. de
Wilde, gen. H. C. Winkelman, terwijl het
secretariaat wordt waargenomen door drs
W. Reyseger, Naseaulaan 20, Den Haag.
het zich aanvankelijk zeer ernstig aanzien,
dank zij het optreden van de met groot
materiaal uitgerukte brandweer en de hulp
van het Hema-personeel met eigen brand-
bluschapparaten kon het vuur vrij spoedig
worden bedwongen. Niettemin liep de eerste
étage flinke schade op en het geheele gebouw
vrij groote waterschade. Als mogelijke oorzaak
van den brand wordt een kookplaat opgege
ven, welke door het lunchroompersoneel bij
sluiting van dé zaak op Zaterdagmiddag niet
zou zijn uitgeschakeld.
„INITIALEN"
De heer N. G. J. van Schouwenburg, dir.
van heit Ned. Herv. Persbureau, heeft naar
aanleiding van de critiek op zijn stuk in „de
Nieuw.e Nederlander", waarin geprotesteerd
werd tegen de wijze, waarop in de verga
dering van de Anti-Revolutionnairen en
CJhristelijk-Historischen in den Haagschen
Dierentuin over de Indonesische kwestie ge
sproken is (zie ons blad van Maandag 9 de
zer), de volgende verklaring in genoemd blad
geplaatst:
„Het is geen oogenblik bij mij opgekomen,
door het geïncrimineerde artikel de eerlijk
heid van de bedoelingen der sprekers op die
vergadering en van die bezoekers, die met het
gesprokene hun instemming betuigden, in
twijfel te trekken. Nog veel minder bedoelde
ik te suggereeren. dat zij geen oprechte chris
tenen zouden aijn.
„Intussohen handhaaf ik het artikel in zijn
critische strekking. Onze geloofsgemooten, die
tegen Linggadijati zijn, kunnen zich er niet
over beklagen, wanneer zij scherp worden
bestreden. Zij plegen ook zelf geen blad voor
den mond te nemen. Zij aarzelen zelfs niet
de basis-overeenkomst als onchristelijk te
kwalificeeren.
„Voor zoover zij zich evenwel door het ar
tikel in hun heiligste gevoelens gekwetst
mochten gevoelen, bied ik hun daarvoor mijn
verontschuldigingen aan, omdat ik dat, ook
als de golven van het meeningsverschil hoog
opspatten, eenvoudige christenplicht acht".
Jeep bij Meppel twintig meter
weggeslingerd
Eén der inzittenden op slag gedood.
Op den verkeersweg naar Ruinerwold nabij
Meppel werd gisteren een uit Haren (Gr.)
komende jeep waarin 4 volwassenen en een
klein kind zaten, door een andere auto aan
gereden en 20 meter weggeslingerd. De heer
P. H. uit Haren werd op slag gedood en de
bestuurder P. B. in hopeloozen toestand naar
het Diaconessehhuis te Meppel vervoerd. Zijn
echtgenoote liep een wervelfractuur en een
hersenschudding op, terwijl de vierde inzit
tende ernstige verwondingen kreeg. Wonder
boven wonder kreeg het kind slechts onbe-
teekenende snij wonden. De inzittenden van
den anderen wagen kregen geen letsel.
DE ZAAK VAN EEN ANDERE
ZIJDE BEZIEN
Onder den titel .Jndië klaagt ons aan, hoe
lang zwijgen onze Kerken?" roept ds E.
Masselink, Geref. pred. te 's-Gravenzande in
de Westlandsche Kerkbode de, Kerken op
tot een sprekend getuigenis over de groote
rechtskrenking, die inzakte Indië bezig is
haar beslag te krijgen. Ds. M. schrijft oa.:
„Den politieken kant in den gangbaren zin
houden we er hier buiten; de economische
zijde, dat onze stoffelijke belangen gevaar
loopen, eveneens. Van de gerechtigheid van
Gods gebod zullen wij echter spreken. Het
eene wee is voorbijgegaan: de wereldrevolutie
en agressie van Germania en NipponEn
nu is het tweede reeds gekomen. Het is im
mers een radicale onttroning van de Over
heid, van Gods Dienaresse, wat thans in
Indië gebeurt ftn het is de kroon zetten op
de revolutie."
Na gewezen te hebben op de gelegenheids
inzichten van den idealist Sohermerhorn,
die begrippen als macht en gezag, noodzaak
en recht door elkaar haalt, gaat ds M. ver
der: „De #republiek" zal Indië vrij maken;
maar is de „regeering-Soekarno" ook maar
uit de verte een Volksregeering? Komen de
Indische volken werkelijk aan het woord?
Al de volkslagen? Of is het een kleine na
tionalisten-groep, die door Nippon in den
zadel geholpen nu door overmacht de
rest drilt en terroriseert? Dat men zelfs het
bendewezen moet toegeven is toch wel een
bewijs, dat de „regeering-Soekarno" de
goeden niet kan beschermen, noch de kwa
den straffen.
De #,republiek" belooft vrijheid aan alle
godsdiensten. Maar wie iets van den Islam
weet en ziet, hoe thans reeds Mohamme-
daansohe organisaties de vuist opsteken, is
er niet gerust op. Zelfs ds Verkuijl te Bata
via niet, hoewel zijn crediet op en zijn
goede wil voor „Indonesië" toch wel erg
groot zijn.
Wij willen geen Karel-de-Groote-Christen-
J dom, maar ook niet een Islam van dat
soort. En laten wij allen, ook de Zendings-
mensohe-n nooit vergeten, dat onze vrij
heidsoorlog tenslotte ging om de vrijheid
van godsdienst.
Wij mogen in geen geval blind en onge
voelig zijn voor het ontwaken van het Oos
ten. Het nationalisme, dat allang groeide
en nu hier en daar bruist, moet in zijn
waarde erkend worden. De Kerk moet
ronduit veroordeelen dat ellendige superio
riteitsgevoel, dat wij Westerlingen de heeren
zijn in het Oosten; zij moet getuigen tegen
het economisch dualisme, d.w.z. de tegen
stelling, hier hooge dividenden en ginds een
te lage levensstandaard. Dat vele blanken
debet zijn aan ons prestige-verlies in Indië
en dat Engeland ons .bondgenootschappe
lijke hulp" bewezen heeft op een manier,
die zeer aanvechtbaar is, al deze dingen
moeten wij eerlijk willen zien.
Maar, als de Kerk nu niet getuigt, ver
zuimt ze haar roeping. Het recht struikelt
in de straten. Indië roept om recht. Gods
gerechtigheid,.daar heeft het recht op. Min
der mag ons koninkrijk niet geven en dan
het recht naar alle kanten, ook het recht
van steeds groeiende zelfstandigheid. Maar
op dit moment moet aan de revolutietactiek
een halt worden toegeroepen.
De aanplakzuilen in de steden spreken,
zou de Kerk zwijgen? Hoe zal de Kerk
haar recht verliezen om over de gezagsver
houdingen ooit te profeteeren, wanneer ze
nu zwijgt."
Bouw van nieuwe laboratoria
voor de universiteiten
Op 't programma van den Rijksgebouwen
dienst
Aan de M. v. A. inzake de Onderwijsbe-
grooting ontleenen we, dat de Rijksgebouwen-
drenst een programma heeft opgesteld om
aan het nijpend tekort aan collegezalen en
practicumruimte bij de hoogescholen en uni
versiteiten tegemoet te komen. In 1947 zal
slechts een bescheiden begin kunnen worden
gemaakt met de volgende urgente voorzie
ning: R.U. te Leiden: Bouw van een nieuw
physiologisch laboratorium en verbouwing
van het Kamerlingh Onneslaboratorium; R.U.
te Utrecht: Bouw van een nieuw laborato
rium voor anorganische en propaedeutdsche
scheikunde en/of een instituut voor de fa
culteit der veeartsenijkunde; R.U. te Gronin
gen: Inrichting van een tandheelkundig in
stituut en/of een bacteriologisch laborato
rium; T.H. te Delft: Afwerking van het
scheikundegebouw en de bouw van een la
boratorium voor physische technologie, dan
wel voor bouwconstructies. Tenslotte zal een
begin kunnen worden gemaakt met het bou
wen van een boekenmagazijn voor de Uni
versiteitsbibliotheek te Leiden.
ZUIVERING MEDISCH PERSONEEL.
Weggezuiverd zijn T. C. Spruit, arts-direc
teur bij den Gem. Geneesk. Dienst te Rot
terdam; dr W. P. Hoogenboom, dir. van het
gemeente-ziekenhuis te Zaandam; J. J. van
Batenburg, gemeente-arts te Purmerend; en
M. Weysters, gemeentearts te Ophemert.
De beginselen, waardoor het Nat. Co-
mité tegen Cheribon zich in zijn op-,
treden wil laten leiden, zijn stuk voor stuk
belangrijk- en van een beteekenis, en dezelfde,
die wij in onze voorlichting over de Indi
sche kwestie steeds op den voorgrond heb
ben gesteld.
Zoo wordt in de toelichting op hetgeen het
Comité wenscht, al dadelijk stelling geno
men tegen een regeeringspolitiek, die. zelf
al te gemakkelijk zwichtend voor hetgeen
men meent te mogen zien als den loop der
historie, land en volk voor voldongen feiten
pleegt te stellen. De Volksvertegenwoordi
ging wordt bij dit laatste als het ware ge
forceerd in de noodzakelijkheid van een
Grondwetsherziening te berusten, welke de
zwakke regeeringspositie alleen maar sanc-
tionneert. Het Comité driikt dit aldus uit,
„dat de Grondwetgever op deze wijze bij
voorbaat wordt gebonden."
In het tweede door het Comité naar voren
gebrachte beginsel is neergelegd, de wensch,
om ook in Indië" aan de Kroon een reëel
gezag te verleenen. Inderdaad wordt de door
de Regeering afgelegde verklaring en vooral
de door de Commissie-Generaal overgeleg-
den ontwerp-overeeftkomst, hierdoor wel op
een bijzondere zwakke plek getroffen. Wij
herinneren slechts aan de trotsche verklaring
van Soekarno. dat, bij hetgeen in de ont
werpovereenkomst was bepaald, de Kroon
tot een bloote formaliteit.
Het derde beginsel stelt den eisch van den
democratischen rechtstaat.
Het is en blijft vreemd, dat velen, die hier
te lande sterk den" rechtsstaat voorstaan en
I rreid zijn elk manifest te teekenen, dat zich
richt tegen een inderdaad weinig aanlokke
lijker regeeringsvorm als in het Spanje van
Franco gevonden wordt, zich oogkleppen aan
leggen, zoodra Indië in het geding is.
Het is geheel in aansluiting op dit derde
beginsel, dat het vierde als taak van het ge
zag aangeeft de bescherming tegenonrecht
en willekeur.
Het zwakke Regeeringsbeleid heeft op dit
punt alle aanleiding gegeven tot diepe na
tionale schaamte. Wel werd bij herhaling in
het uitzicht gesteld, dat ook anderen in Indië
van hun opvattingen mochten doen blijken,
maar op Java scheen de regeering alleen
maar de sterk extremistische republiek te
kennen en verklonk de stem der regeerings-
getrouwe inheemschen als in de wostijn. Zeer
belangrijk zijn tenslotte de beide laatste be
ginselen, waarvan het comité wil uitgaan en
die een bij uitstek positieven klank hebben.
Deze beginselen wijzen, geheel op basis van
de bekende Koninklijke rede van 7 Decem
ber 1942, in de richting van een Rijksconfe
rentie, waarvan het spoedige bijeenkomen
wenschelijk wordt geacht en ter voorberei
ding waarvan besprekingen niet met som
mige, maar met alle bevolkingsgroepen nood
zakelijk worden genoemd.
Wij willen hopen, dat dit Nationale Co
mité, in een zeer bang uur van onze historie
tot stand gekomen, het zijne ertoe mag bij
dragen om nog een wending ten goede tot
stand te brengen.
NEDERLANDSCHE REIS VEREEN.
Daar voor den oorlog 60 tot 70 pCt. de<r
groepsreizen van de Ned. Reisvereenaging
naar Zwitserland gingen, waardoor alleen in
dit veihand jaarlijks 10.000 tot 14.000 Neder
landers dit land bezochten, heeft de N-R.V.
in het kamp „Drakenburgh" bij Hilversum
een Zwitsersch week-end belegd, waar ruim
80 groepsleiders aanwezig waren. De afdee-
lin-gschef der „Schweizerische Verkehrszen-
trale" te Zürich, dr M. Senger, refereerde
over de huidige omstandigheden in Zwitser
land en over de geneeskrachtige bronnen al
daar. een en ander toegelicht door films,
terwijl de heer J. Mast, directeur van het
Zwïtsersohe Verkeersbureau te A'dam, over
het toerisme in Zwitserland sprak.
ONRUST TE CYPRUS, PALES
TINA EN LONDEN
Het Joodsche agentschap wees het aanbod
van generaal Cunningham, Hoogen Commis
saris van Palestina af, dat behelsde: alle
Joden, die op Cyprus vertoeven in het Hei
lige Land toe te laten, als het Joodsch
Agentschap de menschen overreedde, niet
meer clandestien naar Palestina te reizen.
„Wij kunnen niemand weerhouden naar
Palestina scheep te gaan", aldus het Agent
schap.
De vrouwen en kinderen van het, op
Cyrenne gestrande immigrantenschip, zul
len naar Palestina mogen, de mannen niet,
De voormalige gemalin van ex-koning
Carol van Roemenië en moeder van den
thans regeerenden jeugdigen koning
Michael, Helen van Roemenië, hondt zich
tegenwoordig bezig met sociaal werk. Hier
bezoekt zij een militair hospitaal.
tenzij het Joodsch comité hun voorrang wil
verleenen, boven anderen, die op Cyprus
op toelating wachten.
In Palestina dTeigden Joodsche terroris
ten met represailles, indien lijfstraf zou
worden toegepast op een, tot 18 stokslagen
en 18 jaar gevangenisstraf veroordeelden
jeugdigen bendegenoot.
De Londensche politie was gisteren in de
weer met het bewaken van Marble Arch
en Scotland Yard, die volgens aankondiging
opgeblazen zouden worden. In een Synagoge
ontplofte een bom. Er was weinig schade.
Naamlijst van gesneuvelden
in Ned.-Indië
In de afgeloopen week sneuvelden of over
leden door. oorlogshandelingen van de Kou,
Landmacht: sold. Ie kl. J H. Hoogendoom,
uit Leidschendam (te Medan); sold. J. Ph,
J. van de Scheur uit Utrecht (Medan); sold..
R WoLf uit Emm en (Medan); sold. J. H.
Eikhout uit WagenLngen, (Padang); soldi.
J. W. H. van der Velden uit Schalkwijk,
(Padang); -«erg. B. Kooiman uit Dieren,
(Padang); sold. H. Daanen uit Heerde
(Padang); korp. P. C. van Vught uit Nijme
gen (Padang); 9old. H. Plantenga uit Haar
lem (Padang); korp. H. Bergman uit Har-
lingen (Padang); sold. H. Loonstra uit
Eestrum (Fr.) (verdronken nabij Buiten
zorg); sold. W. M. Paulzen uit Eindhoven,
(Medan); sold. Ie kl. H. Stuifzand uit
Smilde, (Tjermee); sold. B van de Scheur, uit
Sdhoonhoven, (Batavia): serg. C. Blom
uit Haarlem (Padang); sold. C. Boone uit
Rotterdam Buitenzorg)
Vermist sold. J. J. Janssens uit St,
Jansteem.
Van het Kon. Ned.-Indische leger sneuvel
den: korp.-monteur J. Stolker uit Boskoop;
J. C. Keereweer uit Den Haag: en voorts
de volgende in Indië woonachtige militairen:
inf. Ie kl. L. Makilpessy. serg. M. v. Stap
pen, fus. Sakul. korp. W. J. Valentin, burg.
chauffeur Njo Djoe Tan, korp. J. A. W.
Stocking Korzing, korp. G. Willems, serg.
N. C. Blom. fus Kaid. fus. Sagiman, fus.
Dadidjlmoen, fus. Tan Tek An. fus. H. P. do
Koning, fus. L. L. Abrahams, serg. inf. L. V.
Bout, sold. Karoengan.
