Frankrijk beschikt over prachtige kerkorgels
Hotelgasten maakten doodendans aan lakens
„Willem Barendsz" heeft den sprong genomen
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 10 DECEMBER 194(
Geëvacueerden, die te duur
moeten wonen
De bona-fide winkelier
ALEX SCHELLEVIS OVER Z'N
FRANSCHE REIS
(Van een onzer verslaggevers).
Op uitnoodaging van het Quator en D
majeur, bestaande uit Colette, dhiristiane,
Jacques en Jean Devillers, heeft de bekende
Exterieur van de kathedraal te Reims,
waar de Nederlandsche organist Alex
ScheUevis het orgel bespeelde.
organist van de Bethlehemikerk te 's-Graven-
hage, Alex Schellevis, een reis door Frank
rijk gemaakt en teruggekeerd heeft hij ons
het een en ander verteld over dit succes
volle touirnée
Zijn eerste concerten waren in de 13e
eeuwsche Cathédrale van Amiens, een kerk
gebouw van 150 meter lengte en 42 meter
hoogte. Het tegenwoordige orgel, dat in de
18e eeuw is opgesteld, staat 19 meter hoog
en is slechts te bereiken via een trap van
92 treden. De tongwerken op dit drie-kla-
viers instrument zijn, aldius de heer Schelle
vis, klankjuweeltjes, mild en voornaam. Ze
kunnen gerust ongedekt gebruikt worden.
Van de 60 registers telt het Grand Orgue er
17, o-m. drie 16- en zes 8-voeten, Fourni-
ture 5 sterk, Cymibaie 3 st„ Cornet 5 st.,
Bombarde M>', Trompet 8', en Clairon 4'. Op
het 12stemmige Positif oa. Quarte de Nazard
2', Tierce 13/5, Cromorne 8', Trompet 8',
Clairon 8'. Het Récit-exipressif met 15 regis
ters, o.a. Cymibaie 4 st., Octawin 2', Cornet 5
st., Bombarde 16', Trompet 8', Clairon 4'.
Tenslotte het pedaal met 14 registers, o.a.
Bourdon 32', Flute 8' en 4', Fourniture 4 st..
Bombarde 32', Trompet 8' en Cüaiiron 4'.
Evenals op hiet groote orgel van het Palais
de Chaillot te Parijs zijn ook hier op ieder
klavier een Trompet 8' en een Clairon 4'
aanwezig en de heer Schellevis vertelde ons,
dat hij dit op ieder orgel, dat hij ge
zien en bespeeld had, aantrof. Op
het eerste concert in Amiens speelde
Alex Schellevis Toccata en Do majeur van
Sweelinck, Prelude au Choral „O Mensch
bewein dein Sünde gross" en de Passacaille
et Fugue van Bach, Prelude, Fugue et Va
riations van Cesar Franck en Trodsième
Choral van Hendrik Andriessen. Tot slot
werd hem verzocht te improviseeren, waar
toe twee geestelijken hem ieder een thema
voor een diubbel-fuga opgaven. Een merk
waardige gewoonte bij onze Nederland
sche organisten moet men zooiets niet pro-
beeren bij het spelen van gast-orgianisten
is in Frankrijk, dat alle organisten van die
stad het concert rond de speeltafel bij
wonen, teneinde eenig idee te krijgen om
trent speelmanier en techniek. Op verzoek
van den Kanunnik heeft Schellevis den ande
ren dag, zelfs des morgens om 11 uur, nog
twee concerten gegeven, waar hij naast ver
schillende Baoh-werken ook het Deuxième
Choral van Franck, Sweelinck's „Mein
junges Leben hatt' ein End" en een Fuga van
Reger speelde.
Na Amiens ging de reis naar Parijs, waar
Schellevis proef zou spelen voor radio-ooncer-
ten. Hij kreeg hier de beschikking over het
orgel van het Palais de Chaillot, een vier-
klaviers orgel met 119 registers, waarvan 80
sprekende stemmen. Dit is in eersten aan
leg een Cavaillé-Coll-orgeldat gemaakt is
voor de tentoonstelling in 1878, toen het 66
stemmen bevatte. Het front is over de ge-
heele breedte der zaal gebouwd, met mo
derne opstelling (zonder kast). Dit is vol
gens onzen zegsman het 5e orgel van Frank
rijk en het 4e van Parijs. Het eerste is Parijs:
Sainte Sulpice met 5 klavieren en 102 stem
men, dan Parijs: Notre Dame met 5 klavie
ren en 90 stemmen, vervolgens Reims:
Cathédrale met 4 klavieren en 87 stemmen,
tenslotte Parijs: St. Eustaohe met 4 klavie
ren en 86 stemmen. Naast prachtig stemmen-
materiaal, het pedaal heeft o.m. drie 32'
registers en een Mixtuur 4 sterk, heeft dit
instrument niet minder dan zes vrije com
binaties. lederen avond om 6 uur wordt er
op dit orgel of op een der vier orgels in
de Pleyel-zalen een concert gegeven, zonder
solisten.
Eduard van Beinum te Parijs
ziek geworden
Eduard van Beinum is gisteravond voor
den aanvang van het concert, dat hij in
Parijs zou dirigeerenziek geworden en
moest in een kliniek worden opgenomen.
Omtrent de reden voor zijn opneming is nog
niets definitiefis bekend.
Gistermiddag is zijn eohtgenoote per
K.L.M.-vliegtuig naar Parijs vertrokken.
De belangstelling in. Frankrijk voor het
orgel is enorm. Er is zelfs een Vereeniging
„Vrienden van het Orgel," die de concerten
organiseert en de publieke interesse in goede
banen leidt.
De Fransche pers was vol lof over het
optreden van Alex Schellevis. Vooral zijn
Franck-spel werd in „Le Courir picard" zeer
genoemd, terwijl daarnaast ook het week
blad „L'Opéra" aandacht besteedde aan zijn
spel. Ongeveer Februari as. komt op uit
noodaging van Alex Schellevis de organist
der Alexandre Xavier, Gaston Litaise, naar
Nederland om hier concerten te geven,
waar de N.CJR.V. er een van aal uitzenden.
Gaston Litaise is winnaar van den Prix de
Rome, waarvoor men 18 groote orgelwerken
uit het hoofd moet voordragen. Volgend jaar
zomer gaat Alex Schellevis dan voor een
tweede tournee naar Frankrijk en we hopen,
dat hij dan evenveel succes heeft, maar ook,
dat hij nog meer aandacht zal schenken aan
oude en moderne Nederlandsche orgelcom
ponisten.
Wat minister Lieftinck er van zegt.
In antwoord op de vragen van den heer
Kupers betreffende de huur van door ge-
evacueerden betrokken woningen, heeft min.
Lieftinak geantwoord, dat de regeling, vol
gens welke den gedupeerden huurder toch
gedeeltelijk aan zijn verplichtingen moet
voldoen, gezien ook het besluit ter even-
tueele tegemoetkoming, hem niet onbillijk
voorkomt.
Indien bepaalde geëvacueerden door onbe
kendheid met den maatregel in onoverko-
menlijike moeilijkheden zijn geraakt, zullen
alsnog stappen ter verlichting van den huur
prijs worden ondernomen. Zoodoende zullen
kleine gezinnen in staat worden gesteld 20
pCt. van het inkomen te verwonen, terwijl
grootere gezinnen, met vier of meer kin
deren, 15 pCt. zullen moeten afstaan.
Voorts vestigt de minister er de aandacht
op, dat de geëvacueerden een deel van hun
aangewezen woning kunnen onderverhuren
Den betrokken instanties is i.vzn. een en
ander reeds opdracht gegeven ki bepaalde
gevallen alsnog een huurbij6lag te geven,
dan wel deze te verhoog en.
ROOKEN IN BED WERD
CATASTROPHAAL
Rooken op de slaapkamers is oorzaak ge
worden van den grooten brand in het Wine-
coff hotel te Atalanta (V.S.), die tot nu toe
133 dood en eischte.
Een der gasten heeft het brandende restant
van zijn sigaret weggeworpen. Het is in de
buurt van matrassen terecht gekomen, met
alle noodlottige gevolgen ervan.
De 280 gasten van het hotel waren in
hoofdzaak personen, die een jeugd-bij een
komst in de stad
kwamen bijwonen en
voor een ander deel
menschen, die Kerst-
inkoopen in de stad
deden.
J. Reed Home, een
der gasten, die er
heelhuids afgekomen
is, vertelde aan een
verslaggever van „Un.
Press": „Ik heb mij
met mijn vrouw
kunnen redden, maar
gedurende drie ver
schrikkelijke uren
hebben wij van
morgen op de 15de
verdieping aan het
einde van onze lakens
een waren dooden
dans uitgevoerd. Ik
kan nog niet geloo-
ven, dat wij in vei
ligheid zijn. Het eerst
bemerkte ik iets van
den brand, toen ik
menschen hoorde
schreeuwen. Ik dacht,
dat ik droomde, maar
toen werd mijn vrouw
wakker en wij keken
uit het raam. Vlam
men schoten uit elk
raam beneden ons aan
de voorzijde van het
hotel. Wij waren
doodelijk geschrok
ken, maar mijn vrouw
had nog genoeg te
genwoordigheid van
geest om op het idee
te komen, lakens aan
elkaar te binden en
zoo te trachten, een
lagere verdieping te
bereiken. Wij knoop
ten 2 lakens aan el
kaar en zoo bereik
ten wij de 14de ver
dieping maar het
was daar zoo heet
moesten.
In onze kamer werd het inmiddels heeter
en heeter, zoodat wij gingen uitkijken naar
een plek, waar het beter was om uit te hou
den. Wij kropen op de vensterbank en be
reikten met behulp van onze lakens de
naastgelegen kamer, waar wij een ander
echtpaar aantroffen, dat zich bij ons voegde.
Zoo bewogen wij ons voort van de eene
kamer naar de andere. Maar de vrouw van
onzen metgezel kostte deze klimpartij bet
leven. Een meisje, dat van het dak afsprong,
nam haar in haar vaart mee en beiden vieien
te pletter. Wij drieën bleven doorzwaaien van
de eene kamer naar de andere, steeds juist
boven het vuur. Het leek wel een jaar te
duren. Maar ten slotte bereikten wij een
hoekkamer, waar wij buiten het bereik van
de vlammen waren en waar het koeler was.
Daar hebben wij twee bange uren doorge
bracht. Ten slotte verlosten de brandweer
lieden ons.
Zondagmorgen is, zooals gemeld, het hotel
Barry, te Saskatoon, eveneens een prooi der
vlammen geworden. Ten minste 11 personen
hebben bij deze ramp den dood gevonden.
Men schrijft de oorzaak van den brand van
het Barry-hotel aan de ontploffing van een
benzinebrander toe. Op het hoogtepunt van
de ramp vonden de brandweerlieden, die in
het brandende gebouw bezig waren, in een
der kamers een man, die kalm op zijn bed
zat te wachten.
Hij legde hun uit, dat hij het verslag van
Hartbeklemmend was de aanblik, die het brandende hotel bood,
toen honderden gasten in doodsangst uit de ramen sprongen of
op andere wijze aan de vlammenzee trachtten te ontkomen.
dat wij weer terug
FRANSCH WATERVLIEGTUIG NEER
GESTORT
Het Fransche watervliegtuig „Bloch 175"
dat voor de Fransche marine bestemd was, Is
bij een proefvlucht te Chateauroux (Mid
den-Frankrijk) neergestort. De navigator
werd gedood, de piloot zwaar gewond.
den hotelbrand in Atlanta had gelezen, waarin
had gestaan, dat er heel wat menschen gered
zouden zijn, indien zij slechts op him kamer
gebleven warenhetgeen hij thans deed.
De brand in het Winecoff-hotel is de derde
groote hotelbrand in het laatste halve jaar in
de V.S. De beide andere waren in het hotel
Lasalle in Chicago op 5 Juni, waarbij 61
menschen om het leven kwamen en die van
het Canfieldhotel in Dubuque (Iowa), welke
19 levens eischte.
Er is gedurende de laatste weken rondom
de prijspolitiek der Regeering heel wat stof
opgewaaid. Zoowel het publiek als de pro
ducenten en de handelaren (winkeliers) wer
den danig verontrust: het publiek door tal
van alarmeerende berichten over geconsta
teerde overtredingen, de zakenmenschen
door de hi. onjuiste methode, die door het
Directoraat-Generaal voor de Prijzen werd
toegepast.
Voor een buitenstaander is het veelal bui
tengewoon moeilijk o«m zich ta deze kwestie
een juist oordeel te vormen. Iedereen weet
weliswaar, dat bepaalde vormen van zwar
ten handel in ons land welig tieren, doch
daarmede is de schuldvraag niet zonder meer
opgelost. Zulks geldt in het bijzonder ten
aanzien van de winkeliers, van wie er in
de afgeloopen weken heel wat met verbali-
seerende ambtenaren te doen hebben gehad.
Wat is namelijk het geval?
De winkelier vormt het stootblok tusschen
producent en consument en pleegt dienten
gevolge alle klappen op te vangen, ook al
heeft hij ze persoonlijk niet verdiend. Wan
neer bijv. een fabrikant slechte producten
aflevert aan den winkelier en deze ze nood
gedwongen aan het pubhiek voorzet, krijgt
niet de fabrikant, doch de winkelier de klach
ten in ontvangst te nemen en wordt ten on
rechte op hem het odium van ondeugde
lijkheid geladen. Deze zijde van het vraag
stuk komt tegenwoordig meer aan de orde
dan men zou meenen en wel, omdat de fa
brikanten aan de leverantie van goede pro
ducten vaak den eisch tot het afnemen
van „prullaria" verbinden.
Voorts wordt in sommige gevallen door
den fabrikant aan den detaillist een te hooge
prijs in rekening gebracht. Zoodra de win
kelier dezen prijs verhoogt met een door
het Directoraat-Generaal voor de Prijzen
goedgekeurd opslagpercentage, dan is de
winkelier desondanks strafbaar, omdat zijn
inkoopsprijs onjuist was. Vooral op dit punt
nu kunnen er heel gauw onverkwikkelijke
situaties voor den winkelier ontstaan. Men
kan toch niet van hem verwachten, dat hij
het officieele calculatie-schema van al zijn
leveranciers kent? Hoe moet hij dan uit
maken of de door den fabrikant gevraagde
prijs al dan niet in overeenstemming is met
de bestaande voorschriften? Veelal zal de
winkelier te goeder trouw aannemen, dat
de fabrikant of groothandelaar tegen een
officieel goedgekeurden prijs offreert. Is dit
niet het geval, dan wordt in eerste instan
tie toch de winkelier het kind van de re
kening. De schuld ligt in deze gevallen
echter elders. Merkwaardig is het nu, dat
deze „overtreding" van den winkelier steeds
zoo breed wordt uitgemeten, terwijl het
groote publiek meestal weinig te hooren
krijgt van de aan de producenten toegedeel
de straffen. De winkelier fungeert altijd
weer als het hoofd van jut. Terecht maakt
de detaldhandel daartegen bezwaar.
Er is bovendien nog een andere zijde van
dit vraagstuk. In tal van de branches bestaat,
als gevolg van de goederenschaarschte een
zoogenaamde „onderbezetting" van het ver
koopapparaat. De vaste kosten, zooals huur,
verlichting, enz. drukken intusschen in vol
len omvang op den verkleinden omzet. Vol
gens de bepalingen van de Prijsbeheersching
wordt hiermede bij het vastleggen van de
officieele marges echter geen rekening ge
houden. De prijsbeheerschingsorganen gaan
uit van de veronderstelling, dat het apparaat
op normale wijze is bezet.
Door den druk van de vaste kosten komt
in deze branche de rentabiliteit echter spoe
dig in gevaar, en kan de winkelier geen be
hoorlijk inkomen behalen. Is zulks recht
vaardig te noemen in een samenleving, waar
in tal van werknemers volkomen terecht
een aanmerkelijke verhooging van het geld-
loon incasseeren in vergelijking met 1940?
Wat men aan de eene groep toestaat, moet
men aan de andere niet onthouden. Doet
men zulks wel, dan roept men ongemoti
veerde spanningen in het leven.
Waar de winkeliers gedurende de laatste
weken een en andermaal in het zonnetje
werden gezet, kan het goed zijn om ook
eens op déze kanten van het probleem te wij
zen. Uiteraard zijn er onder de winkeliers
boosdoeners, maar dit aantal is heel wat
minder groot, dan sommigen meenen. De
bona-fide winkelier vormt steeds het over-
groote deel van zijn standgenooten.
Truman heeft Zaterdag in het Nationaal
Museum te Washington de openiTj» van een
tentoonstelling van 149 Nederlandsche
meesterwerken bijgewoond.
Het machtige, Amerikaansche „Winecoff-
hotel te Atlanta (Georgia) met z'n 12 ver
diepingen, nadat de ontzettende brand
was gebluschU
VLOOTPRED. Ds WRISTERS
ZIEK GEWORDEN
De speciale verslaggever aan boord van
de „Willem Barendsz" seint ons d.d. 8 Dec.:
„Zooals reeds gemeld, heeft een betreu
renswaardig ongeluk plaats gehad met één
der „Walrus"-vliegtuigen, waarbij een lid
van de bemanning om het leven is geko
men. Diep onder den indruk van het tra
gische ongeval hebben wij Kaapstad inmid
dels moeten verlaten, want het werk roept.
Zaterdag om 1 uur in den middag verlie
ten wij onze laatste haven op weg naar de
Zuidelijke IJszee, maar gingen daarna nog
even ten anker in de Tafelbaai. Zondag
avond om 20.30 uur vertrokken wij van
daar: de groote sprong is nu genomen.
De jagers A. M. 3 en 4 zijn"1 reeds op 5
j Dec. vertrokken. Wij worden thans verge-
zeld door A. M. 5. De vangst-schepen 1 en
2 zullen op 9 Dec. vertrekken. Ook van de
overige jagers kan ik goed nieuws brengen;
de 6, 7 en 8 zijn de Walvischtoaai binnenge-
loopen. Wij zullen thans volgen.
Het verblijf in Kaapstad is voor de Zujd-
Afrikaansche bladen aanleiding geweest tot
het publiceeren van lange en enthousiaste
artikelen, waarin de oud-Hollandsche geest
doorstraalt.
Aan boord van het moederschip wordt
koortsachtig gewerkt, zoodat het scheeps
volk slechts heel kort in de gelegenheid is
geweest tot passagieren. Het schip moest
opnieuw worden geproviandeerd, want
straks zullen wij enkele maanden lang geen
land meer zien en geen haven meer aan
doen. Het behoeft geen betoog, dat wij den
tanker „Nacella" met spanning en verlan
gen tegemoet zien.
Kaapstad gaf velen Nederlanders gele
genheid ons te begroeten. Voor ons was
Kaapstad een dorado: volop fruit verkrijg
baar en zonder bon, hoewel prijzig. Wij
troffen het, want in verband met het voor
genomen bezoek van den Engelschen Ko
ning aan Zuid-Afrika, was de Tafelberg des
avonds bij wij25e van proef verlicht met vier
groote „vloedlicht-installaties" van elk twee
millioen kaars. De feestvreugde werd voor
ons echter verstoord door het ongeluk met
de „Walrus", maar wij mogen hoop en ver
trouwen en vooral ook het zelfvertrou
wen niet verliezen. Wij hebben een taak
te vervullen, op de vervulling waarvan het
geheele Nederlandsche volk zit te wachten.
Het vertrouwen, dat heel Nederland in ons
stelt, mogen, zullen w(j niet beschamen.
Ds Wristers is ziek geworden, maar nu
gelukkig alweer herstellende. Jammer is het,
dat de dominee bij het vertrek nog niet zoo
ver opgeknapt was, dat hij de reis verder
kan meemaken. De dominee zal evenwei in
de havens veel zegenrijk werk kunnen ver
richten en met die gedachte moeten ook wij
de teleurstelling over zijn afwezigheid aan
boord verstouwen.
Nu is de groote sprong gemaakt: ter wal-
vischvaart. Wat zal de toekomst in de ko
mende .weken brengen? Wij zijn vol god
den moed",
