Ds Niemöller's arbeid
in de Duitsche Kerk
Krasse maatregelen
zwarte bollenteelt
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG S DECEMBER
Stadsnieuws
Ds H. C. Touw over de beteekenis
van dezen geloofsheld
Voor een aandachtig gehoor heeft ds
H. C Touw gisteravond in 'het Morsch-
weglókaal gesproken over „ds Martin
Niemöller en zijn tegenwoordige aitoeid
in de Duitsche kerk".
Spr schetste deze figuur als iemand,
die in de kerk wel overbekend, doch
onder het Duitsche volk van thans
eenigermate impopulair staat aangeschre
ven.
Aan de hand van eenige preeken, welke
ds Niemöller tusschen de jaren 1933 en
1937 te Berlijn heeft gehouden, gaf spr
een beeld van de wijze, waarop, en de
sfeer, waarin deze dienaar het volk
pleegde te waarschuwen. Uit documen
taire gegevens bleek duidelijk, dat een
belijdend lidmaat niet slechts" smaad
moest verduren, maar dat vermaningen,
gebaseerd op het Woord, telkens en aller -
wege afstuitten op verachting en spot,
waarmede het volk was vervuld. Wan
neer men in de voorbede de gemeente
leden, die vanwege hun standvastigheid
in het geloof en verkondiging van het
recht in arrest waren gesteld, gedacht,
werd dit als „sabotage" beschouwd en
moest de betreffende predikant zijn „ris
kante" daad vaak met gevangenneming
bekoopen. Spr gaf door tal Van voorbeel
den een indruk van de mannelijke open
lijke manier, waarop Niemöller de din
gen besprak, en de Duitsche gemeente,
waarin hij werkte, beschouwde het als
een voorrecht zulk een voorganger te be
zitten, die onomwonden de dingen bij hun
waren naam noemde.
De strijd, welke ds Niemöller tij
dens de dictatoriale regeering heeft
gevoerd, was niet tegen Hitier, ook
niet tegen zijn systeem en het natio
naal socialisme als sociaal economisch
regeeringssysteem, maar tegen de
dreigende overheersching van deze
macht in de Kerk; het was geen poli
tieke-, maar een kerkelijke strijd,
waarin deze boete-prediker goed heeft
begrepen, dat de Staat in dezen een
geleidelijke overrompeling zou toe
passen.
Voorts vertelde ds Touw iets over den
tijd, welke ds Niemöller in gevangen
schap heeft doorgebracht, en deed dit
aan de hand van gegevens, welke door
onzen oud-minister van marine, dr J. J.
C. van Dijk, die een van de weinigen is
geweest, die in de onmiddellijke omge
ving van Niemöller in Dachau hebben
gezeten, zijn verzameld in een onlangs
uitgegeven boek. Dr Van Dijk verklaar
de, dat Niemöller een positief christen is;
het overtuigende geloof in Gods voorzie
nig bestel heeft hem jaren lang staande
gehouden. Zijn mede-gevangenen hebben
veel aan hem gehad, in 't bijzonder, toen
toegestaan werd, dat hij voor een groepje
orthodoxe-protestanten mocht spreken, in
welke godsdienstoefeningen men ook vol
gens den Lutherschen ritus, het Heilig
Avondmaal heeft gevierd.
In zijn persoonlijk léven heeft deze
door enkelen beminde figuur, veel droef
heid ondervonden; zoo sneuvelden twee
zonen, twee werden er later nog vermist,
terwijl een dochter eveneens is gestorven.
Zijn vrouw, die dicht bij het concentra
tiekamp woonde, vond gelegenheid hem
eenige malen te bezoeken.
Terstond na de caapitulatie is ds Nie
möller met tal van geestelijken begonnen
aan den opbouw van de geruïneerde Duit
sche kerk. Zijn zwakke gezondheidstoe
stand, welke evenwel niet onherstelbaar
bleek, stelde hem nog in staat zich te
verbinden met den Zuid-Duitschen bis
schop Wurm om de Kerk op te roepen
tot schuldbelijdenis, boete en rouw. Hij
NED. CHR. BOND VAN OVERHEIDS
PERSONEEL
De besturen van de in bovengenoemden
bond gefusieerde bonden van Overheids
personeel kwamen gisteravond in verga
dering bijeen ter bespreking van de
richtlijnen welke door het nieuwe hoofd
bestuur zijn aangegeven.
Verschillende wenschen kwamen naar
voren en besluiten werden genomen. Een
voorl. bestuur van de nieuwe Leidsche
afdeeling werd gevormd en bestaat thans
uit de volgende leden: A. Knetsch, voorz.;
W. Veerman, 2e voorz.; C. J. v. Cittert,
Hooge Rijndijk 159, tel. 21303, le secr.;
G. J. de Hoog, 2e secr.; C. H. Roosendaal,
Rijndijkstr. 50, le penningm.; C. H. Vos,
2e penningm.; A. Alberts, alg. adj., zoodat
alle bonden thans in het bestuur verte
genwoordigd zijn.
Leidsche telegrammen
Gistermiddag is op de Burggravenlaan de
42-jarige J. C. M. V. wonende te Leiden,
met zijn motorrijwiel geslipt. Hij kwam met
zijn reohteronderbeen onder zijn motor te
recht, waardoor hij zijn been brak.
De E.HD. vervoerde hean naar het Acad.
Ziekenhuis.
Eenige dagen geleden publiceerden wij
het bericht over de arrestatie van dé gebr.
V., die aan een groot aantal inbraken schul
dig waren. Bij een nader onderzoek in de
woning van de gebr. V. zijn voor eenige dui
zenden guldens aan sieraden gevonden, die
afkomstig zijn van een diefstal in Wasse
naar.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Peter J z v J J Erps en A M
Hahnel; Cornelis z v H Roelandse en G Wal-
laart; Nicolaas z v H Bdansjaar en C W
Kapaan; Maria J d v M H Doeswijk en J v
d Meij; Abraham z v D de Mooij en J van
Drongelen; Rijk z v W Luijendijk en M H
van den Berg; Christiaan z v C Houps en J
M Mulder; Petrus J M z v P Verberg en M
J Nijssen.
GETROUWD: H Blansjaar en C J Verbeek;
T Brandt en F Blokf N J M Breedeveld en T
Kuik; J Broensma en J Dreef; J Dreef en M
Zwanenburg; J Koome en T M van Heijnin-
g«n; J A Stam en H E J van der Tuijn.
had er de bevoegdheid toe om nu open
lijk uit te spreken, dat ook de Kerk had
„meegehuïld met de wolven".
Ook is hij er in geslaagd verschillende
kerkelijke leiders te vergaderen om ur
gente aangelegenheden te bespreken. Dit
vastberaden optreden nu maakt hem tot
een eenzaam man, die de verachting van
de jeugd en de vijandschap van de ouderen
geduldig heeft te dragen, maar zich des
ondanks niet laat misleiden, doch zich
op z'n plaats voelt, wanneer hij in de op
positie moet staan. „Het Duitsche volk,
aldus Niemöller, heeft bewezen, blind en
doof te zijn, terwijl de totalitaire macht,
naar brute overheersching streefde. Wij
moeten allen buigen voor God, omdat ons
volk het groote gevaar van het nat. soc.
niet heeft onderkend."
In een interview met een Ameri-
kaansch journalist heeft Niemöller ver
klaard, dat hij zeer teleurgesteld is over
de ontwikkeling van Duitschland, zooals
deze den laatsten tijd aan het licht is ge
treden. Mijn boetepredikaties zijn onop
gemerkt gebleven en de jeugd weigert,
uit patriottische overwegingen, schuld te
belijden voor zonden, die politici hebben
begaan. „Ik heul met den bezetter; ik
ben ontrouw aan het vaderland; ik ben
geen dienaar der Kerk", zoo zegt men.
Aan het slot van zijn leerzaam betoog
wees ds Touw er op, dat de handelwijze
van de R.-K. bisschoppen duidelijk de
mentaliteit van den bezetter becritiseerd;
zelfs worden de Britsche bezettingsauto
riteiten openlijk aangevallen.
Deze avond werd besloten met het zin
gen van:
„Houdt Christtus Zijne kerk in stand,
Zoo mag de hel vrij woeden."
HAAGSCHE RECHTBANK
De bankwerker A. B. te Leiden heeft
zich voor de rechtbank te verantwoorden ge
had wegens plegen van een inbraak te
Leiderdorp, voor welk feit tegen hem een
jaar gevangenisstraf werd geëischt. De
rechtbank heeft B. veroordeeld tot acht
maanden gevangenisstraf.
Ds H. C. Touw heeft het beroep
naar Utrecht aangenomen
Hü zal gaan arbeiden onder de
studenten.
Ds H. C. Touw heeft het door de Ned.
Herv. gemeente van Utrecht op hem uit
gebrachte beroep aangenomen. Zooals be
kend zal ds Touw speciaal worden be
last met het werk onder de studenten.
Ds Touw, die in 1903 te Numansdorp
werd geboren, studeerde aan het gymna
sium en de Rijksuniversiteit te Utrecht,
terwijl hij van 1928 tot 1934 in De Kaag,
van 19341940 in Eerbeek en vanaf 1940
in Leiden het predikambt heeft bekleed.
Van zijn hand verschenen de bekende
boeken: „De burgerlijkheid der Kerk"
(1936), „De verontrustende prediking"
(1938) en „Het wonder der Kerk" (1940).
terwijl „Het verzet der Herv. Kerk", het
welk is geschreven in opdracht van de
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk, waar
schijnlijk nog deze maand het licht zal
zien.
Ds Touw is een zeer begaafd prediker,
wiens prediking door velen zeer wordt
gewaardeerd. Vooral in den bezettings
tijd heeft ds Touw zich op principieele
wijze scherp gekeerd tegen de nat.-soc.
beginselen én zijn preek op 3 Oct. 1941,
ter gelegenheid van de herdenking van
Leidens beleg en ontzet, is alom in ons
land bekend, geworden en gelezen.
Het is nog niet bekend, wanneer ds
Touw naar de Domstad zal vertrekken,
doch het staat wel vast, dat hij nog eenige
maanden zijn arbeid in de Sleutelstad zal
voortzetten. Ds. Touw heeft in den loop
der jaren verscheidene beroepen ontvan
gen, o.m. van de Ned. Herv. gemeente
te Amsterdam en 's-Gravenhage, waar
de kerkeraad zelfs tot tweemaal toé
heeft getracht hem naar de Residentie
te krijgen, doch hij meende hiervoor
steeds te moeten bedanken.
Gisteravond reed er alweer een auto in
een naast den nieuwen weg loopend slootje.
Deze keer was het een vrachtauto.
Dit is nu al de tweede maal binnen korten
tijd. Thans brak de stuurinrichting van de
Citosabus, die het personenvervoer van en
naar Leiden onderhoudt. Alles liep gelukkig
goed af.
Een dominee, die builen het
leven stond
Maar toch zijn heil zocht bij de N.S.B.
De voorm. N.S.B.-predikant bij de Doops*
gez. Gemeente te Zaandam, ds. Alidus Anne
Sepp, stond dezer dagen terecht voor het
Haarlemsohe Tribunaal. Deze predikant
diende zich aan als iemand, die 30 jaar het
Evangelie in woord en geschrift heeft ge
bracht, doch niet wist, waarom hijhd van
de N.S.B. werd. „Volk en Vaderland las hj]
om van alles op de hoogte te zijn. Hij was
lid van <ien Ned. Volksddenst geweest, om
dat hij meende, dat dit in de lijn lag van het
Julianacomdté. „Ik heb niet gelet op den
boom, alleen op de vruchten", was zijn ver
weer. In de Ned. Duitsche Kuituurgemeen
schap zocht verd. ontspanning voor „geest-
verfrissching", terwijl hij overigens op een
goeden afloop van den oorlog voor Nederland
hoopte en niet anti-semietisch was. In de
eerste predicatie na de bevrijding had verd,
de leden van het Kon. Huis gekwalificeerd als
„vluchtelingen", doch later zou hij die uit
drukking hebben teruggetrokken. Verdediger
mr. J. Keuns uit A'dam teekende den predi
kant als een die wereldvreemd is, geheel in
het religieuze leven opgaat en vreemd staat
tegenover de dingen van het practische leven,
PI. verzocht de interneering van dezen 65-J,
predikant te bepalen tot den tijd in voor
arrest doorgebracht. Uitspraak over 14 dagen,
ACADEMISCHE EXAMENS.
AMSTERDAM, 4 Dec. (Gem. Univ.). -
Bevorderd tot arts R. M. v. d. Heide (Den
Haag) en P. P. M. Nieuwenhuis (Oldenzaal);
voor artsex. le ged. J. H. Druyff.
EGYPT. REGEERING HAALT DE
TOUWTJES STRAKKER AAN.
De Egyptische regeering loofde 3000 pond
sterling uit voor inlichtingen omtrent hen,
die verantwoordelijk zijn voor de bom-aan-
slagen op politiebureaux te Caïro. Zaterdag
a.s. worden de scholen en Universiteiten, die
op 27 Nov. j.l. gesloten werden tengevolge
van ongeregeldheden, heropend. Iedere stu
dent krijgt een identiteitsbewijs om te be
letten, dat agitators in de Universiteiten bin
nendringen.
'K WOU DAT IK EEN KONING WAS.
John Freeman, een achterkleinkind van
den hertog de Berry, zoon van Koning Ka-
rel X van Frankrijk, die van 1824 tot 1830
regeerde, maakt thans aanspraak op den
Franschen troon. Het hof van appèl te
Chambry zal zijn eisch behandelen, doch de
uitspraak van deze instantie is niet beslis
send.
ITALIË ZWEERT AGRESSIE AF
Volgens radio Rome wordt in de nieuwe
grondwet een artikel opgenomen, waarin
de agressie-oorlog wordt afgezworen. De
nieuwe vlag van de republiek zal uit ver
ticale banen van groen, wit en rood bestaan.
NED. LUCHTVAARTKUNDIGEN
NAAR DE V.S.
Teneinde besprekingen te voeren met Amc-
rikaansche luchtvaartdeskundigen zijn dezer
dagen de heeren U. F. M. Dellaert, be-
drijfsdir. van Schiphol en jhr ir Van Heems-
kerck van Beest, dir. der Publ. Werken te
A'dam, per K.L.M. naar New-York vertrok
ken
IN ENKELE REGELS
Het Tweede Kamerlid Andriessen heeft
aan den Min. van Openb. Werken inlich
tingen gevraagd over den bouw van een
bioscooptheater te Beesd, waarvan de kos
ten pkn_; f 50.000 bedragen.
De Austr. min. v. Buitenl. Zaken
eischte schadeloosstelling van de „regeering
der republiek Indonesia" voor de nagelaten
betrekkingen van 2 Austr. officieren, die op
Java werden vermoord.
Het B.G. te Den Bosch eischte levens
lange gevangenisstraf tegen den 26-jarigen
M. v. d. Pol uit Veen, die als S.S.-er dienst
deed bij de buitenbewaking van 't kamp
Amersfoort.
De R. v. C. veroordeelde M. J. Meeu-
wissen uit Odzlienberg tot 10 jaar met aftrek.
De P.-F. van den Raad van Cassatie
vroeg bevestiging van het vonnis, uitge
sproken door het B.G. te Arnhem, dat den
wachtmeester der voormalige Staatspolitie
W. Huisinga veroordeelde tot 20 jaar wegens
het neerschieten van den illegalen werker
Veen. Uitspraak 8 Jan. a.s.
De 5ü-jarige mijnwerker Moonen k
Dinsdag in de mijn Willem Sophia te Spek1
holzerheid gedood.
Wegens koopen van een kleed, dat van
diefstal afkomstig bleek te zijn, heeft voor
de rechtbank zich te verantwoorden gehad
de huisvrouw H. K. uit Zoeterwoude. De Of
ficier vorderde tegen haar wegens heling drie
maanden gevangenisstraf. De rechtbank heeft
het ten laste gelegde niet bewezen geacht en
haar vrijgesproken.
De huisvrouw S. S. B. te Leiden had van
een schipper goederen gekocht, die van dief
stal afkomstig waren, hetgeen verdachte niet
zou hebben geweten. De Officier vorderde te
gen haar drie maanden gevangenisstraf. De
rechtbank heeft verdachte veroordeeld tot
twee maanden gevangenisstraf.
HAAGSCHE POLITIERECHTER.
H. W. T. te Zoeterwoude had clandestien
een varken geslacht, voor welk feit hij bij
den Officier vijf maanden gevangenisstraf
met aftrek van preventief tegen zich hoorde
eischen. Na het pleidooi van mr Colijn ver
oordeelde de rechtbank overeenkomstig dien
eisch.
Sfeer in 't gezin?
1 De „Nieuwe Leidsche" er in! 1
„Bloembollencultuur" te Lisse
sprak zich uit
In de oud-Hollandsche zaal van „De
Witte Zwaan" werd een vergadering ge
houden door de afd. Lisse van de Alg.
Ver. voor Bloembollencultuur onder lei
ding van den voorzitter der afdeeling,
den heer C. J. Segers.
De voorzitter zeide in zijn- openings
woord, dat allen hebben gehoopt op een
grooten export en een goed gewas. Deze
wenschen zijn in vervulling gegaan. De
export was grooter dan we hadden dur
ven hopen.
De heer P. v. d. Veer las als secretaris
de notulen, welke onder dank ongewij
zigd werden vastgesteld.
Medegedeeld werd, dat de heer Sentel
uit Oegstgeest Maandag a.s. zal spreken
over: „Vermogensaanwasbelasting".
Voorts zijn nog enkele lezingen in
voorbereiding over onderwerpen, het vak
betreffende.
Bij de behandeling van den beschrij
vingsbrief werd medegedeeld, dat in de
vac. dr Verhage als alg. voorzitter niet
op de a.s., doch op de daarop volgende
alg. verg. zal woixlen voorzien. Is het
raadzaam om een gesalarieerd voorzitter
te benoemen of iemand uit het vak zelf
en daarnaast een bekwaam administra
teur, die met de dagelijksche leiding
wordt belast? Deze vraag zal aan de alg.
vergadering in ernstige overweging ge
geven worden.
In de vac. G. van Rijn werd de heer
P. van Dijk voor het hoofdbestuur can-
didaat gesteld en in de vac. P. F. Seig-
nette de heer Blokker uit Limmen.
Het voorst él-Uitgeest om afschaf
fing van de saneeringsmaatregelen werd
met groote meerderheid verworpen.
Het voorstel-Andijk e.a. betreffende
vereenvoudiging der maatrege
len gaf veel stof tot spreken. Men was
algemeen van oordeel, dat er een ver
eenvoudiging moet komen, maar.... op
welke wijze? Het voorstel-Andijk, zoo
zeide men, geeft geen vereenvoudiging.
Terecht werd opgemerkt, dat een serieuze
en goede uitvoering der maatregelen
reeds een groote verbetering beteekent!
De meeting van het gewas dient 100 pet
goed te geschieden. De zwarte teelt van
bloembollen breekt ons den nek en te
gen die zwarte teelt moet
kras worden opgetreden. Het
voorstel-Andijk werd verworpen.
Het voorstel-Anna Paulowna inzake
de vrijwillige inkrimping werd voor ken
nisgeving aangenomen.
De vergadering ging accoord met het
voorstel van het hoofdbestuur tot samen
werking der alg. ver. in de stichting
voor den Landbouw.
Eveneens werd goedgekeurd de ver
hooging van de minimum-bijdrage uit
art. 9 reglement Scheidsgerecht.
De afd. ging niet accoord met het
voorstel van het hoofdbestuur in den ge
geven vorm, om hen, die niet zelfstandig
in het bedrijf werkzaam zijn, van het
lidmaatschap uit te sluiten. Daar ook de
reizigers en inikoopers hierdoor uitge
sloten worden, waartegen de reizigers-
en inkoopersvereeniging R.I.V.I.B. sterk
protesteerde, ging de afd. met het voor
stel niet accoord. Wel wenschte de af
deeling hen, die n i e t in het vak werk
zaam zijn, uit te sluiten, w.o. vallen per
sonen als vrachtrijders, boeren, enz.
In de vacature G. C. Tromp Rz. werd
tot penningmeester der afdeeling Lisse
gekozen de heer Z. v. d. Burg. Den heer
Tromp werd hartelijk dank gebracht
voor zijn beheer.
Het voorstel-Z. v. d. Burg om voor
1947 geen areaal-heffing doch surplus-
heffing toe te passen, werd met 7436
stemmen aangenomen.
Van de rondvraag werd door enkelen
gebruik gemaakt. De heer J. P. Segers
stelde voor om in de Maart-vergadering
het pelloon voor bollenpellen vast te
stellen.
De vergadering werd bij middernacht
gesloten.
LEIDERDORP.
De Zaterdag gehouden NlWlN-collecte
heeft opgebracht f 498,68. Voorwaar een
pracht resultaat.
OEGSTGEEST.
Onder auspiciën van het Geref. comité
voor winteriezingen zal in de cyclus „Kerk
en Wereld" morgenavond 8 uur in de boven
zaal van de Geref. kerk optreden ds P. D.
Kuiper van Sassenheim, met het onderwerp
„De Kerk en haar leden".
VOORSCHOTEN.
De Ned. Ohr. Landarbeider sbond heeft
het initiatief genomen om den sluimerenden
Ohr. Besturenbond weer „klaar wakker" te
maken. Deze week werden de leden van den
Chr. Besturenbond bij elkaar geroepen. Er
vond een verkiezing plaats voor voorzitter.
Gekozen werd de heer A. W. Veerman. Ver
der werden benoemd in het bestuur als af
gevaardigde van de bouwvakken de heer P.
Tol, voor de spoorwegen de heer H. Var-
kevisser, voor de landarbeiders de heerWaas-
dorp en de heer A. Verstraaten. Het secre
tariaat wordt waargenomen door dien heer
Verstraaten.
De A.R. Kiesvereeniging „Nederland en
Oranje" belegt op Vrijdag 6 Dec. a.s., 8 uur,
een ledenvergadering in 't gebouw Leidsche-
weg 95. In verband met den wensch van de
laatstgehouden ledenvergadering komt het
bestuur met een voorstel tot reglementswij-
ziging. Aan artikel 11 worde een tweede lid
toegevoegd, luidende: Het bestuur doet voor
het vervullen van elke vacature een enkel
voudige aanbeveling aan de ledenvergade
ring. Er moet een nieuw bestuur gekozen
worden, waarvoor het bestuur aanbeveelt de
heeren P. A. van Cuilenborg, J. van Dode-
weerd, J. B. de Groot, C. D. van Oosteh, C.
van Osnabrugge, L. Uiterlinde, H. Verkaik.
Gedurende de maand Nov. werd aan
het postkantoor bij de Rijkspostspaarbank
ingelegd f 20.564,49 en terugbetaald f 30.014.17.
ZOETERWOUDE.
