Waar eens 't centrum van Leidens handel was
D. KRET ZOON
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
S
SATERDAG 23 NOVEMBER KM
Het Waaggebouw getuigt van een
grootsch verleden
„De Waag", welke Leidenaar kent niet
dit mooie gebouw aan de Aalmarkt, dat
reeds in zeer oude tijden het centrum is
geweest van Leidens welvarenden handel?
De Sleutelstad lag en ligt thans nog zeer
gunstig voor boer en tuinder om hun waren
aan den man te brengen en het is dus te
begrijpen, dat vooral in de Middeleeuwen,
toen alles zich op de stad concentreerde,
Leiden als marktplaats naar voren kwam.
In 1226 wordt de stad reeds als marktplaats
genoemd en wanneer men over deze mark
ten leest, valt een typisch verschijnsel te
constateeren. Het was n.L gebruik, dat ge-
vonnisten op deze markten vrijheid van
beweging hadden,
terwijl, hetgeen niet
bepaald zoo vreemd
soortig is, de stede
lijke regeering zeke
re keuren vaststelde.
In onzen tijd zouden
we kunnen spreken
van een Warenwet.
Het wegen en keu
ren van de aange
voerde artikelen ge
schiedde in „De
Waag", dat in de
Middeleeuwen een
houten gebouw was.
Later in 1657 be
sloot de vroedschap
aan Pieter Post, die
ook de Alkmaarsche
Waag bouwde, op
dracht te geven tot
den bouw van een
steenen Waagge
bouw. Op 5 Novem
ber legde burge
meester P. v. Bui
tenvest den eersten
steen. Dit was voor
Leiden een groote
vooruitgang, want
het marktwezen
breidde zich steeds
meer uit, getuige de
tallooze straat-,
plein- en bruggen-
namen in de omge
ving van „De
Waag". We hoeven
slechts te noemen
Boom-, Aal-, Visch-
en de Botermarkt,
voorts de Kaas
markt en verder
kennen we Kippen
en Karnemelksbrug,
de Kabeljauw-,
Mosterd- en Maars-
manssteeg (afgeleid
van marskramer).
De Vischmarkt
moet van al deze
zien, terwijl aan den zijkant van het ge
bouw eveneens symbolische voorstellingen
op het Waaggebouw en het werk, dat er
gedaan wordt betrekking hebbende, zijn
aangebracht. Kenners houden dit beeld
houwwerk voor het mooiste, dat Verhulst
ooit heeft gemaakt. „De Waag" is door
een mooien doorgang met het daar achter
gelegen Boterhuis verbonden. De naam
zegt het reeds: hier werd de aangevoerde
boter gekeurd en verhandeld.
Het Waaggebouw heeft ook andere dien
sten gedaan, want tot omstreeks 1930 werd
er nog wol, spek en leer gewogen, terwijl
er ook dieren werden gebracht om gewo
gen te worden, hetgeen nu geheel is afge
schaft. Wat vette varkens waren, wist men
in den ouden tijd zeer goed. Toch had men
in 1898 bijna geen gewichten genoeg om
Het prachtige in Renaissance-stij] opgetrokken Waaggebouw, dat
door den beroemden zestienden-eeuwschen beeldhouwer Rombout
Verhulst met ware meesterwerken is versierd.
markten de groot
ste in Nederland zijn geweest en het
was dus van de vroede vaderen een
goed besluit het Waaggebouw van steen
opnieuw te laten herrijzen.
Het gebouw is in Renaissaince-stijl op
getrokken en geheel symmetrisch gehou
den. Rombout Verhulst, Hollands grootste
beeldhouwer uit de zestiende eeuw, ver
vaardigde het fraaie beeldhouwwerk, dat
aan den voorgevel en in het fronton is te
Delftsch predikant voor Haagsch
Tribunaal
Schreef ojn. pro-Duitsche artikelen in
Kerkbode.
Donderdag stond voor 't Haagsdhe Tribunaal
terecht de vroegere Delftsche Ned. Herv. pre
dikant ds H. P. Brandt, die in 1940 in de
Delftsche Kerkbode artikelen met een pro-Duit
sche strekking schreef. Bovendien waren zijn
beide zoons Öij de Kriegsmarine aangesloten en
heeft hij een onderduiker verraden.
Besch. zei, dat hij nooit iets had gevoeld voor
het nat.-socialisme.
De pres. mr v. Vrijberghe de Coningh, wees
besch. op zijn gedrag, dat in strijd was met
zijn ambt. De raadsman, mr A. B. van Helle-
mondt, zeide, dat de artikelen in de Kerkbode
niet zoo veroordeelend zijn en dat het aanbren
gen van den onderduiker met geen kwade be
doelingen zou zijn geschied PI. verzocht het
Tribunaal den predikant in vrijheid te stellen,
hetgeen echter na raadkamer werd geweigerd.
OVERNAME VREEMDE OORLOGSSCHEPEN
GEEFT MOEILIJKHEDEN.
Overname van oorlogsschepen van ver
slagen landen, b.v. Japan, noemt de M. v. A.
op de Marinebegrooting een kostbaar en
moeilijk experiment. Slechts sleepbooten en
tankers uit de Italiaansche vloot komen voor
overname in aanmerking en daarom verzocht
de regeering dan ook.
De „Karei Doorman" vormt geen uitzonde
ring, daar dit slechts een oefenschip is, dat
in 1948 naar de Engelsche vloot teruggaat.
UNILEVER HEEFT OMZET VAN RUIM
3 MILLIARD.
De Unilever heeft over 1945 de fabelach
tige omzet van 3 milliard 286 millioen gulden
bereikt, voornamelijk op margarine, oliën,
vetten, zeep- en andere waschmiddelen, en
diverse levensmiddelen.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Maretta E, dr v B Westrik
Broeksma en v M A F Rugebregt; Maria,
dr v W H Haasbroek en M Houwaart; Wil-
helmina J dr v D Dool en W de Koning:
Abraham JP, znvAJPvd Blom en H
Niehot; Robert, zn v R Stam en A H Bolink;
Theodorus J ,zn v J W v Leeuwen en W
Parlevliet; Tonia P, dr v P v d Berg en
K C Sneeuw: Dick, zn v J A de Kier en J
Leget; Arie M. ia v J v Rijn en M de Best.
OVERLEDEN: D NoordervlietBlom, 58
jr; C M van VelzenZwetsloot, 52 jr; W J
Kuhler, 71 jr.
GETROUWD: P D v d Meij enCvd ReiJ-
den; A Deijn en J F Fakkel; J C Diseraad
en J Laurier: J v Eg-mond en J Heruer;
J Hendriks en G C Bol; N H Hoogduin en
J E C Edelaar; I Kramers en M Boom; W
v Kuijeren en S G de Wit; R Massaar en
D van Kooperen; J v Rijns wou en f
Marks; C A J v Schie en M M Slierings.
zoo'n varken te wegen; de krulstaart bleek
een kampioen van 395 kg te zijn. In de
directeurs-kamer wordt men door een
wandspreuk aan dit voorval herinnerd.
Ook het gilde der chirurgijnen had hier
zijn vergaderplaats en de beroemde Her
man Boerhaave heeft, deel uitmakende van
een examencommissie, in deze kamer de
toekomstige doktoren aan den tand ge
voeld.
Zelfs de Leidsche schutterij heeft van
het gebouw gebruik gemaakt om bij regen
achtig weer te exerceeren, terwijl het
stadsmuziekcorps er in de avonduren repe
tities hield. En al heeft 'Leiden dan niet
in de hun schilderachtige gildekleeding
gestoken kaasdragers gekend, waarom Alk
maar zoo beroemd is, ook in de Sleutelstad
bestond voor deze menschen een gilde,
waarvan tot voor enkele tientallen jaren
nog resten over waren.
Thans kennen de meeste jonge Leidena-
ren het „Waaggebouw" niet anders, dan
als de plaats waar met 3-October de haring
en wittebrooduitdeelingen plaats hebben,
hetgeen zeer zeker valt te betreuren, want
het oude Leiden is, wanneer men er bij
een wandeling op let, vol van gebouwen
en huizen, die alle op zichzelf een stukje
Oud-Leiden, een brokje uit de zoo rijke
Leidsche historie, vormen.
MEER VERF VERWACHT.
in October kon van de 500 ton verf, die
minimaal nooddg was voor den wederopbouw,
slechts 150 ton worden toegewezen Zulks
omdat men de lijnolie voor de zeep- en zalf-
fabricage moest gebruiken met het oog op
de schurftbestrijding in Limburg. Deze maand
wordt echter 2000 ton lijnolie uit Argentinië
verwacht, waardoor men den verfachter
stand in de nabije toekomst hoopt In to
loopen.
Prinses Juliana ontvangt
dr C. B. Tilanus-medaille
Als voorzitster van het Ned. Roode Kruis.
Gistermorgen heeft H.K.H. Prinses Juliana
in het hoofdgebouw van het Ned. Roode
Kruis te 's-Gravenhage de hoogste onder
scheiding van de Ned. Ver. E.H.B.O., de gou-
dien dr C. B. Tilanus-medaille, in ontvangst
genomen, welke haar met een toespraak,
waarin de erkentelijkheid van de E.H.B.O.
voor het vele werk, dat het Roode Kruis voor
land en volk heeft gedaan, werd uitgesproken
door den voorzitter van E.H.B.O., dr A. E.
Oterdoorn. In haar dankwoord verklaarde
de Prinses deze medaille te beschouwen als
een symbool van de vruchtbare samenwer
king tusschiein beide instellingen.
KOMEN ER VIJF GULDEN-BILJETTEN?
Het departement van Financiën overweegt
het in circulatiebrengen van vijf gulden bil
jetten. aldus de M. v. A.
BEVRIJDINGS SPEL BRACHT f130.000 OP.
De opbrengst van het Bevrijdingsspel op 4 en
6 Mei j.l. te Amsterdam bedroeg f 130.000. Dit
bedrag is gisteren, na aftrek van vermake
lijkheidsbelasting aan de Stichting 19401945
afgedragen.
Serviesgoed voor gehuwden
Thans kunnen ook zij, die tusschen 1
September 1944 en 18 Februari 1946 zijn ge
huwd en zich sindsdien zelfstandig hebben
gevestigd, een aanvrage om serviesgoed
kunnen indienen, voorzoover zij dit nog niet
hebben ontvangen.
De nieuwe salarisregeling voor
Overheidspersoneel
De minister van Binn. Zaken heeft in de
Tweede Kamer medegedeeld, dat de te wach
ten nieuwe salarisxegeling voor het Rijksper
soneel zal worden voorafgegaan door een
overbruggingsregeling, zoodat in het eind
van December de achterstand over de maan
den Oct., Nov. en Dec. zal worden uitbetaald.
Het is de bedoeling de zeer verschillende
toelagen die thans bestaan te vervangen door
toekenning van één toelage
REGEERING WENSCHT HARMONISCH
INGEDEELDE VLOOT.
De Memorie van Antwoord op de Marine
begrooting zegt, dat het geheele kabinet
achter de gedachte staat, dat Nederland
weer een harmonisch ingedeelde vloot moet
hebben, geschikt om, in samenwerking met
bondgenooten, de internationale rechtsorde
te handhaven
ER KOMT EEN VLOOTCOMMISSIE.
Naar de M. v. A meedeelt, ligt het niet
weer in de bedoeling Oorlog en Marine tot
één departement te vereenigen.
Op korten termijn kan de herleving der
vlootcommissie worden tegemoet gezien.
Bij den mijnenveegdienst in de Noordzee
zijn 23 met Duitschers bemande R-booten
ingedeeld. Er zijn nog 674 Duitsche krijgsge
vangenen in het land. Zij ruimen munitie.
DATUM EFFECTENREGISTRATIE WORDT
VERLENGD
Hoewel de datum der effectenregistratie op
1 December a.s. sluit, is verlenging van dien
termijn mogelijk, aldus de M. v. A. op de be
grooting voor het departement van Financiën.
Benoemd tot tijd. hoogleeraar in de
Wijsbegeerte aan de Nood-Universiteit te
Batavia dr R. F. Beerling te Delft.
VOORLOOPIGE AANGIFTEN VOOR
HEFFING INEENS
De heffing ineens, aldus de M. v. A. op
de begrooting voor Financiën, begint met
het laten doen van voorloopige aangiften.
Oorlogsslachtoffers zullen niet in deze be
lasting worden aangeslagen, vóór de oor-
logssdhaderegeling wettelijk is vastgesteld.
MAATREGELEN OM LOONBELASTING-
DRUK TE VERMINDEREN
Wat de loonbelasting betreft merkt de
minister van Financiën in zijn M. v. A. op,
dat de tariefklassen verkleind zullen wor
den, indien herziening van het tarief der
inkomstenbelasting tot stand komt. De druk
op de lagere inkomens zal daarbij zeer aan
merkelijk worden verlicht.
NOTEERINGEN NEW-YORKSCHE BEURS
NEW YORK, 22 Nov. (Reuter). Atch. Top
86 84); Balt. 14 (13%); Can. Pac. 12 (12%);
N. Y. Centr. 15% (15%); Penns. 25(25V8);
Un. Pac. 124% (124); An. Copp. 37% (37%);
Bethl. St. 85% (87%); Chysler 81 (80Va);
Gen El. 34% (33%); Gen. Mot. 48% (49%);
Int. Nic. 29% (29%); Kenn. Copp. 44% (45%);
Packard 6 (6%); Rep. St. 25% (25%) Shell
U. 29% 28%); Stand. O. 62% (64); U. S. Rubb
48% (49%); U. S. Steel 67% (67%).
LOODGIETERS
Erkende installateurs voor Gas-,
Water en Sanitair
REPARATIE
CENTRALE
VERWARMING
Hooge Rijndijk 71, Tel. 20023
Schoolstraat 2 LEIDERDORP
Tel. 24350
BROOD VAN SPRUIT
DAG IN, DAG UIT!
REORGANISATIE ONTVANGKANTOREN
Wegens personeeltekort op de ontvang
kantoren overweegt minister Lieftinck, blij
kens zijn M. v A een reorganisatie vaa
dezen dienst.
MARKTBERICHTEN.
KATWIJK a.d. RIJN, 22 Nov. Waspeen I
f 1322, id. n f 614, winterpeen f 4.707.30,
kroten I f 3.907.20, spruiten f 3078, boeren
kool f 1313.50, gele kool f 56.30, groene
kool f 6.19—12, roode kool f 8.60—12.10, an
dijvie I f 34—42, id. II f 20—38, uien f 3.70—
8.90, witlof f 3672, alles per 100 kg; soep
groenten f 5.706.60, bospeen f 1520, alles
per 100 bos; bloemkool I f 4055, id. II f 21
45, i-d. III f 919, alles per 100 stuks.
V1SSCHER1JBERICHTEN
SCHEVENINGEN, 22 Nov. Hedenmorgen
was er geen aanvoer van versche visch uit
zee. Van de haringvisscherij kwamen binnen
de motorloggersSch. 284 met 27 L haring,
Sch. 297 met 30 L en 300 kisten versche haring,
Sch. 169 met 30 1. en 100 kisten versche ha
ring, Sch. 45 met 600 kisten versche haring,
Sch. 23 met 800 kisten versche haring, Sch.
314 met 26 L en 80 kisten versche haring, Sch.
118 met 38 1. haring.
Hedenmorgen waren er geen vangstberichten,
daar de schepen nog moesten halen.
IJMUIDEN, 22 Nov. '46 Binnengeloopen
stoomtreilers IJm. 129 met f2190; motorlog
gers Kw 166: f3768; 162 f5980; 45 met ver
sche haring f2559; kustvisschers IJm. 213,
f446; 325, f7; 241, f139; Uk 68 f1379. Prij
zen: groote tong fl.461.36; gr. mid. tong
f 1.69—1.58; tarbot I f 1.68—1.62, alles per kg.
Aangevoerd werden 200 kisten versche haring
en 250 kisten versche visch.
IVaar bevinden zich onze
zeeschepen?
Het troepenschip Nieuw Holland, uitreis, 19
Nov. ter hoogte van Point de Galle; het repa-
trieeringsschip Oranje, thuisreis 20 Nov. vaa
Colombo; Amstelkerk, West-Afrika, 19 te
Havre; Boskoop van A'dam n. Chili 20 Bar ran -
quilla; Erinna, 19 v. Abadan n. Aden; Kota
Agoeng, thuisreis 20 te Penang; Larenberg v.
R'dam n. Australië 21 te Bombay; Murena v.
Abadan n. Lands End, 19 te Suez; Macuba 18
v. Kaapstad te Aruba; Tjibadak 20 v. Hong
kong te Batavia; Tarakan v New York n.
Afrika 20 te Hampton Roads.
Al heeft „De Waag" veel van haar vroegere glorie verloren, toch kan men hier op de
weegdagen de dragers aan het werk zien, waarbij de 17e-eeuwsche weegschalen en
gewichten nog steeds gebruikt worden
Wat de Radio Zondag brengt
Programma voor Hilversum I (301 m).
VARA. 8.00 Nieuws; 8.15 Gram.; 8.30 Platte
land; 8.45 Zondagm orgennvelodieën9.1ö
Geestelijk leven; 9.30 Men vr-<?.gtVPRO.
10.00 Zondagshalfuur; 10.30 Prot. kerkdienst;
AVRO. 12.00 Zondagsvariété; 12.39 Zondag
club; 12.40 Mannenkoor; 13.00 Nieuws; 13.15
Renova-septet; 13.50 Spoorwegen spr.; 14.05
Kunst en cultuur; 14.30 Concertgeb. ork.;
16.30 Voor de vrouw; 16.40 Sport; VPRO.
17.00 Literatuur; 17.10 Dr Spelberg; VARA.
17.30 Oome Keesje: 18.00 Nieuws: 18.30
Strijdkr.; 10.00 Radiolympus; 19.30 Wim lbo;
AVRO. 20.00 Nieuws; 20.15 Zauberflöte; 21.50
Paul Vlaanderen; 22.30 Weet je nog wel
oudje; 23.00 Nieuws: 23.15 Musette; 23.30
Skymasters; 24.00 Sluiting.
Programma voor Hilversum II (415 m.)
NCRV. 8.00 Nieuws; 8.15 Van man tot man;
8.30 Morgenwijding; KRO. 9.45 Gram.; 10.30
Hoogmis; 11.30 Trio; 12.03 Gram.; 12.15
Boeckhuys; 12.30 Kareol septet; 13.00 Nieuws;
13.30 Apologie; 13.50 Guitaar; 14.00 Utrechtsch
Stedelijk Ork.; 16.00 Liturg, ves.; 16.15 Zie-
kenlof; NCRV. 17.00 Gew. muz.; IK OR. 17.30
Prot. Kerkdienst; NCRV. 19.00 Fr. orgels;
19.15 Ds Straatsma; 19.30 Nieuws; KRO.
19 45 Sport; 20.15 Philharm. sextet; 20.45
Luisterspel; 21.10 Metropole-ork.; 22.00
Nieuws; 22.35 Avondgebed; 22.50 Viool; 23.00
KI. v. Beeck; 23.30 Groote componisten;
24.00 Sluiting.
Wat de Radio Maandag brengt
Programma voor Hilversum I (301 m.)
AVRO. 7.00 Nieuws. 7.15 Gymn. 7.30 Gram.
8.00 Nieuws. 8.15 Gram. 8.45 Purcell en Mo
zart 9.15 Morgenw. 9.30 Arbeidsvit. 10.35 Ver
di en Puccini 11.00 Op den uitkijk. 11.15 Pia
no 11.45 Fam.ber. uit Indië. 12.00 Schubert.
12 35 De Raaf en Schutte. 13.00 Nieuws. 1315
Renova septet 13.15 Weber. 14.00 Pierre Pal-
la 14.30 Brief uit Amerika. 14.45 Operette.
15.00 Bonbonnière. 16.30 Gusta en Everard
v. Royen. 17.00 Skymasters. 17.30 Hoort, zegt
het voort. 17.45 Rijk overzee. 18.00 Nieuws.
18.15 Tom Erich. 18.30 Strijdkr. 19.05 Orgel.
19.30 Muziekbegrip. 19.45 Landbouw. 2000
Nieuws. 20.08 Radioscoop. 22.10 Concertgeb.
sextet 22.45 Moderne wetenschap. 23.00
Nieuws. 23.15 Dutch Swing College. 23.45 Or
gel. 24.00 Sluiting.
Programma voor Hilversum II (415 m.)
NCRV. 7.00 Nieuws. 7.15 Gymn. 7.30 OrgeL
7.40 Woord v. d. dag. 8.00 Nieuws. 8.15 Gew.
muz. 8.30 Marek Weber en Reg. Foort. 9.13
Zieken. 9.50 Mozart. 10.20 Rachmaninoff. 10.30
Morgendienst. 11.00 Mozart. 11.15 Literatuur.
11.35 Liederenschat. 12.00 Omroepkamerork.
13.00 Nieuws. 13.15 Madolinata. 14.00 Vooff
jonge moeders. 14.20 Piano. 15.00 Sopraan»
15.15 Fluit, hobo en klarinet. 16.00 Bijbelle
zing. 16 45 Purcell. 17.00 Viool en piano. 17.30
Orgel. 13.00 Met band en plaat18-40
Sport. 19.00 Nieuws. 19.15 Mendelssohn. 19.4D
NCRV-leeslamp. 20.00 Nieuws. 20.05 Gen*,
koor. 20.45 Politieke delinquenten. 21.05 Con
certgeb.-trio. 22.00 Nieuws. 22.30 Strijkor*.
22.45 Avondoverdenking. 23.00 Avondconcert.
24.00 Sluiting.
