Duitsche jeugd over Kerk en Godsdienst
Fokker: Van ons straalvliegtuig komt niets
Onaanvaardbaar
't Australische volk is niet anti-Nederlandsch
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 19 NOVEMBER 1943
(Bijzondere correspondentie)
Twaalf jaren Hitlerregime hébben ln
Duitschland al evenmin de godsdienstige
gevoelens der bevolking kunnen dooden als
vijfentwintig jaar bolsjewisme dat in Rus
land hebben kunnen doen. Dat pleit meer
voor de degelijkheid van de religieuze over
tuiging der betreffende volken dan dat het
twijfel rechtvaardigt ten opzichte van het
stelselmatig streven der genoemde staats
systemen naar een vernietiging van elk
soort kerkelijk leven.
Wie de ideologieën van het nationaal-
socialisme en het wezen van het Christen
dom beide kende, moest er zich van bewust
zijn, dat Hitlers „wereldbeschouwing" en
de Christelijke levensbeschouwing ten eenen
male onvereenigbaar waren en vele princi-
pieele nationaal-socialisten waren eerlijk
genoeg, dat te erkennen. De strijd, dien
Hitier en zijn profeten van het „eeuwige
Duitschland" tegen de kerk en tegen iederen
vorm van godsdienst voerden, heeft het in
den loop van twaalf heillooze jaren aan de
geheele wereld duidelijk gemaakt dat in het
Derde Rijk aan het Christendom geen plaats
werd gegund.
Met behulp van de „Duitsche Christenen"
een wolf in schapenvacht en met een
surrogaat-religie, welke culmineerde in
de these van de heiligheid van het bloed
en van den bodem, met pogingen om den
„Führer" als een nieuwen messias en het
streven naar zuiverheid van ras als een
zaligmakende idee voor te stellen, hebben
Hitier en de zijnen vergeefs getracht het
Duitsche volk, althans de jeugd, aan den
invloed van de kerk te onttrekken. Neemt
men deze dingen in aanmerking en be
denkt men tevens, dat de oorlog overi
gens niet alleen in Duitschland groote
schade heeft toegevoegd aan de volksziel en
de algemeene begrippen van moraliteit op
een beschamend laag niveau heeft gebracht,
dan zal men zich niet verbazen, dat de
Duitsche jeugd een graad van zedelijke ver
wildering heeft bereikt, welke haar niet be
paald ontvankelijk maakt voor de eischen
en plichten van een waar Christendom.
Dit moge pessimistisch klinken en vele
Duitsche predikanten en geestelijken zullen
er tegen inbrengen, dat de bedehuizen nog
nooit zoo vol zijn geweest als thans. Wit dit
laatste betreft, zij er op gewezen, dat vele
kerken in de groote steden soms 80 tot
90 procent van het vroegere aantal
tijdens den oorlog zijn vernield of zoo
zwaar zijn beschadigd, dat zij voorshands
niet gebruikt kunnen worden, zoodat het
geen wonder is als de overgebleven kerken
goed worden bezocht. Ook zij toegegeven,
dat er onder de Duitsche jeugd een zoeken
naar geestelijk houvast is waar te nemen
en dat er sterke symptomen zijn te consta-
teeren van een behoefte aan nieuwe, boven
de sociale en politieke uitgaande idealen.
Maar de roepstem van de kerk zal luid en
doordringend moeten zijn en de voorbeel
den van practisch Christendom, van Christe
lijke barmhartigheid en naastenliefde zul
len zeer indrukwekkend moeten zijn, wil
men verwachten dat de Duitsche jeugd in
massa's tot het oude geloof der vaderen
terugkeert en de hechte fundamenten
vormt van een nieuwe levende kerk.
De verdeeldheid van Duitschland in vier
zones en de belemmeringen, die een
vreemde bezetting nu eenmaal met zich
medebrengt, maken het tot nu toe onmoge
lijk een algemeen geldend beeld te schil
deren van den geestelijken toestand der
Duitsche jeugd. Deze toestand is niet overal
dezelfde.
De resultaten van een bescheiden enquête,
door een Berlijnsch jeugdorgaan onder zijn
lezers gehouden, kunnen er dan ook geen
aanspraak op maken de geestesgesteldheid
van de geheele Duitsche jeugd weer te
geven, maar zij zijn ongetwijfeld symptoma
tisch en geven een interessanten indruk van
de problemen, waarmede jeugdige Duit-
schers zich in dezen moeilijken overgangs
tijd bezig houden. Den lezers van het be
treffende blad was verzocht, hun houding
te bepalen tegenover den godsdienst, de
kerk en het godsdienstonderwijs. Ziehier
een bloemlezing van de frappantste uit
latingen
„Zonder religie kan geen mensch leven",
merkt een lezeres categorisch op terwijl
een andere waarschuwend verkondigt: „Reli
gie is een stuk cultuur. Dus is het een ge
vaar de religie te verliezen, veel belangrij
ker dan men aanvankelijk misschien ge
looft. Wat de jeugd noodig heeft, is een
levend en practisch Christendom. De predi
kers moeten hun hooge kansels verlaten en
tot de jeugd komen. Verzuimt de kerk dit
tijdstip, de jeugd voor de Christelijke idea
len te winnen, dan zal er over een eeuw
geen Christendom meer bestaan. Welk pro
gramma heeft de kerk thans? Waar staat
de kerk in den huidigen strijd?"
Een lezer met politieke neigingen schrijft
,,Een eerlijk denkend Christen met het
standpunt „Mijn medemensch mijn broe
der!" is een ideaal democraat, een verbit
terde vijand van iedere dictatuur en van
een verheerlijking van den tyran. Christen
dom is humaniteit, duldzaamheid, democra
tie, socialisme."
Talrijk zijn de inzendingen die de mo-
reele waarde van het Christendom en met
name van de Tien Geboden op den voor
grond stellen: „De Tien Geboden zijn het
Verschilpunten moeten liefst
blijven rusten
Minister Beel over drietal lastige
kwesties.
Minister Beel verwierp, zooals wij gisteren
reeds meldden, eer. directe wijziging van de
Zondagswet, daar dringender bezigheden
wachten.
Hetzelfde motief geldt voor het vraagstuk
der crematie, dat R. Katholieken en Socia
listen immer scheidde, doch thans niet in
die mate urgent wordt geacht, dat directe
Voorziening noodig is.
Wa het processieverbod betreft: het be
antwoordt niet meer aan de rechtsovertui
ging van de meerderheid van he Nederiand-
sche volk zegt de M.v A., doch het dient ge
handhaafd te worden, al zal de regeering
bevorderen, dat de Grondwet in de toekomst
een artikel bevat, dat openbare godsdienst
oefeningen buiten gebouwen en besloten
plaatsen toelaat, daar, waar zij thans naar
wet en reglement toegelaten zgn.
fundament van een harmonisch staatsleven.
Is het niet k enteeken end, dat Hitier de tafel
met de Tien Geboden van het paleis van
justitie te Hamburg liet verwijderen?
Waarom^ Hij was er bevreesd voor." „De
Christelijke democratie wil de waarde van
de menschelijke persoonlijkheid herstellen;
zij wil de menschenrechten der vrijheid,
der gelijkheid en der broederlijkheid weer
heerschend maken. Deze verheven dingen
zijn voor ons veel belangrijker dan alles,
wat een partijbureaucratie in programma's
opstelt."
Hoezeer de opvattingen uiteen loopen.
blijkt uit de volgende antwoorden: ,,God
schiep de menschen naar Zijn beeld?
Neen, de mensch schiep zich een God naar
zijn beeld. Dat iederen ochtend de zon
opgaat, dat ieder jaar een nieuwe lente de
natuur doet ontwaken, dat is God. En ook
de macht, die de werken van een Goethe,
Hölderlin en Schiller deed ontstaan.' „De
kerk is de plaats van den religieuzen, ritu-
eelen eeredienst. Religie is onafhankelijk
daarvan: zij is zedelijke houding, moraal,
humaniteit, goedheid, barmhartigheid, lief
de, in 't kort: werkelijk menschdom. In
dezen zin heeft de religie geen kerk noodig."
Nog onder den indruk van de verschrik
kingen van den oorlog schrijven twee an
deren: ,,Juist temidden van het gevaar en
in het eindeloos veria ten-zijn van menigen
soldaat vond het Woord Gods eerder een
weg tot het hart." De „Christelijke ker
ken hebben ook den tweeden wereldoorlog
met al zijn droeve gevolgen niet kunnen
verhinderen. Zoo moesten wij het beleven,
dat kerken en kunsttempels, fabrieken en
woonhuizen door het vuur werden ver
woest. De bommen troffen willekeurig."
Tot slot een drietal meeningen over het
godsdienstonderwijs: .Religie is een aan
gelegenheid van de kerk, niet van de school.
Daarom moet het godsdienstonderwijs uit de
school worden gebannen. Wij kunnen ons
de luxe niet permitteeren ons te splitsen.
Onze eensgezindheid gaat boven alles!"
„ki dezen moeilijken tijd is het geloof een
Innerlijke versterking voor ons. Daarom be
groet ik het godsdienstonderwijs" „Het
godsdienstonderwijs mag den kinderen even
wel niet door het inpompen van teksten
en catechismusvragen den weg naar God
versperren. Men kan het Christelijk geloof
niet als een schoolvak dicteeren, doch
slechts met liefde en door goede voorbeel
den het kinderhart ontvankelijk maken."
ALS DE STAAT GEEN
SUBSIDIE GEEFT
Gelijk het A.NP. meldde exposeert Fok
ker op het oogenblik op de Parijsche lucht
vaarttentoonstelling een model van een Ne-
derlandsch straalvliegtuig, een z.g. .Jet-
zal het afhangen of we kunnen gaan bou
wen.
Reeds hebben we in Engeland besprekin
gen gevoerd met Rolls Royce en andere
fabrieken over de levering van motoren. Er
wordt in Engeland ook aan een commercieel
straalvliegtuig gewerkt.
Het Ned. instituut voor vliegtuigontwikke-
Te Parijs werd een groote internationale luchtvaarttentoonstelling geopend, waar ook ons
land behoorlijk voor den dag komt. Daarvan getuigt deze stand van Fokker.
propelled"-toestel, dat een snelheid van
800 km zou moeten bereiken en gedacht is
niet in de eerste plaats als een militair, doch
als een burgervliegtuig.
Het toestel zou worden uitgerust met twee
Rolls Royce-motoren en in staat zijn 17 pas
sagiers te vervoeren. Het zal den naam
„Fantoom" ontvangen.
Naar aanleiding van de plotseling ver
schijning van dit straalvliegtuig-model op de
Parijsche „show" heeft het „Hbld." een
onderhoud gehad met den technisch-direc-
teur der Fokkerfabrieken, den heer ir M.
Beeling, die het volgende vertelde:
Sedert Mei zijn wij reeds bezig aan het
groote voorbereidende werk van dit straal
vliegtuig, dat wij ons gedacht hebben als
passagierstoestel. Maar verder kunnen we
op het oogenblik niet gaan. Dit Nederland-
sche product van het vliegtuig der toekomst
zal er definitief niet komen, wanneer wij
geen regeeringssubsidie ontvangen. Het toe
stel staat alleen op papier en van de Stich
ting „Nederlandsch Instituut voor vliegtuig-
ontwikkeling," het regeeringsorgaan, dat
adviseert over de verleening van subsidie,
ling is van onze plannen op de hoogte. Bij
den eventueelen bouw zullen wij de hulp van
experts noodig hebben, doch die zullen we
zeker krijgen. Wanneer ingeval subsidie ge
geven wordt, zulk een Ned. straalvliegtuig
vliegklaar zou zijn, valt niet te zeggen.
Wat gebeurt er met den
Franschen franc?
Zwarte dollars en ponden blijven stijgen.
Blijkens den weekstaat der Banque da
France per 7 November is de bankbiljetten-
omloop met 3.108.000.000 frs gestegen tot
700.032.000.000 frs. Het voorschot aan den staat
vertoont een stijging met 8.9 milliard frs. tot
55.5 milliard frs.
Financieele kringen zien ln deze stijging de
weerspiegeling van den zeer ernstigen finan-
cieelen toestand en een verklaring voor de
uitlating van den Franschen minister van
Financiën, dat de financieele toestand op het
oogenblik het zwaarste probleem voor de re
geering vormt, aldus „De Tijd"
De noteeringen van buitenlandsche valuta
op de zwarte markt zijn dientengevolge ver
der gestegen.
Donderdag en Woensdag waren op deze
markt de noteeringen:
Pond sterling 930 en 917: dollar 320 en 315;
fr. louis l'or 5150 en 5000: zw. id. 4400 en
4350: goud. sov. 5700 en 5600; zw. frs 109 en
107.
WAT DE NOBELPRIJSWINNAARS
ZULLEN ONTVANGEN.
De, dezer dagen bekend gemaakte Nobel
prijswinnaars zullen de volgende bedragen
ontvangen: Emily G. Balch en John Mott
(Vrede) 121.000 Zw. kronen; dr James B.
Sumner, dr WnedeU Stanley en dr J. H.
Northrop allen Amerikanen, deelen de
100.000 kronen voor de chemie. De eerste
krijgt 50.000 kronen, de beide anderen dee
len de rest; Prof. P. W. Briclgman uit de
V.S., die toestéllen uitvond voor het tot
stand brengen van buitengewoon hoogen
druk en die daarmee ontdekkingen deed op
het gebied van de hooge druk physica, krijgt
de 100.000 kronen voor natuurkunde.
MORGEN KOMT DE „KLIPFONTEIN" TE
ROTTERDAM AAN.
Morgen wordt de „Klipfontein" met 973
gerepatrieerden uit Indië in R'dam verwacht.
H. M. de Koningin zal zich door mej. J. Gel-
dens. Haar part. secretaresse, bij de ont
vangst laten vertegenwoordigen. Donderdag
om 10 uur begint de ontscheping.
De publicatie van de ontwerp-overeen
komst tusschen de Commissie-Generaal en
de delegatie der republiek bevestigt de
vreemdste geruchten en de bangste vermoe
dens. Deze vermoedens waren de laatste
dagen nog versterkt door het aftreden van
minister Ringers, van wien weliswaar sinds
geruimen tijd verluidde, dat hij met de Indi
sche politiek van dit en van het vorige
Kabinet niet instemde, doch die het niet
temin lang voor ons besef zeer lang
heeft uitgehouden. Dat hij aftrad was een
somber teeken.
In de Tweede Kamer hebben vorige week
de heeren Schouten en Tilanus uiting gegeven
aan de vrees, dat het Koninkrijk vermoord
werd Als om die vrees te accentueeren
schreef „Het Vrije Volk" daarop, dat de
Commissie-Generaal in Indië aan den arbeid
was, „in moordend tempo".
De ontwerp-overeen komst draagt van dat
moordende tempo de duidelijke aanwijzin
gen. Zij getuigt op bepaalde punten van een
verbluffend dilettantisme, van een ontstel-
lënd gebrek aan juiste en scherpe formu
leering. Zij hanteert zekere begrippen,
welke echter in het kader van het ontwerp
een geheel nieuwen inhoud krijgen, zondeT
dat de moeite genomen is om aan te geven,
hoe deze nieuwe inhoud nu is. Het ontwerp
is een sprong rn het duister
Het punt echter, waarop de ontwerp-over-
eenikomst geen twijfel overlaat, is dat het
Koninkrijk in stukken wordt gebroken. Het
ontwerp heeft met een verbeeldingskracht,
welke de makers typeert, deze handeling
omschreven. Met tamelijk onbeschaamde
duidelijkheid wordt in artikel 6 uiteengezet,
wat het Koninkrijk thans omvat, doch dat.
we in het vervolg mogen spreken van een
unie, bestaande uit eenerzijds het Koninkrijk,
omvattende Nederland, Suriname en Curaqao,
en anderzijds: de Vereenigde Staten van
Indonesië.
Als men na deze formuleering nog niet
zeggen mag, dat het Koninkrijk uiteen
wordt gebroken, laat ons dan alle discussie
maar staken. Het lag dan ook geheel in de
lijn der eigenmachtige politiek van de Com
missie-Generaal om zich tegelijk maar een
uitlating te veroorloven over de toekomst
mogelijkheden van Suriname en Curasao.
Inderdaad, de heeren zijn straks disponibel
voor de benoeming tot leden eener nieuwe
commissie.
Deze opzet is en blijft een geheel andeTe,
dan die der bekende Koninklijke rede van
1Ö42, welke de gedachte aan zulk een losse
Unie, als thans in de maak is, in geen enkel
opzicht rechtvaardigde. De Regeeringspolitiek
van afglijden en concessie heeft thans haar
zij het nog gebrekkige omschrijving ge
vonden.
De ontwerp-overeenkomst bevestigt ten
slotte nog eens de volkomen ondemocrati
sche wijze, waarop deze Indische politiek der
Regeering is en wordt gevoerd. Zij poneert
en vraagt erkenning eener „republiek" als
de-facto-uitoefenend het gezag over Java,
Sumatra en Madoera, terwijl diezelfde „repu
bliek" bij herhaling gebleken is, slechts over
matig gezag te beschikken De overeenkomst
vergt thans ook de juridische erkenning,
doch zonder dat de volken zelf zich over de
„republiek" ook maar in het geringste hebben
kunnen uiten. Het is als een hoon, de wijze
waarop deze „republiek" wordt geprocla
meerd. Het is ook als een hoon. deze wijze
waarop nu tenslotte het Parlement nog eens
zal worden gekend in de voltooiing van de
gevoerde politiek. Het past uiteraard in „het
moordende tempo," dat dit laatst*- zoo
spoedig mogelijk zal gebeuren.
Het zal echter naar wij hopen dan
nog blijken, dat het Parlement daarbij nog
een belangrijke functie kan verrichten. Het
is. alsof het in dezen gang van zaken slechts
noode wordt gekend. Het zal thans de uiterst
ondankbare taak krijgen om van deze zeer
onbevredigende conceptie nog iets te maken.
Wij vertrouwen, dat velen in het Parlement
de verantwoordelij kheid voor den gang van
zaken niet zullen wenschen te aanvaarden.
Zij zullen terecht het ontwerp onaan
vaardbaar achten.
BEGRIP VOOR ONTWIKKE
LING IN INDIë
Dezer dagen arriveerde in Nederland de
heer Thomas Dunbabin, directeur van het
Australische nieuws- en informatiebureau te
Londen, voor het houden van een twaalftal
lezingen. Inzake de houding van Australië t.
o.v. Nederland verklaarde de heer Dunbabin,
dat het stelling nemen van eenige Australi
sche radicale elementen betreffende het In
dische conflict, hetgeen geenszins de goed
keuring van het Australische volk wegdroeg,
ten onrechte den indruk heeft gewekt van
een anti-Nederlandsche houding. IJe Austra
lische regeering werd door de staking der
havenarbeiders in een moeilijk parket ge
bracht, daar een krachtig optreden hiertegen
tot een nationale staking zou hebben kunnen
leiden. Gezien het onafhankelijkheidsgevoel
van het Australische volk is het evenwel ver
klaarbaar, dat men in Australië sympathie
gevoelde voor den wensch naar onafhanke
lijkheid van het Indische volk, zonder dat
Op 2 December komen er weer
Kinderpostzegels
Van 2 Dec. t/m 4 Jan. a.s. zullen er weer
kinderpostzegels verkrijgbaar worden gesteld
ten bate van het hulpbehoevende kind.
De door mej. A. J. W. Bieruma-Costlng
ontworpen zegels hebben voor alle waarden
dezelfde voorstelling, nl. een kind te paard in
een draaimolen. Ze verschijnen in de volgen
de waarden en kleuren 2 c. (-f 2 c.) grijs;
4 c. 2 c.) groen; 7% c. (-f 2% c.) rood,
10 c. 5 c.) violet-rood; 20 c. 5 C.)
blauw. Voor de frankeering behouden ze hun
geldigheid t/m 31 Dec. '47.
POSTZEGELS VAN CURASAO EN
SURINAME.
Een aantal poetwaarden van Curacao en
Suriname is aan de verzamelaarsloketten der
postkantoren verkrijgbaar. Wegens koers ver
schillen Is <J? verkoopprijs met 40 pet der
nominale waarde verhoogd.
hier sprake hoeft te zijn van een anti-Neder
landsch gevoel.
Binnenkort zullen tusschen de beide regee
ringen de besprekingen over de emigratie
mogelijkheden worden hervat.
WIJ KRIJGEN HOUT UIT TSJECHO-
SLOWAKIJE.
Einde Oct is een nieuw, tot 31 Oct. '47
van kracht blijvend, handelsaccoord met
Tsjecho-Slowakije gesloten, hetwelk een uit
breiding van het goederenverkeer inhoudt
Hoofdzakelijk worden industrieele producten
uitgewisseld, waarbij ,o.m. hout uit Tsjecho-
Slowakije kan worden tegemoet gezien. Voorts
landbouwmachines, mout, hop en mineraal
water. Wij leveren o.a. zaden, stroo, visch,
bloembollen, bloemkool, tomaten, uien, riet
en cacaoproducten.
Ook dat nog
Zaterdag is onder de politieke delin
quenten, die werkzaam zijn op de Staats
mijn Hendrik, een staking uitgebroken
uit protest tegen de overplaatsing van
het kamp, dat eerst in de neutrale school
te Treebeek gehuisvest was. naar het
verder van de mijn gelegen kasteel Hoens-
broek, zoo meldt „Het Vrije Volk"
De ochtendploeg, die uit ongeveer zes
tig man bestaat, is niet in de mijn afge
daald. De middag- en nachtploeg zijn later
op de normale wijze aan het werk gegaan.
Uit de St.Crt van gisteren blijkt, dat de in
de Regeeringsverklaring over loonen en prij
zen aangekondigde Centrale Adviescommissie
voor de prijspolitiek is ingesteld. Tot voorz.
is benoemd prof. G. Brouwers, dir.-gen. van
de prijzen te Den Haag en tot seer mr A.
W. L. van Haersma Buma, hoofd van de afd
secr. van het directoraat-generaal voor de
prijzen, eveneens te Den Haag.
Van de 16 leden noemen we ir W. H. v
Leeuwen, Delft; mevr. W. Smit-van Mooi,
Den Haag; W. Strijbls, Utrecht, bestuurder
C.N.V., en ir J. J. v. d. Wal, Den Haag
