Soetan Sjahrir?
Zoowel optimisme als
pessimisme te Batavia
NIEUWE LEmSCHE COURANT
S
MAANDAG 1 NOVEMBER 1944
WIE IS EIGENLIJK
(Van onzen Indië-redacteur)
Wij lisaen het dagelijks in de krant: Soetan
Sjahrir decreteert. Soetan Sjahrir contrasig
neert. Soetan Sjahrir arresteert. Soetan Sjahrir
protesteert.... Wie is eigenlijk de man, dien
men in ..Indonesia" zoo ver-.,eert" wie is
eigenlijk Soetan Sjahrir?
Wij moeten teruggaan tot 1900. Op 5 Maart
ran dat jaar wordt te Padang Pandjang, op
Sumatra's Westkust, uit een Minangkabau-
sdhe vader, M. Rassas, en een Natalsche
moeder, Rabiah. een zoon geboren, die den
naam Soetan Sjahrir krijgt.
Zijn vader, die eerst hoofddjaksa in Nie-cL
gouvernementsdienst is en later benoemd
wordt tot rechtskundig adviseur van den
sultan van Deli, stelt alles in het werk om
zijn kinderen (Sjahrir heeft vijf broers en
een zuster) Europeesch op te voeden en hun
een zuiver Nederlandsche schoolopleiding te
geven
Zoo zien wij Soetan Sjahrir terecht komen
op de Europeesehe Lagere School te Padang
en naderhand op de Mulo in dezelfde plaats.
Hij doorloopt met vrij veel gemak de drie
klassen en gaat dan naaT Bandoeng, waar
hij als leerling der Westersche klassieke af-
deelmg van de Alg Middelbare School
wordt ingeschreven. Thans acht Sjahrir den
tijd gekomen, om zich voor de politiek te
interesseeren. Opgezweept door de geschrif
ten van de „Per hi mpoenan Indonesia",
sticht hij een edgen vereeniging, „Jong Indo
nesia", welke vereeniging zich ten doel stelt
de eenheid in den Indisch en archipel te be
vorderen. Zijn nationalistische gevoelens
kroppen zich hoe langer hoe meer op: hij
vindt zichzelf dien aangewezen man, om het
analfabeihisme in de kampongs te bestrijden;
hij onderzoekt de levensomstandigheden van
tiet Inheemsche volk.
In 1920. als hij zijn middelbare school-
studie voltoodd heeft, vertrekt hij naar
Nederland en vestigt zich in Amsterdam. Hij
gaat studeerem aan de Rechtsfaculteit der
Universiteit daar ter stede. In dien tijd wordt
Gesprek met gouv. Kasteel
(Vervolg van Pag. 1)
„Men, wat is men? Indien hier in „De
Waarheid" een stelling wordt geponeerd,
neemt U dan aan, dat deze de gevoelens
van het geheele Nederlandsche volk
weergeeft? Ik verwacht, dat het schutte
rij-vraagstuk op de a.s. Rijksconf eren tie
zal worden behandeld."
„Wat ons, speciaal met het oog op In-
dië interesseert, is de houding der be
volking".
„U kunt Curasao absoluut niet verge
lijken met Indië. De bevolking is er
totaal anders. Haar loyaliteit is buiten
kijf en men kan gerust spreken van een
pro-Nederlandsche en pro-Oranjehuis
gezindheid.
Zeker, zij wenscht zelfstandigheid,
maar binnen het Rijksverband."
„Hoe is het, economisch, met Curasao
gesteld? Eertijds werd Curasao be
schouwd als het Rijksgebied, waar „geld
bij moest".
„Dat is nu zeker niet meer noodig. Men
kan Curasao thans beschouwen als een
zeer welvarend gebied. Weliswaar een
zijdig. want het is alles olie wat de klok
slaat. De haven van Curacao wordt dan
ook wel de tweede haven ter wereld ge
noemd en niet ten onrechte, want dage
lijks vaart hier circa 100.000 ton de haven
in en uit. Ook de directe telefoonverbin
ding tusschen Willemstad en Nederland
zal een gunstigen invloed hebben op de
verdere economische ontwikkeling. Het
onderhoud, dat ik hierover met ir Neher,
Directeur-Generaal der P.T.T. heb gehad,
heef t mij daarvan overtuigd. De door hem
voorgestelde technische verbeteringen
doen veel verwachten".
„Tenslotte zouden wij nog gaarne de
reden van Uw komst willen hooren en
-den datum van Uw terugkeer naar
Curasao"
„Mijn bezoek hier is logisch. In de af-
geloopen 4%-jarige ambtsperiode heb ik
8 verschillende ministers gehad. Een ge
sprek met den huidigen minister van
Overzeesche Gebiedsdeelen overtuigde
mij, dat op verschillend terrein bespre
kingen, ook met het oog op de a.s. Rijks
conferentie en den toekomstigen status-
van Curagao, noodzakelijk waren. Wat
mijn vertrek betreft, denk ik wel voor 1
December naar Curagao terug te keeren"
Een hartelijke handdruk maakte een
einde aan ons onderhoud met dezen sym
pathieken bestuurder van Curagao.
hij fel aanhanger van de S.D.A.P. Bij voor
keur beweegt hij zich dan ook in arbeiders
kringen en luistert met aandacht naar de
klachten tegen de Regeering. Hier ook
maakt hij kennis met mej. Duchateau, die
hij, in 1936, met den handschoen trouwt. Zij
woont thans in een kleine villa te Santpoort.
Een grooten slag krijgt Sjahrir, als zijn
vader overlijdt. Hij moet dan in zijn eigen
levensonderhoud voorzien en doet dit door
in dienst te treden bij de Internationale
Transportarbeiders-federatie en bij den
Metaalbewerkersbond. Tevens neemt hij het
MOEILIJKHEDEN T.A.V. DE
BASIS-OVEREENKOMST
Evenals dr Van Mook, die zioh gisteren
tegenover „Aneta" zeer hoopvol uitliet
over het verloop der onderhandelingen
in Ned.Indië, zijn zekere Regeerings-
kringen daar ter lande van meening, dat
er in den huidigen toestand ongetwijfeld
elementen aanwezig zijn, welke een zeker
optimisme rechtvaardigen.
Er moet echter rekening worden gehou
den met 't feit, dat er een aantal belang
rijke aangelegenheden zijn, waarvoor op
het oogenblik nog geen geschikte formu
leering gevonden is, en die, wat ons be
treft, zeker niet voor een compromis vat
baar zijn.
Zoo zijn er, ondanks de concessies, die
door de Nederlanders op de bijeenkomst
van Vrijdagavond werden gedaan, moei
lijkheden gerezen, welke niet op korten
termijn kunnen worden opgelost. Speciaal
t.a.v. de kwestie over de positie van de
Ned. Kroon in de basis-overeenkomst,
wenschen de leden der Comm.-Gen.
terecht niet de minste toegeeflijkheid
te betrachten, reden waarom de republi
keinen het optimisme geenszins deelen.
Lord Killearn, die niet aanwezig was
om politieke onderhandelingen, noodigde
Zaterdag Sjahrir en eenige andere leden
der Inheemsche delegatie uit op de lunch,
bij welke gelegenheid men uitvoerig op
de moeilijkheden inging.
Na een discussie van drie uur waren
de republikeinen van meening, dat zij
weliswaar een beter begrip hadden ge
kregen van het Ned. standpunt, doch dat
in feite slechts weinig vooruitgang was
geimaakt.
In Medan en Makassar neemt
extremistische activiteit toe
Gisteren is tijdens een bijeenkomst van
de gezamenlijke wapenstilstands-commis
sie beslote n om dr A. K. Gani, vice-gou-
verneur" van Sumatra, naar Medan te
zenden, teneinde te trachten een einde
te maken aan-de daar plaatsvindende ge
vechten, De Britsche en Ned. stellingen
worden den laatsten tijd n.l. herhaalde
lijk door troepen terroristen aangevallen.
Uit particuliere correspondentie is ons
voorts gebleken, dat het ook te Mak
sar met den dag onrustiger wordt. Dage
lijks vallen er, vooral onder de politie,
slachtoffers. De avondklok is gesteld op
6 uur 's middags.
Wereldnieuws in zakformaat
Bidault, de Fransche premier, drong in
een verkiezingsrede aan op een coalitiere-
geering van drie partijen.
De filmprijs voor den vrede is toegekend
aan den Zwitserschen regisseur Georg
Lindtberg voor zijn film „De laatste kans".
Bij ontvluchtingspogingen van geïntei-
neerde emigranten op Cyprus zijn velen
gewond geraakt, toen de politie het vuur
opende.
Onbekenden vernielden het gedenktee-
ken bij Florence, gewijd aan het bezoek
van den Britschen koning in 1944.
Een bomaanslag in Rome bracht de po
litie op het spoor van een internationale
ondergrondsche beweging.
Roemenië antwoordde Engeland en
Amerika op hun nota's over de vrije ver
kiezingen in dat land, dat zij zich bemoei
den met zaken, die hun regeeringen niet
aangingen.
In Rusland zal scherper worden toege
zien op de verkwisting van graan en brood.
secretariaat van de „Perhiimpoenan Indone
sia" op zich, en maakt voorts deel uit van
de Socialistische Sfcudentenchib.
In 1931 keert Soetan Sjahrir, zonder dat
hij zijn studieën voltooid heeft, naar Ned.-
Inddë terug.
Onmiddellijk sludt hij zich aan bij de
groep, drie het niet eens is met de opheffing
van de beruchte „Partai Nasi on al Indone
sia", welker leider, Soékamo, zoojuist door
de Ned. Regeering veroordeeld is. Uit deze
groep ontstaat de „Pendidiikan Nasional In
donesia" (Indonesisch nationaal onderwijs)
waarvan Sjahrir voorzitter wordt. Na zijn
benoeming tot president van de Poe sat
Perserikatan Boeroeh Indonesia", den Cen-
tralen Arbeidersbond Indonesia, doet hij het
voorzitterschap van zijn anti-Nederlandsche
groep over aan Mohammed Hatta, die in
middels eveneens uit Nederland is terugge
keerd.
In verband met zijn politieke activiteit
wordt Sjahrir in 1933 door den Ned.-Ind. Po
litiek en Inlichtingen-dienst gearresteerd en
het jaar daarop verbannen naar Boven Digoel
op Nieuw Guinea. Deze straf wordt in 1936
verzacht, en Sjahrir wordt geïnterneerd op
Band aHij benut den tijd, door zijn ervarin
gen en problemen in dagboekvorm op
schrift te stellen, onder den titel „Indonesi
sche Overpeinzingen van Sjahrazad", welk
geschrift thans ook bij den Ned. boekhandel
verkrijgbaar is.
Het zijn de Japanners, die Sjahrir in 1943
vrijlaten. En het moet in zijn voordeel ge
zegd worden hij weigert elk aanbod van
de gehate overweldigers om met hen samen
te werken. Zulks in tegenstelling tot Soe-
karno en consorten, die in -dien tijd, maar al
te goed him Japansche potje weten te brou
wen....
In opdracht van dien zelfden Soekarno
vormt Sjahrir op 13 October 1945 het eerste
kabinet der „republiek Indonesia". Als „pre
mier" schrijft hij dan het bekende werkje
„Onze strijd", waarin hij de wereld tracht
te overtuigen van de „eerlijke" bedoelingen
van pemoeda en nationalist.
Thans is Sjahrir op het toppunt van zijn
macht. Hij publiceert, hij decreteert, hij
protesteert, ende wereld accepteert!
Want reeds lang is men vergeten, dat
Soetan Sjahrir in wezen niets anders is dan
een spreekbuis van zijn .president" Soe
karno dan loop- en krullenjongen tege
lijk. Van goede nepufolikeinsche getuigschrif
ten voorzien, evenwel!....
In dit verband bezien wij ook de ver
zoeken der Ned. en Inh. delegaties om
uitstel der plenaire zitting, welke oor
spronkelijk hedenavond té Batavia zou
worden gehouden.
Wij schrijven inmiddels 4 November en
wil men, zooals in de bedoeling lag, vóór
het vertrek der Britsche troepen uit
Ned.-Indië op den 30sten van deze
maand, tot een volledige overeenkomst
zijn gekomen, dan dienen toch alle zeilen
te worden bijgezet.
De Nederlanders zijn tot nu toe steeds
de toegevende partij geweest. Laten thans
de Inheemschen eens over de brug
komen!
De „Bloemfontein" is gisteren met
troepen der 7 Dec.-divisie aan boord, te
Batavia aangekomen.
De Chineesche missie o.l.v. dr Li
Ti Tsjoen, die onlangs weer naar China
is teruggekeerd, heeft op Java een zeer
gunstigen indruk achtergelaten.
Het derde contingent Ned. troepen
is na aankomst te Palembang, onmiddel
lijk naar Pladjoe vertrokken.
Evenals in Nederland en in andere gebieden
over de duurte. Te Parijs luchtte men
Er bestaan plannen om Rangoon tot het
belangrijkste vliegveld tusschen Engelan-
en het Verre Oosten te maken.
Er staken 48 Esten, in kleine bootjes, den
Atlantischen Oceaan over. Zij mogen in
Amerika immigreeren.
De Koreanen verzochten den Ver. Naties
het vertrek der bezettingstroepen van Ame
rika en Rusland te bevorderen om het land
van ondergang door inflatie te redden.
De pan-Slavische commissie verplaatst
haar zetel van Moskou naar Belgrado.
Bij een spoorwegongeluk op het station
van Troetleben bij Halle (Russische Zóne
van Duitschland) kwamen 28 Sudeten-
Duitschers om.
Een Amerikaansch vliegend fort, dat van
Napels vertrok, wordt met 8 inzittenden
vermist.
Te Muelheim a. d. Roer kunnen de kin
deren wegens gebrek aan schoenen niet
naar school.
Thans is ook voor particulieren de radio-
telefonische verbinding New YorkMoskou
opengesteld. Tarief 12 dollar per 3 minuten.
Stel hem tevreê
met de N.L.C.
Aan onze militairen in Indië kan
voortaan de NL.C. worden toegezon
den tegen den normalen
abonnementsprijs waarvan wij
echter 50 pet afstaan als bijdrage in
de vervoerskosten. Dit is mogelijk,
doordat dé verschillende instanties
hun medewerking hebben toegezegd.
Zij, die dit wenschen voor verwan
ten of vrienden kunnen een jaar- of
kwartaal-abonnement op ons blad af
sluiten. De opgave moet u i t e r 1 ij k
10 November a.s. geschieden aan
onze administratie onder volledige ver
melding van: Naam, rang, onderdeel,
legernummer en postadres van den be
trokken militair, waarbij wordt opge
merkt, dat wij met het oog op het ver
voer per vliegtuig slechts een beperkt
aantal abonnementen kunnen accep-
teeren en deze dus naar volgorde van
binnenkomst worden behandeld.
RAADSVERGADERING WERD TE
VROEG GEHOUDEN
In Aarden-burg is vorige week een bij-»
zond-ere raadsvergadering gehouden.. Na
de verkiezing kwam de nieuwe gemeen
teraad namelijk binnen acht dagen na
het binnenkomen van de gebloofstfrie-
vea der nieuwgekozen raadsleden bijeen,
wat niet geoorloofd is. Alle destijds ge
nomen besluiten, waaronder de wethou
der sverkiezing, waren daardoor ongeldig
en moesten nu opnieuw bekrachtigd
worden. Een der destijds gekozen wet
houders was wegens ziekte thans niet
aanwezig en kon dus niet beëedigd wor
den en ook n-iet meer voor de verkiezing
tot wethouder in aanmerking komen. De
te vroeg gehouden raadsvergadering
heeft dus een der raadsleden zijn wethou-
derssohap gekost.
Soedirman en zijn „staf":
Japanscli maaksel
De Britsche commandant liet hen
inrukken.
„Generaal" Soedirman en zijn staf
hebben te Batavia in ons blad van
Vrijdag j.l. schreven wij er reeds een
en ander over geen prettigen indruk
gemaakt.
Men leze slechts wat de speciale cor
respondent van de „Times" aan zijn blad
seinde:
„Zoowel Soedirman, de 34-jarige oud
schoolmeester, die tijdens de bezetting
majoor was van de door de Japanners
georganiseerde Inheemsche eenheden,
als zijn lijfwacht, spreidden bij hun aan
komst een typisch Japansche militaire
arrogantie ten toon. Toen de „geeneraal"
tot het bijwonen van de vergadering bij
het geall. hoofdkwartier aankwam,
sprongen zeven man van zijn gewapende
lijfwacht uit de auto en stelden zich op
bij den ingang. De Britsche commandant
stond er op, dat zij zouden inrukken en
Soedirman bood daarop zijn excuses aan.
Tegenover de pers maakte Soedirman
gebruik van een tolk, een jongen Indo
nesiër, die vroeger als navigator bij de
R.A.F. dienst deed en meerdere bomaan
vallen op Duitschland heeft meegemaakt.
Thans is hij „vice-air-commodore" van
de republikeinsche luchtmacht"
Keneoka, de Japansche oorlogsmis
dadiger, onder wiens „leiding" 305 van
de 638 geall. soldaten in 68 dagen stier
ven, is te Singapore ter dood veroor
deeld.
van de wereld wordt in Frankrijk geklaagd
z'n hart met een groote demonstratie.
De Poolsche generaal Anders arriveerde
in Dover en reisde naar Londen.
Op twee na zijn alle kampen met Duit-
sche burger-geïnterdneerden nu aan de
Duitsche autoriteiten overgedragen in de
Amerikaansche zone.
Montgomery is van zijn bezoek aan
Duitschland in Engeland teruggekeerd.
Maarschalk Tito is de held van een
nieuwe Sow jetfilm „In de bergen van
Joego-Slavië", die den strijd der Partisanen
tegen de Duitschers behandelt.
De vice-president der voorloopige Britsch-
Indische regeering, Pandit Nehroe, is te
Calcutta aangekomen om den toestand in
Oost-Bengalen, waar onlangs ongeregeld
heden plaats hadden, op te nemen. Bepaal
de wijken der stad kregen 11.000 pond
boete.
De Britsche kruiser ,Xeander" is volgens
de Br. admiraliteit niet beschoten door
Albaneesche kustbatterijen.
De Duitsche artsen in den Russ. sector
van Berlijn hebben zich tot dusver alleen
moeten laten inschrijven, meldt thans de
Amerik. Nieuwsdienst.
Twee» aan wie de „republiek Indonesia" ongetwijfeld veel dank verschuldigd is: Hubertus
van Mook en Soetan Sjahrir, resp. luit.-G.G. en „premier" van hetzelfde land
