Leiden aan den vooravond van 3 October
Arbeid onder buitenkerkelijken noodzakelijk
Studiefonds voor begaafde Leidsche jongelui
NIEUWS LEIDSCHE COURANT
4
WOENSDAG 2 OCTOBER 1944
Stadsnieuws
Geen chauvinisme, doch dank
baarheid vervult het hart
Zoo gaat Leiden zijn hoogtijdag, 3 October
vieren, den dag, waarop de stad na name-
looze ellende en wanhoop werd bevrijd van
tyrannic en brute overmacht.
Ongetwijfeld is het beleg en ontzet van
van Leiden in 1574 te releveeren. Hierbij
zijn en worden wij dezer dagen herhaalde
lijk bepaald. Laten wij dit echter niet uit
het oog verliezen: Leiden staat vooraan in
de gelederen van hen, die God danken voor
het beleid en de wijsheid van den Vader
des Vaderlands.
Daarnaast heeft Leiden het tastbaar be
wijs van den geweldigen strijd om vrijheid
s~ ÖnTkomt'Boylbt <ie krad «ervtmaer ingBvawtit
En fpijft roet Broor en Vis de hongerige Scharen.
Een foto van een oud schilderij, voorstellende het ontzet van de stad Leiden, dat morgen
weer op traditioneele wijze zal worden herdacht, waarbij haring en wittebrood en ook
de hutspot niet zullen ontbreken.
Leiden een glanspunt in de historie van den
tachtig-jarigen oorlog te noemen, een feit,
dat zoowél op ontze scholen als in de ge
schiedenisboeken nadrukkelijk wordt onder
streept.
De oorlogsjaren, dde achter ons liggen,
hébben er zeker toe bijgedragen, dat de
iSeidenaars de geschiedenis van hun goede,
oude stad en van hun land en volk, beter
hébben 1-eeren verstaan. „Leerrijk wordt
onze Vaderlandsche historie eerst dan, als
men dankbaar wil zijn, voor hetgeen ons
volk in de barre worsteling om zijn bestaan,
op den duur heeft mogen bereiken."
Er zullen menschen zijn, die zich wel eens
hébben afgevraagd: Is het nu werkelijk
nooddg, elk jaar bij het beleg en ontzet van
Leiden stil te staan? Is het niet te chauvi
nistisch opgevat om aan de feiten, dde zich
in het grijze verleden hebben voorgedaan
en die onmiskenbaar van belang waren voor
de toekomst van ons volk, zulk een groote
beteekenis te hechten en de heldendaden,
die aan deze belangwekkende gebeurtenis
sen ten grondslag lagen, elk jaar weer in
onze herinnering terug te roepen?
Deze vraag moeten we thans, nu wij de
ellende van de recente bezettingsjaren zelf
aan den lijve hebben ondervonden, niet zoo
stellen. We zijn op dit punt toch iets voor
zichtiger geworden. De historie krijgt voor
Velen weer een kleurrijk aspect. Velen zijn
er van doordrongen, dat de liefde voor onze
geschiedenis onherroepelijk samengaat met
de liefde voor volk en land. Daarom zien
we met blijdschap en dankbaarheid het
grootste van Leidens feesten tegemoet.
Holland en Leiden zijn niet van elkander
te scheiden. Dit is geen arrogant stads-
chauvinisme, maar de pure realiteit van het
verleden. Was de band tussohen Holland en
Leiden niet Willem van Oranje, die op zijn
ziekbed had moeten hooren, dat de eene
Stelling na de andere door den Spanjaard
werd overmeesterd? En die met vooruit
ziend en blik had gevoeld, hoe het behoud
en de val van de stad beslissend zouden
zijn voor geheel Holland?
Het is overbodig, hier het wel en wee
Hark-kleedingverdeeling loopt
ten einde
Er werden, ruim 30.000 personen geholpen.
Zoolang de voorraad strekt, zullen van de
HARK-kleeding, die nog aanwezig is, de
oude aanvragen worden afgewerkt. Nieuwe
aanvragen kunnen echter niet meer in be
handeling worden genomen, noch door het
bureau, noch door de charitatieve instel
lingen. Het HARK-comité heeft ruim 30.000
personen geholpen. Velen gingen dankbaar
naar huis, doch helaas zijn er ook geweest,
die ten onrechte een aanvraag bij de HARK
hebben ingediend, want de nood was bij deze
gezinnen niet op zijn hoogst. Teneinde de
verdeeling zoo eerlijk mogelijk te doen ge
schieden, werd in het begin van dit jaar de
medewerking ingeroepen van de particulie
ren en kerkelijke charitatieve instellingen.
De uitdeeling in het HARK-magazijn had al
tijd een vlot verloop, hetgeen voornamelijk
te danken was aan de medewerking van de
dames van GW, die zich geheel belangeloos
voor dit werk beschikbaar hebben gesteld.
BENOEMING COMMISSARISSEN
LEIDSCHE DUINWATER MIJ.
In het college van commissarissen der N.V.
Leidsche Duinwater Mij zijn verscheidene
vacatures te vervullen, waarvan de ge
meentelijke commissaris moet worden be
noemd door den gemeenteraad, terwijl voor
de drie andere vacatures candïidaten moeten
worden aangewezen, die door de vergade
ring van aandeelhouders worden benoemd.
In de vacature van wijlen weth. M. G.
Verweij heeft het college van B. en W. tot
commissaris-voorzitter aangewezen burge
meester jhr mr F. H. van Kinschot. Tevens
zal moeten worden voorzien in de vacatures
van wijlen den heer D. Parmentier, jhr mr
L. H. N. F. Bosch Ridder van Rosenthal en
Th. M. W. Bergers, die be'iden hun plaats
ter besfchikking hebben gesteld.
B. en W. stellen den Raad voor drie can-
didaten aan te wijzen en tevens te besluiten
de jaarwedde, verbonden aan de functie van
gemeentelijk commissaris, welke f 1450 be
droeg, te laten vervallen.
UITDEELING HARING EN WITTEBROOD
In tegenstelling met het vorige jaar heb
ben zich voor de traditioneele uitdeeling
van haring en wittebrood slechts 1100 „hon
gerige Leidenaars" gemeld. Verleden jaar
waren e*" Zou dit kompn doo*- het zakje
tabak?
De collecte welke door het Jac. London
Yjprbond op 4 Oct. zou worden gehouden, is
mr B. en W, niet toegestaan.
en onafhankelijkheid binnen zijn veste; de
vermaarde Alma Mater, diie ook in den af-
geloopen oorlog haar blazoen ombesmet heeft
bewaard.
Op 3 October gedenkt Leiden den ver
beten strijd, eens gestreden door een voor
geslacht, dat alles op het spel zette om de
toekomst van ons geslagen volk te ver
zekeren.
Zoo moge omze vreugde, die wij op 3 Oct.
uiten, een applaus zijn van de dankbaar
heid, die omze voorouders bezielde.
Koster J. H. Sira vangt morgen
zijn arbeid aan
De heer J. H. Sira, die wegens het ver
trék van den heer Ram eau tot koster der
Pieterskerk is benoemd, zal morgen, 3 Oc-
toiberdag, zijn werkzaamheden aanvangen,
terwijl hij a.s. Zondag door den dienstdoen-
den predikant zal worden geïnstalleerd.
Verhooging van den steun voor
armlastigen
Grootere uitgaven zullen voor 1946 een
bedrag van f 11.750 vorderen.
Destijds heeft de weth. van Sociale Zaken,
de heer S. Menken, in den gemeenteraad
medegedeeld, dat het in het voornemen lag
den steun voor armlastigen te 'verhoogen.
In overeenstemming met het advies van
de commissie voor Soc. zaken hebben B. en
W. dezen steun thans gebracht op: voor man
en vrouw f 16 per week, vermeerderd met
de huur, voor zoover deze f 2 per week
overschrijdt, tot een maximum van f 3.50 Der
week.
Voor alleenwonenden: f 12.50 per week,
vermeerderd met de huur, indien deze f 2.50
te hoven gaat, met een maximum van f 1.50
en voor kostgangers f 11.25 per week. De af
trek van verdiensten van inwonende kinde
ren is bepaald op de 'helft van het inkomen,
met dien verstande, dat ten aanzien van
meerderjarige kinderen de aftrek niet plaats
heeft van dat gedeelte van het loon, hetwelk
ligt tusschen f 20 en f 30.
Deze wijzigingen, welke, indien Gedep.
Staten geen bezwaar maken, per 1 Nov. a.s.
zullen ingaan, vorderen voor 1946 een#groo-
tere uitgave van f 11.750.
GEN. REPETITIE KORAALMUZIEK.
In het Waaggebouw werd Maandagavond
de generale repetitie gehouden voor de Ko-
raalmuziek.
Namens het bestuur der 3 October Ver-
eeni'ging was aanwezig de voorzitter, de
heer W. v. d. Laan, die allen dames en hee-
ren een hartelijk welkom toeriep. Het deed
spr. genoegen, dat voor een der mooiste
nummers van het programma: liet koraal-
muziek zoo'n groote belangstelling bestaat.
Uit ontvangen brieven en telegrammen was
het bestuur gebleken, dat deze belangstel
ling niet alleen in onze stad en ons land
bestaat, maar ook in Curagao en Amerika
3 October wordt meegevierd, en toen in 1944,
door de bezetting 3 October hier niet ge
vierd kon worden, hebben Ned. studenten
op Thailand het 3 Octoberfeest toch gevierd,
waarbij zelfs de traditioneele haring en
hutspot niet ontbraken.
Spr. bracht tenslotte dank aan den heer
Leo Mens en aan „Athalia," die zich weer
belangeloos beschikbaar heeft gesteld om
den .zang te begeleiden.
Ds M. W. J. Geursen: „De liefde
tot Christus dringt ons"
Het werk onder de buitenkerkelijken heeft
in de Ned. Herv. Kerk de volle aandacht.
Vooral na den laatsten wereldoorlog werd
openbaar, dat de Kerk niet alleen ambts
dragers, maar ook de gemeenteleden zich
bewust Is geworden van haar taak, het Evan
gelie van Christus te laten dóórdringen tot
in de harten van menschen, die nimmer iets
van Zijn Woord hebben gehoord.
Maar hóe deze taak te vervullen?
Teneinde het werk onder de buitenkerke
lijken nader te bestudeeren, heeft het Insti
tuut „Kerk en Wereld" onlangs in de jeugd
herberg „Rijnauwen" bij Utrecht een confe
rentie belegd, waar veel werkers uit het ge-
heele land elkaar hebben ontmoet en gespro
ken over hun verantwoordelijke taak. Wij
vonden ds M. W. J. Geursen, voorzitter van
den Leidschen Herv. Jeugdraad, die deze
conferentie bijwoonde, bereid ons het een en
ander mede te deelen over de besprekingen,
welke daar zijn gevoerd.
Hoogst belangrijk was het, aldus ds. Geur
sen, dat hier predikanten uit alle deelen des
lands tegenwoordig waren, zoodat wij ken
nis konden nemen van eikaars methoden, en
hóe wij den geestelijken achtergrond van dit
omvangrijke werk moeten bezien.
Mr. Kist, direeteur van „Kerk en Wereld",
zeide terecht, dat de Kerk in een nevel is
gehuld. Er worden groote woorden gebruikt,
prachtige theorieën opgebouwd, maar men
beseft nog steeds niet ten volle, dat ons ge
loof ook tot uitdrukking moet komen in ons
persoonlijk leven, zoowel maatschappelijk als
geestelijk. Het gaat er dus om, dat de ge
meente nauwgezet beseft, dat ze .gemeen
te" is.
Men heeft zich op deze conferentie naast
de geestelijke ook bij de practische proble
men bepaald. Wij waren er stellig van over
tuigd, zoo zeide ds. Geursen, dat er meerdere
kleine gemeenschappen gevormd
moeten worden in onze „massa-kerk", waar
velen zich eenzaam voelen en daardoor de
kerk den rug toekeeren. Het practische werk
dringt zich dermate aan ons op, dat wij ons
bij de uitvoering van de vele plannen ver
zekerd moeten weten van den steun van
trouwe, ambitieuze leden -en bij die voorbe
reidingen dienen wij ons te bezinnen op wat
er in den Bijbel staat.
Het Instituut heeft daarom het plan opee-
vat om binnen afzienbaren tijd een cursus
te publiceeren, waarin onderwerpen, zooals
Bijbel, samenleving. Kerk, en persoonlijk
geestelijk leven, zullen worden behandeld
Men is ook voornemens om de samenkom
sten voor iedereen", welke periodiek plaat
selijk worden georganiseerd, rondom het
Kerstfeest te concentreeren, opdat iedereen
dus ook de van-de-Kerk-vervreemden, bij
dit groote Heilsfeest wordt betrokken.
De Leidsche Jeugdraad heeft ook talrijke
plannen (buiten bovengenoemde), die welis
waar nog in de kinderschoenen staan, doch
bij uiterste krachtsinspanning verwezenlijkt
kunnen worden. Op het programma staan
o.m. het organiseeren van gecombineerde
vergaderingen en samenzangavonden. De
eerste hiervan zal binnenkort worden ge
houden.
Het is alles nog zoo abstract, zal men zeg
gen, doch hier geldt het woord van den
grooten Zendingsapostel Paulus: „de liefde
van Christus dringt ons".
En zijn woorden zijn toch £ëen utopie voor
ons geworden?
VOLKSBADHUIS „DE EENDRACHT".
De exploitatie-rekening 1944/1945 van het
Volksbadhuis van de Woningbouwvereenïi-
gicig „De Eendracht" sluit met een nadeelig
saldo van f 7488.02, waarom B. en W. den
Raad in overweging geven een bedrag van
f 1460.57 beschikbaar te stellen tot verhoo
ging van de bijdrage aan genoemde ver-
eeniging ad f 5250.
WELKE APOTHEEK?
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van hedenavond 18 uur,
tot Zaterdag, 5 Oct., 8 uur, waargenomen
door: Apotheek Herding en Blanken, Hoo-
gewoerd 171, tel. 20502 en Apotheek Reijst,
Steenstraat 35, tel. 20136.
Humoristisch oudje zorgt voor
de vroolijke noot
Bij de viering van het zilveren jubileum
van het rusthuis Hooigracht
De Hooigracht was gisteren feestelijk met
vlaggen versierd, hetgeen was toe te schrij
ven aan het 25-jarig bestaan van het rust
huis van den heer C. J. van de Riet, die
zich vanaf de op-riohting een vader heeft
getoond vol energie en toewijding en dien
tengevolge bij de dertrien oudjes een ruime
populariteit heeft verworven. In niet min
dere mate geldt dit voor zijn eohtgenoote.
Gistermorgen werden* vader en moeder
na een dag in Haarflem te hebben doorge
bracht, glorieus door de oudjes binnenge
haald. De heer J. de Leeuw, familie van
den heer Van de Riet, wees er in zijn feest-
woprd op, dat dit het eerste jubileum is in
Nederland van een particulier rusthuis. Het
is voor de ouders een verblijdend teeken,
dat de oudjes het zich tot een eer rekenen
hier onderdak te vinden.
In den oorlogstijd, zoo vertelde de heer
De Leeuw ons, was het uitermate moeilijk
om in de behoeften van de bewoners te
voorzien. Geen enkele instantie wilde im
mers voor een particuliere instelling toewij
zingen verschaffen. Daarom moeten wij
dankbaar zijn, dat allen zich nog in een goede
gezondheid kunnen verheugen.
Deze intieme feestviering heeft weer dui
delijk bewezen, dat de band tusschen
„ouders" en oudjes hecht is. Tijdens den
feestrit door de stad heeft men zich bijzon
der geamuseerd en men zou niet willen ge-
looven, dat de 89-jarige mevr. Sloos dank
zij haar humoristischen geest velen een on
vergetelijk uurtje heeft bezorgd
DE HEER H. FILIPPO GAAT HEEN
ALS GEMEENTE-ONTVANGER.
Wegens het bereiken van den pensioen
gerechtigden leeftijd heeft de heer H. Filip-
po W.F.zn. tegen 1 Januari 1947 eervol ont
slag gevraagd als gemeente-ontvanger.
AGENDA GEMEENTERAAD.
De agenda voor de gemeenteraadsverga
dering op Maandag 7 October a.s. vermeldt
o.m. beëediging en installatie van dr H. M.
J. W. J Kortman: onderzoek van de ge
loofsbrieven van het nieuw benoemde lid,
den heer C. J. Piena (P.v.d.A.); aanwijzing
van candidaten voor de benoenijing van drie
commissarissen der N.V. Leidsche Duinwa
ter Mij: verzoek tot eervol ontslag van den
heer H. Filippo W.F.zn. als gemeente-ont
vanger; voorstellen tot beschikbaarstelling
van gelden tot dekking van het exploitatie
tekort van het Volksbadhuis van „De Een
dracht"; idem voor verbetering van de cen
trale verwarming in „Endegeest"; tot het
in het leven roepen van een stichting
„Leidsch Studiefonds" en tot wijziging van
de gemeentebegrooting Itn verband met ver
hooging 'der ondersteuning van armlastigen.
HET LUTHERSCHE GENOOTSCHAP.
De afd. Leiden van het Luthersche Ge
nootschap hoopt Dinsdagavond 8 Oct. het
winterseizoen te beginnen met een bijeen
komst, waarin ds J. H. Smit Duyzendkunst
zal spreken over „Is er leiding van God in
wereld en leven?"
LEIDSCHE VER. VAN POSTZEGEL
VERZAMELAARS
In de maandelijksche '«vergadering van de
Leidsche Ver. van Postzegelverzamelaars
hield de heer J. A. D. Kraayenbrink een
interessante lezing over rolzegels en rol-
tanddngzegels met firmaperforatie
Omstreeks 1922 werd in Nederland een
postzegelfrankeermachine ingevoerd, n.l. de
Porto Kontroll Kasse, een machine, welke
de te frankeeren brieven automatisch van
een postzegel voorzag. Aangezien men op
dat moment den druk in rollen nog niet
in Nederland toepaste, werden de rollen
zegels vervaardigd van de in vellen gedruk
te zegels door deze laatste rol in strooken
van 10 zegels te scheiden en deze strooken
vervolgens aan elkaar te lasschen met een
stukje van den buitenvelrandDe op deze
wijze in rollen verwerkte zegels (rolzegels)
verschilden dus in geen enkel opzicht van
de in vellen gedrukte zegels.
De omstandigheid nu dat een zestigtal
van deze machines verstrekt zijn geworden
met één in de machine ingebouwde perfora
tor gaf een middel aan de hand om onmid
dellijk de rolzegels te onderscheiden van
de gewone aan de loketten .verstrekte. Spoe
dig bleek, dat de bestaande tanding der
zegels te zwak was voor de verwerking in
rollen. Om de trekkracht te verhoogen wer
den eenige pinnen van de tandingmachine
verwijderd, waardoor de roltandingzegels
ontstonden. Door gebruik te maken van een
steviger papiersoort en door tevens een
fijnere tandir^ toe te passen heeft men ten
slotte de oplossing weten te vinden.
Na afloop der vergadering was er nog
ruimschoots gelegenheid tot ruilen.
Voorstel tot stichting bij den
Gemeenteraad ingediend
JUBILEA BIJ DEN GEM REINIGÏNGS
DIENST.
Niet alleen bij particuliere bedrijven, doch
ook bij Gemeentebedrijven enz. waren ver
scheidene personen, die hun jubileum vier
den. Bij den Gem. Reinigingsdienst waren
er drie jubilarissen en wel dé heeren P G
de Boer, J. Laman en H A van Mïerloo
die 25 jaar aan het bedrijf warer erbon-
den. Deze dag ging voor hen niet onop
gemerkt voorbij en de heeren weth A J
Jongeleen, J. H de Jong. directeur en IT
Hoeks (namens het personeeU hebben
hen hartelijk toegesproken, waarbij ver
schillende geschenken werden overhandigd.
Het geheele personeel was gedurende
eenigen tijd in feeststemming biièen
DRIE-OCTORETÏFTLM OP HRT STADHUIS
PLEIN
Hedenavo' .-:al na afloo van de taptoe
door ^de Buurt- en bek denver „H't Cen
trum" op het Stadhuisplein een Oevrijdings-
en 3 Octoberfilm worden vertoond.
Een belangrijk punt op de agenda voor de
gemeenteraadsvergadering is het voorstel van
B. en W. om over te gaan tot het in het le
ven roepen van een stichting „Leidsch Stu
diefonds", dat zal worden gevormd door sub-
sidiën van gemeente, Rijk en andere open
bare lichamen, alsmede uit bijdragen 'van
particulieren, aanvaarding van schenkingen,
erfstellingen, legaten, enz.
In de toeilchting wijzen B. en W. erop, dat
de kans voor Leidsche jongelieden om een
beurs toegewezen te krijgen, betrekkelijk
klein is. omdat het aantal Rijksbeurzen be
perkt is, terwijl voor de toekenning van een
der andere beurzen vrijwel steeds de voor
waarde wordt gesteld, dat men behoort tot
een bepaald geslacht of afkomstig moet zijn
uit een bepaalde gemeente of landstreek. Het
College is dan ook van meening, dat getracht
moet worden hierin eenige verbetering te
brengen door het bijeenbrengen van fond
sen, waaruit speciaal begaafde jonge Lei
denaars gedurende hun studietijd kunnen
worden gesteund. Gezien de herhaalde blij
ken van burgerzin in het verleden, hebben
B. en W. de stellige overtuiging, dat ver
schillende stadgenooten gaarne bereid zullen
zijn aan de verwezenlijking van dit doel bij
te dragen, terwijl er naar gestreefd moet
worden, dat ook openbare lichamen en in
stellingen steun verleenen.
De bijzondere band tusschen Leiden en de
Universiteit brengt mede, dat in de eerste
plaats de studie aan deze Universiteit dient
te worden mogelijk gemaakt, alhoewel het
wenechelijk voorkomt die aan andere Hoo-
gescholen of inrichtingen voor gymnasiaal,
midd-iibaar of nijverheidsonderwijs niet ge-
h*e! uit te sluiten
Het bestuur der stichting zal bestaan uit
5 'Men. waarva de voorzitter door B en
W uit hun midden zal worden aangewezen,
terwijl als vert genwoondiger der Leidsche
Universiteit de fn ^geerend secretans van het
-oHege van -.-nt^-en der R TT r.al
ne-nen Het vt voornemen d<> ov«-<ge tabak-, vc
bestuursleden fce kiezen uit zooveel mogelijk I kaarten halen.
de verschillende bevolkingsgroepen repre-
senteerende Leidsche ingezetenen.
Voor de eerste maal zijn tot bestuursleden
aangewezen de heeren P. C. A. ten Broek,
A. de Koster en H. W. Wittenaar
JUBILEUM BIJ VROOM DREESMANN.
Gisteren was het 40 jaar geleden, dat onze
stadgenoot, de heer A. Vroom, bij de firma
Vroom Dreesmann, in dienst trad. Niet
alleen de lange diensttijd, doch ook de bij
zonder moeilijke omstandigheden, welke de
heer Vroom heeft doorgemaakt, waren een
grootsche hulde waard en de feestelijkheden
door de firma Vroom Dreesmann georga
niseerd. zijn hiervan een duidelijk bewijs
geweest
Nadat de jubilaris en zijn vrouw door een
enthousiaste haag van meer dan 300 man
personeel naar de voor hen bestemde zetels
waren gewandeld, werd hij volkomen in de
bloemen gezet en allereerst toegesproken
door den heer Kerckhoff Jr. Deze schetste
het leven van den heer Vroom als een van
accurate dienstbaarheid en Christelijke
naastenliefde Namens de directie overhan
digde spr. een enveloppe met inhoud.
Hierna spraken nog de bedrijfsleider, die
heer Gribnau, die ook de vele en mooie
cadeaux namens het personeel aanbood en
de heer Bolderdijk, chef Soc. zaken, die met
een kwinkslag een korte levensbeschrijving
van den jubilaris heeft gegeven.
Deze huldiging zal zeker bij velen iri het
geheugen blijven
JUBILEA.
Ter gelegenheid van hun zilveren jubi
leum bij het Geologisch museum zijn mej.
C. E Brouwer en de heer C. v. d. Heyden
gisteren gehuldigd waarbij zij werden toe
eesproken door den wnd directeur, prof. dr
I M v d Sterk, terwijl de heer Hulse na
mens de studenten het woord voerde, Beiden
jubilarissen werden eeschenken aangeboden.
DÏSTRTRTTTTFVARIA.
Vrijdag kunner zij. wier achternaam
begint met de letters H vanaf Hoo t/m.
einde T en J t/m. Ji hun levensmiddelen- en
tabak-, ve pering- en gecombineerd*
