Er gaat een commissie-generaal naar Indië
H nister Jonkman komt aan het woord
Worden de Nederlanders nu eindelijk ver'ost?
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
J
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 19M
Na een groot debat in de
Tweede Kamer
(Van onzen Parlementsredacteur.)
Dat de behandeling van dit in allerlei op
zicht hoogst belangrijk wetsontwerp in één
dag ten einde is gebracht, is in staat den
juisten indruk te wekken, dat daaraan geen
full dress-debat is gewijd. De P. v. d. A. en
de K.V.P. waren kennelijk bereid het met
huid en haar te slikken, ook al waren er,
blijkens de stukken, in onderscheiden kring,
ernstige bezwaren, met name ook bij de
Katholieken.
Typeerend was in dit verband het ge
beurde bij den aanvang der zitting. De Mi
nister had in zijn M. v. A. verklaard, dat hij
de klacht begreep, dat het moeilijk is de
draagwijdte van het wetsontwerp te over
zien, als men de Instructie voor de Commis
sie-Generaal niet kent. De Kamer kon zeg
gen op welke wijze ze daarover wat
iedereen noodig achtte wenscht te wor
den ingelicht.
De heer SCHOUTEN (A.-R.) heeft. met
anderen, op die inlichtingen aangedrongen.
Het antwoord van den MINISTER luidde:
De Instructie is er wel, maar bij den mi
nisterraad en is dus nog niet geschikt om
aan openbaarheid te worden prijsgegeven.
Bovendien zou de loop van het debat op
den inhoud nog invloed kunnen uitoefenen.
Van de zijde der twee groote partijen is
er toen heel wat gedraaid om het woord
„moeilijk", dat niet onmogelijk beteek-ent.
Dat was een uitleg, wel in strijd met het
parlementair woordgebruik, maar het was,
naar nu bleek, de bedoeling van de Regee
ring geweest haar schijnbare toezegging niet
gestand te doen. En daar moest men zich
maar bij neerleggen. Een motie van de
Comm. fractie om de Kamer inlichtingen te
verstrekken, werd met 62 tegen 19 stemmen
verworpen.
't Debat begint.
Eerst tegen half een kon het debat be
ginnen.
De eerste sprekers formuleerden hun
standpunt in dezen geest: we tasten nog in
het duister omtrent den algemeenen koers
der Regeering, omtrent haar bedoeling met
de Commissie-Generaal en omtrent de
nieuwe rechtsorde. Aldus o. a. de heer
Meyerink (A.-R.), nadat mr VONK (P. v. d.
V.) had gewezen op de gevreesde uitholling
van de ministerieele verantwoordelijkheid
en op den dreigenden ondergang van het
Koninkrijk. als de C.-G. de oude politiek
van Schermerhorn voortzet. Hij gaf ook
uiting aan veler vrees, dat Engeland ons
zelfbestuur niet welgezind is, maar om
economische redenen aan een onafhankelijk
Indonesië de voorkeur geeft en dat v. Mook
al te bereid zou zijn om voor die richting
vrij baan te maken.
Deze beide sprekers waren niet bereid om
hun stem, zonder nadere verduidelijking, die
de ernstige bezwaren zou wegnemen, aan
het wetsontwerp te geven.
De heer TILANUS (C.-H.) had eveneens
overwegend bezwaar tegen de te vreezen
overdracht van constitutioneele rechten aan
de C.-G., al was hij bereid om, zoo noodig,
aan het bieden van deskundige hulp in. In dié
mede te werken. Hij herinnerde ook aan
het aan den kapitein Hazelhoff Roelfzema
stante pede gegeven ontslag, toen hij in
Canada in een rede voorlichting had ge
geven over den waren toestand in Indië met
zijn revolutionaire republikeinsche bestuur
ders.
De Indonesiër PALAR (P.v. d.A.) zag in
het wetsontwerp onze laatste kans om nog
iets van Indië te behouden en zijn partij
genoot LOGEMANN juichte het toe, omdat
het z.i. aan de C.-G. den onbelemmerden
armslag moest brengen om de nieuwe
rechtsorde te vestigen. D.w.z. zij heeft vol
ledige vrijheid van handelen noodig.
De heer VAN POLL (R.-K.) wilde in het
w.o. zien het loswikkelen van de in Indië in
de laatste jaren ineengestrengelde sferen van
Opperbestuur en Algemeen bestuur; de heer
Logemann las in hetzelfde wetsartikel pre
cies het omgekeerde.
Mr RUYS DE BEERENBROUCK (R.-K.)
redeneerde vlot alle constitutioneele staats
rechtelijke bezwaren weg. Geen storm dus!
Met bijzondere belangstelling luisterde de
Kamer daarna naar den heer SCHOUTEN
(A.-R.), die op tal van verwarrende afwij
kingen tusschen de Mem. van Toelichting
en die van Antwoord wees en op fun da men-
teele wijze prof. Logemann bestreed, die
verklaard had dat de Commissie in Indië de
nieuwe rechtsorde moest scheppen. Uitvoerig
stond hij stil bij de staatsrechtelijke bezwaren
en wees op de positie der Sta ten-Generaal,
waaraan de inlichtingen worden onthouden
om over het Indisch vraagstuk een behoor
lijk debat te houden. En dat is het eenige
orgaan, dat het Ned. volk vertegenwoordigt.
Aan een nieuwe rechtsorde wil hij mede
werken, maar niet als men in revolutionairen
stijl, gelijk de heer Logemann doet, het gel
dend recht niet meer laat gelden, wat oor
zaak van groote verwarring moet worden.
Omtrent de werking der C.-G. en de
regeling van de verhoudingen Opperbestuur
en Algemeen Bestuur is ons niets bekend.
En daarom draait het juist.
Na dit betoog zonk de belangstelling der
Kamer merkbaar in, toen de heer ZANDT
(S.G.P.) op reeds genoemde gronden zijn
„tegen" motiveerde en ten slotte de com
munisten WAGENAAR en HOOGCARSPEL
uiteenzetten, dat zij zonder de verlangde
inlichtingen hun steun aan het voorstel niet
konden geven.
Het was inmiddels een stuk over zevenen
geworden. Om 10 minuten over 8 werd de
vergadering hervat.
Japan's keizer Hirohito laat geen dag on
gebruikt voorbijgaan om zich met de
gewone dagelijksche dingen van z'n land-
genooten bezig te houden. Behalve zijn
zoon drukken ook de dochters de voet
sporen van hun vader.
HOUDT WORTEL- EN PEENVLIEG
IN DE GATEN.
Ter bestrijding van de wortel- en peenvlieg
dient men uiterlijk Woensdag a.s. den grond
van het met zomerwortelen beteelde terrein de
tweede en laatsten bespuiting te geven met
één procent „Forbiac". Wie nog heelemaal niet
spoot, omdat het gewas te klein was, doe dit
ook nog vóór 21 Aug. en 15 dagen later voor
den tweeden keer.
In de Belgische provincie Namen is een
auto in beslag genomen met een lading goud
en diamanten ter waarde van 2.900.000 frs.
Ter verdediging van de
Comm.-generaa!
(Van onzen Parlementsredacteur)
In de avondvergadering der Tweede Kamer
heeft minister Jonkman de verschillende spre
kers van 's middags beantwoord.
Hij meende, om te beginnen, dat de spoed
met het wetsontwerp met het oog op de span
ningen in Indië volkomen gerechtvaardigd is.
De inzet van de C.G. is noodzakelijk, al
wordt daarbij groot vertrouwen van de Kamer
gevraagd. De te benoemen personen zullen er
toe kunnen bijdragen vertrouwen in de Com
missie te gaan stellen.
De richtlijnen voor het beleid der Regee
ring zijn te vinden o.a. in de Troonrede en
deze bepalen ook den geest van de instructie.
De Regeering blijft op constitutioneelen basis,
al schept dit moeilijkheden nu we al jaren
lang van het wettelijk pad zijn afgeraakt.
Art. 53 G.W., de eed van de Koningin bij
de inhuldiging, is de grondslag van het con
stitutioneel beleid. Onafhankijkheid van het
Rijk, bescherming van alle onderdanen en
bevordering van de welvaart zijn de groote
richtlijnen. Dat is het geldend recht. Daarbij
komen de rede van de Koningin van 1942 en
voorts de verklaringen van Februari en Mei
1946 en de motie-v. Poll. Dat zijn de aan-
De Inheemschen bereid" tot
verdere evacuatie
Naar A.N.P.-Aneta seint, hebben de In
heemschen gisteravond, onmiddellijk nadat
Sjahrir uit Djokjakarta te Batavia was
teruggekeerd, het Geallieerde hoofdkwartier
ervan in kennis gestéld, dat zij bereid zijn
de evacuatie der geïnterneerde Nederlanders
Uit de kampen in Midden-Java te hervatten.
De „commandant-West Java" van de
T.R.I., Soedibyo, heeft verzocht een ver
tegenwoordiger der Geallieerden naar Djok
jakarta te sturen, teneinde over de bijzon
derheden der evacuatie te onderhandelen.
MOORDAANSLAG OP SOEKARNO?
Het Fransche persbureau A.F.P. meldt uit
Batavia, dat dezer dagen een moordaanslag
op Soekarno is gepleegd door een groep van
zes, tot nu toe nog onbekend gebleven,
Inheemschen.
DREIGENDE HONGERSNOOD OP BORNEO.
Indien niet spoedig aanvoer van buiten
komt, zal een hongersnood te Samarinda, op
Borfieo, onafwendbaar zijn.
Te Bandoeng is een burgernachtwacht in
gesteld, welke bewapend is met karabijnen.
Vijfhonderd Nederlanders zijn heden uit
Brisbane met de „Volendam" naar Nederland
vertrokken.
Russen scheppen te Parijs
nieuwe moeilijkheden
Australië tolk van de algemeene
verbittering.
Gisteren kwamen in Parijs, waar het
maar weinig interessant Ie de laatste dagen,
de verschilende commissies voor de vredes
verdragen bijeen. Zooals te verwachten was,
schiep Rusland nieuwe moeilijkheden, toen
Wysjinskii bezwaar maakte tegen het feit,
dat Frankrijk zou meestemmen over het
vredesverdrag met Roemenië, daar het met
dat land niet in oorlog was geweest. Dezelf
de moeilijkheden deden zich voor in de
commissie voor Finland, ten aanzien van
Frankrijk en de Ver. Staten.
Jordan, de Australische afgevaardigde,
maakte zich tot tolk der algemeene verbit
tering, toen hij opmerkte, dat men genoeg
had van het gezwets. Het reglement, zoo
zeide hij, bepaalt, wie er zïitting hebben en
verklaart alle zittende landen voor volwaar
dig, ook al vochten ze niet tegen het land
in kwestie. „Ik wil bij mijn leven nog resul
taten zien", aldus de Australiër.
TRAMSTAKING IN BELGIë OPGEHEVEN
De tramstaking in België is opgeheven.
Thans dreigt de gas- en electrici teats-sta
king zich uit te breiden..
Weer in hun element
Door de straten van Berlijn trok gis
teren weer een groep Duitsche mannen,
marcheerend en het „Edelweiss-lied"
zingend. Zij beleedigden vrouwen, die
met geallieerde soldaten liepen. De
Duitsche politie trad ondoeltreffend te
gen hen op, de geallieerden grepen
niet in.
Lord Stansgate kreeg instructie de En-
gelsche onderhandelingen met Egypte te
hervatten.
vaarde richtsnoeren. Dat houdt in, dat de
oorlog met Japan nog moet worden gelikwi-
deerd, dat het te hervormen staatsverband
moet worden behouden. Die hervormingen
kunnen gaan zoover deze vereischt zijn. Ook
voor de Indonesische volken kan een eigen
staatsverband worden geschapen, waarin zij
zich kunnen ontplooien. Ditnieuwe Konink
rijk is dus iets anders, dan het oude staats
verband. Het aantal «deelen is daarbij niet
vastgelegd. Het accent wordt niet alleen op
zelfbeschikking gelegd, maar het streven der
Regeering gaat ook uit van een blijven bin
nen het staatsverband. Een op behoorlijke
wijze tot stand gekomen federatieve Indone
sische republiek zal geen bezwaar ontmoeten.
Met waardige vertegenwoordigers, ook van
de republiek, willen we tot overeenkomst
komen, ondanks de Japansche herinneringen
die haar aankleven. De Regeering is bereid
het Indonesisch nationalisme, dat in die re
publiek leeft, te erkennen. Deze dingen wor
den uitgewerkt in de instructie. Komt het in
Indonesië tot een behoorlijke overeenkomst,
dan is de Regeering bereid die te aan
vaarden.
Geweld als zoodanig zal niet worden ge
bruikt. De weg der overreding zal worden
gevolgd, maar dan moeten ook veiligheid en
recht weer aanwezig zijn.
We moeten nog troepen uitzenden om de
Britsche troepen te vervangen en veiligheid
en recht te verzekeren.
Om de bedoelingen der Regeering te kun
nen uitvoeren is een C.G. noodzakelijk. Het
werk van v. Mook is bovenmenschelijk ge
worden, physisch en in verantwoordelijk
heid. De C.G. zal den landvoogd bijstaan in
de oplossing van de problemen, die van de
oude naar de nieuwe rechtsorde leiden.
Op de nadere gedachtenwisseling over den
inhoud der stukken, meent de minister niet
te diep meer te moeten ingaan.
Bij de ineenstrengeling der sferen, die on-
gewenscht zijn, bedoelt de Regeering door
de C.G. Opperbestuur en Algemeen Bestuur
tot goede samenwerking te kunnen brengen.
Er zal onderscheiding der organen zijn maar
ook het bevorderen van een goede samen
werking. In de commissie zal de luitenant
G.G. zitting hebben, het kan moeilijk an
ders op het oogenblik. Hij zal, met het
voortbestaan van de ministerieele verant
woordelijkheid, in de beide organen moeten
samenwerken. Bij gebrek aan eensgezindheid
is beroep op de Kroon mogelijk. Het kwali-
ficeeren van de stem is daarbij niet beslis
send.
In art. 7 wordt aan de C.G. op het gebied
Brammotie Flaooor en z'n vrienden
Door G Th ROTMAN
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk.
Bei oepen: te Havelte J. M. Willemsen
te Norg, die dit beroep aannam.
Aangenomen: naar Voorst Th. H. Nij-
land te Ootmarsum.
Bedankt: voor Brandwijk W. Vroeg-
indewey te Poortvliet; voor Oorschot G. J.
v. d. Burgt te Loenen o. d. Veluwe; voor
Utrecht (bijz. pred.pl.) Ph. W. Bergkotte te
Oosterbeek.
Geref. Kerken.
Beroepen: te Zuilichem W. J. v. Hoek
te West-Terschelïiing.
Bedankt: voor Monster Jac. Andree te
Delfzijl.
Geref. Kerken Art. 31 K.O.
Beroepen: te IJsselmuiden C. Stam te
2e Exloërmond.
Aangenomen: naar Oldenzaal cand3
A. Duïits te Kampen.
Evang. Luth. Kerk.
Beroepen: te Weesp H. J. Oldemans,
Herst. Evang. Luth. pred. te Zwolle.
Vrije Evang. Gem.
Aangenomen: naar Dordrecht evang:)
D. Rijkhoek, zendingspred. met verlof.
GEREF. BOND IN DE NED. HERV. KERK
OP 29 AUG. BIJEEN.
De algemeene vergadering van den Geref.
Bond tot verbreiding en verdediging van de
waarheid in de Ned. Herv. Kerk zal Donder
dag 29 Aug. a.s. in hét Jaarbeursgebouw te
Utrecht worden gehouden o.l.v. prof. dr. J.
Severijn. Ds J J Timmer van Haderwijk zal
refereeren over ,,De wacht bij de belijdenis".
Voor de verkiezing van 3 leden van het
hoofdbestuur zijn candidaat gesteld: prof. dr.
J. Severijn te Utrecht (aftr.) en prof. ir M.
v. Wijngaarden te Delft; ds. J. Goslinga te
Utrecht (aftr.) en ds. J. D. Kleyne te R'dam,
ds J. H. F. Remme te A'dam (aftr.) en ds. W.
Vroegindewey te Huizen
107. Gelukkig verliep de reis nu verder
zonder ongelukken en de volgende dag leg
de de boot in Tunis, aan Afrika's Noordkust
aan. En nu volgde de grote verrassing! Want
toen Bram en z'n vrinden aan wal stonden,
zagen ze, dat ook de vliegmachine, waar ze
mee naar Europa gevlogen waren, van
boord gehesen werd!
„Ja, ja," zei Mr Habberton, „die heb ik
stilletjes opgespoord! We moeten den eige
naar proberen te vinden en hem z'n eigen
dom teruggeven I
108. „En tot zolanig kan de machine ons nog
gioede diensten bewijzen!" besloot hij. De
machine werd naar een gesahdkt terrein ge
voerd, em daar steigen ze op. Mr. Habberton
aan het stuur; de schilder, Bram en de ande
ren er achter. Ze konden er met moeite
allemaal in. H-et was prachtig weer, en met
kloppend hart zagen ze de oude stad Tunas
beneden rich verdwijnen.
INTERNAT. STUDENTENCONGRES
TE PRAAG.
Een delegatie van 6 Ned. studenten zal deel
nemen aan het van 1831 Augustus te houden
internat, studenten-congres te Praag, ten-.,
einde tot een nieuwe wereldorganisatie te
komen. Naast diverse practische punten als
intellectueele samenwerking, studenten-uitwis
seling, steun aan studenten in zwaar getroffen
landen, organisatie der in 1947 in Frankrijk te
houden Olympische Studentenspelen etc. staat
bestrijding van het fascisme op 't programma.
EXAMENS ITALIAANSCH, SPAANSCH
EN HONGAARSCH.
In -de Staatscourant van gisteravond is
opgenomen een beschikking betreffen d'e
examens in de Italiaansche, Spaansche of
Hongaarsche talen in 1946.
ACCOUNTANTSEXAMEN.
A'DAM, 13 Aug. Het bureau der examens
van het Ned. Instituut van Accountants heeft
tot accountant bevorderd: H. Brandenburg
en J. H. Engels, beiden te A'dam.
NOTARIEELE EXAMENS.
DEN HAAG, 16 Aug. Geslaagd voor le dl.
not. examen G. A. C. H. M. van Baar te
Amsterdam.
EXAMEN NIJVERHEIDSONDERWIJS.
's-GRAVENïHAGE, 16 Aug. Geslaagd
voor de akte N 3 met aanteekeningH. Aal-
berts, Loosdrecht en C. G. H. M. Vergeer te
Den Haag.
van het algemeen bestuur wel ruime arm
slag gegeven, maar deze is niet absoluut en
grenzenloos. De heer Logemann zette het
accent te sterk aan. De C.G. moet van het
gebied van het Algemeen Bestuur afblijven,
dat is van den G.G. De instructie zal, naar
voorloopig inzicht, wel grooter bevoegdheid
ontvangen door de drie punten in den aan
vang genoemd, zulks mét het oog op het ge
wicht der problemen.
De Rijksconferentie zal een iets anderen
opzet moeten krijgen door het beloop der
omstandigheden. De conferentie met Suri
name en Curasao en te Malino loopen reeds
vooruit op de constructie van de toekom
stige staatsinrichting van het Rijk.
De militaire handelingen staan nog steedfi
onder Britsch opperbevel.
Gerepliceerd werd door de heer en HOOG
CARSPEL en SCHOUTEN die zich beklaag
den over het ontbreken van antwoord op ver
schillende vragen. De heeren VONK en
WA GEN AAR deden desgelijks.
De minis-ter duplicerde.
De heer LOGEMANN zwakte bij art. 7 zijn
interpretatie zoodanig af, dat 's ministers be
zwaar verviel.
Het wetsontwerp werd ten slotte aange
nomen met 51 tegen 28 stemmen. Tegen
A.R., C.H., S.G.P. en P. v. d. A. De com
munisten draaiden en stemden voor. Vele
leden feliciteerden den minister.
Nadat nog een aantal kleine wetsontwer
pen waren afgehandeld, werd de vergade
ring verdaagd. Buitengewone omstandigheden
voorbehouden tot den derden Dinsdag in
September.
Voor een half millioen gulden
„zwarte" koffie
In Ede is ©en partij „zwarte" koffie, im
den zwarten handel stellig een waarde van
een half millioen gulden vertegenwoordigen
de, in beslag genomen. Behalve de hoofd1-
sdhuldigen, H. en B. bleken twee zwarbe-
handelaren R. en H. benevens een drietal
juist afgezwaaide militairen van de Gezags-
troepen hij de smokkelaffaire betrokken als
leveranciers van groote en kleine partijen
koffie, die ten deele gestolen waren. De
koffie zou naar DuitschJand worden ge
smokkeld.
GEEN SPECIALE UITKEERING VOOR
DE MIJNWERKERS.
De Regeering acht het voortbestaan van de
S(tichting) M ij n werkers) V(oorziening),
gezien de loonpolitiek en de deviezen- en
grondstoffenschaarschte (textiel), niet ge-
wenscht. Ook om een al te groote bevoor
rechting van de mijnwerkers boven andere
arbeidersgroepen niet te laten voortduren,
is de S.M.V. op 1 Aug. opgeheven.
Een uitkeering ineens, zooals bedoeld door
de Vak-unie en den Mijnraad, wordt niet
verantwoord geacht, daar deze ook aan alle
andere bedrijfstakken moest worden ge
weigerd.
MEER SERVICE IN RESTAURANTS
EN CAFE'S.
In aansluiting op ons bericht inzake te ver
wachten grootere service aan het reizend pu
bliek in restaurants en eafé's kan thansnog
worden meegedeeld, dat vanaf 1 Sept. de toe
wijzingen voor thee, suiker en melk worden
vérgroot. Restaurants krijgen voorts in be
perkte mate toewijzingen voor vleesch btf
warme maaltijden.
