Nabetrachting over het muziekfeest te Londen
Schaft ook Eerste Kamer Adres van Antwoord af?
Joodsche gemeente ver oor ruim 200 leden
SS
IJS
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
ZATERDAG 20 JULI 1946
Strijkkwartet van Hindemith
domineerde
Na zes jaren Nazjiterreur kwamen de ge
delegeerden van de verschillende landen
voor het eerst te Londen bijeen voor het
20ste muziekfestival van de „Society for
Contemporary Music". Vijf concerten, waar
van er twee aan orkestwerken en drie aan
kamermuziekcomposities waren gewijd, bene
vens een opera-voorstelling, een uitvoering
van Furcell-muziek en 2 kerkdiensten waar
in oude en nieuwe Engelsche kerkmuziek
werd uitgevoerd, vormden het officieele pro
gramma. Daarnaast hadden de Tsjechische
en Poolsche legatie nog concerten van wer
ken van hun landigenooten georganiseerd en
bood het Engelsche consulaat aan de deel
nemers van het muziekfeest een demonstra
tie van hedendaagsche Engelsche filmmuziek
aan.
Het eerste concert in Co vent Garden bood
weinig verrassangen. Als beste werk dient
de 2e Symphonie (1938) van de Fransche com
poniste Elsa Barraine te worden genoemd.
De uitvoering van het werk, geleid door
Manuel Rosenthal, liet niets te wenschen
over. Ook het openingsstuk „Town piper
music", van den in '39 naar de V.S.
vluchten Duitscher Richard Mohaupt, had
goede kwaliteiten en werd uitnemend door
het B.B.C.-orkest, onder Gregor Fitelberg,
vertolkt.
Minder gelukkig kwam Nederland, dat
slechts door één compositie werd vertegen
woordigd, er af. Robert de Roos speelde zijn
pianoconcert, dat hij in den winter 1943'44
schreef. Dat wij van het werk niet dien
sterken indruk kregen, die het had kunnen
verwekken, moet wel hoofdzakelijk aan de
uitvoering worden geweten. Waarschijnlijk
door de te korte voorbereiding liet het con
tact tusschen dirigent Bertus van Lier
orkest veel te wenschen over, wat den solist
merkbaar beïnvloedde en zijn werk weinig
overtuigend voor het voetlicht deed komen.
De opmerkelijk goede kwaliteiten, die het
stuk heeft, gingen nu te veel verloren.
Elisabeth Lutyens' (Engeland) drie Sym-
phonische Pre lu den, gecomponeerd in het
twaalftoon-systeem konden ons in het geheel
niet bevredigen.
Een bombastisch werk van Prokofjef, een
der Russische „Staatscomponisten", vormde
een rumoerig, doch muzikaal nietszeggend
slot van den middag.
Het eerste kamermuziek-concert vormde
misschien het hoogtepunt van de geheele
feestweek.
Het Hongaarsche Strijkkwartet verraste
ons met een muzikale vertolking van het ir
1943 gecomponeerde Strijkkwartet van Hin
demith (DuitschlandU.S.A.). Ik aarzel niet
deze compositie als een der grootste meester
werken van de laatste 20 jaar te betitelen
Het congres van de Chr. Fabrieks-
en Transportarbeidersbond
Geen beroeps, doch bedrijfsorganisatie
Reeds m de zeventiger jaren van de vorige
eeuw heeft dr A. Kuyper het pleit gevoerd
voor de gedachte van een sociaal-economisch
parlement met verordenende bevoegdheid. Dat
beoogen wij thans met de bedrijfsorganisatie,
die niet het groeps- maar het algemeen belang
behartigt, aldus de heer W. Strijbis Pzn, voor
zitter van den Chr. Fabrieks en transportarbei
dersbond in de gisteren voortgezette alge-
meene vergadering.
In deze rede zette de heer Strijbis uiteen noe
naar de meening van het hoofdbestuur de toe
komstige ontwikkeling van deze organisatie
moet worden gezien. Daartoe wees hij op het
streven om van de beroepsorganisatie over te
gaan in de bedrijfsorganisatie, 'n nieuwen vorm
waaraan in de jaren der illegaliteit aandacht
is gegeven en welks verwezenlijking men be
oogt tot stand te brengen, in overleg met de
beide andere groote vakbonden. NVV en
RKWO.
De nieuwere opvattingen omtrent den vorm
van de vakorganisatie hebben het hoofdbe
stuur er toe geleid in principe te streven naai
een splitsing van den bond, die hierop neer
komen zal, dat vijf bedrijfsgroepen van fa
brieksarbeiders zich afzonderlijk dienen te
vereenigen. De andere combinatie zal moeten
omvatten zeven bedrijfsgroepen van verkeer en
visscherij.
De EVC zal, aldus de heer Strijbis haar
camouflage moeten afleggen en zich duidelijk
moeten uitspreken als communistische vakbe
weging, Want eerst daarna zullen de Raad van
Vakcentrales en de Stichting van den Arbeid
zich over de zgn „erkenning" van de EVC
kunnen beraden.
In de ochtendzitting van gisteren zijn eerst
meer huishoudelijke zaken afgehandeld. De
heer S t r ij b i s Pzn werd herkozen als bonds
voorzitter en als redacteur van het bondsor
gaan „Toenadering
Grootsche muziek van zeer voorname allure,
een complete harmonie tusschen gedachten
en vormgeving. Mogen Szekely en de zijnen
nu spoedig de Neder landsche première
brengen
Strawinsky'S afschuwelijk „concerto for
two pianofortes" besloot dit concert.
Een groote verrassing was voor mij Oli
vier Messiaens' Quatuor pour la fin du
Temps (1940). Deze componist, een der lei
dende figuren van de groep „Jeune France"
is een momenteel omstreden figuur; zijn
muziek draagt de kenmerken van het genie,
al is het dan slechts zeer sporadisch.-'Men zou
zijn kunst als die van een bezeten mysticus
kunnen qualificeeren. Prachtige melodische
en harmonische vondsten wisselen met tri
vialiteiten af. Wanneer deze man zijn eigen
stijl zal hebben gevonden zal hij, zeker tot
de „zeer grooten" gaan behooren.
Ook Kreneks zevende Strijkkwartet
(OostenrijkU.S.A.) bleek een aanwinst op
dat concert, waarop slechts Zovadals afgrij
selijke vioolsuite en Schönbergs monsterlijke
Napoleon Ode de dissonanten waren.
Anton Webers Cantate voor solo, koor
en orkest, meesterlijk vertolkt door Emalie
Hooke (sopraan) het B.B.C. koor, het Boys
Neel strijkkwartet aan,gevuld met leden van
de London Orkestral Players, behoort tot
die werken die de eene helft van het publiek
in verrukking, de andere_ in verbijstering
brengen.
Van 't tweede orkestconcert in Covent Ga-r
den had Bartoks concert voor piano en orkest
het hoogtepunt kunnen worden. De uitvoe
ring was echter beneden alle critiek en dat
maakte het onmogelijk een juist beeld van
het werk te vormen. Mijns inziens staat het
stuk bij het vioolconcert ten achter.
Een indrukwekkende uitvoering van Brit
ten's „Rope of Lueretia" waarvan wij in
October te Amsterdam de Nederlandsche
première hopen te beleven, besloot het
muziekfeest.
Amsterdam, DRS AREND KOOLE.
ALS JE JUMBO HEET, EN JE MOET EMIGREEREN..
Onuitsprekelijk was 't verdriet van Jumbo,
toen zoo maar, zonder voorafgaande waar
schuwing, dikke kettingen om zijn pooten
en óm zijn buik werden gesjord en hij
kou, waar dagelijks tientallen menschenkin-
deren je komen bekijken. Waar je lieve ge
zichtjes tegen moet trekken, waar je kunstjes
voor moet leeren. Maar dan eerst nog die
ellendige zeereis, waarbij je telkens het ge
voel krijgt, of er iets uit je binnenste gaat
komen wat er niet uitkomen mag. Zee-
pardoes, foetsjj, de
lucht inging.
Tegenpruttelen hielp
niet. Trompetteren
nog veel minder. Die
menschen, die nare
menschen beneden
hem, lachten. Die
schepten behagen in
zijn ellende, in zijn
verdriet.
01i%pt zijn iets
verschrikkelijks in
dezen modernen tijd.
""Je hebt niets, niets
meer in te brengen.
Ze doen met je, wat
ze willen; ze be
kommeren er zich
niet om, dat je nog
jong bent, dat je nog
wat wilt ronddarren
in dat gezellige,
dikke Afrikaansche
bosch, bij al je
vriendjes en vrien
dinnetjes.
Als je ze voor het
eerst ontmoet, die
menschen, dan zijn
ze wel aardig. Maar
o wee, als je je hebt
laten overhalen om
met hen te gaan op
trekken. Dan stop
pen ze je in een
kooi, en dan druk
ken ze je in een
wiebel-waggelenden
trein, waar hooren
en zien je vergaat.
En alsof dat nog
niet genoeg is, dan
moet je gaan emi-
greeren. Weg van dat
gezellige warme land
Een nare toekomst
ga je tegemoet, in de
ziekte noemen de menschen het, maar het
is nog veel erger dan ziekte. Brrr, wat
een tijd....
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Borssele, W. A. 'Rijlandt
te Veldhoven; te Noordhorn (toez.), D. J.
Olitiek te Helium (Gr.); te Slijk-Ewijk, F. J.
A. de Jager te Garijp; te UJithuizermeeden,
S. Visser te Kortenhoeve.
Aangenomen: naar Schiedam (vac. dr
J. Swart), J. G. Jansen te Hallum (Ame
land), die bedankte voor Jutrijp-Hommerts;
naar Winschoten (vac. J. C. Fischer), J. Vis
ser te Wartena.
Geref. Kerken
Beroepen: te Enschede (vac. J. van
Henten) F. A. Hoekstra te Sassenheim.
Aangenomen naar Bunschoten-Spa
kenburg, dr H. B. Visser te Noordwijk-B.;
naar Monnickendam, cand. J. H. de Boer te
Makkum, die bedankt heeft voor Barchem,
Gees, Lichtenvoorde, Oostër-Nijkerk, Ooster
zee, Scharendijke, St. Pancras en St. Jacobie-
parochie.
Bedankt: voor Rotterdam-Charlois, Y.
K. Vellenga te Meppel.
Geref. Kerken (Art. 31 K.O.)
Beroepen: te Wapenveld, J. v. d. Haa-
gen te Bruchterveld.
Chr. Geref. Kerk
Tweetal: te Amsterdam-West, W. F.
Laman te Rotterdam-West en cand. C. v. d.
Weele, te Apeldoorn; te Midwolda, cand. M.
Drayer en cand. C. v. d. Weele, beiden te
Apeüdoorn.
Beroepen: te Aarlanderveen-Nieuw-
koop, cand. C. v. d. Weele te Apeldoorn; te
Emmer-Compascuum. oand M Drayer te
Apeld""-— -
..uMITE OECUMENISCHE ACTIE
IN DE GEREF. KERKEN.
•jz.zt dagen werd in het Zendingscentrum
te Baarn de eerste conferentie gehouden van
de onlangs opgerichte Oecumen :-coe Actie
in de Geref. Kerken.
In zijn openingswoord wees ds J. C. Brus-
saard van Bloemendaal er met nadruk op,
dat de bedoeling van deze vergadering aller
minst ongewenschte groepsvorming was en
evenmin een vooruitloopen op de beslissin
gen van de a.s. Gen. Synode in Augustus,
maar dat het er veeleer uit een gevoel van
mede-verantwoordelijkheid hoofdzakelijk om
ging den stand der discussies te peilen en
7 c 1-7; -te*e materie in te werken.
U- 'if Har' mr- ;n orof dr S. F. H. J.
Berkelbach van der Sprenkel, hoogleeraar te
Utrecht, iemand gevonden, die reeds sinds
jaren de ontwikkeling van den gang van
zaken op dit gebied door actieve deelname
daaraan van nabij had gevolgd.
Prof. Berkelbach, die daarop het woord
kreeg, zette in een uitvoerig exposé uiteen,
welke verschillende phasen de eenheidsbe
weging sinds de oprichting van de Evange
lische Alliantie in 1846 had doorloopen. Voor_
al stond hij stil bii het zoogenaamde Utrecht-
sche Startuut en bij den geheel nieuw-gefor-
meerden Wereldraad van Kerken, die daarop
gebaseerd is.
Tegelijkertijd besprak hij het programma
van de voorgenomen wereldconferentie, die
in 1948 in Denemarken of Nederland zal
worden gehouden en stelde hij tenslotte in 't
licht van hoe groot belang de deelname van
de Geref. Kerken in deze wereldomvattende
beweging moet worden geacht en hoezeer
deze ook van meer dan een zijde op prijs
zou worden gesteld.
Naar aanleiding van de besprekingen werd
besloten een kleine studiecommissie te
vormen, die zal trachten het daarbij in te
nemen standpunt op bijbelsche gronden zoo
mogelijk nader vast te stellen en dit dan op
een tweede conferentie verder in bespre
king te brengen.
Allen. d»e met het streven van deze
Oecumenische studie- en werkgemeenschap
pen sympathiseeren en zich (tegen een ge
ringe contributie) daarbij wenschen aan te
sluiten, kunnen zich aanmelden bij het
Secretariaat van de Oecumenische Actie.
Wilhelminalaan 3 te Baarn.
Tweede Kamer deed het reeds
jaren geleden
(Van onzen Parlementsredacteur.)
Nu a.s. Dinsdag de Staten-Generaal weer
door H. M. de Koningin met een Troonrede
zal worden geopend, komt onwillekeurig de
vraag naar vorenzal, in den nieuw ont
stanen toestand, voor de Eerste Kamer geen
aanleiding zijn om thans het beantwoorden
van de Koninklijke rede met een Adres van
Antwoord te beëindigen?
De Tweede Kamer heeft reeds jaren ge
leden aan deze zelfde gewoonte, die tot een
formeele handeling was geworden, een t
de gemaakt. De Eerste Kamer handhaafde de
oude traditie.
Er is, tij de wisseling in net presidium,
thans misschien een geschikte gelegenheid
om het oude gebruik niet langer te besten
digen. Het is bezwaarlijk om daarin gebrek
aan deferentie te zien tegenover de Kroon.
Niemand zou dat bedoelen en de historisch
aanvaarde daad der Tweede Kamer is ook
niet opgevat in dien zin en gaf geenerlei
moeilijkheden of onaangenaamheden.
We zouden ons niet verwonderen, indien
ook de Senaat er toe zou besluiten om
voortaan het Adres van Antwoord achter-
Schade aan Leidsche Synagoge
meer dan f 10.000,-
Dr F. Leeuwenstein, *de nieuw benoemde
Opperrabbijn voor het Synagogaal ressort
's-Gravenhage, heeft Donderdagavond in „In
den vergulden Turk" voor een gemeente
vergadering gesproken. Onder de aanwezigen
bevond zich de afgevaardigde van het kerk
bestuur Den Haag, de heer Ph. N. Alter.
Allereerst werden verschillende mededee-
hngen gedaan omtrent de begraafplaats te
Katwijk-Binnen, welke door de Duitschers
blijkbaar was vergeten, misschien omdat er
een niet-Joodsche bewaker was aangesteld,
zoodat deze geheel intact werd aangetroffen.
De eenige schade, die men heeft kunnen
constateeren was een kapotte muur, welke
door een tank was ingedrukt.
Verder kon men mededeeling doen aan
gaande de Joodsche kartotheek, over 1940—
1942. welke is teruggevonden. Het bleek,
dat ongeveer 240 Joden uit Leiden waren
verdwenen, w.o. 68 mannen en 63 vrouwen
12 jongeren (studenten) en 90 kinderen,
waarvan 50 uit het Joodsche Weeshuis, bo
vendien 10 buitenleden van de gemeente te
Leiden.
Slechts van een 20-tal bestaat nog de mo
gelijkheid, dat ze terugkeeren, omdat deze
waarschijnlijk in Nederland zijn onderge
doken geweest en nog niet naar de Sleu
telstad terugkwaï en. Het aantal thans in
geschreven gemeenteleden bedraagt 150.
Daarnaast ongeveer 150 Joodsche ingezete
nen, die geen lid -zijn. Het betreft hier voor
namelijk Joden uit andere plaatsen, dte in
Leiden waren ondergedoken en hier zijn
gebleven.
Vervolgens kwam de zeer moeilijke en
teere kwestie van de Joodsche kinderen ter
sprake, welke bij Protestantsche- en R.-K
gezinnen zijn ondergebracht en dus niet in
het Joodsche geloof worden opgevoed; vooral
in Brabant schijnt dit op groote moeilijk
heden te stuiten.
Wel bestaat er thans een bureau „Oor
logspleegkinderen", dat dergelijke gevallen
in behandeling neemt, maar aangezien dit
zeer langzaam werkt, komt er in deze vraag
stukken nog weinig teekening.
Misschien zal door het Kon. besluit, dat
vandaag of morgen wordt afgekondigd in
zake het terugvallen van uit Joodsche moe
ders geboren kinderen aan de Joodsche ge
meente, wat meer bereikt worden.
Wat de financieele zijde betreft, hierover
werd medegedeeld, dat de Joodsche coör
dinatie-commissie te Amsterdam de gelden
en goederen, uit Amerika afkomstig, op de
juiste wijze verdeelt en dat de kosten voor
het opnieuw inrichten van de Leidsche syna
goge in de f 10.000 loopen, daar de schade
zeer aanzienlijk is. Hiertoe heeft men reeds
een rentelooze leening van f 2300 gesloten,
terwijl voorts schenkingen uit geblokkeerde
pkening worden toegestaan.
Tenslotte rest nog te vermelden, dat de
heer E. Italië, die thans waarn.-voorganger
van de Joodsche gemeente is, binnenkort
Leiden gaat verlaten.
wege te laten. We vermoeden zelfs, dat een
voorstel in dien zin geen groote verwon
dering en weinig tegenstand zal wekken in
den kring van het sterk vernieuwde college
OOK POLITIEKE DELINQUENTEN
NAAR PHILIPS.
Mededeeling van de directie op een reünie.
Te Eindhoven werd gisteren eenr eunie
gehouden van ex-polïitieke gevangenen uit
Vught. Hieraan namen ruim duizend perso
nen deel, die destijds in het concentratie
kamp behoorden tot het zgn. „Philips-com-
mando", dat in 1943 door de Philips-fabrie-
ken werd" ingesteld en waardoor de gevan
genen op het gebïied van voeding en bewa
king betëre verzorging kregen. Na een
excursie door de fabrieken hield ir F. Phi
lips een rede, waarin hij o.m. zeide, dat op
aandrang van de Regeering ook politieke
delinquenten te Vught voor Philips gaan
werken, doch onder zeer bepaalde omstan
digheden
Glasgow dep' veel voor onze
militairen
Prins Bernhard gaat er een parade
afnemen.
Prins Bernhard zal Zondag naar Glasgow
vliegen om daar een parade af te nemen
van de Ned. tweede divisie, die in Schot
land wordt opgeleid, i De Prins zal Maandag
naar Nederland terugkeeren.
#Donderdag ontving Z.K.H. op het palels
Soestdijk Sir Patrick Dollen, voorzitter van
de Help Holland Council in Glasgow, die
momenteel met zijn vrouw voor een bezoek
van een week in ons land vertoeft, om zich
op de hoogte te stellen van de in ons land
aangerichte verwoestingen.
Prins Bernhard sprak zijn dank uit voor
alles wat de bevolking van Glasgow voor
onze landgenooten heeft gedaan. In den oor
log zijn er meer dan 5000 Ned. militairen in
Glasgow geweest. Na de bevrijding zijn er
250 Ned. kinderen naar Schotland geweest
en er zullen nog 200 volgen. Dinsdag a.s.
zullen 25 kinderen uit Glasgow een tegen
bezoek aan Nederland brengen.
PUZZLE VAN DE WEEK
OMSCHRIJVING: Horizontaal: 1. mu
zikant. 6. uitroep. 7. bladgroente. 8. edel me
taal (Fr.). 10. voorvoegsel. 13. kleedingstuk
1
2
3
A
5
6
7
8
9
IO
II
12
O
IA
13
16
17
18
19
20
21
22
23
24
2i
2b
21
2&
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
AO
Al
42
43
AA
45
46
Al
48
49
50
51
52
63
SC-
15. taai en saploos. 16. kort1 oogenblik. 17.
tijdperk. 18. herkauwer. 19. regelmaat. 22.
karakter. 24. Rijksmuseum (afk.). 26. voor
komendheid, beleefdheidsbetuiging. 27. fami
lielid- 28. heftige drang (fig.). 29. bloedbuis.
30. muntafkorting. 31. deel v. huis. 34. Scan
dinavische munt (afk.) 36. kleur. 38. zang
stuk. 40. lyrisch gedicht 42. Eng. titel. 43.
kloostervoogd. 44.^ smalle openingen. 45. klei
ne schroefboor. 46. Rivier in Friesland. 48.
zangnoot. 49. voorzetsel. 50. schrijfgerei 52.
binnen. 53. oude vertelling.
Verticaal: 1. wijze, trant. 2. stoom
schip (afk.). 3. rivier in Vorarlberg, ont
springt op den Selvretta. 4. ongeveer (afk.)
5. helderklinkend. 6. kevertor met zeer lange
sprieten. 9. welriekend bloempje. 11. huid.
12. kleedingstuk. 14. ongevuld. 15. gust. 20.
plaat van een handpers (boekdr.). 21. veld
hut. 23. inlandsche gifslang. 25. model. 27.
zwarte, kleverige stof uit de sappen van
dennehout. 30. schermwapen. 32. aanraking.
33. schoof. 35. knaagdieren. 37. denkbeeldig.
39. Sp. schiereiland. 41. telwoord 43. bijb.
vaartuig. 47. kuddedieren. 50. godsdienst
(afk). 51. de onbekende (afk.).
OPLOSSING van de puzzle van vorige week.
Horizontaal: 1. brocaat. 8. vlijt. 9.
maat, 11. iep. 12. opa. 14. kar. 15. ziel. 17.
Reno. 18. Ier. 21. mom. 22. ben 24. edik. 26.
prei. 27. era. 28 ukase. 30. ent. 33. aker. 35.
atol. 37. pal. 38. pro. 40. «nt. 41. Ohio. 43. Riga
45. een. 47. fee. 49. ala.' 50 neef. 52. daar. 53
rolpens.
Verticaal 1 blei. 2. rijp, 3. O T. 4. cup.
5. A.M. 6. aak. 7. taan. 8. vizier. 10. tronie
12. olm. 13. arm. 16, goor. 19. e.d. 20. ritueel
22. breedte 23. Ee 25. keker. 26. pasta. 29.
kapoen. 31. norm. 32. altaar. 34. ka. 36. on.
38. pof. 39. ore 42. heer 44. glas. 46. neo 48
elp. 49 aan. 51. fl. 52 de.
Prijswinnaars puzzle-oplossing: le prijs:
J. Buurman, Leeuwerikstraat 25, Leiden;
2e prijs: M. Tatje jr, Gnephoek 67a, Alphen
a/d Rijn (post Koudekerk); 3e oriis B
Voortman, Hazerswoude D 65.
Nieuwe inzendingen voor Vrijdag a.s. aan
Bureau Nieuwe Leidsche Courant, Hooge-
woerd 103, Leiden.
