Jlieuuip CriJtsflji
Indië weer voor een groot deel in Ned. handen
Huldeblijk voor baron de Vos van Sieenwijk
IDist TJ
IET
MAANDAG 15 JULI 1946
Ze Serie, Ze Jaargang vanaf 7 Mei 19*5, No. J7*
Abonnementsprij zen
t 0.26 per week
f 1.10 peT maand
t 3.25 per kwartaal
(bij voeruitbetaling)
verh. m. adm.kosten)
ey contract belang
rijke korting
Postrekening 5 8 9 3 9
Christelijk-Nationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
Bureaux Redactie en
Administratie
HOOGEWOERD 103
Telef o on 227 10
Hoofdredacteur
Dr E. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
J$tenh«istir!) is ahebleuetf
«mn Ijerl in letjfjetispoel"
Java, Sumatra en Riouw blijven
nog onder Britsch beheer
Gistermiddag is dr H. J. van Mook, luit.-
G.G. van Ned.-Indië, per vliegtuig te Makas
sar gearriveerd, ten einde officieel de bui
tengewesten van de Geallieerde bezettings
troepen over te nemen. Hij wias vergezeld
van den oud-dir. van het Kabinet, dr P.
Koets en zijn adviseurs, de heeren Tjio,
Abdoel Kaddr, De Villéneuve, mr K. L. J.
Enthoven en mr K. J. J. Verboeket, hoofd
van dien Ned.-Ind. R.V.D.
Voorafgaand aan dit A.N.P.-Aneta tele
gram ontvingen wij onderstaand' officieel
bericht
De Groote Oost, Borneo, Bangka en Billi-
ton zullen met ingang van Zaterdagnacht
12 uur niet langer onder 't South East Asia
Command staan, zoodat vanaf genoemd uur
de Nederlandsohe autoriteiten weer verant
woordelijk zullen zijn voor de handhaving
van rust en orde in deze gebieden.
De Britsohe en Br.-Ind. troepen zullen n.l.
worden teruggetrokken uit die deelen van
Ned.-Indië, „waar zij hun militaire taak
hebben volvoerd, derhalve het geheele
grondgebied, met uitzondering van Java,
Sumatra en den Riouw-archipël".
Officieele overgave vond heden
morgen plaats
Dr Van Mook: „Ned. politiek doelt op
zelfbesturend Indonesië."
Hedenochtend vond de officieele overgave
te Makassar plaats. Bij die gelegenheid sprak
dr Van Mook een redevoering uit, welke wij
hieronder, verkort, laten volgen:
„Gaarne aanvaard ik namens de Ned.-Ind.
Regeering deze gebieden, doch slechts ten
einde de verantwoordelijkheid tezamen met
u te dragen en om van de reconstructie iets
te maken, dat het werk en bezit van ons
allen zal zijn.
Uit de groote lijn, van hetgeen wij op de
Malino-conferentie zullen bereiken, zal blij
ken, dat 't koloniale tijdperk werkelijk tot
het verleden behoort; de Ned. politiek doelt
op de vorming van een zichzelf besturend
Indonesië ten einde het in staat te stellen
om een eigen plaats te kiezen in de familie
der volkeren. Van het eerste begin af heeft
vastgestaan, dat ieder deel van Indonesië
de gelegenheid zou krijgen om zijn meening
te uiten over de plaats, die het in 't geheel
zou willen innemen. Ik ben er van overtuigd,
dat indien de hartstochten bekoelen, de
mogelijkheid voor een overeenkomst duide
lijk Zichtbaar zullen worden, waardoor een
blijvende structuur, die niemand zal dwin
gen tegen zijn overtuiging te handelen, van
zelf te voorschijn zal komen.
De dag van heden aldus vervolgde dr
Van Mook beteekent voor de buitenbe
zittingen eigenlijk pas het einde van den
oorlog, nu de taak van het Geall. opperbevel
vrijwel geëindigd is met het wegvoeren van
de 180.000 Japansohe krijgsgevangenen.
Voor het behoud van een staatsrechtelijken
samenhang van Indonesië is, behalve een
vrij overleg, noodig, dat de hier werkende
Nederlanders ten volle van den tijdgeest
doordrongen zijn en beseffen, wat het be
teekent om dit land naar de onafhankelijk
heid te voeren.
Indien wij er ons rekenschap van geven,
dat de conflicten tussohen de Nederlanders
en de Indonesiërs hun diepsten oorsprong
vinden in de Japansohe tyrannic, kan het
niet moeilijk zijn terug te keeren tot men-
sohelijke verhoudingen. Wij moeten door dit
alles heen den weg tot elkander terugvin
den. Politieke vrijheid kan niet samengaan
met kidnappen en terreur".
Met masker en stengun op roof uit
Rotterdamsche recherche wist er echter
wel raad op
Drie gemaskerde mannen, gewapend met
een sten-gun, drongen een autogarage in de
Warmoezierstraat te Rotterdam binnen en
dwongen het personeel, alsmede een zich
daar bevindenden geneesheer, met 't gelaat
naar den muur te staan.
Een oogenblik later waren zij verdwenen
niet medeneming van een der auto's.
Onmiddellijk werd de economische re
cherche ingeschakeld, die er in slaagde den
wagen op te sparen. Zij kon tevens de hand
leggen op de dieven, den 26-jarigen T. B.
en W. v. d. G., beiden oud-onilitairen, welke
personen met diefstal en smokkel hun
brood j e ^verdienden".
Dr Van Mook besloot zijn rede met het
herdenken van de Amerikanen, Australiërs,
Bngelschen en Britsch-Indiërs, die voor de
bevrijding van Ned.-Indië .vochten' en hun
leven gaven.
INHEEMS CHEN PROTESTEEREN WEER.
De republikeinsohe „regeering" heeft gis
teren aan den opperbevelhebber van Ned.-
Indië, gem. Mansergh, een formeel protest
overhandigd in verband met het herstel van
het Ned. gezag over de buitenbezittingen,
aldus seint A.N.P.-Aneta.
Vastrechtkaarten voor sporende
zakenmenschen
Die met een abonnement te duur zouden
uit zijn.
Teneinde zakenmenschen tegemoet te ko
men, die veel reizen, doch niet voldoende
om er de kosten van een spoorabonnement
uit te halen, zullen de Spoorwegen, zoo spoe
dig mogelijk na de invoering der algemeen e
spoorabonnementen, ook „vastrechtkaarten"
invoeren, die f 35.- per maand voor de twee
de klasse en f 24.- voor de derde klasse
zullen kosten. Op vertoon dezer kaart heb
ben de houders het recht tegen half-enkele-
•tarief te reizen.
Aanbieding door Senatoren op
a.s. Zaterdag
(Van onzen Parlementsredacteur)
A.s. Zaterdagmiddag om 3 uur zal in het ge
bouw der Tweede Kamer de sluiting plaats
hebbën van de buitengewone zitting van de
oude Eerste Kamer en van de nieuwe Tweede
Kamer.
Nog eenmaal zal dus de resolute stem en
hamerklop van den heenkaanden president der
Eerste Kamer, mr W. L. Baron de Vos van
Steenwijk, worden gehoord. Na afloop van deze
korte sluitingsplechtigheid zal zijn taak geheel
beëindigd zijn en zal zijn parlementaire loop
baan zijn afgesloten na zijn benoeming tot
minister van Staat. Wat dit laatste betreft,
heeft de tegenwoordige president geen voor
gangers.
Naar wij vernemen zullen de leden van de
Eerste Kamer zich na de sluitingsplechtigheid
in het gebouw der Eerste Kamer vereenigen.
Het is n.l. de bedoeling den scheidenden voor
zitter een aandenken van blijvende waarde
aan te bieden. Prof. mr. A. Anema zal daarbij
Mr J. Ooyevaar geen secretaris
generaal
Van bevoegde zijde deelt men het A.N.P.
mede, dat het bericht in een Haagsch blad,
als zou mr J. Oeyevaar bestemd zijn om op te
treden als secr.-generaal van het departement
van Verkeer iederen grond mist.
Zaterdag heeft H. M. de Koningin ook de
tweede Curatjaosche delegatie ontvangen voor
het aanbieden van een petitionnement. Op
een der gazons van het Koninklijk park
hééft de Koningin met de commissie de thee
gebruikt, waarbij H. M. zich met ieder der
leden geruimen tijd heeft onderhouden.
RIJSTSITUATIE OP JAVA ZEER PRECAIR.
Kol. prof. L. G. M. Baas Bekking, hoofd
van het Ned. Ind. Roode Kruis, die gister
morgen per vliegtuig van Schiphol naar
Batavia is vertrokken, heeft medegedeeld,
dat de rijstsituatie op Java zeer precair is.
„Wanneer niet alle aandacht aan dit drin
gende probleem wordt' besteed, aldus prof.
Baas Bekking, zal het rijsttekort tot een
catastrophe leiden."
het woord voeren en de gevoelens vertolken
van de senatoren, die er op stonden den leider
hunner vergaderingen gedurende 17 jaren niet
zonder meer te doen vertrekken. Deze bijeen
komst draagt een intiem karakter.
Willem Pijper te Londen aan
dood ontsnapt
Ernstige autobotsing deed hem voor
receptie te laat komen
Onze componist Willem Pijper, die gisteren
naar de afscheidsreceptie reed, welke de
British Council ter gelegenheid van het
Londensche muziekfeest aan de deelnemers
offreerde, is aan een ernstig auto-ongeluk
ontsnapt. Zijn wagen werd n.l. door een bot
sing met een bus zwaar gehavend, doch zelf
kwam hij met den schrik vrij. Met dat al
kon hij de receptie niet meer bijwonen,
evenmin als de te Londen woonachtige Ned.
componist Gerry Schuurman, die zich ook
in Pijpers wagen bevond.
W. H. J. DERKS VOLGT DR BEEL OP
ALS KAMERLID.
In de vacature, ontstaan door het ontslag-
nemen van dr L. J. M. Beel als lid van de
Tweede Kamer, is gekozen verklaard de heer
W. H. J. Derks (K.V.P.) te Utrecht.
PASSAGIERSLIJST VAN „ORANJE"
EN „OPHIR."
De passagierslijsten van de „Oranje" en
de „Ophir" liggen op onze bureaux ter in
zage.
Prof. P. J. M. de Bruin "f
Een der meest vooraanstaande figuren
uit de Chr. Geref. Kerk
Met leedwezen zal in ibreeden kring ver
nomen worden, dat op 78-jarigen leeftijd is
overleden prof. P. J. M. de Bruin, oud-
hooglesraar der Theol. School der Chr.
Geref. Kerken te Apeldoorn.
Prof. De Bruin heeft tal van geschriften
het licht doen zien en hij was redacteur van
„De Wekker". Zijn verdiensten werden er
kend door zijn benoeming tot officier in de
Orde van Oranje-Nassal en ridder in de
Orde van den Ned. Leeuw. De begrafenis
zal Woensdag te Apeldoorn plaats hebben.
De Maastrichtsche raadscandidatuur van dr
M. A. F. Ch. Thewissen is op grond van zijn
publicaties en intieme relaties met de N.S.B.
vervallen.
DAT mr N. Bolkestein desgevraagd eer
vol is ontslagen als rechter-plv. te A'dam,
en mr J. W. C. Tellagien als subst.-griffier
te Almelo.
.DAT in de commissie vergunning per
sonenvervoer zijn benoemd prof. ir H. van
Breen (voorz.), mr G. A. Diepenhorst en
P. J. van der Steur.
DAT jhr W. F. van Lennep, Ned. gezant
te Kopenhagen," met verlof is en dr K. E.
v. d. Mandele optreedt als tijdelijk zaak
gelastigde.
DAT benoemd is tot amibt. v. h. O. M. te
Den Haag jhr mr W. Ch. van de Poll; te
A'dam mr W. J. Kolkert te Utrecht; te Alk
maar mr J. M. Velhnga; te Dordrecht mr
H. van Zeggeren.
DAT benoemd zijn tot kawtonreóhter-plv.
te A'dam mr W. W. B. M. Brains, mr J. Ph.
van Erk, mr M. Geerling en mr Th. Imperg.
DAT dr ir H. G. van Beusekom en ir
Our ens Roos benoemd zijn tot hoof dir.-dir.
van de Volkshuisvesting.
DAT Tholen de vorige week de eerste
vrachten mosselen naar België heeft geëx
porteerd.
DAT op 29 Juli te Den Bosch, ter bespre
king van de Ned.-Belgische soc.-econ. sa
menwerking, door de Alg. Kath. Werkgevers-
vereen. een congres wordt georganiseerd,
waaraan Ned. en Belgische autoriteiten zul
len deelnemen.
DAT de Eng. „Help Holland Council"
4260 boeken aan Nederland heeft geschonken,
welke over de verschillende wetensch. bi
bliotheken zullen worden verdeeld.
DAT te A'dam m.m.v. den Plantenziekte-
kundig en Dienst uit Wagendngen een Cen
traal Bureau voor de ratten- en muizenbe-
strijding is opgericht met als secretariaat
Hobbemastr. 26, A'dam.
DAT wegens knoeierijen met de prijzen
den Bosschen caféhouder O. f 50.000 boete
werd opgelegd met verbeurdverklaring van
diverse artikelen, cafésluiting voor 3 mnd.
en uitsluiting van zijn beroep voor 3 jaar.
DAT de P.F. bij het A'dannsche Bijz. Ge
rechtshof tegen den aannemer A. Kleinnib-
belink, die aan de Duitschers minsten f IV2
millioen verdiende, 8 j. heeft geëischt.
DAT te Terneuzen een lyceum wordt op
gericht.
DAT te Middelburg op 31 Juli wordt aan
besteed het baggeren van de tramweghaven
en het vernieuwen van een gedeelte van den
goederensteiger.
DAT de zusters Franciscanessen binnenkort
100 jaar in Groenlo werkzaam zijn.
DAT dezer dagen besloten is tot opheffing
van den Ned. werkloosheidsraad, omdat de
Regeering in de Stichting van den Arbeid
thans een genoegzaam adviescollege heeft.
DAT de K.L.M.-piloot G. M. H. Frijns mo
menteel zijn 50e vlucht als gezagvoerder naar
Ned.-Indië maakt.
DAT in de eerste week van Juli in de Ned.
mijnen 160.227 ton kolen werden gedolven
oftewel iets.meer dan de week daarvoor.
DAT Zaterdag op Schiphol 7 Amerik. ge
leerden zijn geland op doorreis naar Moskou,
waar zij een laboratorium voor proefnemin
gen met o.a. penniciline zullen oprichten.
DAT het Limburgsohe zangkoor „Stemmen
uit de mijnstreek" met 80 in mijnwerkers-
costuum gekleede zangers Zaterdag te Am
sterdam een uitvoering hebben gegeven.
DAT de Fed. van stichtingen voor oorlogs
getroffenen zich ongerust maakt over het
•onbesproken blijven van een rechtvaardiger
regeling van de óorlogsschadevergoeding in
de regeeringsverklaring.
DAT den Ned. econ. en financ. vertegen
woordigers in Rome een maaltijd is aange
boden ter viering van het herstel der han
delsbetrekkingen tusschen Nederland en
Italië.
DAT Eduard van Beimum Zaterdag j.l. in
het Kurhaus te Interlaken voor een stamp
volle zaal een concert heeft gegeven van
werken van Berlioz, Beethoven en Debussy.
Door het kabinet-Schermerhorn werd bij
de Tweede Kamer ingediend een wetsont
werp tot voorbereiding van de vaststelling
van een Nationaal Welvaartsplan. Aangezien
uit de regeeringsverklaring van het kabinet-
Beel is gebleken, dat zekere beginselen, wél
ke aan dit wetsontwerp ten grondslag lig
gen, door het pas opgetreden kabinet aan
vaard worden, kan het van belang zijn een
en ander mede te deelen inzake het z.g.
nationaal welvaartsplan, opgesteld door het
Centraal Planbureau.
In de memorie van toelichting op boven
genoemd wetsontwerp wordt opgemerkt, dat
het tijdstip is genaderd, waarop men in het
beheer der volkshuishouding enkele der
middelen kan gaan bezigen, die hun waarde
bewezen hebben bij het beheer eener groote
onderneming. Tot deze middelen behoort
het werken volgens een centraal plan, ge
baseerd op ramingen van productie- en af
zetmogelijkheden.
Men ziet dus de volkshuishouding als een
groote onderneming en het ligt voor de
hand, dat in een omvangrijk bedrijf leiding
moet worden gegeven. In dit geval leiding
door de overheid!
Niet ontkend kan worden, dat in den over*
gangstijd', waarin wij leven, regelend optre
den van de overheid niet kan worden gemist
De noodzaak van systematisch herstel van
het zwaar getroffen productie- en verkeers-
apparaat houdt een dringend motief in voor
de opstelling van een plan voor de eerste
jaren, aldus de memorie van toelichting. In
deze herstelperiode moet van een centraal
punt uit bepaald worden, welke volgorde
in de werkzaamheden van den wederop
bouw van het economisch leven in acht
dient te worden genomen, teneinde de beste
kansen voor ons land op 't herwinnen van
zijn vooroorlogsche positie te verwezenlijken.
Iets anders is het, als deze door de over
heid geleide economie als permanent sy
steem wordt toegepast. Hieromtrent is ons
standpunt - bekend. Als de denkbeelden van
minister Vos ook door het nieuwe kabinet
te dezer zake „worden doorgevoerd, hebben
wij te doen met staats-socialistische ten-
denzen, waartegen alle waakzaamheid ge
boden is.
In de jongste regeeringsverklaring werd
opgemerkt, dat aan het particulier initia
tief ruimschoots gelegenheid zal worden ge
boden zich te ontplooien en het komt er nu
maar op aan, welke uitwerking deze woor
den in de practijk krijgen.
(Vervolg op pag. 2)
Gebrs. De Vilder zullen
opnieuw terechtstaan
Verwijzing naar 't Bijz. Gerechtshof
te Den Haag.
(Van onzen verslaggever voor Rechtszaken),
De Raad van Cassatie verwees hedenmor
gen de zaak tegen de 2 bekende Amster-
damsche aannemers A. F. en C. F. de Vil
der, die door het Bijz. Gerechtshof te Am
sterdam tot 3 jaar gev.straf waren veroor
deeld, door te brengen in een Rijkswerk
inrichting, voor een nieuwe behandeling
naar het Haagsche Bijz. Gerechtshof. De
Raad weigerde het verzoek aan den Proc.-
Fiscaal te steunen, tot voorloopige in vrij
heidsstelling. Beide aannemers, die millioe-
nen hebben verdiend met werk voor vlieg
velden, stonden wegens collaboratie terecht.
Eveneens werd de zaak tegen den aan
nemer Nic. Worp ui,t Huizen naar het Haag
sche Hof verwezen. Het Amst. Hof had
verd. wegens werk aan het vliegveld te
Bergen tot 4 jaar Rijkswerkinrichting ver
oordeeld.
Jhr Loudon met verlof naar
Nederland
Onderscheidde een aantal Am. officieren
Woensdag zal de Neder!, ambassadeur te
Washington (V. S.), jibr Loudon, met verlof
per „Westerdam" naar Nederland vertrek
ken. Dezer dagen heeft hij in naam van de
Koningin de volgende Amerikaansche leger
officieren gedecoreerd: gen. O. N. Bradley,
gen. A. Spaatz (beiden Grootkruis Oramaje-
Nassau), M. R. W. Crawford (Groot-officier
O.-N.), B. G. C. Maodonald en maj. L. H.
Söhweiter (officier O.-N.), kol. W. E. Bkmaa
en It.-kol. O. A. Leahy (Bronzen Leeuw).
Geen verbod, maar wel een
strenger controle
Op reizen naar België, Frankrijk en
Zwitserland.
De dieviezen-ontduikingen in verband met
het maken van buitenlandsche reizen nemen
een vverontrustende omvang aan. De pres. van
de Ned. Bank heeft hierop reeds de aandacht
gevestigd.
Met name het reizigersverkeer naar Zwitser
land gaat met veel zwarte praktijken gepaard.
De Regeering heeft zich ernstig beraden of
de dviezenpositie haar niet tot drastisch ingrij
pen noodzaakt.
Voorshands is nog afgezien van het nemen
van scherpe maatregelen en zal gestreefd wor
den den weg eener verscherpte controle op het
reizigersverkeer te volgen.
Van het bovenstaande afwijkende berichten
in de buitenlandsche pers, als reisverbod e.d.
naar Zwitserland, België en Frankrijk, zijn
dus onjuist.
Weinig verandering, aldus
De Bilt
Tot morgenavond wordt verwachtWisse
lende bewolking met wind uit W. richtingen,
plaatselijk nog regenbuien, hier en daar met
onweer, zelfde temperatuur.
