Amerikaansche ontmoetingen
Joden slachtoffer van Westersch eigen belang
Niemand loopt bij tante Cor meer een blauwtje
Er is beroering en verwarring in West-lndië
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
S
VRIJDAG 5 JULI 194t
n.
De arbeid!
Ik heb de wonderen ervan gezien in de
torenhooge gebouwen, die bij laag wolken
dek wegduiken in sluiers van nevelen, ge
bouwen die niet opgetrokken schijnen te
zijn voor de eeuwen, maar voor de eeuwig
heid en van geen wankelen schijnen te we
ten. Tijdens mijn bezoek vloog een militair
vliegtuig met al het geweld van zijn brekende
motoren tegen een van die majestueuze wol
kenkrabbers aan, maar het gevaarte bleef
staan, rotsvast en onbewogen. Terwijl het
vliegtuig verbrijzeld op de straat lag, had
het gebouw nauwelijks de sporen van een
schram gekregen.
Ik heb het tempo van den arbeid waar
genomen vanuit een hoog venster uit een
apartements-houseBeneden aan mijn voe
ten ging het hyperdrukke verkeer voorbij.
Een rood licht gebiedt den auto's te stop
pen, 10 seconden, 15 seconden. In dien „tijd'
hoopen de auto's zich bij honderden op: als
een fabriek vol ingehouden kracht staan zij
daar met hun zacht ronkende, schuddende
motoren. Er komen er nog steeds meer bij:
honderd, twee honderd. Plotseling verwisselt
het roode licht en wordt groen en wat er
dan plaats heeft, moet men gezien hebben
om er de sensatie van te doorvoelen: als
jachthonden zóó snel, springen de wagens
vooruit op het wegdek dat zich glimmend
voor hen uitstrekt, zij jagen, halen in, schie
ten als op vleugels vooruit, boren gaten in
de ijle ruimte. Waarheen? Boston? Chicago?
Of misschien Los Angeles?
Ik heb den Arbeid en de producten ervan
gezien op La Guardia Airfield, waar de
blauwe, zilverwitte, of roode vliegtuigen
gracieus neerstreken als uit bovenaardsche
gewesten. Zij brachten de zon soms op hun
vleugels mee. Ik heb er zelf ingezeten, af
standen afgelegd als van Den Haag naar
Moskou, in zeven uur tijds. Het is een mid
del van vervoer zóó vol gratie en snelheid
dat, als men het eenmaal kent, men geen
ander middel van verplaatsing ooit meer zou
wenschen te gebruiken.
De arbeid!
Dan verstaat men dat het leven op aarde
verloopt op de cadans van dat in den
hemel en dat de wereldlijke arbeid van den
hemelsohen de schaduw is. God zelf werkte
zes dagen volgens het scheppingsverhaal, en
stelde aan het eind ervan deze wereld, drui
pend van schoonheid, voor zijn oogen. En
de mensoh is niets anders dan Gods beeld
drager, door wien Hij nog altijd wenkt;
scheppend en voltooiend en de wereld voe
rend naar het groote Eind. Hoeveel van al
dezen menschenarbeid dan zal blijven be
staan? Dat weten wij niet. Het antwoord
op deze vraag ligt opgesloten in een andere
vraag: hoeveel van al dien arbeid voor God
gedaan werd, met de bedoeling, Christus tot
Koning van alles te kronen. Dit alleen blijft,
want het zal, verheerlijkt, een deel uitma
ken van het onbeweeglijk Koninkrijk dat wij
verwachten.
De vraag wordt mij dikwijls gesteld hoe
ik nu eigenlijk de toestanden in Amerika heb
aangetroffen. Het antwoord op die vraag
hangt heelemaal af van de vraag, wat men
onder de Amerikaansche toestanden ver
staat en welke verklaring men er aan geeft.
Soms wordt er mee bedoeld de verhouding
van Amerika tot Nederland; soms de alge-
meene welvaarjjsposatie van het land; soms
de heerschende geestesgesteldheid van het
volk zelf. Laat mij trachten een eenigszins
toereikend antwoord op deze vragen te
geven.
Er is een tijd geweest, nu ongeveer een
jaar geleden, dat de Amerikaansche pers
zich fel kantte tegen de gevoerde Neder-
landsche politiek inzake Indonesië. Heel de
vroeger gevoerde koloniale politiek werd
scherp becritiseerd en aan de kaak gesteld.
Om aan de argumenten die men daarbij
aanvoerde kracht bij te zetten, ontzagen
sommige dagbladen zich ni.et, tot allerlei
schampere en beleedagende opmerkingen
een toevlucht te nemen, waarbij eenvoudig
met de waarheid een valsch spel werd ge
speeld. Er is echter alle reden om aan te
nemen dat deze critiek niet afkomstig was
van de Amerikaansche regeering zelf, maar
van enkele pers-magnaten die er belang bij
hadden de Amerikaansche opinie in een
bepaalde richting te sturen. Hoe dat zij, ik
heb tijdens mijn verblijf in Amerika, mijn
oor aandachtig te luister gelegd, en kan zeg
gen, dat op dit oogenblik deze critiek vrij
wel geheel tot zwijgen is gebracht. In hoe-
Ver een meer intensieve voorlichting van
onze zijde hierop invloed heeft gehad, weet
ik ndet, maar in geen enkel dagblad, ook
niet in de New York Times, die een berucht
geworden, incrimineerend artikel schreef, heb
ik maar iets over deze aangelegenheid ge
lezen. Ik kreeg den indruk, dat men dacht
Holland moet zijn eigen moeilijkheden maar
oplossen. Persoonlijk heb ik veel gelegen
heid gehad om in besloten samenkomsten
de door de Regeering gevoerde politiek in
vele opzichten te verdedigen en de aan
dacht te vragen voor het m.i. ethische, op
het Evangelie van Jezus Christus gegronde
standpunt inzake de vrijmaking vam Indo
nesië. Ook de zienswijze van mannen als
pfof. Kraemer en J. H. Bavinck vond veel
instemming.
Wat de welvaartspositie van Amerika be
treft, het spreekt vanzelf, dat'een land, dat niet,
zooals het onze, den oorlog op eigen bodem
zag gevoerd worden, voor veel ravage is ge
spaard gebleven en ook niet zoo duidelijk de
trekken van verarming vertoont. In vergelij
king met de toestanden in Europa is het leven
in Amerika rijk te noemen. Men kan er nage
noeg alles koopen wat tot de dagelijksche be
hoeften van een volk behoort. Toch zijn ook
daar beperkingen te vinden. Boter en suiker
zijn schaarsch. Ik hoorde van gezinnen, die al
een week lang geen boter hadden. Er is ook
een voelbaar tekort op textiel gebied. Goede
dameskousen zijn bijna niet te krijgen; De
Nylon, de droom van iedere Amerikaansche
vrouw, wordt sporadisch afgeleverd; men
staat er tout comme chez nous in den kwaad
sten tijd uren voor in de rij. Maar als het
niet gaat om luxe, maar om noodzakelijke
dingen is er nog overvloed in Amerika. Wie
„aux Champs Elysées" in New York dineert,
vindt het menu nog even overdadig als in
„Royal" in Den Haag, in zijn glorietijdperk.
's-Gravenhage. A. G. BARKEY WOLF.
De toestand in Jeruzalem blijft gespannen. Britsche tanks doorkruisen de met prikkel"
draad afgezette straten, terwijl overal wachtposten zijn uitgezet.
De gebeurtenissen in Palestina
Wie denken mocht, dart: Auschwitz en
Theresiënstadt de wereld hebben genezen
van Jodenhaat, vergist zich. De recente ge
beurtenissen in Palestina bewijzen dat het
volk van Israël nog steeds de steen is, waar
aan de wereld zich stoot. Het zal opgevallen
zijn, dat de huidige troebelen ontstonden,
nadat bekend was geworden, dat de Moefti
uit Frankrijk ontsnapte en zich als „vluch
teling" in de hoede van dien Egyptischen ko
ning aanbeval. De onrust, die sinds het ver
schijnen van het rapport der Rriitsoh-Ameri-
ka ansche commissie, in de Arabische wereld
viel waar te nemen, eindigde na de komst
van Hussein Aala in het Nabije Oosten op
slag, doch toen waren het de Joden, die,
waakzaam, actief begonnen te worden.
Woensdag j.l. werd in Londen een groote
Joodsche protestvergadering gehouden tegen
in Jeruzalem gearresteerde Joden. Rabbi
Wolf Gold tijdens zijn felle rede.
Bruggen en spoorwegen moesten het ont
gelden, en al is het naief om te veronder
stellen, dat de lëiders van de Joodsche ter
roristische organisatie dat deden, om de
komst van den Moefti naar Palestina, te ver
hinderen hij kan immers altijd met een
vliegtuig op een verlaten plek van het Hei
lige land anüveeren het is duidelijk, dat
de herverschijning van dezen mam de di
recte aanleiding tot de golf van Joodsch ver
weer is geweest.
De Palestijnsche Joden zijn geenszins de
rol vergeten, die de Groot Moefti in Duitsch-
land speelde tijdens den oorlog. Zijn bezoe
ken aan Auschwitz, om er de vernietigings
methoden te bestudeeren, induis. Dat deze
man ontsnappen kon uit Frankrijk, was voor
hen het sein, dat er iets mis was in de Wes-
terschë politiek ten aanzien van de Joden.
Zij besloten toen hun lot iin eigen handen te
nemen. Zij hebben óók iets geleerd van de
zen oorlog. De massa's wapenen en munitie,
die de, tot het uiterste gedreven, Britsche
soldaten vonden, bewijzen het.
De Joden zijn niet alleen het slachtoffer
vam de dubbelzinnige Engelsohe midden-
Oostenpoliitiek, maar ook van het eigenbelang
der Westersche mogendheden.
Wat het eerste betreft: de vriendschap
Een dame, die geld in het
laatje brengt
Zooals de Hagenaar 61 op zijn telefoon
toestel draait om te weten hoe laat het is,
zoo draaien de Amsterdammers de nummers
83611, 94321 of 47417. Zonder mankeeren
hoorde men dan de stem van een jongedame,
die in de hoofdstad den bijnaam „Tante Cor"
heeft gekregen. Deze stem werd destijds voor
alle 1440 minuten van den dag langzaam en
duidelijk sprekend op een band vastgelegd.
Dat deze tijdmelding den telefoondienst
geen windeieren legde moge hieruit blijken,
dat ze per maand f20.000 opbrengt. Immers,
terwijl er per dag in Amsterdam gemiddeld
323.000 stadsgesprekken worden gevoerd,
laten niet minder dan 23.000 Amsterdammers
zich de laatste maanden dagelijks telefo
nisch van den tijd op de hoogte stellen. Voor
ieder gesprek wordt het normale stadstarief
•van 3 cent in rekening gebracht. Een reken
sommetje vertelt u, dat dit per minuut bijna
16 gesprekken beteekent, maar uit den aard
der zaak worden de drie nummers voorna
melijk overdag gebeld en dan nog in het
bijzonder op de spitsuren, des morgens en
uren zijn de 14 lijnen, die de drie nummers
tezamen bezitten, dikwijls zoo druk bezet,
dat u vaak het ingesprek-signaal zult hoo-
ren, wanneer u wilt weten hoe laat het is.
Dit ondanks het feit, dat ieder gesprek met
„Tante Cor" automatisch wordt verbroken
na 7Vz seconde, een tijdsbestek waarin de
stem u tweemaal achtereen den tijd ver
strekt. (Een teeken des tijds: meer dan 14
Amsterdammers bellen op zoo'n moment pre
cies tegelijk „Tante Cor" op).
Nu was het een doorn in het oog van den
telefoondienst, dat „Tante Cor" niet volledig
tegen haar taak opgewasen was op de spits
uren. Zij wordt daarom vervolmaakt. Voort
aan moet men daarom niet meer de reeds ge
noemde drie nummers, maar het nummer
63111 draaien, dat zoo snel is afgesteld dat
het belsignaal reeds overgaat voor de laat
ste 1 is teruggeloopen. Twintig lijnen komen
op dit nummer binnen en wanneer mocht
blijken, dat zelfs 20 lijnen niet in staat zijn
aan den tijdshonger van het publiek te vol
doen, zullen er nog tien aan worden toege
voegd. Deskundigen zijn van meenrng, dat
met 30 lijnen en een gesprekduur van hoog
stens 7y2 seconde het aantal aanzoeken aan
„Tante Cor" nog zoo mog toenemen, niemand
der Arabische volkeren en der Moslems in
het bijzonder, is voor 'hiat Vereanigd Konink
rijk een levensbelang. Zij kunnen en willen
de belangen van het Empire ndet opofferen
aan de Palestijnsche Joden. Daarom stonden
zy niet op een uitlevering van den Moefti
en maakten zy wel misbaar by zy'n ont
snapping, doch deden verder niets om den
Arabisch en leider weer in handen te krijgen.
Die politiek bewoog hen ook, toen zij, dit
vroege voorjaar, Frankrijk presten den Le
vant te ontruimen en het protectoraat over
dit gebied, dat de Framsdhen sinds 1918 had
den, op te gaven. De EngeQsche 'houding vond
haar oorsprong in de politiek van Lawrence
van Airabië, die zich reeds op de vredescon
ferentie van Versailles in 1918 tot den woord
voerder van de Arabische eischen maakte.
De Franschen waren door die Engelsohe
pressie evenwel heelemaal niet gesticht. Een
klein beetje onrust voor Engeland in Pa
lestina kon geen kwaad, zoo verluidt in
Zionistische kringen en zoo liet an zy den
Moefti ontsnappen en zien nu toe, hoe de
Engelschen dit wel zeer vuile varkentje
wassdhen.
De derde belanghebbende is de V. S.
Truman's recente verklaring, dat door de
troebelen van de laatste dagen, de door de
Amerikaansdh-Britsdhe commissie voorge
stelde immigratie van 100.000 Europeesche
Joden in Palestina, moet dborgaan en dat de
V. S. bereid zijn daar technische en gouver-
nementeele verantwoordelijkheid voor te
nement moge menscklievend en ruim schij
nen, zij is niet geheel gespeend van eigen
belang. Want wanneer de verdreven Euro-
peesche Joden niet naar Palestina kunnen,
komen zy naar Amerika. Bevin zinspeelde
daarop, toen hij eenige weken geleden in
Bornemouth zeide: „de U. S. wenschen de
100.000 Joden in Palestina, omdat zij er niet
te veel in New York willen zien".
Is hst wonder, dat de Joden, geprest van
alle zijden, een poging zouden doen hun lot
zelf in nanden te nemen? Wat bleef er over
van Balfour's „Nationaal tehuis declaratie"?
Zij weten wel wat hun te wachten staat als
de Moefti macht over hen krijgt Die is van
hat slag Hitier en Himjnlar.
Neen, rabbi Fishman van Jeruzalem ging
deze week niet voor niets in hongerstaking.
Het leven der Joodsche natie staat weer op
het spel.
De „beul van Tjideng" staat te
Batavia terecht I
Vrouwelijke geïnterneerden werden door
hem op laffe wyze vernederd.
Alle gerepatrieerd en uit Ned.-Irudië zullen
met evenveel voldoening als wy kennis ne
men van het A.N.P.-Aneta bericht van he
den, waarin gemeld wordt, dat als aarsta
oorlogsmisdadiger op 15 Juli a.s. vooiVÜen
voor loop igen krijgsraad te Batavia zal terecht
staan de Japansohe kapitein Sonai, meer be
kend onder den naam van „den beul van
Tjideng".
Deze zoon van 't land van de rijzende zon,
die langen tijd commandant is geweest van
het vrouwendorp Tjidiang te Batavia, ontzag
zich niet de geïnterneerden de vuilste en
gemeenste karweitjes te dtoen verrichten,
terwijl zyn ,fstraffien" t.ov. de vrouwen uit
muntten door barbaarsheid en raffinement.
Daar zich onder de gevangenen ook Engel
sohe en Australische vrouwen bevonden, zal
de Eng. majoor F. Hartman deel uitmaken
van het militair gerechtshof.
Inh. jeugdorganisatie wil Nederlanders
en Britten verslaan
De Inh. socialistische jeugdorganisatie
„Pesindo" heeft tijdens een conferentie te
Langsa op Atjeh, de volgende resolutie aan
genomen':
le De zuivering van Sumatra van Japan-
sche en Geallieerde troepen binnen drie
maanden:
2e paraten tegenstand op groote schaal te
bieden tegenover welk leger dan ook, dat
zich mengt in de interne aangelegenheden
van de Inh. republiek op Sumatra;
3e eisch aan de geallieerde bezettingstroe
pen tot vrijlating van alle Inheemsche bur
gers, die door dwang of list in de Ned. kam
pen zijn gebracht.
Het K.N.I.L. spreekt de republikeinsche
berichteni als zouden Bandjaran (ten Z. van
Bandoeng) en Krian (by Sidoardjo op Oost-
Java) door vliegtuigen gebombardeerd zijn,
categorisch tegen. Wel werd Bandjaran bij
een zuiveringsactie met granaatvuur bescho
ten. Voorts spreekt het K.N.I.L. het Antara-
bericht tegen, dat Nederlanders traangas op
Oost-Ja va gebruiken.
De Inh. „regeering" heeft eenberoep
gedaan op de bevolking van geheel Java om
goud, diamanten en andere kostbaarheden af
te staan. Deze eigendommen zullen in 't
buitenland ten behoeve van de republiek
worden verkocht.
Over optreden der delegaties,
die naar Nederland gingen
(Van onzen correspondent dr. Joh. Hartog
te Curasao).
Er heerscht thans een groote verwarring
in Suriname en Curasao, welks delegaties op
25 Juni jl. een audiëntie hadden bij H. M.
d'e Koningin en daarna met minister Loge-
mann besprekingen gingen voeren over aan
West-lndië toe te kennen autonomie. Het
R.K. blad „De Surinamer" critiseerde de
Surinaamsche afvaardiging fel. Het Moham-
medaansche blad „Ai Haq" deed hetzelfde
Het neutrale dagblad „Het Nieuws" even
eens. „De West", welks redacteur Findlay in
de Staten zit, hield zich op den achtergrond.
In Curasao wezen zoowel het R.K. blad
„Amdgoe di Curasao" ais het neutrale
„Beurs- en Nieuwsberichten" op de zonder
linge totstandkoming van de Curasaosche
commissies f welks artikelen stof leverden
voor „De Tyd" te A'dam, die concludeerde,
dat men de voorstellen van de Curagaosche
afvaardiging nu at de noodige omzichtigheid
moest behandelen.
Toen het merkwaardige interview in „Het
Parool" verscheen en de heeren bovendien
nog uitlatingen aan 't A.N.P. deden over
mogeiyke afscheiding van de „West" van
Nederland en de dictatoriale neigingen van
gouverneur Kasteel, stuurde de Oura^aosahe
R.K. Party een talegram aan prof. Romme,
waarin zy zeide niet achter de persoonlyke
mededeeümgen van Da Costa Gomez te staan
en de autonomie momenteel voor de R.K.
Party inopportuun te achten. Een dreigende
scheuring in de R.K. Party was het gevolg.
Momenteel is zij nog niet bygelegd. Een pro
test, te zenden aan den min.-pres., werd in
omloop gebracht, om te betogen dat de
„West" niet van Nederland af wil en dat de
onderteekenaars geen vertrouwen hebben in
de aiutonomiecommissie. Daar mr. van der
Meer, candddaat-Statenlid van de Democra
tische Partij, hierop teekende (broederlyk
samen met den R.K. Partyvoorzitter Debrot),
dreigde na de scheuring in de R.K. Partij
tevens een schisma in de Dem. Partij. De
achtergebleven Statenleden bespraken zelfs
de mogeiyfcheid het mandaat der commissie
die op het oogenblik al in vólle bespre
king is in te trekken. Statenlid Henny
tegen het einde van den middag. Op deze meer een blauwtje by haar zal loopen..,. Eman telegrafeerde een protestf en werd in
Den Haag door zyn zoon Cornelis (die lid der
commissie is) tegengesproken.
Alle leden van de oommissie staan bekend
als antipathizeerders van gouverneur Kas
teel. Deze stuurde of suggereerde toen een
eigen oommissie: dr. de la Try Ellis vertrok
plotseling, zg. omdat de Raad van Bestuur,
welks ondervoorzitter hij is, niet in die mis
sie gekend was. Het motief was kennelijk
gezocht, want de Raad liet aanzienlyk lan
gen tyd voorby gaan alvorens tot dit inzicht
te komen. Alfred Senior, indertyd door en
kele van de commissi el aden ais ondervoor
zitter van de Staten genoopt heen te gaan,
vertrok een dag later om een en ander in
Den Haag te gaan toelichten. August G. Sta-
tius Muller, Md van de Rijksconferentie, maar
felle tegenstander van Da Costa Gomez, die
eveneens lid van de Rijksconferentie is, zal
medio Augustus vertrekken. John Horris
Sprekel, indertyd samen met Senior genoopt
uit de Staten te traden en Curasao's derde
lid ter Rijksconferentie, verklaarde aan het
dagbla d„Amigoe di Curasao", dat hij ook
zou gaan. Statius Muller, in een interview
mat de „Beurs- en Nieuwsberichten" stelde
het probleem scherpde drie leden hadden
elk een eigen meerling en hadden daarom
ook maar nimmer onderling overleg ge
pleegd.
Het is te hopen, dat de minister van O.G.
e. a. de onvoorbereidheid der beide West-
Indische afvaardigingen in aanmerking wil
nemen, want bij alle mogelykhedd tot critiek,
blyft deze missie iets, dat voor de „West"
van enorm belang is.
„CENTRAAL GENOOTSCHAP"
GEDUPEERD
ZWAAR
Het neutrale Centraal Genootsohap voor
kinderherstelings- en vacantiekolonies, dat
te A'dam vergaderde, is tydens de bezet
ting van zyn 11 koloniehuizen met totaal
1200 bedden beroofd. Tot dusver is er nog
maar één tehuis geheel en één gedeelteiyk
weer in bedrijf gesteld, daar de overige nog
niet gerestaureerd konden worden. Met dit
al kunnen thans slechts 7000 kinderen wor
den uitgezonden van 25.000, die vroeger op
medisch advies jaarlijks de tehuizen be
volkten. Ook al zal alle schade op basis van
Mei 1940 vergoed worden, dan nog blijft
een tekort van ruim een half millioen gul
den ongedekt. In de vacature-W. M. Met
man, werd gekozen, dr A. A. Koopal.
