Jlicuiw griitörtft (Üjmnmt
Ontstellende mededeelingen
IDist TJ
van Dr. van Hook
r
A'dam-New York: de nieuwe dienst der K.L.H.
Geschenk van de Ned. Regeering aan Zwitserland
WOENSDAG 21 MEI 194C
2* Serie: 2e Jaargang vanaf T Mei 1915, No. 12a
Abonnementsprijzen
1.10 per maand
0.26 per week
3.25 per kwartaal
(by betaling p. kwit
verb. m. adm. kosten)
Advertentlën 1 0.15
per m.m
Bij contract belang
rijke korting
Postrekening 5 8 9 36
Ckristelyk-Nationaal Dagblad
voor Leiden «t Omstreken
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOGEWOERD 103
Telefoon 227*0
Hoofdredacteur:
Dr E DIEMER
Redactie:
B VAN DEP ROS
Hj$taniuostüti 1$ oheWeurt
myn bert in tegyempott*
Tempo achter verkwanseling
van Ned.-lndië
Gisteravond heeft dr H. J. Van Mook over
den geall. zënder te Batavia een toespraak
gehouden, waar wij het volgende aan ont-
leenen:
„In afwachting van de ontwikkeling op Java
en Sumatra acht de Regeering het noodzake
lijk om, nu zij haar beleid in groote lijnen
duidelijk heeft aangegeven, die bevolkings
groepen te raadplegen, welke zich vrij kunnen
uiten. Dit heeft in de eerste plaats ten doel
de Regeeringsplannen nader uit te leggen
en te verduidelijken. Voorts wil men vast
stellen, op welke wijze de verschillende be
volkingsgroepen in de huidige omstandig
heden hun gevolmachtigde vertegenwoor
digers op de Rijksconferentie zullen be
noemen.
Het overleg zal voor de verschillende dee-
len van Borneo, en voor den Oostelijken
Archipel, zoomede voor de Riouw-eilanden,
Ban ka en Billiton, gearrangeerd worden op
een nader vast te stellen plaats in de buiten
gewesten. De vertegenwoordigers van de
Ned. bevolkingsgroep zullen worden geraad
pleegd in Batavia
Nieuwtjes uit het Rijk der
Distributie
Vanaf Maandag a.s. weer 200 gram brood
minder.
Voor de leeftijdsgrenzen boven 4 jaar
wordt het broodrantsoen vanaf a.s. Maandag
verlaagd van 2400 gram 3'heele grooden)
tot 2200 gram per week om de bekende re
denen.
Het rantsoen bloem zal op dien datum
voor alle leeftijden worden verminderd tot
50 gram per persoon per week.
Minder suiker en vleesch voor kinderen
beneden vijf jaar.
Het suikerrantsoen voor kinderen van 0
tjm. 4 jaar zal vanaf a.s. Vrijdag worden
verlaagd tot 200 gr. p. w., waardoor dit rant
soen gelijk al zijn aan dat der overige leef
tijdsgroepen. Eveneens zal voor deze cate
gorie op dien datum het vleeschrantsoen
van 150 tot 100 gram per week worden ver
minderd.
Meer kaas voor rijpere jeugd en extra
vleeschbon.
Met ingang van Maandag a.s. wordt het
rantsoen kaas voor de leeftijdsgroep van 15
Lm. 20 jaar verhoogd van 200 tot 300 gram
per persoon per 14 dagen. Tevens zal voor
alle leeftijden boven vier jaar op 23 Mei een
extra bon voor 100 gram vleesch, geldig ge
durende 14 dagen, worden bekend gemaakt.
Midden Juni komen de merk-
sigaretten weer
Maar men stelle zich niet te veel voor
van de kwaliteit.
Naar de Nieuwe Leidsche Cou
rant verneemd zal omstreeks midden Juni
de Rhodesiasigaret vervangen worden door
de merksi'garet. De sigarettenfabrieken
hebben vergunning gekregen weer met eigen
merken aan de markt te komen.
Voorloopig zal men zich beperken tot 3
prijzen klassen, van 48, 60 en 72 ct. per 20
sigaretten. De sigaretten van 60 ct. zullen
ongeveer overeenkomen met de Rhodesia's,
die van 72 ct. zullen van iets betere kwali
teit zijn.
Er is voorloopig nog geen sprake van dat
de sigaretten bonloos zullen worden, noch
dat er weer importsigaretten zullen komen.
LOONGRENS WERKTIJDENBESLUIT VAN
KANTOREN WORDT .GEWIJZIGD
Op vragen van het Tweede Kamerlid Suur-
hoff, heeft de min. van Sociale Zaken ge
antwoord, dat hij met spoed zal bevorderen,
dat in de bepalingen betreffende het werk
tijdenbesluit voor kantoren, de loongrens van
f 3000.— gebracht zal worden op f 3750.
Ook troepen om Schiphol
af te maken
Naar „Trouw" meldt bestaan er bij de Re
geering plannen om, indien de staking op
Schiphol niet spoedig eindigt, door genie
troepen den zoo dringend noodzakelijken ar
beid voor de outillage der Amsterdamsohe
luchthaven te doen voortzetten.
Het betreft hier alleen het opzetten van
barakken.
Zoo spoedig mogelijk zullen bovendien
met de Indo-Chineesche en de Indo-Ara
bische bevolkingsgroepen besprekingen wor
den gehouden, pe onderhandelingen kunnen
wellicht in de tweede helft van Juni een
aanvang nemen"
(Vervolg op pag. 2).
H.M. de Koningin heden naar
Soestdijk vertrokken
In verband met de vorming van
een nieuwe regeering.
H. M. de Koningin heeft zich van
daag naar Soestdijk begeven om daar
morgen een begin te maken met de
besprekingen met verschillende poli
tieke leiders in verband met de Ka
binetscrisis.
XLj& jg mm
De motoren zijn aangeslagen, een laatste groet en dan taxiet de luchtreus even over
Schiphol om zijn spurt naar de Ver. Staten te aanvaarden, net toestel
werd daar vandaag al verwacht.
De „Rotterdam" gisteren van
Schiphol vertrokken.
(Van een. onzer verslaggevers).
Blinkend in de zon staat daiV de grijze
vogel. Gereed, om iedg^Magenblik op te
stijgen, om te klimme^^^^klateren'in de
prachtig heldere lucht.
.Groote bedrijvigheid heersöht er op Schip
hol. Commandant Evert van Dijk loopt ge
haast heen en weer; geeft opdrachten, links
en rechts, en laat de zwaar brommende
motoren van de „Rotterdam" nog eenmaal
proefdraaien.
Er is veel pul^Lek, er zijn ook vele auto
riteiten, die het^ertrek van het eerste toe
stel van den vasten lijndienst Amsterdam
New York komen bijwonen.
Hans Martin spreekt in de repatrieerings-
loods een afscheidswoord. ,,Het is een ge
wichtig oogenblik voor de K.L.M." zegt hij,
„eindelijk is ons doel, na oplossing van veie
moeilijkheden, bereikt. Over eenïge minuten
zal hij opstijgen, ons „vlaggesdhip", daar
mede de zoo veels te overwinning boekend
in de wereld-luchtvaartgeschiedenis".
De schroeven draaien reeds 36 passa
giers wachten verlangend op het oogenblik
Critiek uit vakbeweging op
geringe arbeidsprestaties
Ook het College van Rijksbemiddelaars
becritiseerd.
De houding van sommige bouwvakarbei
ders, die een veel te lage arbeidsprestatie
leveren en ook die van sommige aannemers,
die zich verrijken ten koste van de gemeen
schap, werd gisteren tijdens het Congres
van den Alg. Ned. Bouwvakarbeidersbond
te A'dam door den voorzitter, G. Kleine,
gegispt. Tevens gewaagde spr. van de trage
wijze, waarop' het Ooilege van Rijksbemid
delaars de loon- en arbeidsregelingen voor
het bouwbedrijf en de nevenbedrijven be
handelt, waardoor spanningen bij de bouw
vakarbeiders ontstaan.
(De opmerkingen inzake de arbeidspres
taties zijn niet alleen op sommige bouwvak
arbeiders van toepassing. Red.).
Op een Dransdh sühip, met oorlogsbrui
den op weg naar New-York, brak een ge
heimzinnige ziekte uiit, die dooden edschte
onder de kinderen.
van vertrek. Het Amsterdamsche politie-
muziekcorpjs speelt de vaderlandsche en
Amerikaansohe volksliederen.
Tien over twee is het, als Evert van Dijk
de deur van de cabine sluit. Nog een laatst
wuiven nog een laatst: „Goede reis!"
Dan taxied de „Rotterdam" het veld over,
om even later, zoo van den grond, te ver
dwijnen hoog, in de zonnige lucht.
De historische vlucht is aangevangien.
K.v.K. ZOND BRIEF NAAR NEW YORK.
Met de „Rotterdam" stuurde de K. v. K.
te Amsterdam» een brief aan de „Chamber
of Commerce of the U.S." te Washington,
waarin fascimiles van stukken uit haar
archief gesloten waren, betrekking hebben
op den invoer uit Amerika.
(Van onzen Parlementsredacteur).
Reeds hebben enkele gedienstige geesten
Hare Majesteit de Koningin den morgen en
den dag na de verkiezingen voor de Tweede
Kamei*" ongevraagd van advies gediend om
trent een toekomstige kabinetsformatie.
Zelfs een serie namen van mogelijk geachte
kabinetsformateurs ontbrak niet. Veel be
wondering hebben we voor deze weinig con
stitutioneel methode niet. Als leeuwen lig
gen deze ongevraagde adviseurs voor de deur
om te pogen ook 'n beetje mee te formeer en.
Het is ongezond nu, gelijk het ook in het
verleden geweest is.
Op zich zelf lokt de ontstane uiterst moei
lijke, eenigszins verwarde parlementaire en
politieke situatie wel uit om er zich ernstig
mee bezig te houden. De uiterste voorzichtig
heid is daarbij echter noodig.
Feit is, dat ons een algemeene nationale
staatkundige figuur als aangewezen forma
teur ontbreekt. Dat we niet zitten met een
gijzelaarssociëteit, die a priori, op grond van
Fransche filosofische denkbeelden omtrent
personalistisch socialisme een on-Nederland-
sche basis voor een toekomstig regeeriilgs-
beledd heeft geconstrueerd, is een gelukkige
omstandigheid. De voorloopige mislukking
van de Partij van den Arbeid met haar hete
rogene samenstelling, waar middelpuntvlie
dende krachten alle synthetisch streven zou
den kunnen te niet doen, kan echter een
bron van onzekerheid scheppen.
Ons volk begeert het demissionaire kabi
net blijkbaar niet. Op zijn hoofdpunten van
regeeringsbeleid heeft het geen sanctie kun
nen verwerven. Een concrete uitspraak in
anderen zin is echter ook moeilijk te eon-
strueeren. Zeker, er is een rechtache meer
derheid, maar is die in dezen tijd als basis
voor een regeeringscombinatie aangewezen?
In deze zeer uitzonderlijk moeilijke tijdsom
standigheden kan de Voorkeur begrijpelijk
zijn \&oor een kabinet van nationale signa
tuur, waarin alle goedwillende partijen op
zuiver Nederlandsche basis bereid zijn mede
te werken aan een program, dat er op ge
richt is om vereende krachten land en
volk uit den nood te redden. De verantwoor
delijkheid daarvoor is gemeenschappelijk,
nationaal, -maar elks aandeel er in kan on
derscheiden zijn. De partTj met de 32 zetels
zal terecht voorop dienen te gaan, anderen
zullen met bescheidener positie tevreden die
nen te zijn. Pretenties kunnen niet beslis
send zijn. Kennis, ervaring en daadkracht
zullen moeten samenwerken tot het beoogde
doel.
Het balletje van een Roomsch-Rood kabi
net is uit den aard der zaak ook reeds weer
opgeworpen. Dat lijkt eenvoudig, maar is
het, om verschillende redenen, in wezen niet.
Ook de Partij van den Arbeid zal zich moe
ten kunnen schikken ajs deel in een grooter
geheel met nationale doelstelling.
Er zijn enkele moeilijke punten van rer
geerbeleid. Indië b.v., de ontredderde finan
ciën en sommige sociaal-ecotiomische onder
werpen. Maar bij goeden wil moet hiervoor
in 'slands belang een oplossing gevonden
kunnen worden en ons volk van zijn uiterst
precaire positie in de wereld overtuigd kun
nen worden. We moeten uit de fase der be
drieglijke, camoufleerede frases wegen
komen tot het aanvaarden van hetgeen de
ontstellende werkelijkheid moet worden
Prinses Juliana bood schilderij
aan Bondsraad aan
Prinses Juliana en Prins Bemhard hebben
gisteren een rondrit door de stad Bern ge
maakt, die deed denken aan de overweldi
gende ontvangst, die maarschalk Montgome
ry er drie maanden geleden te beurt viel.
Langs de oude wegen, door eerebogen ge
markeerd en rijk gepavoiseerd, had een ge
weldige menigte een haag gevormd en overal
klonk „Leve Prinses Juliana, Leve Neder
land" als de wagens voorbijreden.
De hooge gasten werden officieel ten stad-
huize ontvangen door den staatsraad en den
Bemschen gemeenteraad. Daar werd hun
de eerewijn aangeboden, terwijl kinderen
in de kleederdrafeht van de streek, volkslie
deren zongen. De Prins en de Prinses kon
den hun aandoening en blijdschap niet ver
bergen. bij een zoo vriendelijke ontvangst.
In den voormiddag vloog Prins Bemhard
zelf in een Zwitsersch vliegtuig over de
hoofdstad. In het Nederlandsche gezantschap
gaven Prinses Juliana en Prins Bemhard een
lunqh ter eere van den Bondsraad. Des mid
dags op een receptie, die de Prins en Prin
ses in het Nederlandsche gezantschap hiel
den, heeft Prinses Juliana aan den Bonds
raad, uit naam van de Nederlandsche regee
ring, een schilderij van den Nederlandschen
meester Jan van Go yen overhandigd.
Bij het Sverhandrt gen van het geschenk der
Ned. Regeering voor Zwitserland aan de ver-
DAT de missie voor econ., fin. en scheep-
vaartaangelegenheden onideT voorzitterschap
van mr M: P. L. Steenberghe haar werk
zaamheden heeft gestaakt en de Ned. am
bassade te Washington haar taak zal over
nemen
DAT de prijscontrole in April ruim 4000
processen-verbaal heeft opgemaakt en in 37
gevallen het bedrijf werd gesloten.
DAT vooral het aantal verbalen inzake te
hooge huishuren en pension ta rieven toe
neemt.
DAT de Ned. ambassadeur te Londen op
Vrijdag as. aan de B.B.C. een plaquette
zal aanbieden van het comité „Nederland
dankt de B.B.C." en deze plechtigheid na
het nieuws van 6 uur zal worden uitgezonden.
DAT de heer J. F. Jautze geen bestuurslid
meer is van dé Landel. Ver. van Ex-Politieke
Gevangenen.
DAT de Ned. Regeering bereid is de diplo
matieke betrekkingein met Roemenië te her-
DAT het Ned. Verbond van Gerepatrieer
den (uit Duitsohland) contact heeft opgeno
men met de Belgische organisatie.
DAT ook M.T.S.-ers uit Den Haag, Eind
hoven en Tilburg als vrijwilligers in dé Rot-
terdamsohe haven aan het werk zijn gegaan.
DAT men bij gebrek aan zoutzuur geen
zwavel- of salpeterzuur moet koopen voor
het reinigen van gootsteen en etc., daar
vooral zwavelzuur, ook na sterke verdun
ning, ernstige schade berokkent aan textiel,
leer, hout, etc
DAT op de plaats der vroegere zeebad
inrichting te Za/ndvoort een nieuwe wordt
gebouwd, die nog dezen zomer dienst zal
doen.
DAT van 1<9 t/m 33 Juni het Amsterdamseh
eucharistisch congres „De triomf van het
mirakelsacrament'wordt gehouden.
DAT gen. Mac Arthur, die de Japansche
staatsfinanciën wil saneeren, zich tot minis
ter Lieftinok zou hebben gewend om advies.
DAT j.l. Zondag de talrijke R.K. arbeiders
van West-Brabant in Roosendaal het fee9t
van den arheid vierden.
DAT in Roosendaal een uitgebreide fraude
met vleesch bonnen Is ontdekt.
DAT op 23 en 24 Juni te Breda een groot
nationaal kapconoours wordt gehouden.
DAT minister Mansholt de schorsing van
den heer D. Koudijs te Voorburg, onder
voorzitter van het Hoofdbedrijfschap voor
Akkerbouwproducten, heeft ingetrokken.
DAT mi.v. 20 Mei het brood door de ver
hooging van de uitmaling van tarwe voor
broodibloem tot 90 iets donkerder van
kleur zal worden.
DAT minister Mansholt op de Landbouw-
oonferentie te Washington heeft gepleit voor
den invoer van voedergranen.
DAT de actie „Maandagmorgen.-cent" van
de Ned. schooljeugd in enkele maanden een
bedrag van f 100.000 voor de kinderen over
zee heeft opgebracht, welk bedrag fnoréen
om 3 uur aan het Ned. Roode Kruis zal wor
den overgedragen.
DAT Zondagmorgen te Roosendaal vijf
v&n de 22 in Zwitserland gekochte loco
motieven zijn aangekomen.
DAT men zich voortaan niet meer mag
bevinden in de 500 meter breede strook aan
de binnenzijde van onze grenzen teneinde
het smokkelen beter te kunnen bestrijden.
DAT mr H. M. P. H. Schillings benoemd is
tot tuchtrechter te Maastricht.
tegen,woordigers van den Bondsraad heeft
Prinses Juliana een rede uitgesproken, die
door de Zwitsersche radio is uitgezonden.
De Prinses zeide o.m.„Er bestaat een
Hollandsch spreekwoord: „In den nood leert
men zijn vrienden kennen." Wij hebben de
waarheid van dat gezegde kunnen cons ta tee -
ren. De hulp, die gij ons verleend hebt,
vindt ahar oorsprong in het begrip, dat Uw
bevolking voor een broedervolk heeft."
Prinses Juliana dankte in het bijzonder
de „Don Suisse," het Internationale Roode
Kruis, benevens alle particuliere organisa
ties en Zwitsersche particulieren en de
steden Bern, Genève, Zürioh, Bazel en Frei
burg en haar universiteiten, die de Ned.
universiteiten hebben geadopteerd en pro
fessoren en studenten een weldadig verblijf
in Zwitserland mogelijk hebben gemaakt.
Oud-minister De Geer stelt zich
te weer"
Tegen een passage in de nota van
Prof. Gerbrandy.
Jhr mr D. J. de Geer verweert zich in een
brochure „Een voorloopige correctie" tegen
de passage in prof. Gerbrandy's memoran
dum, waarin deze spreekt over het voorstel
van De Geer om contact met. den vijand te
zoeken ter bereiking van een compromis
De Geer verklaart, dat Duitschland op 19
Juli 1940 per radio een oproep tot de geal
lieerden had gericht voor een samenspre-
king om tot vrede te komen en dat, hoewel
er ernstige twijfel bestond aan de oprecht
heid hiervan, sommigen waartoe ook De
Geer behoorde meenden, dat de geallieer
den in elk geval konden pogen een nadere
verklaring uit te lokken via een neutrale
mogendheid. Besloten werd hierover de Brit-
sche regeering te polsen.
Voorts zegt De Geer, dat tevoren reeds
drie achtereenvolgende pogingen tot bemid
deling werden gedaan en dat daarin niets
onredelijks of gevaarlijks werd gezien, om
dat het "in den zomer van 1940 nog volstrekt
niet als een axioma gold, dat overleg onduld
baar was en dus de strijd tot het bittere
einde moest worden gevoerd.
Rusland verzocfht ontbinding van de
Geallieerde bestuursraden op den Balkan, nu
ook die in Italië opgeheven is.
Iets warmer, aldus De Bilt
Tot morgenavond worde verwacht: Aan
vankelijk meest zwaar bewolkt, todh geen
regen van bet eekenis, later brekende bewol
king, e enige stijging van temperatuur,
zwakke wind.
