NIEUWE LE1DSCHE COURAN1
4
DONDERDAG 16 MEI 19»
e situatie
der Inheemsehe Pers op Java
Een opname van de ambulance-auto's, die Dinsdag op de Boorlaan te Den Haag, door
gen. de Guise, namens het Britsche Roode Kruis aan het Nederlandsche
Roode Kruis werden overgedragen.
OVER INZICHT, UITZICHT
EN TOEZICHT
(Van onzen Indië-redacteur)
Vele maanden voordat de Nederlanders
hun eigen krant op Java konden drukken,
verschenen er reeds Inheemsehe, anti-ge
allieerde dagbladen in Bandoeng en Batavia.
Een zeer verklaarbaar verschijnsel overigens,
daar deze kranten in wezen ten tijde van
den Japanschen bezetten reeds lang bestaan
hadden zij het ook onder andere namen
en met een ietwat anderen inhoud.
Tijdens de bezettings-periode wisten zij,
dat waren de ..Asia Raya" (Vrij Azië) te
Batavia, de ..Tjahaja" (Het Licht) te Ban
doeng en de „Soeara Asia" (De Stem van
Azië) te Soerabaja niet, op welke wijze zij
den Japanner het best naar den mond kon
den praten. Haast iederen dag verscheen er
in die kranten, naast overweldigende Japan
sche overwinningen, een verheerlijking van
den Tenno Heika: den Japanschen keizer.
Döch op denzelfden dag der capitulatie
van Japan veranderde deze houding op slag:
fèl werd stelling getrokken tegen alles wat
Japansch was en Japansch deed Ook de
naam van de Bandoengsche krant werd in
allerijl omgegooid en heette van dat oogen-
tolik af „Soeara Merdeka", de Stem van de
Vrijheid.
::og feller eohter werd geageerd tegen de
Geallieerden en het meest van allen moes
ten de Nederlanders het nog ontgelden, „die
er weer op uit waren hun imperialistische
invloedssfeer over Vrij Indonesië uit te brei
den"
Zeer verwonderlijk vond het Euiropeesohe
gedeelte van de bevolking het feit, dat de
Britten er met in slaagden de verschijning
van deze edities te beletten, als het ware
reeds onmiddellijk hun onmacht toon end
tegen het extremistisch gepeupel
De directie van de „Soeara Merdeka" was
in handen van den uiterst linkschen Oto
Iskander Dinata, minister zonder portefeuille
in het eerste „kabinef'-Soekarno Het was
deze Iskander, die den massa-moord op de
Nederlanders te Garoet in October van het
vorig jaar op zijn geweten heeft, na zijn
toespraak op de Aloon-Aloon, waarin hij den
Inheemschen den raad gaf „alle Europeesche
varkens als beesten af te maken." Opmer
kelijk is het wel, dat deze man langen tijd
de sympathie van de Inheemsehe bevolking
heeft gehad, totdat hij enkele maanden ge
leden door zijn eigen „aanhangers" ontvoerd,
en na vrijlating door de TRI gearresteerd
werd.
Het is thans hoofdzakelijk de „Merdeka"
te Batavia voortzetting van de „Asia
Raya" en de „Ra'jat" waarover wij 'in
Nederland lezen.
Herhaaldelijk worden aanhalingen van deze
uitgesproken republikeinsche bladen door
Aneta overgeseind en hier te lande gepubli
ceerd.
Minder bekend, doch veel fijner en scher
per in zijn poging om het Nederlandsche
gezag in Indië omver te gooien, is het, even
eens te Batavia verschijnende dagblad „Inde
pendent." Het is een extremistische, in het
Engelsch gestelde uitgave, onder redactie
OPBRENGST LUXE-UITGAVE „BIJ
NEDERLAND'S BEVRIJDING."
De sonnettenbundel van Garmt Stuiveling
„Bij Nederland's bevrijding" werd voor een
gedeelte in een luxe-uitvoering met een op
slag van f 10 per exemplaar, uitgegeven. Een
bedrag van f 5500 kon door dezen verkoop
worden verdeeld onder de Stichting 1940/
1945, Stichting „Putten's Jeugd," Studie
fonds Nederland en Ned. Studentensanato
rium
ACHTSTE FACULTEIT AAN DE GEM.
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM?
Een groot aantal studenten was gister
avond, op uitnoodiging van de Amsterdam-
sche Studentenvereeniging voor Sociografie,
vergaderd in de aula van de Gem. Univer
siteit, om te luisteren naar de uiteenzettin
gen, die vier hoogleeraren gaven over de
„achtste faculteit in wording". Voor deze
„faculteit der socïiale en politieke weten
schappen" heeft een studiecommissie onder
presidium van prof. N. W. Postumus een
concept verordening samengesteld en aan
het gemeentebetuur toegezonden.
Van de beroepen waarop de opleiding is
gericht of wel voor de beoefenaars waarvan
deze van groot nut kan zijn, worden ge
noemd: diplomatieke en consulaire ambte
naren, politici, journalisten, jeugdleiders,
docenten in het volkshoogeschoolwerk en
vak vereeni'jgi ngsledd er s
MARKTBERICHTEN.
SCHEVENINGEN16 Mei. Gisteren besom-
den drie motorloggers f 23.608.44 en drie
kustvissch^s tezamen f 1757.33. De prijzen
waren: tong f 65f 70; klein-middel sdhol
t 27.20—f 27.80; klein schol f 20—f 20.40.
van den Ceyionschen journalist Tambu. Het
blad („Impartial but by no means neu
tral," staat er op) is voortreffelijk opge
maakt en bevat dagelijks een uitmuntend
geschreven, zij het ook volkomen met de
waarheid strijdend hoofdartikel, waarin
Tambu, de „gehuurde extremist", de „Re
public Indonesia" in al. zijn schakeeringen
verheerlijkt.
Het weekblad „Pandji Rajat" is iets minder
anti-Nederlandsch, doch is, na een gematigde
begin-periode, volkomen veranderd t.o.v. zijn
neutrale standpunt. Het blad is evenals het,
in het Nederlandsch verschijnende week
blad „Inzicht", een uitgave van het Repu
blikeinsche „ministerie van Voorlichting"
Het zoo juist genoemde „Inzicht" moet
beschouwd worden als een tegenhanger van
het weekblad „Uitzicht," welk blad een uit
gave is van den Ned. Ind. Voorlichtingsdienst
te Batavia
Rest ons nog te vermelden, dat het gehee-
le perswezen op Java onder controle staat
van den Britschen Voorlichtingsdienst, zoo
dat wij naast het Nederlandsche „Uitzicht"
en het Inheemsehe „Inzicht" nog beschik
ken over het Engelsche toezicht een
toezicht, dat zeker wat betreft de extremis
tische ophits-lectuur, nog heel wat te wën-
schen overlaat!.
HERDENKING MEIDAGEN TE ZUTPHEN
Op plechtige wijze zijn heden op de Alg.
Begraafplaats te1 Zutphen de gevallenen in
den strijd van Mei 1940 herdacht. Kolonel
Wastenecker heeft aan de familieleden van
de gevallenen dje versierselen van het bron
zen kruis uitgereikt.
GEM. ADVIESCOMMISSIE VOOR DE
SPORTBEOEFENING
De wethouder van Onderwijs te A'dam heeft
gisteren een Gemeentelijke Adviescommissie
voor de Sportbeoefening geïnstalleerd, waar
van als secretarissen optreden de heeren J. D.
C. Thijssen en C. P. de Smit.
E.V.C. STELT VOORWAARDEN VOOR
HET LOSSEN VAN BANANEN.
Het bestuur van de E.V.C. heeft besloten,
dat de „bananen"-'boot uit Spanje, welk
schip volgende week in de R'damsche haven
verwacht wordt, met medewerking van de
E.V.C. kan worden gelost, indien de lossing
geschiedt door bij de E.V.C. aangemelde
vrijwilligers en onder toezicht van de sta
kingsleiding der E.V.C. Tevens zal het totale
door de havenarbeiders verdiende loon ter
nadere bestemming aan het bestuur der
E.V.C. moeten worden ter hand gesteld.
Beroepsofficier bij onzen Marine
luchtvaartdienst
Opleiding begint in September te
Willemsoord.
Naar de Nieuwe Leidsche Crt.
verneemt, zal de opleiding tot beroeps
officieren bij den Marine-Luchtvaartdienst,
als onderdeel van de opleiding tot officier
bij de Koninklijke Marine, in September a.s.
te Willemsoord aanvangen.
Van bevoegde zijde deelde men ons voorts
mede, dat het aantal plaatsen voor de ver
korte opleiding tot beroeps-officier bij de
K.M. welke opleiding, zooals bekend, bin
nenkort zal aanvangen met 25 is uitge
breid en zoodoende is gebracht op 150. Eerst
genoemd aantal zal geheel ten goede komen
aan het korps Mariniers.
Dezen zomer op 25 boerderijen
mechanische melkwinning
Om in bet tekort van melkknechts
te voorzien.
Van de technische vindingen, die de be
drijfsvoering van den boer vergemakkelijken
en verbeteren, geniet het machinale melken
hier te lande nog geen onverdeelde popula
riteit, ondanks het tekort aan melkknechten.
In Engeland wordt deze methode reeds op
ongeveer 45.000 bedrijven van meer dan tien
koeien toegepast, dw.z. op 48 pet. van het
totaal. In Amerika waren er in 1943 330.000
in gebruik, terwijl op Nw. Zeeland 90 pet.
Van de koeien thans machinaal gemolken
Wordt.
In Maart is een Ned. commissie naar En
geland geweest om zich te oriënteeren om
trent het gebruik van melkmachines. .Alge
meen was men van oordeele, dat de daar ge
bruikte macnines ook geschikt zijn voor de
Ned. veehouderij. Alvorens met den import
van melkmachines te beginnen, zal in den
komenden zomer op ongeveer 25 boerderijen
een proef worden genomen met melkmachi
nes, die voor dat doel uiterlijk 1 Juli uit
Engeland zullen arriveeren. Ook zullen on
derdeden worden aangekocht voor de reeds
voor den oorlog aangevoerde machines.
BAKKERSBEDRIJVEN IN AMSTERDAM
WORDEN NIET STILGELEGD
In aansluiting aan ons bericht van giste
ren, kan thans worden medegedeeld dat
het resultaat van een gisteren te Amsterdam
gehouden vergadering der georganiseerde
bakkersgezellen van dien aard is, dat alle
bakkers heden normaal aan het werk zijn
gegaan.
Op een verzoek om een voorschot op de
gevraagde „vaoantaetoeslag" kondien bak-
kerspatroons ndet ingaan, omdat de Regee
ring inwilliging van dien eisch in welken
vorm ook onmogelijk maakt.
De onderhandelingen worden voortgezet.
Gisteren hebben eenige Amstenda-msche
bakkersgezellen een informatieve bespre
king gehad met minister Drees. Zij heb
ben den minister er op gewezen, dat de af
trek van de nationale en Kath. feestdagen
van de zes snipperdagen, die zij boven de
aaneengesloten zesdaagsche vacantie heb
ben bereikt, voor de bakkersgezellen niet
die beteekenis heeft als het geval is voor
de werknemers in het algemeen, omdat zij
daarvóór zooveel harder moeten werken.
Minister Drees vond dat een redelijk argu
ment.
Met betrekking tot den vacantietoeslag
zullen de bakkersgezellen pogen te komen
tot een vorm als de typografen hebben ge
vonden, n.l. dat aan hen die een jaar on
afgebroken hebben gewerkt, een week
extra loon als voorschot zal worden uit
gekeerd.
Overzicht AVlamsche Effecten
beurs van heden
De effectenbeurs te Amsterdam kenmerkte
zich, wat de aandeelenmarkt betreft, nog
dooi zoeken en tasten, maar reeds spoedig
bleek, dat het aanbod vrijwel allerwegen de
overhand had. Er bestond nog wel vraag
maar die vraa^ was gelimiteerd op prijzen,
welke over het algemeen niet onbelangrijk
beneden de vorige noteeringen lagen.
Bijna over de geheele linie moesten op
nieuw verliezen worden geleden Van de
hoofdfondsen waren Unilevers, die gisteren
tegen 260 werden afgedaan, thans 251 Philip?
aandeelen waren vrij sterk aangeboden en
er was maar weinig vraag met het gevolg
dat tenslotte dit aandeel nog voor 335 werd
gelaten Van Berkels zakten negen puntet
in tot 127. De bankaandeelen bleven over
het algemeen vrij goed op peil.
De beleggingsmarkt had een geheel ander
voorkomen. De 4 Nederlandsche Staats
fondsen waren niet onbelangrijk hooger en
werden tegen 102 of een fractie daarboven
afgedaan.
Van de Indische leeningen was de 2e lee
ning met een jfrijs van 99% ruim een punt
beter. Voor pandbrieven bestond maar heel
weinig aanbod, terwijl daartegenover koo-
pers in de markt waren en ook hier de no
teeringen meerendeels wat hooger kwamen
te liggen. Prolongatie 2%.
De Amerikaansche mijndirecties ver
wierpen het voorstel van den mijnwerkers-
bond om een steunfonds van 70 millioen
dollar te vormen.
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Assen H. ten Doornkaat
Koolman te Chur (Zwitserland) te Nederhorst
den Berg (toez.), J. M. Weddepohl te Oudega
(W); te Ouddorp (toez.) J. T. Doornebal t«
Kesteren, te Zwolle (vac. L. J. v d. Kam) dr.
B ter Haar Dzn. te Diepeveen.
Bedankt: voor Geervliet (toez.) C R.
Plomp te Oosterhout (N.Br.).
Geref. Kerken
Tweetal: te Driessum J. H. Antama te
Raard en H. Numan te Hijlaard; te Rotterdam
Z„ P. de Kleer te Delft en K. U. Wasmutte te
Heruum; te Ruinerwold-Koekange H. J.
Swierts te Tholen en J. v. Wijngaarden te
Bennebroek..
Beroepen te Beigen (N.H.) K. Talsma
te Oosterbierum (Fr.) te Dr onrijp W. v. d.
Kolk, cand. te Enkhuizen; te Veenendaal P.
v .d. Berg te Wapenveld, te Zaltbommel A.
Broek, cand. te Vlaardingen.
Bedankt: voor Maassluis J. Haitsma te
Roekan je.
Géref. Kerken naar art. 31 K.O.
Tweetal: te Enschedé W. Scheele te
Zwijndrecht en A. Veldman te Leiden.
Geref. Gemeenten.
Beroepen: te Axel Chr. v. d Woestijne
te Ridderkerk.
PROF. DEN HARTOGH GENEZEN
Prof. dr. G. M. den Hartogh, Hoogleeraar
aan de Theologische Hoogeschool te Kampen,
is heden uit het Stads- en Academisch zieken
huis te Utrecht, waar hij een operatie heeft
ondergaan, als genezen ontslagen en naar zijto
woning te Kampen teruggekeerd.
Miss. predikanten naar Java
vertrokken
Staking der havenarbeiders stagneert de
uitzending van verpleegsters.
Zooals reeds in uitziekt wend gesteld, zijn
Zaterdagochtend j.l. per Skymaster naar
Batavia vertrokken de missionaire predikan
ten ds H. v. d. Brink, dfl P. H. van Eyk, da
R. W. JPopma en ds R. Soedarmo, die door
de Commissie van Wederopbouw van de
Zending van de Geref'. Kerken in.Nederland
zijn uitgezonden. In Batavia zal worden uit
gemaakt, wat de standplaatsen van deze mis
sionaire predikanten voorloopig zullen zijn.
De uitzending van de verpleegsters is
helaas gestagneerd door staking van de ha
venarbeiders. Deze verpleegsters nemen im
haar bagage mee een klein deel van de goe
deren en boeken, die ten behoeve van de
gedupeerde Zendingsarbeiders door de Geref.
Kerken zijn ingezameld. Het grootste deel
hiervan wordt uitgedeeld aan hen, die in het
vaderland zijn teruggekeerd.
BIJBELVERTALINGEN VOOR INDIË.
Onder de uit Ned. Indië geëvacueerden
bevindt zich ook dr H. van der Veen, afge
vaardigde ter bijbelvertaling van het Ned.
Bijbelgenootschap op Celebes. Daar werkte
hij aan een woordenboek in het Zuid-To-
ra<3jaasch. Doordat er veel meer materiaal
te verwerken bleek dan oorspronkelijk werd
verwacht, duurde het tot 1939 voordat het
Kon. instituut voor de Taal- en Land- en
volkenkunde van Ned. Indië het kon uit
geven
In April 1940 werd het vertaalwerk voort
gezet. Eerst het Marcus-evangelie, toen
Johannes, Mattheus, Handelingen der apos
telen en de Romeinenbrief Toen brak de
oorlog uit in 1942 en dr Van der Veen kon
per vliegtuig Java nog bereiken, waar hij
zich te Bandoeng vestigde. Hier begon hij
aan de samenstelling van een Sa'dansche
spraakkunst. Tweederde van deze spraak
kunst was klaar, toen hij werd geïnter
neerd. Zijn studiewerk werd geborgen op
de galerij van de Oosterkerk te Bandoeng
en is thans nog niet terecht.
In Holland is dr Van der Veen thans op
nieuw aan zijn spraakkunst begonnen, ter
wijl door het N.B.G. zijn vertalingen van
Marcus en Johannes ter perse zijn gelegd.
Het handschrift van Mattheus en Handelin
gen der apostelen is nog niet teruggevonden.
In ziin interneeringstijd kon dr Van der
Veen zijn vertaalwerk niet voortzetten. Wel
werkte hij toen aan een ethnografie, die
echter bij gebrek aan te raadplegen bron
nen uit het hoofd moest worden opgeschre
ven. Hii heeft thans 25 jaar verblijf in
T orad j aland achter den rug en drie en een-
half jaar concentratiekamp, doch zoo spoe
dig mogelijk hoopt hij echter weer naar
Indië terug te keeren, omdat voor zijn ver
taalwerk nader contact met de sprekers van
die taal voortdurend noodzakelijk is.
WEST-EUROPEESCH CONGRES VOOR
ONDERWIJSVERNIEUWING
Van 29 Juli tot 12 Aug zal te Parijs een
regionaal, d.w.z. West-Europeesch congres
voor onderwijsvernieuwing worden gehou
den onder het motto: „Het onderwijs in de
verschillende landen en zijn verhouding tot
de nieuwe opvoeding". Het congres wordt
georganiseerd door de Fransche afdeeling
van de „Ligue Internationale pour i'educa-
tion nouvelle". De deelneming van Ned. zijde,
wordt voorbereid door de Werkgemeenschap
vpor Onderwijsvernieuwing, waarvan ir Kees
Boeke voorzitter en de heer M. J. R. Jansen
te Bussum secretaris is.
Academische examens
AMSTERDAM. 15 Mei. Gem. Universi
teit. Bevorderd tot -arts mevr A. A. Vaan-
drager-Havinga, Nijmegen, en de heeren G.
O. Hoeke Soerabaja. H. G. Meyer. A'dam,
A. A. M. Djelantik. Karangasem, W. E. Naes-
sens, Haarlem, en A. P. J. Heystee, Helmond.
Geslaagd voor het artsexamen le gedeelte,
mevr. C. L. van Wielink-Klimp en de heeren
J. A. Weyel, F. H Veldhuyzen van Zanten,
M. J. J. G. Verstraelen. L. Goede en P. M.
Fransen.
Bij een in Frankrijk gehouden stenv-
miing over het eventueel invoeren van het
Esperanto, op de scholen van alle landen,
sprak 65 pet der bevolking zich vóór deze
invoering uit.
BEURS VAN AMSTERDAM
Off. not medeged door de Ver voor den Effectenhandel
bieden, f laten, ged. en bied., t god. en lat.. S stopk.
WOENSDAG 15 MEI 1946
1NDUSTR1EELE ONDER
NEMINGEN.
Berg. Jurg... 3% 103% 103%
Lev Zeep 3% 103% 103%
PETROLEUM
Bataaf. 3% 103t 102%
SPOORWEGEN.
N.-I. 2—4 '37 3% 68 69%
TRAMWEGEN.
Sem Oh '26 5 43§
VOORL. GEN. OBLIG.
A.K.U3% 103 104
Obligatiën
PROVINCIALE EN' GEM.
LEENINGEN
A'd. le 1. 1937 3% 101% 101%
's-GrJi. le '37 3% ioi%§ t0l%
NH 2e '38 3% 3 100 100%
R'd. 1 en 3 '37 3% 101% 101%
U. gem. le '37 3% 102
HYPOTHEEKBAN KEN
Fr .Gr DA-VA 3 100% 101%
Holl. ser. K. 3% 100% 100%
N. Hyp. s. B 3% 101%+ 'C0%/
R'dam Hyp 3% 100* 100-iV
Werkz. in Buitenland
Hold. Can. f 6 84%*
Nw. N-Am 5 I28t 128
Nrth. Weet 6 123
N-Wec-t 5 119*
öcheepverb. (Vlijen
E Nd Sch 8% 100% 100%
Werksp 3% 103%* 103
A Fondsen
4T AATSLEENINGEN ad f 1000
Nederland
y V K 2.30 u
le .1 194* l 101%. 102
>m b f.) 1940 4 ioi% 102%
(m b. f 1941 4 io:% 102%
1837 99 100A
1938 (3te) 3 ïoiïi :01%
N.W.S2V, 888719
Spaarc. 100 '011 -01A
Nederl.-Indië
Inddë 1937 a 3 98% 99"%
BANK- EN CRED INST
N. Handel mij A 145/ 135/
INDUSTR. ONDERN AAND.
A.K.UA 150 135
v. Berkél A 135 127
Calve c. v. a. 168 165
Lev. Br. c.v.a. 260 °51
Phiil gmb A 355 '35/
Aandeelen
BANK- EN CRED. INST.
A'dam Bk A 130% 30%
Inc. Bank A 136 137
R'dam Bk A 140/ 136
Tw Bank s. a. A 15?
INDUSTRIEëN.
v. Gelder A 145 144/
Int. BetonA 190/ 180/
Hoogov. c.v.a 35f i20t
Ned Gist A 850§ 355
Ned Ka-bel A 290 280
Nijma 190 185
H.DJVIA 330 320/
Stokvis 160 150*
Stork en co A 160 155
Werksp. sA 200 190/
Wilt. Feyenoord 200190/
Soekarno, de onvolprezen Inheemsehe „vrijheidsheld" vermomd als keizerlijk Nipponsch
soldaat, terwijl zijn vrouw niets beter wist dan zich te steken In de nationale Japansche
dracht: de kimono. Een publicatie uit een Maleisch propaganda-blad, verschenen ten tijde
van de Japansche bezetting van Ned.-Indië.
