De Bilt wint steeds meer aan vertrouwen
Wat gebeurt er met het Residentieorkest?
Waarom het zoo traag bij de Giro gaat
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DINSDAG 23 APRIL 19»
Radiozendertje stijgt naar
stratosfeer
(Van een onzer verslaggevers).
Het zal menigeen opgevallen zijn, dat het
Kon. Met. Instituut te De Bilt in den laat-
gten tijd aardig „onfeilbaar" geworden is.
Indien het weerbericht meldt: „Einde van
het zomerweer", leg dan maar weer gerust
overjas en handschoenen klaar, terwijl het
ook verstandig is de parapluiie gereed te
houden, wanneer er regen voorspeld wordt..
Kort voor het moment, waarop de ballon
met parachute en radiosonder met groote
snelheid opstijgt.
Een der geheimen dezer verbetering wordt
verklaard door interessante experimenten,
die hier iederen dag gehouden worden. Aan
een rubber ballon, die met gas gevuld wordt,
laat men een klein zendertje, een zgn. radio
sonder van 700 gram gewacht op. De ballon,
die een trekkracht heeft van 1600 gram,
hetgeen overeenkomt met een stijgsnelheid
van pl.m. 300 meter per minuut, belandt
spoedig in de stratosfeer en bereikt zelfs een
hoogte van rum 15 km. Bij een bepaald punt
barst hij uiteen en het zendertje zweeft aan
een klei'ine parachute naar de aarde. Een
label vermeldt den „afzender", doch onge
veer 40 pet van deze waardevolle toestel
letjes raken zoek vallen teh offer aan
souvenir jagers of aan de zee. Door deze
experimenten verkrijgt men de beschikking
over het zgn. aereologisch materiaal, m.a.w.
gegevens der hoogere luchtlagen. Tot nog
toe was men gebonden aan den toestand op
het bodemoppervlak, zonder goed te weten
wat er zich „boven" afspeelde. Alvorens nu
de gegevens, die op deze wijze verkregen
zijn, gecodeerd in cijfervorm als „prat"
Onderzoek naar de heeren
W. Vogt en P. Speet
In verband met hun gedragingen als
directeur van de A.V.R.O. en K.R.O.
In het gebouw van het Gooische tribunaal
hield een door de Regeering benoemde zui
veringsraad een aantal zittingen om te oor-
deelen over de gedragingen in bezettings
tijd van de heeren W. Vogt en P. Speet,
resp. directeur van de A.V.R.O. en econo
misch directeur van de K.R.O.
Aanvankelijk was hiervoor een commissie-
Bijleveld in het leven geroepen, doch het
rapport hiervan wordt van Regeeringswege
niet voldoende geacht. Daarop is de huidige
zuiveringsraad, waarvan mr Drost, deken der
advocaten te Rotterdam, voorzitter en mr L.
Briët te Rotterdam secretaris is.
Deze raad stelde enkele weken geleden
ook een onderzoek in naar ir A. du Bois,
directeur der Nozema, tegen wien een aan
klacht door verschillende omroepbesturen
was ingediend. Uitspraak hiervan is nog niet
gedaan.
In de jongste zittingen werden niet min
der dan 40 getuigen gehoord. Naar aanlei
ding van het rapport, dat de zuiveringsraad
uitbrengt, zal de Regeering uitspraak doen.
VAN HET EEN KOMT HET ANDER
MAAR WAAR IS HET EIND
Het Kamerlid Wendelaar heeft den minis
ter van Justitie de vraag voorgelegd of het
op vrije voeten stellen van de leidster der
Nat.-Soc. vrouwen-organisatie niet de con
sequentie met zich brengt dat vele andere
N.S.B.-vrouwen eveneens op vrije voeten
worden gesteld.
Wat er van onze vloot thans in
„de Oost" zit
Onderhandelingen over een vliegdekschip
en 15 c.M.-Kruiser.
Naar wij in de begrooting van het dep
van Marine lezen zijn of zullen binnenkort
in Ned.Indië de volgende eenheden van onze
vloot aanwezig zijn:
2 lichte kruisers, 6 moderne torpedoboot-
jagers, 1 kanonneerboot van 1700 ton, 1 groote
mijnenlegger, 1 mijnenveger, 8 kleine mij
nenvegers met moederschip en 6 onderzee
booten.
Omsitreeeks Augustus 1946 zullen nog de
mijnenvegers Hr. Ms. Jan van Gelder, Pieter
FLorisz en Abraham van der Hulst worden
uitgezonden. Hr. Ms. Tromp zal omstreeks
Med van dit jaar voor herstellingen naar
Nederland terugkeer en.
Onderhandelingen met de Britsche rëgee-
ring zijn gaande om nog dit jaar een vlieg
dekschip en een 15 cm-kruiser ter beschik
king te krijgen.
Himan Selassie, de zwager van den
keizer van Abessinië, is tot gezant van Abes-
sinië in Washington benoemd.
Hoover is tot eeredoctor van de univer
siteit te Athene benoemd.
(weertelegram) via de telex uitgezonden
kunnen worden men krijgt uit vele bui|-
tenlandsche weerstations langs denzelfden
weg ook waardevol codemateriaal, zoodat
uit allerlei combinaties ten slotte het dage
lij ksche weerbericht groeien kan worden
de „mededeelingen" van de radiosoeider via
de twee ontvangtoestellen ïjn grafieken vast
gelegd. Dat behoeft nadere verduidelijking:
het toestelletje, dat met den ballon omhoog
gaat, bestaat feitelijk uit twee zendertjes, elk
met een gekoppelde thermometer (de kwik
kolom regelt de frequentie van de uitgezon
den golf), zoodat men beneden, om het
populair te zeggen, via de koptelefoon
„hooren" kan, hoe laag de thermometers
van verschillende constructie en voor een
verschillende taak staan. Het eerste zen
dertje geeft de natte bol-temperatuur en
den druk, het tweede wijst de droge tempe
ratuur aan. Uiit combinaties van deze ge
gevens kan men nu verschillende dingen
afleiden. Uit de droge temperatuur en der.
druk concludeert men de hoogte; uit de
droge en natte bol de vochtigheidsgraad en
den stand der bewolking. Men ziet: het is
het ei van Columbus en het is te hopen, dat
De Bilt zijn experimenten voortzetten kan,
want de radiosondertjes beginnen schaarsch
te wordenI
Herv. Jongeren treffen
elkaar in Amsterdam
Een groote zangdemonstratie op
den Dam.
De jonge Kerk treedt aan!
Aan dezen oproep van den (landelijken Herv.
Jeugdraad hebben gisteren vele jonge lid
maten der Ned. Herv. Kerk gehoor gegeven
en enkele duizenden waren naar de hoofd
stad des lands getogen om den eersten jon
gerendag na de Bevrijding mede te maken.
Na aankomst in Amsterdam begaven de
deelnemers zich naar de Oude Kerk en de
Westerkerk, waar resp. ds W. A. Zeydner,
praeses van de Gen. Synode en ds M. Groe-
nenberg, van Amsterdam voorgingen in spe
ciale diensten. In den dienst in de Oude
kerk, welke per radio werd uitgezonden en
welke een liturgisch karakter droeg, bedien
de ds Zeydner het Woord over Marcus 16 14
en 15.
In optocht trok men daarna naar den Dam
voor de groote zangdemonstratie, die onder
leiding stond van den heer W. van Laar,
terwijl het Amsterdamsche muziekcorps van
het Leger des Heils zijn medewerking ver
leende. Dit massale naar buiten treden van
de jonge Kerk trok zeer veel belangstelling.
Voorafgegaan door het tamboers- en pij
percorps uit Vlaardingen gingen de deelne
mers naar de Apollohal ter bijwoning van
de middagvergadering. Uit naam van de
Gen. Synode begroette ds Zeydner de ver
gadering en deze zeide o.m. dat de afstand
Het Haagsche muziekleven
wordt bedreigd
Het levien in de Hofstad wordt gekenmerkt
door verschillende spanningen. Naast het po
litieke woordenspel in het gebouw onzer
Volksvertegenwoordiging, is er ook nog die
zeldzame spanning rondom liet Plein, waar
de verschillende departementsgebouwen ge
dachten oproepen aan den tijd, waarin deze
gebouwen met angst vermeden werden om
tenminste niet in den strik der Germaanscihe
„kuituur" verward te geraken. Al zijn deze
departementen thans weer de oude, ver
trouwde gebouwen geworden, toch is er
spanning blijven hangen, niet alleen door de
herinneringen aan de bezetting, maar ook
door de besluiten, welke in deze paleizen
worden klaargemaakt en die niet altijd met
evenveel vreuigde kunnen worden tegemoet
gezien. Temidden nu van deze en andere
spanningen beweegt zióh een kunstleven, dat,
alhoewel het zeker niet aan alle eischen vol
doet, niet onbelangrijk genoemd kan worden
en, ware het niet, dat het Haagsche puibliek
zich vooralsnog sterk aangetrokken gevoelt
tot het vdsueele „genot" der bdoscoopsenti-
mentaliteiten, een gunstig beeld zou kunnen
geven van een Ned. cultuurleven. Helaas, ook
dit kunstleven kent zijn spanningen en kent
de betrekkelijke waarde der departementale
besluiten.
Als centrum van Ihet Haagsche muziekleven
noemen we het in 1903 opgerichte Residentie
orkest en het is juist dit ensemble waar om-
haan de vreemdste geruchten worden gewe
ven. Geruchten, schrijven we, waren het maar
geruchten. De geruchten zijn volle werke
lijkheid en wijzen op een eenzijdigheid in
ons huidig Regeeringsbeleid niet alleen, maar
ook op een gebrek aan inzicht in de waarde
van een eigen stedelijk orkest, dat onder de
energieke leiding van Frits Schuurman in
lange reeksen concerten bewezen heeft een
belangrijk aandeel te hebben in ons Neder-
landsche muziekleven. Zonder iets af te doen
aan de enorme kwaliteiten van het Concert
gebouworkest, meen en we toch, dat het Re
sidentie-orkest als „goede tweede" zeker niet
in zijn plannen moet worden tegengewerkt.
Kreeg het Amsterdamsche orkest alle moge
lijke medewerking van Overheidswege voor
zijn buitenlandsche tournée's, een mogelijk
tournée door Zwitserland werd het Residen
tie-orkest geweigerd en het gastdirigentschap
van Manuel Rosenthal werd op zeker moment
geannuleerd, omdat.... dje kleinkunst van de
Fransche cabaretiers Lys Gauty en Char
les Tranet zooveel deviezen gekost had. Een
jong declamator als Albert Vogel Jr., die, al
hebben we veel bewondering voor zijn kunst,
zeker nog niet die hoogte heeft bereikt om
ons land buiten de grenzen te vertegenwoor
digen, gaat onder auspiciën van het departe-
Stemmen buiten zijn gemeente
Ten behoeve van arbeiders, die buiten hun
woonplaats werken, is, teneinde tijdverlies
te voorkomen, een regeling getroffen dat zij
in de plaats waar ze werken hun stem kun
nen uitbrengen voor de nieuwe Tweede
Kamer. Zij moeten in deze plaats dan echter
een paar weken van te voren op het ge
meente-secretarie liun voornemen kenbaar
maken. Ook voor de Statenverkiezingen is
een regeling getroffen, al zal het hier iets
minder eenvoudig gaan, daar men moet
stemmen in de provincie waar men woont.
Wat de gemeenteraadsverkiezingen betreft
zal een ieder in zijn eigen woonplaats moe
ten stemmen.
De Belgische minister van Acker zal
om gezondheidsredenen naar Portugal ver
trekken.
ment van Overzeesche Gebiedsdeelen op tour
née naar Ned. Oost-Indië, terwijl het Res.
Orkest zijn ledenaantal moet verkleinen, om
dat de beperkte Overheidssubsidie slechts be
rekend is naar een kleiner aantal orkestleden.
Tijdens de glorieuze neis van het Concertge
bouworkest door Scandinavië, wierd het Res.
Orkest uitgenoodigd om op de meest ongun
stige voorwaarden ook eens een volkscon
certje te geven in A'dam. En dit alles heeft
tot gevolg, dat de jieugdconcerten, wélke
jaarlijks 10.000 jonge mensahien trokken,
moesten worden afgeschaft, dat de salarissen
der orkestleden, die soms dag en nacht zwoe
gen, om het orkest op een hoog plan te bren
gen, wankel zijn geworden, dat tenslotte het
aantal orkestleden zal moeten verminderen,
hetgeen een zeer ongunstigen invloed zal
hebben op de kwaliteit van het orkest. Wij
vragen, is het noodig het Residentie-orkest
moreel te vermoorden en het Conecertge-
bouworkest, dat n.b. op uitnoodiging van
Seyss In quart in Ween en ging concerteeren,
alle faciliteiten te verleenen?
Op het Plein staan verschillende Rjegeerings-
gébouwen en in die gebouwen worden allerlei
plannen uitgebroed om Nederland weer de
welvaart en cultuur te geven van voor den
oorlog. Maar komt er in die plannen ook het
Haagsche orkest voor, dat met een kleine 100
man ook aan den cultureelen wederopbouw
wil mediawerken?
tusschen Synode en Kerk veel kleiner wat
geworden, en hij sprak den wensch uit, dal
de jeugd haar plaats in de kerk waardig
zou toonen. Ds H. A. Visser van Amsterdam-
Watergraafsmeer, die sprak over „Wij, jonga
Kerk", zette het doel van den toogdag uit
een, welke zeer belangrijk is voor de her
boren Ned. Herv. Kerk, waarin jongeren
van uiterst rechts tot uiterst links elkaar
hier willen ontmoeten. Wij wenschen geen
eenheid boven geloofsverdeeldheid, dat nooit,
riep spr. uit. De jonge kerk wil zich bezin
nen op de taak der kerk t.o.v. catechese en
voortdurend onderricht. Zij wil zingen, kam
peeren, confereeren, tooneelspelen en volks
dansen. Wij willen de kerk innerlijk rijp ma
ken voor haar taak, als verjongde kerk
werkzaam te zijn tot herkerstening van ona
volk.
Onder luid applaus werd besloten tele
grammen te zenden aan H.M. de Koningin
en het Prinselijk Paar, waarna ds B. J. Aris,
voorganger Vrijz. Herv. te Amsterdam de
taak van de Kerktegenover de wereld be
sprak
Het gaat in de Kerk, aldus spr. niet langee
meer alleen om onze persoonlijke zaligheid,
hetzij deze orthodox of vrijzinnig wordt ver
staan, doch om de door God geschapen we
reld, welke Hij lief heeft. Persoonlijk moeten
wij, zoo betoogde ds Aris, criiisch staan te
genover de wereld, boven de schotjesgeest
en verdeeldheid uitkomen en zoo toonen
mede-arbeiders Gods te willen zijn.
Het gesproken woord werd afgewisseld
door muziek, samenzang, declamatie en
volksdansen. De toogdag werd bijgewoond
door weth. Schokking namens het gemeente
bestuur van Amsterdam, den heer Rooswinkel,
namens den minister van O. K. en W. en tal
van predikanten.
De praeses van de Gen. Synode, ds W. A.
Zeydner, en de Amsterdamsche predi
kanten M. Groenenberg en H. A. Visser
tijdens het zingen.
Moeten we zóó Nederland
opbouwen
(Van een onzer verslaggevers).
Er is een lezer, die ons een vertoornd
briefje schrijft. Deze lezer toornt n.l. over het
feit, dat men bij den Postchèque- en Giro
dienst op Zaterdag niet werkt en hij ver
wijst naar een officieele mededeeling, welke
op de verjaardagen van het Kon. Huis, zulks
in overeenstemming met de wenschen van
dit Huis, in het belang van den wederop
bouw, op Kon. feesdagen geen vrijaf zal
worden gegeven. „Is die heele dag vrij geen
ongerijmdheid in dezen tijd, waar nog zoo'n
grooten achterstand bij den Girodienst be
staat, en waar men wel.... vrijwillig tegen
extra betaling kan blijven werken?" zoo
vraagt hij ons.
We hebben met de leiding van dien dienst
de kwestie besproken, en daar zat men er
eigenlijk zelf ook mee.
„Kijk, wanneer we uit het personeel halen
wat er in zit, houden we hier geen mensch
meer over, en dan ligt alles omver," luidde
het antwoord.
„De departementaal vastgestelde 42 uur
per week worden gehaald en nog wel meer.
Men ziet hier hoe de heer P. L. van
Boven den brandweercommandant van
Voorhout het contactsleuteltje van de
auto overhandigt.
NED. BRANDWEER.AUTO IN DETMOLD NAGESTAARD
Dezer dagen reed onder
Nederlandschè vlag en met
loeiende sirene een knalrood
gelakte brandweerauto van
Detmold naar ons land, ver
baasd nagestaard door de
Duitschers.
Het was een autospuit van
de gemeente Voorhout, die als
eerste vertegenwoordigster
van het door de Duitschers
geroofde brandweermateriaal
naar ons land terugkeerde.
Repatrieerende landgenooten
hadden onderweg de auto,
die in December 1944 door de
Duitschers gevorderd was, in
Detmold ontdekt en via de
Rijksinspectie Luchtbescher
ming en Brandweerwezen en
het commissariaat voor de
behartiging van de Nederl.
Econ. Belangen in Duitsch-
land werd de Wagen vrijge
geven en kon de reis naar
het vaderland aanvaard wor
den. De spuit was in gebruik
bij de brandweer te Detmold
en verkeerde derhalve in pri
ma staat. Zelfs hadden de
Duitschers er den vorigen
avond nog een brand mee ge-
bluscht.
Zoo arriveerde de roode
Ford eind vorige week in de
Residentie, waar hij hartelijk
ontvangen werd. De hoofd
inspecteur van de Luchtbe
scherming en het Brandweer
wezen P. L. van Boven, feli
citeerde den commandant
van de Voorhoutsche Brand
weer, den heer F. H. Stik-
kelbroek, met de behouden
thuiskomst van de spuit, die
zelfs nog een Duitsche num
merplaat voerde en hij sprak
de hoop uit, dat deze „ge
repatrieerde" de eerste moge
zijn van de vele wagens, die
indertijd geroofd zijn.
Vervolgens overhandigde hij
officieel het contactsleuteltje
aan den Voorhoutschen
brandweer-commandant,
waarop de Ford naar zijn
oorspronkelijke gem. vertrok.
Maar het werk is voor een groot deel geest-
doodend en als we er den heelen Zaterdag
bij namen, zou het al spoedig vastloopen.
Bovendien is een halve Zaterdag werkea
voor het bedrijf niet voordeelig. Daarom
wordt op andere dagen dan langer gewerkt.'*
Dit is de verklaring.
Bevredigend?
Neen.
Hier moet worden vastgespeld, dat de lei
ding van een bedrijf in een dusdanige
dwangpositie is gekomen, dat zij uit vrees
voor verdwijnen van personeel, tot vérgaan
de concessies bereid is. Dat deugt niet.
Want als in dezen tijd, nu alle krachten
ingespannen moeten worden om ons door en
door verarmde land weer op te bouwen, een
vitaal bedrijf als de Giro, met zulk een ach
terstand blijft voorttobben, dan hapert er
toch wel een en ander aan de algemeene op
vattingen. Ja, dan is de waarde der leuze
„Nederland gaat weer aan den slag", toch
niet zoo heel groot. Nederland herzie in
zoo'n geval snel dan ook zich zelf!
Dat zou toch al te dwaas zijn
Vragen van het Kamerlid de Groot aan
min van Justitie.
Het communistische Kamerlid de Groot
heeft den minister van Justitie gevraagd of
het juist is dat de procureur-fiscaal bij
Bijz. Gerechtshof besloten heeft dat politiek
gedetineerden, die vrij gelaten zijn, of wier
vonnis geen verbeurdverklaring van goederen
inhoudt, binnen 24 uur weer hun onder be
heer gestelde goederen terug moeten hebben.
In dit verband wijst hij er op, dat deze goe
deren door het Ned. Beheersinstituut aan
slachtoffers van de Duitsche terreur in be
heer zijn gegeven en deze slachtoffers niet
terstond nieuwe goederen kunnen koopeiu
Het is daarom, en ook al vanwege het feit,
dat vele van die ex-gedetineerden zich goe
deren van Joden toeeigenden, dat hij er op
aandringt die goederen voorloopig te laten
waar ze thans zijn en in elk geval eerst een
onderzoek te laten instellen naar de her
komst diier goederen.
Kosten van den C.C.D. over 1946
zullen f 14 millioen bedragen
Aantal ambtenaren bedraagt nog ruim
3000 man.
Naar wij uit de Rijksbegrooting voor 1945
kunnen condudeeren zal de C.C.D. over dit
jaar bijna f 14 millioen vergen, t.w. bijna
f 10 millioen aan personeelsuitgaven en ruim
f 4 millioen aan overige zaken, waartoe o.m.
die noodige auto's en motorrijwielen moeten
worden gerekend. Sinds de bevrijding is de
totale sterkte wel is waar van pl.m. 3800
man tot plm. 3300 man verminderd, doch
bij deze vermindering zijn 300 man inbe
grepen, die voor den militairen dienst wer
den opgeroepen.
De Poolsche generaal Anders, die met
een aantal Poolsche troepen uit Engeland
naar Polen zou terugkeeren, heeft zelfmoord
gepleegd.
