Begrotingstekort steeg na 1940 tot 11 milliard Liep vóór den oorlog slechts in de millioenen Tal van belastingplannen aangekondigd De véle salarissen verslonden het geld In een halfjaar 'n tekort van 1812 millioen anosuwE leidsche courant VRIJDAG 14 DECEMBER 1945 VIT DE MILLIOENENNOTO Staatsschuld gestegen tot 13 milliard gld. De Millioenenota begint met een overzicht van de uitkomsten der dienstjaren 1940 tot 1944. Oorlogsjaren vol duizelingwekkende cijfers. De nadeelige saldi der jaren 1940 tot 1944 zijn voor: 1940 1941 1942 1943 1944 2.187 f 715 millloen „1.715 „1807 1.918 (vermoedelijk) (geschat) Totaal f8.342 Londen gaf de volgende tekorten: 1940 pond 4.6 mill. 194 113.- 1942 7.5 1943 18.8 1944 53.9 (begroot) Totaal 97.8 Alles bij elkaar voor gewonen en kapitaal- dienst 11 milliard gulden. Een witboek zal eerlang hiervan een overzicht geven De vlottende schuld bedroeg per 30 Juni 1945 7 milliard gulden, het negenvoudige van ultimo 1939. Met Londen er bij kan men zeggen: 7.5 milliard. De geconsolideerde staatsschuld (einde 1939 3.1 milliard) nam tot 30 Juni 1945 toe tot f 5.5 milliard. Bij deze 13 milliard komt nog 1% milliard schuld, ingeschreven in het grootboek van den wederopbouw. Totaal dus 14% milliard aan zichtbare staatsschuld. De onzichtbare staatsschuld bestaat bovendien uit de gele den oorlogsschade welke nog niet is inge schreven in het Grootboek, nog uitstaande crediteurposten, de door den Nederlandschen staat over te nemen vorderingen van de Nederlandsche bank op Duitschland en soortgelijke posten. VERSTOORD EVENWICHT. Een opgestelde balans per 30 Juni 1945 lijdt aan tal van onzekerheden, ruwe berekenin gen en aanduidingen in den vorm van me- morieposten. Ook zijn er afrekeningen nog noodig met de geallieerden: een deel dezer posten behoeft misschien niet te worden be taald. Globale berekening van de eventueele schuld uit hoofde der civil-affairs-supplies leert, dat tot en met 30 Juni j.l. voor M2.000.000 dollar aan Nederland werd gele verd. De regeering heeft aan de geallieer den doen weten, dat zoowel deze leveringen als die. welke na 30 Juni uit dien hoofde werden gedaan, noodig waren om ons ver hongerde en verzwakte volk kracht tot her stel te geven. Deze uitgaven zijn dus te be schouwen als een direct oorlogsgevolg en als een consequentie van de uit militaire fac toren volgende noodzaak der etappen ge wij ze bevrijding van ons vaderland. Wat de pro memorie opgenomen post schadevergoedingen wegens oorlogsschade aangaat, kan worden medegedeeld, dat een zeer ruwe schatting heeft geleerd, dat circa f 3 milliard zal zijn te betalen. Recente berekeningen leeren, dat bij het uitbreken van den oorlog er ongeveer even wicht bestond tussohen het bedrag der totale staatsschuld en de waarde van net Rijksbe- zit. Dit evenwicht is gedurende den "oorlog AANGIFTE DEENSCHE WAARDEPAPIEREN Bij de Deensche wet van 22 Juli 1945 is de aanmeldingsplicht voorgeschreven van alle waardepapieren, die op 23 Juli 1945 in De nemarken berustten en van alle op ge noemden datum buiten Denemarken berus tende Deensche effecten, die in Deensche valuta luiden of behalve in Deensche valuta in de Rijksmark, die op 30 Aug. '24 zijn geldigheid heeft verloren. De aanmelding kan geschieden bij het Deensche consulaat, dat het ingevulde formulier doorzendt aan „Danmarks Nationalbank" te Kopenhagen SURINAME EN DE GULDEN. De Staten namen Vrijdag de beg rooting van Suriname zonder amendementen aan. Gedurende de besprekingen besloten de Staten den gouverneur te vei-zoeken de Nederlandsche regeerinig mee te deel en, dat volgens de meening van de Staten de deva luatie ven den Sunnaaimsdhen gulden niet im het belang van Suriname zou zijn. Op de wenschelijkihieid van snelle politieke hervor mingen werd de nadruk gelegd, maar de economische basis van het welvaartsplan, dat door Nederland gefinaoceerd moet wor den, werd van hoofidizakelijk belang geacht. SPANJE WIL JOODSCHE KINDEREN HELPEN. Spanje heeft aangeboden 50.000 joodsche kinderen uit Duitschë, door den oorlog ver woeste gebieden tijdelijk te herbergen. Va lencia zal 2000 dezer kinderen herbergen. uiteraard verstoord. In hoeverre en tot welk bedrag de Rijkshezittingen thans beneden het bedrag der zichtbare staatsschuld blij ven, is dus op dit oogenblik niet te zeggen. De minister van Financian heeft echter maatregelen in voorbereiding en ten deele reeds in uitvoering welke ook in dit op zicht het vereischte inzicht zullen versohaf fen. VERWARRING. Tegenover het bedrag van f 722 millioen credieten, welke in het buitenland werden opgenomen voor aankoopen van allerlei aard en welke op 30 Juni nog een dispositieruimte van f 272 millioen lieten, staan nog vorde ringen en voorraden. Cijfers hierover zijn nog niet beschikbaar, doch het is zeker, dat de creditposten de overeenkomstige debet- posten zullen overtreffen. Vele consumptie goederen zijn immers met belangrijke ver liezen aan de bevolking geleverd, terwijl in de eerste maanden ook vaak meer op de noodzaak der aanschaffing, dan op de admi nistratieve verantwoording werd gelet. Bo vendien werden ontvangen gelden uit hoofde van de leveringen in kwestie meermalen met andere rijksmiddelen vermengd. Hoe' onge- wenscht de toegepaste wijze van financie ring ook moge zijn, zij was onder de gege ven omst andi gheden on ver mrj del ijk GOUDBEZIT. Tegenover de waarde van het nog restee- rende goudbezit ad f 1090 millioen, blijkt een uit de overneming van het goud ontstane schuld aan de Nederlandsche Bank van f 1337 millioen te staan. Het verschil ad ruim f 247 millioen vertegenwoordigt de waarde van het goud. dat gedurende den oorlog voor oorlogvoering en bestuur in Engeland werd verbruikt, tot gedeeltelijke dekking van het aldaar optredende exploitatietekort MILLIOENENDANS In welk een d.iso laten toestand ons land verkeert moge blijken uit onderstaande grepen uit de Mi 11 ioenennota Tekorten, in Nederland en in Londen op de dienstjaren 19401944 11 milMard Vlottende schuld van het Rijk otp 30 Jurui 1945 7% Geconsolideerde staatsschuld (30 Juni) 5.8 Schuld Grootboek Wederop bouw 1.5 Nog niiet ingeschreven oor logsschade 3 Vorderingen Ned. Bank op Duitschland 4.5 mill, mk Het bestuursapparaat kost aan salarissen, enz. (2e h. j. 1945) 452 mathoen Pensioenen, rente en aflos singen (id.) 393 Materieele beleidsuitgaven id2.149 Nadeelig saldo 2e h. j. 1945 1.812 Hoe men uit den put denkt te raken Naar lager rente en bevordering der welvaart Een andere groote groep van uitgaven op den gewonen dinest wordt gevormd door de ïeeningsschuldverplichting-en. Hierin schuilt ook de mogelijkheid van een toekomstige verlichting van het staatsbudget, waartoe de minister doelbewust aanstuurt op een lagen rentestand voor overheidsschuld, terwijl de aflossing der schuld, voor zoover niet door bijzondere heffingen ineens te bereiken, naar zijn meening, zich over een zeer lange periode zal dienen uit te strekken. KASMIDDELEN. Tegenover het tekort van deze autorisatie- begnooting vertoont de kasbegrooting een Bezuinigings-inspecteurs houden oogje in 't zeil De minister van Financiën heeft de in de Troonrede aangekondigde nota betreffende den toestand van 's rijks financiën bij de Tweede Kamer ingediend. Deze mülioenen- nota dient ter inleiding van de ontwerp-be- grooting voor het tweede halfjaar 1945. waar van de stukken binnenkort zullen worden aangeboden. Deze „oefen-begrooting" wordt als een hulpmiddel beschouwd om de administratie weer geleidelijk aan in beproefde comptabele banen te leiden. Daar de normale en grond wettelijk voorgeschreven behandeling niet wel mogelijk is, legt de minister haar alleen ter informatie aan de Staten-Generaal voor. Bij afzonderlijk wetsvoorstel verzoekt de minister de noodzakelijke machtiging om deze begrooting tezamen met die voor het eerste halfjaar 1945 en de nog noodzakelijke suppletoire begrootingen voor 1945 en vroe gere dienstjaren alsmede de daar op aan sluitende middelenwetten vast te stellen. BELASTINGEN Voorts worden in de nota eenige belang rijke plannen aangekondigd. 1; Op het gebied der belastingheffing zijn maatregelen van drieerlei aard te verwachten. a. Speciale heffingen, welke zullen worden gebezigd voor de dekking der uitgaven we gens geleden oorlogsschade en voor de ver mindering der staatsschuld. De eerste en be langrijkste dezer heffingen, de vermogens- aanwasbelasting, is in ontwerp gereed en is in studie bij de belasting-adviescommissie. De voorbereiding van een heffing ineens is ter hand genomen b. Afschaffing van de vennootschapsbe lasting en van de vermogensbelasting op op lichamen en vervanging door resp. een minder drukkende overwinstbelasting en een z.g. winstgerechtigde-belasting als voorhef fing op de inkomstenbelasting. Doel deze belastingherziening is de belemmeringen, voor een ontplooiing van een gezonde onder nemersactiviteit weg te nemen en Nederland aantrekkelijker te maken voor de vestiging van nieuwe ondernemingen, hetgeen op den duur tot een stijging van het nationale in komen en van de belastingopbrengsten zal leiden. c. Herziening van de algemeene omzetbe lasting, gepaard gaande met een verminde ring of vrijstelling van deze heffing op noodzakelijke levensbehoeften, invoering van een weeldebelasting, verhooging van de successierechten en van de schenkings rechten. 2. Het streven zal er op gericht zijn de uitgaven uit den gewonen dienst te dekken uit belastingen en voor den buitengewonen dienst te putten uit binnenlandsche bespa ringen en buitenlandsche leeningen. Voor de uitgaven op den buitengewonen dienst staat Ambtenaren-apparaat1 kind met waterhoofd De stijging dier uubgaiveo is voor een vrij aanzienlijk deel te wijten aan de personeels uitgaven, dlie (met inbegrip van de wacht gelden. en pensioenen*) in het gebeele jaar 1939 f 274 millioen bedroegen en voor het tweede halfjaar 1945 f 345.5 millioen. Welis waar zijn de loonen en salarissen in over heidsdienst sedert 1939 met ongeveer 25 pet. gestegen en komt een belangrijk deel der nieuwe uitgaven voor rekening van de mi nisteries van Oorlog en Marine, doch ander zijds is de stijging ook een gevolg van de sterk.toegenomen overheidsbemoeiing en van het vaak inefficent functionneeren van het bes t u ursa ppa raa t Dit bestuursapparaat was op het moment der bevrijding reedis sterk in omvang toege nomen en wel voornamelijk door de volgende oorzaken: 1. De noodzakelijke vervanging van gede porteerden en ondergedokeneia; 2. de mogelijkheid, aan velen door goed willende chefs gegeven, om door een rijks betrekking zich voor deportatie of dergelijke maatregelen te vrijwaren; 3. het feit, dat men, voorgevende Duitsohe opdrachten niet te kunnen uitvoeren met het bestaande personeel, door de Duitsohe in stanties gedwongen werd meer personeel in dienst te nemen, welk personeel men, na af loop van de taak, uit overwegingen sub 2 genoemd, heeft aangehouden: 4. het vervullen van tijdelijk noodige ta ken, na welker afloop het nieuw aangeno men personeel niet werd ontslagen; 5. het vervullen van blijvende taken bij nieuwe takken van staatsdienst, tea deele overgenomen van de gemeenten; 6. het vervullen van taken, ontstaan door den normalen gnoei van bestaande takken van staatsdienst. Een en ander deed een overmaat van per soneel ontstaan, waarbij de daling van de prestatie per hoofd echter toch den schijn kon wekken alsof ieder nuttig werk ver richtte. Bij het optreden vata dit kabinet vond het, behalve de erfenis op personeelsgebied, die de bezetter had achtergelaten, een omvang rijk apparaat door het Militair Gezag in het leven geroepen ter vervulling van een aan vullende bestuurstaak en van allerlei opspo ringsdiensten. Ook hierin school veel in efficiëntie. De taken, waarmede dit apparaat was belast, waren aanvankelijk echter vol ledig onmisbaar. Eerst in den loop van het 2e halfjaar kon met de liquidatie, resp. over dracht daarvan aan de normale civiele, resp. militaire instanties een aanvang worden ge maakt. Ten slotte heeft de huidige regeering ten behoeve van de tenuitvoerlegging van haar program zich in vele gevallen genoodzaakt gezien om nieuw personeel in denst te stellen. De beoogde srnelle liquidatie van alle over tollige en de reorganisatie van alle onmisbare personeelformaties zal zioh zeker in de komende begrootingen weerspiegelen. WIL DE RIJKSGEBOUWENDIENST NIET BETALEN? Mevr. de V r i es-B ruins heeft aan mi nister Ringers de vraag gesteld of de Rijks gebouwendienst weigert huur te betalen voor gebouwen, voor zoover de voor 5 Mei 1945 vervallen huur nog niet was betaald en of hij bereid is een normalen gang van zaken bij deze huurovereenkomsten te be vorderen* de minister, het systeem van meerjarige be grootingen voor. De opstelling daarvan zal in nauw overleg moeten geschieden met den dienst van het nationale plan, welke de re geering voornemens is in het leven te roepen. 3. De Staatsbegrooting zal in het kader moeten worden geplaatst van een te ontwer pen nationaal budget, dat de raming bevat van het te verwachten volksinkomen, zijn bronnen en zijn besteding. Aldus zal er naar gestreefd worden om ook budgetair de zienswijze tot uitdrukking te brengen, dat de publieke financiën niet als een op zichzelf staande grootheid, maar als een integreerend bestanddeel van de volkshuishouding dienen te worden beschouwd. overschot, dat nog aanmerkelijk hooger be looft te worden dan de raming. Dit overschot is te danken aan twee omstandigheden, nl. den verkoop tegen practisch contante betaling van op crediet gekochte goederen en voorts de omvangrijke stortingen bij de Rijkspost spaarbank en den Postchèque- en Girodienst. De laatste omstandigheid vormt op dit oogen blik een krachtigen deflationistischen tegen stroom, welke de inflationistische werking van het budgetaire deficit in belangrijke mate opheft. Budgetair gezien is dit geen blijvende omstandigheid. Integendeel op korten termijn dient de regeering er mede rekening te houden, dat het opnemen van buitenlandsche credieten zal verminderen en dat zelfs met de aflossing daarvan een begin dient te wor den gemaakt. Dan zal de tegenpost van deze uitgaven op de ontvangsten sterk vermin deren. Maar voor het oogenblik krijgen we er lucht door en gelegenheid om arde op zaken te stellen. ACTIEVE FINANCIEELE POLITIEK. De regeering wenscht een actieve finan- cieele politiek te voeren ten einde den weder opbouw van ons zoo zwaar getroffen land, binnen de technisch daaraan gestelde gren zen, zooveel mogelijk te stimuleeren. Daartoe zal vooreerst de fiscale politiek dienstbaar worden gemaakt. Maar ook in haar beleid op het stuk der overheidsuitgaven zal zij de op voering van het nationaal inkomen zich voor oogen stellen. Deze opvoering maakt het mogelijk een belangrijk deel van dat inkomen als besparingen te reserveer en, welke zullen moeten worden gebezigd ter aanvulling van het aanvankelijk nog bestaand budgetaire deficit. De geleidelijke toeneming van het nationaal inkomen en de daarmede gepaard gaande stijging van de fiscale inkomsten eenerzijds, de in de toekomst verminderde noodzaak de overheidsuitgaven als stimulans voor de be drijvigheid te bezigen anderzijds, stellen een verdwijnen van het deficit in het verschiet. Dan zal ook de budgetaire saneering be reikt zijn. BEZUINIGINGS-INSPECTEURS 4. Om .een zoo efficient mogelijke beste ding der overheidsgelden te waarborgen, worden thesaurie-inspecteurs opgeleid, die aan de verschillende ministeries zullen wor den gedetacheerd en den minister van finan ciën van voorlichting zullen dienen. Voor alle organen, die naar verwachting binnen vijf jaren kunnen verdwijnen of belangrijk kunnen worden ingekrompen, zal een liqui datieschema worden opgesteld. Met het oog op de sterk gestegen personeelsuitgaven, is ook een op de hoogste efficiëntie gerichte reorganisatie van alle personeelformaties ter hand genomen. 5. Met inspanning van alle krachten zal worden gepoogd het begrootingstekort bin nen verantwoorde grenzen terug te bren gen, voordat een einde zal zijn gekomen aan de deflationistische tegenstrooming, welke op het oogenblik de inflationistische werking van het begrootingstekort in belangrijke mate opheft. Deze deflationistische tegen- strooming is een gevolg van den verkoop tegen practisch contante betaling van goede ren welke in het buitenland op crediet wor den gekocht. 6. Als onderdeel van de noodzakelijke reor ganisatie der rijksadministratie is de voor bereiding van een centrale vermogensrech telijke boekhouding voor het rijk met credi teuren- en debiteurenadministratie ter hand genomen. Dit jaar een jaar vol verwarring En van de eerste Helft van 1945 weten we nog niets Tenslotte blijkt de situatie op 30 Juni 1MB uit de kasbegrooting voor het tweede half jaar 1945, welke wel moet worden onder scheiden van de nog te behandelen auto- risat.ie-begrooting over die periode. De kas begrooting houdt slechts rekening met de werkelijke betalingen en ontvangsten en ver. meldt daarom b.v. alleen-de uitgaven voor zoover deze ook naar alle waarschijnlijkheid in feite zullen plaats vinden zij het ook dat deze uitgaven veelal hun oorsprong vin den in verplichtingen in vroegere dienst jaren aangegaan. Op deze kasbegrooting staat tegenover een totaal aan uitgaven van f 2994 millioen een totaal aan ontvangsten van f 3038 millioen. De uitgaven voor het tweede halfjaar 1*945 kunnen als volgt worden verdeeld: Kosten van het bestuursapparaat; In millioenen Salarissen, loonen en materieele uit gaven f 152 Vaste en onveranderlijke lasten: Subsidies, pensioenen, rente en af lossingen - 393 Uitgaven ingevolge beleidsmaatregelen: Uitrusting leger en vloot, wederop bouw, steun aan oorlogsslachtoffers, sociale maatregelen als wachtgeld regeling, buitenlandsche aankoopen voor handel, industrie, landbouw, scheepvaart enz- 2.149 f 2.994 Onder de beleidsuitgaven komen voor als voornaamste posten (in zeer ruwe cijfers: In millioenen Betalingen voor geallieerden f 50 Afwikkeling mil. gezag, interneerings- kampen enz- 50 Uitgaven voor uitrusting van het leger - 150 Uitgaven voor uitrusting en oefening der marine- 25 Uitgaven voor wederopbouw enz- 144 Uitgaven voor aankoopen handel en nijverheid - 258 Uitgaven voor landbouw, landbouw crisisfonds - 491 Uitgaven voor scheepvaart - 139 Uitgaven voor sociale zaken (wacht geldregeling enz.) - 166 Uitgaven voor steun -oorlogsslacht offers enz11® Uitgaven voor verkeer en energie.- 109 De ontvangsten ad f 3038 millioen vloeien hoofdzakelijk voort uit belastingontvangsten ad f 1147 millioen, toeneming van saldi van spaarders bij Rijkspostspaarbank en van re keninghouders bij den postcheque- en giro dienst ad f 700 millioen en de opbrengst van buitenlandsche leeningen ad f 600 millioen. Wel is er een groote achterstand in oplegging en invordering der directe belastingen, maar deze wordt gecompenseerd door de verplichte en vrijwillige zekerheidsstellingen. Deze za- kerheidsstellingen beloopen echter veel hoo- gere bedragen dan de achterstallige belastin gen alleen, hétgeen ook de bedoeling was De ontvangst der directe belastingen kon ln het licht der ervaringscijfers op f 755 mil lioen worden geschat e n het bedrag der daar boven uitgaande zekerheidsstellingen op f 200 millioen. De f 600 millioen uit buitenlandsche lee ningen is verkregen door aan te nemen, dat nog beschikbare dispositieruimte zou worden verbruikt en dat daarboven nog een bedrag van circa f 330 millioen aan buitenlandsche credieten zou worden opgenomen. Voorts werden als geraamde ontvangsten ln de kasbegrooting opgenomen: In millioenen Ontvangsten landbouwcrisisfonds f 100 Qntvangsten rijksbureau* 812 Pensioenbijdragen rijk en gemeenten.. - 124 Diverse andere ontvangsten - 34 tezamen uitmakende het bedrag van f 470 millioen. De ontvangsten uit hoofde van intergeal- lieerde scheepsexploitatie zijn buiten be schouwing gelaten wegens gemis aan ge gevens. AUTORISATIE-BEGROOTING 2e HALFJAAR 1945 Het feit, dat het eerste halfjaar 1945 ten tijde der volledige bevrijding reeds voor een aanzie#lijk deel was verstreken, alsmede de groote verwarring in die dagen leidden er toe, dat voor het eerste halfjaar 1945 geen begrooting werd vastgesteld, doch dat de ministeries voorshands de helft der credie ten van de begrooting 1944 als budgetairen maatstaf moesten aannemen. Voor het tweede halfjaar 1945 is nu wel een autorisatiebegrooting opgemaakt. De splitsing in gewonen- en kapitaaldienst is vervangen door een scheiding in gewonen en buitengewonen dienst. De grondslag voor deze nieuwe scheiding is de mededeeling in de regeeringsverklarmg. volgens welke op den buitengewonen dienst zouden komen de uitgaven van de oorlogvoering, de nood hulp en de steun bij den herbouw en het op gang brengen van bedrijven. Het komt wen- sehelijk voor, daaraan toe te voegen de kosten van voorzieningen in afwachting en ten behoeve van de wederinschakeling van arbeiders in het productieproces, alsmede de kosten van de overheidsbemoeiingen met distributie en prijsregeling en ten slotte, de uitgaven, die van ouds op de kapitaalreke ning worden geplaatst. De gemaakte splitsing is nog niet defini tief, met name t.a.v. de sociale en econo mische voorzieningen (waarvan een gedeel te op den gewonen dienst behoort te druk ken) en zal met het oog op volgende be grootingen nog nader worden uitgewerkt. Deze begrooting vertoont het volgend® beeld: Titel A. Gewone dienst. Uitgaven ciroa f1142 millioen Middelen circa - 549 millioen Nadeelig 9aldo ciroa f 593 millioen Titel B. Buitengewone dienst. Uitgaven ciroa f4309 millioen, Middelen circa - 90 millioen Nadeelig saldo circa f 1219 millioen Totaal nadeelig saldo f 1812 millioen. De uitgaven, middelen en saldi van den gewonen dienst zijn als volgt over de hoofd stukken verdeeld: (Zie vervolg pag. IV). LOONEN IN DE SUIKERVERWERKENDS INDUSTRIE Het college van rijksbemiddelaars heeft weekloonen vastgesteld voor de suikerver werkende industrie. Deze loonen bedragen in gemeenteklasse 1 f 41.f 37.en f 34; in gemeenteklasse 2f 39.f 35 en f 32. en in gemeenteklasse 3: f33.f34.en f 31.voor volwaardige mannelijke arbei ders. Ten aanzien van de loonen voor het vrouwelijk personeel zal nog eer aanvullen de regeling verschijnen. Vorts is bepaald, dat overuren zullen wor den betaald met een toeslag van 25 pet op het uurloon, behalve wanneer deze op Zon dag vallen, in welk geval 50 pet toeslag wordt gegeven. Over het algemeen kan iedere werknemer aanspraak maken op zes dagen vacantie per jaar met behoud van loon. Omtrent dit laatste punt echter, alsmede over de gemeenteklasse-indeeiing zullen nog nadere besprekingen worden gevoerd. Deze regeling wordt geacht in werking te zijn getreden in de werkweek, waarin lf November 1945 valt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1945 | | pagina 3