iiik Jhettnr* gntettp (STmimnt sa»
Van Mook's uitstel een laatste poging
LDis* TJ
EEN SOCIALE IDAG
U serie: 1 April 1920—15 October 1941
DONDERDAG IS DECEMBER 1945
2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 18#
Abonnementsprijzen 0 v ^*0 0} Bureaux Redactie en
verh. m. adm.kosten)
Hoofdredacteur:
Redactie-1* DIEMEE Christelijk-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken H$tflttluasÜclj is aljcbleueot
6. van' der ros myn bert in teyfenspMt*
Request van een aantal
Europeanen
Het uitstel van het vertrek, van dr. van
Mook wordt, volgens Reuter, door welinge
lichte kringen in Batavid in verband gebracht
met een nieuwen politieken stap bij de In-
•heemschen. De mogelijkheid, dat de Neder
landers nog een laatste poging zullen doen
DAT, naar de Britsdhe ambassadeur in Ne-
derland in het weekblad „Liberator" mee
deelt, de verjaardag van den Engelschen
koning gewoonlijk niet op 14 Dec. wordt ge
vierd, maar in Juni, daar de Junizon beter
geschikt is voor de militaire parade dan de
Decembermist.
DAT de N.V. HolOandsche Kunstzijde In
dustrie te Breda op 19 Juli 1946 25 jaar zal
bestaan.
DAT de Statenkieskring Emmen van de
Ohr. Hist. Unie heeft aangedrongen op be
strijding van de weer toenemende werkloos
heid in Drente, waar reeds 4500 personen
Bfceun halen.
DAT bij de N.Z.H.T.M., die als gevolg van
een fusie binnenkort zal veranderen in
„Noord-Zuid Hollands che Vervoermaat
schappij", een verbeterde loonregeling is ont
worpen, welke men per 10 Jan. a.s. wil in
voeren.
DAT tot president van de Arr. Rechtbank
te A'dam is benoemd mr. C. W. Th one en tot
Vice-president mr. P. F. Swagerman.
DAT de C.C.D. bij een slager te Voorburg
46 kg. rund- en 2 kg. sdhapenvleesch en een
stierkalf heeft in beslag genomen en bij een
slager in Apeldoorn een oompleten veestapel
van 38 stuks.
DAT binnenkort een volledige Ned. speel
film zal worden vertoond en wel „Ten hoogste
negen jaren", waarvoor Alfred Mazure het
scenario en Jan Mul de muziek schreef.
DAT het amusementsorkest ,,De Ramblers"
vergunning heeft gekregen na 1 Janj a.s.
Weer op te treden.
het steunen van de Indische onafhankelijk
heidsbeweging
EEN REQUEST VAN EUROPEANEN
TE PALEMBANG.
Europeesche ingezetenen van Palerrubang,
w.o. vele vrouwen-, kinderen en zieken, heb
ben een request gericht tot den- luit.-gou
verneur-generaal van Mook, waarin zij er
op wijzen, dat zij in voortdurend ernstig
DAT de regeering tracht in het hopelooze
tekort aan kunstledematen te voorzien, zoo
wel door opvoering van eigen productie als
door invoer.
DAT de hoofdmachinist van de voormalige
„Koningin Emma", W. v. d. Zwan, die aan
vrijwel alle Britsche invasies heeft deel
genomen en de rang luit. ter zee le klasse
ontving, door den Engelschen Koning is on
derscheiden met het „Distinguished Service
Cross".
DAT het Britsche ministerie van Voor
lichting in samenwerking met den R.V.D.
een korte documentaire film, getiteld „Het
laatste schot", heeft vervaardigd over Neder
land in de eerste dagen na de bevrijding,
DAT gisteren de bevolking van Ede in de
Ned. Herv. en R.K. Kerk en op den Paasch-
berg haar 41 slachtoffers van het verzet
heeft herdacht.
DAT de „Vergeten Groep", de vereeniging
van militairen, die in 1940 vochten doch
weigerden in Duitsche krijgsgevangenschap
te gaan, thans haar landelijk secretariaat
heeft gevestigd in de Justus van Schoon-
hovenstraat 2 te Delft.
DAT alle verkeer met rij- en motorvoer
tuigen door de Wieringermeer is verboden.
DAT op het bureau Buitenl. Zakenreizen
van het dep. van Handel en Nijverheid weke
lijks 500 aanvragen binnenkomen, die veelal
op België betrekking hebben.
DAT de Haagsche advocaat mr dr Völlmar,
na 6V2 maand gezeten te hebben, weer op
vrije voeten is gesteld, daar hij geen lid is
geweest van de N.S.B. en voor het lidmaat
schap van het Rechtsfront al spoedig uit
eiigen beweging had bedankt.
DAT de bekende cineast Willy Mullens
Van Genechten pleegde
zelfmoord
In zijn cel te Scheveningen.
Naar ons ter oore komt, heeft hedennacht
mr R. van Genechten, oud-procureur-gene
raal van het Haagsche Gerechtshof en oud-
commissaris der prov. Z.-Holland, zich in
zijn cel te Scheveningen door ophanging
van het leven beroofd.
Zooals bekend was Van Genechten door
het Haagsch Bijzondere Gerechtshof ter dood
veroordeeld, waarvan hij in cassatie was
gekomen. Voor de behandeling van dit cas
satieberoep was door den Raad van Cassatie
24 Dec. a.s. vastgesteld. Blijkbaar heeft mr
v. Genechten niet veel vertrouwen in zijn
cassatie gehad en is hij als eigen rechter
opgetreden.
NOOD-UNIVERSITEITEN TE BATAVIA*.
EN BANDOENG.
Naar A.N.P.-Aneta meldt, zullen twee
nood-universiteiten, respect., te Batavia en
Bandoeng, worden geopend, de eerste voor
de studie in de medicijnen, rechten en let
terkunde, de tweede voor de studie in de
techniek en de landbouw.
Indië-vliegtuig in Batavia
aangekomen
Veenendaal in Napels verwacht.
Het Indië-vliegtuig NI. 304, gezagvoerder
van Veenendaal, inkomend, 12 Dec. uit Cairo
vertrokken. Vermoedelijke aankomst in
Napels om 1-7 uur Amsterd. tijd. De NI. 302,
gezagvoerder Blugman, 11 Dec. in Batavia
aangekomen.
Met ingang van 18 December zal voorloopig
eiken Dinsdag. Donderdag en Zaterdag een
vliegtuig van Schiphol naar Batavia vertrek
ken. Tot nader order kan slechts post mee
gegeven worden voor Italië, Egypte, Rritsch-
Indië en Ned.-Indië.
TOESTAND GENERAAL PATTON
BEVREDIGEND.
De toestand van den verongelukt-en gene
raal Pattern is bevredigend.
Vereen. Naties treffen elkaar
10 Jan. in Londen
Niet op 7, zooafcs eerst vastgesteld-, maar
op 10 Jaruuari koon-en de Ver. Volkeren in
vergadering bijeen te Looiden.
Bonnen voor de komende
periode
Fot en. met 22 December zijn de volgende
x>nnen aangewezen:
BONKAARTEN KA. KB, KC 513:
354 210 gram ontbijtkoek.
355 250 gram grutterswaren.
356 250 gram peulvruchten.
357 250 gram jam, stroop e.d.
358 200 gram zout.
359 100 gram vermicelli, pud
dingpoeder enz.
360 100 gram gedroogde zuid
vruchten
361 160 gram vleesch.
362 2 kg aardappelen.
363 1 kg aardappelen.
364 250 gram waschpceder.
A35 U/2 L. melk
B35, C35 3 L. melk.
B36 1 leg aardappelen.
BONKAARTEN KD, KE 513:
449 210 gram ontbijtkoek.
150 250 gram grutterswaren.
451 250 gram .stroop, jam, enz.
452 200 gram zout.
453 100 gram vermicelli, pud
dingpoeder enz.
454 100 gram gedroogde zuid
vruchten.
455 5 L. melk.
456 150 gram vleesch.
457 1 kg aardappelen.
458 250 -gram waschpoeder.
TABAKSKAARTEN, ENZ.:
T 04 2 rantsoenen tabaksartike.
len (geen importsigaret
ten).
V 04 100 gram chocolade of sui
kerwerk.
X 04 100 gram chocolade of sui
kerwerk.
V
door de betrokken zuiveringscie voor 4 mnd.
is uitgesloten;
DAT de rechtbank te Almelo 2 jaar heeft
geëischt tegen den N.S.B.-Burgemeester van
Hilversum en Tubbergen, Jhr. von Bönning-
hausen, wegens valschheid in geschrifte ten
nadeele van een tante.
DAT het Departement van Financiën geen
kans ziet te antwoorden op de 50.000 daar
binnengekomen brieven, over de geldsanee-
ring, zoodat dit aantal zoo min mogelijk moet
worden uitgebreid.
DAT de vereeniging „Pro Juventute" haar
jaarvergadering te Amsterdam heeft behou
den, waren jhr mr J. F. Lewe van Nijen-
stein tot voorzitter werd herkozen.
DAT bij het echtpaar de Nijs-Jansen, dat
nog geen 23 jaar is getrouwd, het 20ste kind
is geboren, hetwelk slecht 2 pond en 50 gram
weegt.
DAT in Groningen binnenkort 22 banket
bakkers zullen terechtstaan wegens prijsop
drijving van banketletters.
DAT de uit het kamp Vught ontsnapte
Ma-rinus van Eekeren in Bergen op Zoom
weer is aangehouden.
DAT Maandagavond brand ontstond aan
boord van de „Elizabeth Rotterdam," welk
schip met bruinkool gel-aden in de haven
van Bergen op Zoom lag.
DAT op 15 en 16 Dec. in Amsterdam het
eerste na-oorlogsche congres van de A.JC.
wordt gehouden.
DAT de Alg. Vereen, van Ned Reserve
officieren voor Nederland-Zuid, allen reserve
officieren in dit deel van het land verziekt
zich te melden aan het idres „Hotel Cen
traal", Markt 17, Den Bosch.
Voor de Nederlandsche dagbladen is het
heden een hoogtijdag. Zij mogen met acht
bladzijden uitkomen, een ongekende weelde
in de distributie-periode. Natuurlijk bestaat
daarvoor een bijzondere reden. De nota
omtrent het regeeringsbeleid is aan de Staten-
Generaal aangeboden door het kabinet en
volgens democratische zede kon de burgerij
er via de pers kennis van nemen. Daarom
is de omvang van het dagblad voor één keer
•verdubbeld. Wij zijn er van verzekerd, dat
de nota, welke een -groot getal onderwerpen
aanroert, de volle belangstelling der lezers zal
hebben. Natuurlijk' rust ook op ons de taak.
er aandacht aan te wijden, doch heden willen
wij eerst ruimte afstaan voor enkele mede-
deelingen over den gisteren te Utrecht ge
houden socialen dag van het Christelijk
Nationaal Vakverbond. Zelfs met het oog op
deze nota kan gezegd worden, dat het C.N.V.
gelukkig was met het kiezen van onder
werpen.
De heer Stapelkamp herinnerde er in zijn
openingswoord aan, dat het C.N.V. na zijn
herrijzing voortgaat, urgente, principieele en
pra-ctische vraagstukken aan de orde te
stellen. Dè lijn der historie wordt door dezen
scholings- en ontwikkelingsarbeid gevolgd.
De inleiders krijgen daarbij de gelegenheid,
volkomen hun eigen meening weer te geven,
al komt dan ook verschil van meening naar
voren. Dit royale standpunt, precies het
tegenovergestelde van eenzijdig, kan niet
anders dan den blik verruimen en de opvoe
ding gunstig beïnvloeden. De voorzitter
deelde mede, dat de oude grondslag ook in
het Nederland van vandaag en morgen on
verzwakt blijft gehandhaafd. Hieruit volgt,
diat niet alleen de klassenstrijd wordt ver
worpen, doch ook de leer van den volkomen
staat. Wij achten zoowel het een als het ander
in onzen tijd van groot belang. Politieke
•banden behoeven niet doorgeknipt te worden,
wijl ze er niet geweest zijn. Deze herinnering
was goed, nu op het terrein der politieke
groepeering over een aardverschuiving word*
gesproken. Wat den practischen opbouw be
treft, kon medegedeeld worden, dat op 1 Dec.
het ledental ruim 75 perc. bedroeg van dat
in het begin van den oorlog. De groote steden
ba-ren de grootste zorg. Daarnaast benauwt
het, dat enkele vrienden, zich beroepend op
uitspraken van geestelijke leiders, zich af
zonderen. Al wordt het tempo er door ver
traagd, dat komt wel terecht. De Christelijke
vakbeweging is er en zij blijft.
Alls sprekers refereerden de heeren dr. J.
Radder, thesaurier-generaal departement van
Financiën, en mr. D. A. A. van Rhijn, secre-
taris-generaal van het departement van So
ciale Zaken, waarlijk niet de eersten de bes
ten. Dr. Ridder schetste de beteekenis van de
gefldsaneering voor den wederopbouw van
het bedrijfsleven, geleerd-door de ondervin
dingen na den eersten wereldoorlog, toen na
de eerste opleving spoedig alom groote wer
keloosheid optrad en een ongekende crisis
over de wereld trok, zinnen thans alle lan
den op maatregelen, 0111 herhaling hiervan
te voorkomen. Armoede is ook nu te wach
ten, doch deze wil men niet afwen-telen op de
laagste standen. De huidiige armoede wordt
vergezeld van een teveel aan zwevend geld,
hetwelk weggewerkt moet worden om mo
reel, monetaire en fiscale redenen, ter voor
koming van inflatie, de nachtmerrie voor de
samenleving.
De thans in gang. gezette saneering kan ver
geleken worden -met een operatie ter verwij
dering van een kankergezwel. Geslaagd mag
de operatie pas heeten, wanneer het bedrijfs
leven weer op gezonde basis zijn taak ver
vult en het productieproces op gang komt
ter completeering van den tot een minimum
ingeschrompelden voorraad van artikelen.
In de discussie bleek, dat ons volk gezand
genoeg denkt, om de operatie te willen door
staan, in de hoop, dat -het doel bereikt \v- i\
vooropgesteld, dat de overheid bij het tref
fen der moodige maatregelen zelf voorop ga t.
Een dergelijke instemming vond de tweede
Spreker, dr. van Rhijn, niet bij de behan
deling v-a-n zijn onderwerp „Bedrijfsorgani
satie".
De heer van Rhijn is een oud vriend in den
kring der Christelijke vakbeweging en hij
kan dus een potje breken. Nu denkt deze
knappe sociaal-econoom over de bedrijfs
organisatie niet meer gelijk hij deed voor
den oorlog. Toen stond men algemeen bij ons
op het standpunt, dat bedrijfsorganisatie vn
onderen moest opkomen en niet van boven
moet worden opgelegd. De heer van Rh vin
verklaarde zich in zijn inleiding voorstander
te zijn van geleide economie, niet voor een
korte periode na den oorlog, gelijk wel nood
zakelijk zal m-oeten zijn, maar als een p*r-
manent stelsel. Royaal erkende hij uit Enge
land teruggekomen te zijn met een andere
opvatting, zijn min of meer totalitaire ziens
wij-ze werd in de gedachtenwisselin.g bestre
den door wie zich op historische basis stel
den, hetwelk niet zeggen wil dat men blind
wil gaan staan tegenover nieuwe feiten. De
persoonlijke vrijheid zag men in gevaar ko
men door het opdringen van een soort staats-
alimacht en het geschetste ideaal als utopie.
Het vraagstuk zelf zal onze aandacht blij
ven vragen. De overgelegde nota van de re
geering bemoeit zich immers ook met het
probleem der organisatie van het bedrijfs
leven.
Kerstrede der S.D.A.P. niet meer
op Kerstmis
Een besluit dat waardeering verdient.
De voorzitter van de S.D.A.P., de heer
Koos Vorrink, hoopt op 24 Dec. des avonds
van 9.45 tot 10 uur voor de microfoon van
„Herrij-zend Nederland" een Kerstrede uit te
spreken. In aansluiting hieraan kan nog
worden gewezen op het besluit van de
S.D.A.P. om Kerstbijeenkomsten naar den
Nieuwjaarsdag te verplaatsen en, evenals
dit voor vergaderingen besloten is, den Zon
dag en de Chr. feestdagen vrij te laten, ten
einde het kerkelijke volksdeel ook den toe
gang tot de S.D.A.P. te openen. Ongetwijfeld
zal het toetreden der zeven A'damsche predi
kanten hier mede dienstbaar aan zijn ge
weest.
BURGEMEESTERS.
Tot burgemeesters zijn benoemd: P. D. de
Wijk de Saussaye Briet en H. Jans, resp.
van De Wijk en Zuidwolde.
ZON en MAAN.
Morgen: Zon op 8.47 en onder 16.27;
Maan op 14.14 en onder 2.04.
19 Dec. Volle Maan; 26 Dec. Laatste Kwar
tier, 2 Jan. 1946 Nieuwe Maan en 9 Jan,
Eerste Kwartier,
Een kostbare lading: duizenden kisten
Australië naar Java gebracht.
een grooter bloedbad op Jtava te voorkomen
door voorstellen aan. die nationalisten met
betrekking tot den toekomstigen status van
indië binnen het Koninkrijk, wordt dan ook
in Batavia druk besproken. Of deze poging
aal gelukken is nog niet te zeggen. Het lijkt
wel erg onwaarschijnlijk, als we de houdiing
der nationalisten over het geheel genomen
nagaan. „Aangeaien Batavia iederen dag
meer en meer een nest wordt van de ge
allieerde en Nioa -hoofdk wa rti er enis het
raadzaam voor de „republiek" haar hoofd
kwartier te verplaatsen naar het centrum
van Java, teneinde in staat te kunnen zijn
haar taak ongehinderd te volbrengen", aldus
een ondergrondsohe radio-uitzending „De
abem van Vrij Indonesië". Dergelijke taal is
•weinig hoopgevend voor van Mook.
CONTRASTEN OP JAVA.
Java was gisternacht het tooneel van felle
contrasten. Bij Ambarawa in Midden-Java
waren toestellen van de R.A.F. in actie, die
een groot en brand Constateerden, terwijl 400
km westelijker mannen van het volksleger
een geallieerde goederentrein naar Bandoeng
escorteerden.
Een Britsche bron beschreef de mannen
van het Volksleger als „flinke politieoffi
cieren, die een goede militaire training heb
ben ondergaan en wien een grondige poli
tieken achtergrond is gegeven".
Teneinde de Britsche aanvoerwegen m
stand te houden, hebben Britsche troepen
alle spoorwegstations tusschen Tandjong
Perak en het gebied van Batavia overgeno
men, nadat de extremisten er een paar da
gen geleden in geslaagd waren, een aantal
leege spoorwagons van het station Tandjong
Perak te stelen. De gearresteerde gen-.majoor
Yamamota, de voormalige chef-staf van het
•I6e Jap. leger op Java, heeft verklaard, dat
hij in hoofdzaak verantwoordelijk is voor
Witboek over folteringen van
landgenooten?
Teneinde ze vast te leggen voor
het nageslacht.
Het Eerste Kamerlid van Rappard heeft
aan den voorzitter van den Raad van Minis
ters verzocht voor de historie een witboek te
laten samenstellen, waarin een nauwkeurige
beschrijving wordt gegeven van de marte
lingen, folteringen en mishandelingen, waar
aan sommigen door Duitschers en N.S.B-ers
hebben blootgestaan gedurende den bezet
tingstijd. Voorts vraagt hij daartoe een com
missie te benoemen, bestaande uit drie be
kwame juristen, die het reelat zal hebben ge
tuigen onder eede te hoor en.
medicamenten worden in allerijl uit
Levensgevaar veifoeeren en dat zij met af
zien. van een uitvoerige uiteenzetting van-
de situatie, slechts naar voren willen bren
gen, dat een verder voortduren van hun
verblijf aldaar, uit een oogpunt van menr
sehelijkheid omdraaiglij'k is, speciaal voor
vrouwen en kinderen.
LONDENSCHE INDRUKKEN.
Waarnemers te Londen zijn van meening,
dat de toestand op Java als hoopvoller mag
worden beschouwd. Men koestert hoop op
een eventueele overeenkomst tusschen de
Nederlanders en Sharir en men gelooft, dat
Sharir, wanneer hij bevrijd is van de bedrei
ging der extremisten, bereid zal zijn de Ned.
voorstellen voor autonomie voor Indië als
basis voor besprekingen te aanvaarden. Het
is voorwaar een hoopgevend geluid, dat men
in Londen laat hooren, maar tevens we
derom een poging om. toch vooral maar
zachtmoedig op te treden en alleen met ein
deloos redeneeren het pleit ie winnen.
Toast en Paaschbrood op den
bloembon
Doch niet meer op de bonnen voor biscuits
Het C.D.K. deelt mede, dat toast en Paasch-
brood (matzes) voortaan verkrijgbaar zijn op
de bloembonnen (gelijk gewicht). Op de voor
biscuits aangewezen bonnen is voortaan geen
toast of Paaschbrood meer verkrijgbaar. Ook
kan men bij de bakkers bloem koopen op
bloembonnen, dan wél paneermeel (gelijk
gewacht)
Jhr Tjarda v. Starkenborgh
ambassadeur in Parijs?
De mogelijkheid is niet uitgesloten.
(Van onzen Parlementsredacteur)
De N.R.Ct. wist te berichten, dat de oud
gouverneur-generaal van Ned. Indië be
noemd zou worden tot ambassadeur te
Parijs.
Bij informatie is ons gebleken, dat deze
mededeeling op zijn minst genomen als voor
barig is te beschouwen.
Parijs is vrij, de heer v. Starkenborgh
komt uit de diplomatie en hij zou te Parijs
dus op zijn plaats kunnen zijn. De bespre
kingen met den persoon in kwestie kunnen
dan ook zeer wel zijn geopend. Deze moet
dan zelf nog toestemmen en bovendien moet
de Fransclae Regeering nog haar instemming
(agrément) met de benoeming verklaren.
Daar kan nog wel eenigen tijd mee gemoeid
zijn.
