Jticuure geihsdjeGfrrarani
Onweerswolken drijven naar Sumatra
IDist TJ
IET
Ie eerie: 1 April 1920—15 October 1941
MAANDAG 3 DECEMBER 1945
Se Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 170
Abonnementsprijzen
ƒ0.26 per week
ƒ1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOGEWOERD 103
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
„StfrafmBtidf is pbebkuta
myn l;erl in leggenspoti*
Extremisten van Java zoeken
er contact
Volgens welingelichte kringen is het Ban-
tamdistrict op West-Java op het oogenb;ik
een broeinest van de Pemoedas, (leden van
de extremistische jeugdorganisatie). Zij heb
ben dit gebied practisch onder controle. Zij
schijnen ook de zeestraat te beheerschen.
Een aanzienlijk aantal hunner gaat geregeld
naar Sumatra, waar, zooals gemeld wordt,
Ned. gezag te herstellen, noch zullen de
Britsche troepen geheel Java bezetten of
.daar voor onbepaalden tijd blijven. De Britten
'zijn slechts van plan voor Nederland te doen,
wat dit land zelf niet kan wegens zijn op
offeringen in Europa, nl. zijn regeering jn
staat te stellen te onderhandelen, met ver
antwoordelijke Indonesische leiders en tot
een overeenkomst te geraken, die de wette
lijke Indonesische aspiraties naar een uit
eindelijk zelfbestuur zou bevredigen, zonder
daarbij het land te laten vervallen in onmid-
dellijken chaos en hondersnood", aldus ge-
Dr Van Mook tijdens een van de vele persconferenties, die echter nog zoo bitter
weinig resultaten mochten opleveren
de toestand nog altijd eenigszins gespannen is.
De Nederlandsche marine heeft in de laat
ste weken de activiteit van prauwen in de
wateren rond Java nagegaan, om te trachten
het smokkelen van goederen en legervoor-
raden te voorkomen.
Van reizigers wordt vernomen, dat de in
vloed van Java meer en meer op Sumatra
wordt gevoeld. Indien het den Pemoedas
niet verhinderd wordt op Sumatra te komen
en onrust te zaaien onder de Sumatranen,
zullen er meer moeilijkheden in het vooruit
zicht liggen.
Generaal Christison heeft in de laatste
dagen een bezoek aan Padang, Medan en
Palembang gebracht. Door zijn toedoen is
nauwer contact ontstaan tusschen de natio
nalistische leiders en de Nica.
In Medan heeft de „republikeinsche gou
verneur" van Sumatra, dr Hassan, evenals
de nationalistische leider Shafei te Padang,
verklaard, dat ze willen samenwerken met
de Britten en voorbereid zijn op informeele
besprekingen met de Nederlanders, teneinde
waaroorgen te krijgen voor het economische
leven van het land. Zij voegden hieraan toe,
dai zij den Nederlanders niet officieel kon
den ontmoeten, aangezien zij daartoe eerst
bevelen uit Java moesten krijgen. De bij
eenkomst werd bijgewoond door mr Spits,
een der Nederlandsche gouverneurs op
Sumatra. De Indonesische leiders spraken
hun groote vertrouwen in Sharir en zijn
collega's uit en hoopten, dat hij geheel
Indonesië tot zijn kant zou weten over te
halen. Zij zeiden, dat iedereen de vooroor-
logsche normale omstandigheden terug
wenschte onder een systeem van zelfbestuur,
met steun van de Nederlanders, voor zoover
zulks noodig was. Zij waren zich ervan be
wust. dat veel steun noodig is. Zij hopen,
dat alle Nederlandsche plantages en zaken
spoedig weer geopend zouden worden, omdat
hierdoor alleen de welvaart kon terugkeeren.
In welingelichte kringen op dit gebied acht
imen het van het grootste belang te voor
komen. dat een groot aantal onruststokers
naar Sumatra gaat om onrust en ongeregeld
heden te veroorzaken.
DE HOUDING DER ENGELSCHEN.
Bestaat bij de Engelschen aan de eene zijde
het verlangen om zich alleen te bepalen tot
h?t ontwapenen der Japanners in Indie en
het bevrijden der geïnterneerden, alsmede
zich niet in te laten met interne aangelegen
heden van bestuur, aan den anderen kant
willen zij zooveel mogelijk tegemoet komen
aan de Indische aspiraties naar een uiteinde
lijk zelfbestuur, te bereiken door een over
eenkomst tusschen Nederlanders en nationa
listen. Dit blijkt wel duidelijk uit hetgeen
een woordvoerder uit het geall. hoofdkwar
tier op Java Zaterdagavond in een verkla
ring voor de radio heeft gezegd. ,.De Britsche
troepen zijn niet van plan om oorlog te
voeren tegen het Indonesische volk om het
noemde woordvoerder. Tevens verklaarde hij
nog, dat het van wezenlijk belang is, dat orde
en rust gehandhaafd worden in dat deel van
Java, waaT de onderhandelingen tusschen
Nederlandsche en nationalistische leiders
voortgang vinden en waarheen de geïnter
neerden geëvacueerd worden.
SHARIR HEEFT NOG NIETS BIJ DE JEUGD
BEREIKT.
Vandaag zou Sharir een verklaring afleg
gen tegenover de Engelschen, waarin hij
zijn spijt over het vermoorden der veronge
lukte Engelsche vliegers te Bekasi zou be
tuigen en gewag maken van de pogingen om
de extremistische jeugd binnen de perken
te houden. Wat dit laatste betreft, heeft
Sharir reeds te kennen gegeven, dat bij
niet is opgeschoten. ,,De extremisten zijn bij
de ^bevolking gezien en het vereisoht groo-
ten moed en het is gevaarlijk raad te ge
ven, die strijdt met de gevoelens van het
volk." Onder de huidige omstandigheden zou.
volgens Sharir, een nieuwe ontmoeting met
Ned. afgevaardigden hoogstwaarschijnlijk
geen resultaat hebben.
LUCHTAANVALLEN OP BANDOENG.
Doelen in het gebied van Bandoeng zijn
gisteren aangevallen door Mosquito's, die
raketbommen uitwierpen en door Thunder
bolts, die met machinegeweren schoten. De
toestand te Bandoeng neemt een steeds drei
gender karakter aan en er wordt in toe
nemende mate melding gemaakt van geval
len van moord op Inheemsehen. Naar we uit
Batavia vernemen, woedt er in de platte
landsdistricten een hevige terreur, waar
tegen de Loeraks (dorpshoofden) machte
loos staan. Een door de extremisten ver
spreid gerucht is. dat in geval van een Ned.
„overwinning" dagelijks vijf Inheemsehen
tijdens de „Nederlandsche overwinningsfees
ten" zullen worden omgebracht. De artille
riestellingen bij Ambarawa zijn Zaterdag
voor de tweede maal met raketten en vlieg
tuigbommen succesvol gebombardeerd. In
Batavia en Semarang is het overigens vrij
rustig, terwijl de evacuatie te Ambarawa is
versneld. Talrijke liggende patiënten zijn
reeds te Batavia aangekomen en uit de
kampen bij Batavia zijn 20öü vrouwen en
kinderen door de R.A.^V naar Bandoeng ge
vlogen. In Batavia heeft de Britsche mili
taire pohtie den beruchten Japansohen
Gestapo-leider, P. Lau, gearresteerd.
HOE DE FASCIST MOSLEY ER
OVER DENKT.
Mosley, de leider der voormalige unie van
Britsche fascisten, heeft verklaard, dat zijn
inzichten nog steeds dezelfde zijn. „Indien
men mij daarvoor wil doodschieten, moet
men zijn gang maar gaan," aldus Mosley.
Animo om te werken blijft
bedenkelijk
Ten aanzien van den invloed van de geld-
saneering op de aanbieding van arbeids
krachten kan worden meegedeeld, dat zich
van 3 tot en met 16 October j.l. bij de Ge
westelijk Arbeidsbureaux 4023 mannen en 679
vrouwen hebben aangemeld.
Hoewel deze cijfers door verschillende om
standigheden geen volkomen exact beeld
van den invloed der saneering vermogen te
geven, kan er toch wel deze algemeene con
clusie uit worden getrokken, dat geen zeer
belangrijke aantallen mannen en vrouwen
als gevolg van de saneering zich in het
arbeidsproces hebben laten opnemen.
Voor de bouwvakken, waarbij de vraag
uit de geteisterde gebieden het aanbod uit
het geheele land verre overtrof, hebben zich
onder den invloed van de geldsaneerings-
maatregelen in bovengenoemde periode
slechts 401 mannen laten inschrijven. Wat de
vrouwen betreft was het aanbod 64 vrouwen
in de kleedingindustrie, 22 in de textiel
industrie. 248 in het huishouden en 214 on
geschoolden.
Stalin weldra naar Moskou terug?
Neemt Molotof een deel van zijn taak over?
Algemeen wordt verwacht, dat Stalin zeer
binnenkort naar 'Moskou zal terugkeeren. De
geruchten, dat Stalin een gedeelte van zijn
politieke werkzaamheden aan anderen zou
overdragen, blijven de ronde doen. Molotof
zou eventueel een belangrijk deel van Stalin's
taak overnemen.
Volgens een correspondent van de „Daily
Express" verwacht men, dat Stalin spoedig
aan Molotof den post van voorzitter van den
raad van volkscommissarissen zal overdra
gen. Hij voegde daaraan toe: „Men heeft mij
verteld, dat na zijn terugkeer in Moskou
Stalin eenigen tijd van zijn administratieve
bezigheden zal afnemen om réizen naar vele
deelen van het uitgestrekte Sowjet-gebied
te maken, ten einde „zich met eigen oogen
te overtuigen".
HONDERDDUIZEND BUITENL. VROUWEN
NAAR DE U.S.A.?
Een bij het Amerikaansche CongTes inge
diend wetsvoorstel beoogt de bespoediging
van de toelating van de ongeveer 100.000
vrouwen en kinderen van de Amerikaansche
soldaten, die in het buitenland in het huwe
lijk zijn getreden.
DUITS^H TRANSPORT WEER IN
DUITSCHE HANDEN.
Op 1 Februari zal het geheele Duitsche
transport weer in handen van Duitsche
autoriteiten worden gesteld, meldt de'Ame
rikaansche nieuwsdienst in Duitschland.
Spoorwegen, waterwegen, havens en kust
vaart zullen van dien dag af weer onder
burgerlijk bestuur komen. De haveninstalla
ties blijven echter onder militair bestuur.
Zoolang Nederland nog met kolen-
schaarschte worstelt, moeten we ons op
allerlei manleren zien te redden. Zoo
dacht ook deze Nederlandsche schoone er
over, die al sedert den zomer niet van
haar spinnewiel is weg te krijgen.
DAT het Liberty-schip, de „Patrick Henry",
morgen van Baltimore naar Rotterdam zal
vertrekken voor zijn eerste reis niet steen
kool, bestemd voor de Ned. regeering.
DAT Zaterdagavond uit Hoek van Holland
100 Ned. jongens vertrokken per s.s. „Prague"
voor een verblijf van twee maanden in
Schotland.
DAT de musicoloog W. van Beuningen uit
Vught, destijds correspondent van „De Waag"
en schrijver van pro-Duitsohè artikelen, door
het Bossche Tribunaal veroordeeld is- tot een
boete van f 100.000 en interneering van 10
maanden, met verbod tot uitoefening van zijn
beroep.
DAT dezer dagen het Bijz. Gerechtshof te
Arnhem is geïnstalleerd, waarbij de proc.-
generaai mr H. A. J. Reurner, zijn vreugde
uitsprak over het weer recht spreken uit
naam der Koningin.
DAT de Ned. Zionistenbond een telegram
heeft gezonden aan de Engelsche regeering
om onmiddellijk over te gaan tot de uitvoe
ring van de Palestijnsche politiek en een
immigratie van Joden op groote schaal toe
te staan.
DAT de Ned. Kamer van Koophandel voor
België en Luxemburg te Brussel een actie ter
Vereenvoudiging van de paspoort- en visum
formaliteiten voert, noodig voo; het verkeer
tusschen België en Nederland
DAT het vierde baltaljt stoottroepen van
Roermond via Ostende en Bngeland naér
Indië is vertrokken.
DAT tot wethouders van N ome ge zij ge
kozen W. Beukema, mr de B <.s,- mr ten Hage
en W. v. d. Wacht.
DAT mr L. M. C. de Vreese, thans direc
teur van Gemeentewerken te Venlo, in ge
lijke functie is benoemd te Nijmegen.
DAT de oonsul der Nederlanden te Bolivia,
de heer J. E. Priester, over aangelegenheden
betreffende Bolivia te spreken is in een
lokaal van het departement van Buitenl.
Zaken, Plein 23 te 's-Gravenhage op Woens
dag 12 Dec. van 10 tot 12 en van 14 tot 15 uur.
Een gramofoonplaat voor
Prinses Juliana
Dezer dagen werd aan Prinses Juliana
op het hoofdbestuur van het Ned. Roode
Kruis een gramofoonplaat aangeboden
namens de gemeente Voorschoten. Even
eens werd o.a. aan Prins Carel van Zwe
den een dergelijke plaat verzonden, met
een vertaling van den tekst in het
Zweedsch. Aan de eene zijde van de plaat
werd opgenomen een danklied voor het
Zweedsohe Roode Kruis, gezongen door
een 60-tal schoolkinderen; op den ande
ren kant werden 2 coupletten van het
Zweedsche volkslied en het Wilhelmus,
beide vertolkt door een groot koor, vast
gelegd.
DAT het weer mogelijk is van Curagao
naar Saba te telefoneeren, terwijl gouverneur
P Kasteel Zaterdag een radiotelefonischen
dienst tusschen Willemstad (N.W.-Indië) en
Porto Rico heeft geopend.
DAT het adres van de Maatschappij voor
ï.i Justriefinanciering N.V. gewijzigd is in
K-ieuterdiik 6 '9 Gravenhage, Tel. 183036.
DAT de Am-er kaansche klokkenexpert,
Price, deze week naar Europa zal vliegen
Aangezien de vrouw de nationaliteit van
den man volgt, placht een buitenlandsche
vrouw, die met een Nederlandschen man
trouwde, daardoor de Nederlandsche na
tionaliteit te verwerven. Deze, op nor
male tijden ingestelde bepaling, heeft door
den oorlog en zijn gevolgen, voor moei
lijke situaties geplaatst. De omstandigheid,
dat vele mannen langen tijd over de grenzen
hebben vertoefd, heeft het aantal huwelijken
met vreemde vrouwen sterk opgevoerd en
de naar aanleiding hiervan rijzende vragen
waren te dringender, aangezien de meeste
dezer vrouwen Duitsche vrouwen waren, die
nu door haar huwelijk met Nederlandsche
mannen de Nederlandsche nationaliteit ver
dierven. Het spreekt vanzelf, dat gezocht is
naar middelen om aan deze ongewenschte
toestanden paal en perk te stellen. Bevre
digende wettelijke bepalingen ontbraken.
Men heeft nu geruimen tijd genoegen ge
nomen met een spitsvondige regeling, welke
in geenen deele gelukkig was. Er bestaan
namelijk een besluit rechtsverkeer in oor
logstijd (dateerende uit 1940) 'en een besluit
vijandelijk vermogen 1944, welke besluiten
vermogenrechtelijke handelingen verbieden
met vijandelijke onderdanen zonder toe
stemming resp. van een beheersinstituut.
Ook een huwelijk heeft vermogensrechte
lijke kanten en nu werd een huwelijk nietig
geoordeeld, dat tot stand gekomen was bui
ten toestemming van deze commissie of van
dit beheersinstituut.
Deze oplossing mocht dan door de omstan
digheden ingegeven schijnen, zij kon onmo
gelijk voldoen en heeft aanleiding gegeven
tot meer aan een gerechtvaardigd protest.
Immers, hier werden bepalingen, welke
slechts in het leven waren geroepen om ver
mogensrechtelijke gedragingen te controlee
ren, gebezigd, om op huwelijkssluitingen,
controle uit te oefenen. Hier werden wette
lijke bepalingen gebruikt voor een doel,
waarvoor zij kennelijk niet waren gegeven.
En het huwelijk mocht dan gesloten zijn
met een Duitsche vrouw, als huwelijk is het
van te hooge waarde om na de sluiting te
worden nietig verklaard door een instantie
en op grond van bepalingen, welke beide
vermogensrechtelijk van karakter zijn.
Het heeft lang moeten duren, voordat de
regeering voor deze zoo principieele aan
gelegenheid een meer bevredigende regeling
heeft afgekondigd. Deze is nu zeer onlangs
in den vorm van een koninklijk besluit af
gekomen. Hierin wordt de rechtsgeldigheid
van het gesloten huwelijk gehandhaafd.
Maar de vrouw verwerft niet langer door
haar huwelijk automatisch hét Nederlander
schap. Ten aanzien van dit laatste punt d i.
de wenschelijkheid. of aan de vrouw het
Nederlanderschap zal worden toegekend, zal
geval voor geval moeten worden nagegaan.
De hiermede in het kort aangegeven rege
ling schijnt ons naar omstandigheden de
beste. Ten volle bevredigen kan zij ook
niet. Want vooTtaan kan binnen een huwelijk
de scheidslijn van twee nationaliteiten loopen.
De man heeft dan de eene nationaliteit, de
vrouw dan de andere. Maar niet langer wordt
op grond van de raatiohaliteitenkwestie het
huwelijk nietig verklaard. En dat lijkt ons
juist. Nationaliteit heeft met' het wezen van
het huwelijk niet veel te maken. En mag
dus geen oorzaak van nietigheid zijn.
Principieel gesteld: huwelijk en lidmaat
schap van eenzelfde volksverband (natio
naliteit) behoeven niet samen te gaan. De
nationaliteit komt voort uit een geheel
ander verband van samenleving. Natie en
huwelijk zijn verbanden van uiteenloopend
karakter, niet ieder eigen wetten. Laat men
nu het huwelijk vallen onder het oordeel van
een overhaast toegekende nationaliteit, dan
miskent men het verschil in karakter tus
schen den band van het huwelijk en den
band van het Nederlanderschap en verflauwt
men de grenzen tusschen tweeërlei levens
gebied. Voor wie de souvereiniteit in eigen
kring, ook op elk onderscheiden levenster
rein, waarde heeft, is dit alles helder als
glas. En het verheugt ons, dat de thans ge
troffen regeling geen huwelijksbanden meer
slaakt op grond van geheel buiten dit insti
tuut liggende motieven.
om behulpzaam te zijn bij het identificeeren
van de door de Nazi's gestolen kerkklokken,
waarvoor hij ook Nederland zal bezoeken.
DAT de tot dusverre geldende prijs voor
schriften voor den handel in riet van kracht
blijven, terwijl eigenaren van perceelen riet
voortaan vrij zijn in de keuze der koopers,
mits deze ged. 1936 t/m 1941 riet hebben
gekocht of perceelen riet in pacht gehad.
DAT in FebruariMaart 1946 in de Nieuwe
Kerk te A'dam een nationale tentoonstelling
van het verzet wordt gehouden, georganiseerd
door de Groote Adviescommissie der ille
galiteit.
DAT degenen, die inlichtingen kunnen
verschaffen omtrent den juisten naarq en
het adres van den illegalen werker „Bernard
Ruys" uit Gouda, verzocht worden zich in
verbinding te stellen met den Nat. Documen
tatiedienst der illegaliteit, Burg. Meineszlaan
110, Rotterdam, Tel. 36176.
DAT Zaterdag 15 Dec. in instituut Schoe-
vers, Surinamestraat 25, 's-Gravenhage, om
14 uur een reünie zal worden gehouden van
die vrouwelijke ex-politieke gevangenen, die
op 6 Sept. 1944 uit Vught naar Ravensbruck
(Did) werden overgebracht of daar al gevan
gen zaten.
DAT vorige week in de haven van Delfzijl
voor de eerste maal na de bevrijding sche
pen met hout zijn gearriveerd en wel het
Noorsche s.s. „Fince" met 720 M3 gezaagd
hout en het s.s „Oosterbeek" met een ladipg
balken.
DAT de Groningsche tuchtrechter voor de
prijzen twee kappers, die voor permanent
wave f25 en f 17.50 vroegen, heeft veroor
deeld tot resp f 2500 en f1sno v»-
D t e Bilt met 1 Jonuari wee de ge
bruikelijke weerkaartjes gaat uitgeven.
't Gat bii fort Rammekens
geblokkeerd
Laatste stadium in droogmaking"
van Walcheren.
Zaterdagmorgen om 10 uur. bij de kente
ring van het getij, is het gat bii fort Ramme
kens geblokkeerd. Voor de blokkeering werd
gebruik gemaakt van Phoenix-caissons, van.
62 meter lengte, 12 meter breedte en 13 nieter
hoogte, zooals die te Westkapelle worden ge
bruikt als golfbreker.
Indien de weersomstandigheden medewer
ken, zal met het dichten wellicht nog eeri
week gemoeid zijn. Hiermede nadert de
definitieve afsluiting van Walcheren van de
zee haar voltooiing.
DIRECTEUR POSTCHèQUE- FN GIRO
DIENST ONTSLAGEN.
De Directeur van den Postchèque- en Giro
dienst. de heer W. Dogterom, is ontslagen.
Hii was» eenige maanden geleden gestaakt.
Als zijn opvolger wordt genoemd de heeï
Van der Linden, thans waarnemend Direc
teur.
COMMANDANT VAN AUSCHWITZ
GEARRESTEERD.
De Amerikaansche autoriteiten in Oosten
rijk hebben den voormaligen commandant
van het concentratiekamp Auschwitz, Kran
sen, gearresteerd.
AMERIKAANSCHE ARBEIDSCONFERENTIE
MISLUKT.
De te Washington gehouden Amerikaan
sche arbeidsconferentie werd Zaterdagavond
als mislukt beschouwd. Waarnemers zeiden,
dat geen van beide partijen concessies wilde
doen. De conferentie had ten doel begin
selen en methoden vastte stellen om ge
schillen in de industrie të regelen.
Minder buiig, aldus de Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: aanvan
kelijk buüg, vooral aan de kust; wisselende
bewolking; weinig verandering in tempera
tuur; matige aan de kust tijdelijke krachtige
wind tusschen West en Zuid-West.
ZON EN MAAN.
Morgen: Zon op 8.30 en onder 16.30;
Maan op 8.00 en onder 16.31.
Morgen Nieuwe Maan; 1-2 Dec. Eerste
Kwartier; 19 Dec. Volle Maan en. 26 Dec.
Laatste Kwartier.
