liir ÏUrw* ^ktïtsjrJj* (£mtrottf
Ernstige onlusten in Batavia uitgebroken
tDist <11
IDI TROONREDE
IIINI DIE PERS
Ie serie: 1 April 1920—15 October 1941 WOENSDAG 21 WWVEMBER 19452e Serie: le Jaagang vanaf T Mc4 1945, No. 169
a Bureaux Redactie en
Hoofdredacteur: ti^Tv-iJ
h. diemer Christelük-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken „StflttffWStiffc Is pfjtilftwf
my ti bert ia te^enapoei"
Redactie:
B. van DER ROS
Ned.-lnheemsche troepen moeten
de stad verlaten
Hedenochtend bereikte ons de officieele
Britsche verklaring dat op bevel van het
geallieerde opperbevel alle Inheemsche
soldaten, behoorende tot het Neder-
landsch-Indische leger, uit Batavia ver
wijderd wórden in verband met het uit
breken van ernstige onlusten en wan
ordelijkheden.
Voorts wordt daarin gezegd, dat Britsche
troepen thans van Magelang teruggetrok-
LT.-KOL. FROWIJN IN BATAVIA
Luit.-kol. Frowijn, die zal optreden als
verbindingsofficier tusschen de Ned. en Ned.
Ind. strijdkrachten op Java, is te Batavia
aangekomen.
GEN. CHRISTISON BEZOCHT SOERABAJA
Zooals reeds gemeld, heeft gen. Christison
een bezoek gebracht aan Soerabaja, waar
hij in de Chineesche en Arabische wijken op
de meest vriendschappelijke wijze is ontvan
gen. Ook zijn verschillende hospitalen door
Christison bezocht. Thans is hij im Batavia
teruggekeerd.
Koningin Wilhelmina met de Prinses en den Prins tijdens het voorlezen van de Troonrede.
ken worden om elders een gelijksoortige
taak te vervullen.
In dit verband kan nog worden mede
gedeeld, dat het Britsche hoofdkwartier
nog steeds geen verlof heeft gegeven aan
de Ned. troepen om op Java te landen
De verzoeken der Ned. autoriteiten zijn
tot heden zonder succes gebleven en men
neemt aan, dat de Ned. soldaten ook niet
binnen afzienbaren tijd zullen worden
toegelaten, tenzij er drastische verande
ringen in den militairen en/of politieken
toestand plaats grijpen.
SHARIR STREEFT NAAR EEN VREED
ZAME OPLOSSING
Na de mislukte conferentie met dr van
Mook, hebben de nationalisten besloten hun
standpunt eenigszins nader te omschrijven,
teneinde hierdoor mogelijk een basis voor
een nieuwe bespreking te leggen.
Het nieuwe „kabinet" van Sharir heeft in
deze verklaring bekend gemaakt, dat de
nationalisten bereid zijn hun taak te ver
vullen als lid van de familie der vereenigde
volken. Hieraan wordt toegevoegd, dat het
probleem inzake de buitenlandsche belangen
met betrekking tot de reconstructie van Indië
de grootste aandacht zal hebben en gestreefd
zal worden naar een vreedzame oplossing van
het probleem. Evenwel wordt de nadruk er op
gelegd, dat in dezen de souvereiniteit van
het Indische volk te allen tijde betracht zal
worden. Met betrekking tot de buitenland
sche politiek is allereerst besloten, het be
stuur van Indië te verbeteren door het te
baseeren op de souvereiniteit van het volk.
Daarnaast zal de positie van de „republiek"
worden versterkt en het volk een wereld
worden bijgebracht, welke gebaseerd is op
rechtvaardigheid en humaniteit. Tenslotte
zal de economische toestand en vooral de
voedseldistributie worden verbeterd en het
monetaire probleem zoo spoedig mogelijk
worden opgelost.
DE STRIJD IN SEMARANG EN
SOERABAJA
De gevechten in Semarang duren nog
voort, ondanks het bombardement van de
Thunderbolts. Het Rapwi-gebouw is door
de extremisten bezet. Ook in Batavia zijn
weer nieuwe gevechten opgelaaid, o.a. op
het Koningsplein. In Soerabaja bevinden
zich, naar schatting, ongeveer 20.000 goed
uitgeruste nationalisten met mitrailleurs en
mortieren. Zij hebben een sector in handen,
maar hebben geen gen. staf en geen aan
valsplan. In het havengebied bevinden zich,
onder de hoede van de Britten, 5000 Neder
landers, die niet wenschen te vertrekken.
Van R.K.-zijde is nog bekend gemaakt, dat
verschillende R.K.-geestelijken in Magelang
zijn vermoord.
PADVINDERS TIJDENS DE JAPANSCHE
BEZETTING.
De Ned.-Ind. padvindersbeweging is in be
paalde interneeringskampen, ondanks de
groote gevaren, „ondergronds" voortgezet.
Reeds in 1943 werd in een der kampen de
„Paul Kruger-stam" opgericht, die 35 voor
trekkers telde. Toen in het kamp een tran
sport van jongens van 12 tot 15 jaar aankwam,
hebben de voortrekkers een padvinderstroep
opgericht, bestaande uit ruim 60 verkenners.
VERKIEZINGEN IN BRITSCH-INDIE.
Vandaag zijn in Br.-Indië de verkiezingen
voor een nieuwe centrale Wetgevende Verga
dering begonnen. In de elf provincies zijn
tie verkiezingen verspreid over eon tijdvak
van drie weken. De uitslagen zullen tegen
het einde des jaars bekend zijn en de nieuwe
Wetgevende Vergadering zal begin 1946 te
New-Delhi bijeenkomen. Daarna zullen ver
kiezingen gehouden worden voor de onder
scheidene provinciale Wetgevende Vergade
ringen, die verscheidene maanden zullen
duren.
In de Londensche commentaren wordt de
aandacht er op gevestigd, dat de komende
verkiezingen voor Br.-Indië van ongekend
belang zijn, daar zij passen in het Britsche
regeeringsplan om Indië, overeenkomstig de
verklaringen van Attlee en Lord Wavell,
zelfbestuur te geven.
Oelftsche predikant bij de S.D.
aangebracht
8 Jaar tegen verpleegster geëischt.
De Delftsche verpleegster Paula Irma van
Dongen, 22 jaar, had zich heden voor het
Bijz. Gerechtshof te 's-Gravenhage te verant
woorden wegens verraad van den Delftschen-
predikant Ds. J. Fokkema, die op 5 Oct. 1941
in zijn gebed in de Oude Kerk te Delft, ge
beden had voor de herkrijging van onze vrij
heid, voor onze geliefde Koningin, voor
onzen Prins en Prinses en voor de kleine
Prinsesjes. Verd. had hiervan mededeeling
gedaan aan den beruchten Delftschen re
chercheur Willemse, dien zij op straat had
ontmoet. Tengevolge van deze aangifte was
ds. Fokkema later bij den S.D. in Den Haag
ontboden en ter verantwoording geroepen.
In een dossier waren tal van klachten, dat
ds. Fokkema geregeld in de Kerk gebeden
uitte voor de Kon. Familie.
Verd. verklaarde, dat zij niet geweten had,
dat Willemse van de politie was. Bij het ver
hoor bleek echter, dat verd. met een Volks-
duitschei- verloofd was. secretaresse bij het
Gew. Anb. Bureau en bij den Volksdienst was
geweest en later bij het Duitscne Roode Kruis
in dienst was gegaan.
De proc.-fiscaal mr. Dyserinck achtte
uit vroegere verklaringen bewezen, dat verd.
Willemse wel degelijk kende. Wat zij gedaan
heeft was hoogst laakbaar en had voor ds.
Fokkema ernstige gevolgen kunnen hebben.
Gelukkig was het goed afgeloopen. Eisch 8
jaar gevangenisstraf. De verdediger mr J. P.
C'hardon achtte het vrraad niet bewezen en
vroeg vrijspraak. Uitspraak over 14 dagen.
AMER. AMBASSADEUR VERLAAT
MADRID.
Norman Armour, ambassadeur der V.S. in
Madrid, vroeg om persoonlijke redenen ont
slag. Men verwacht, dat hij een voorloopigen
opvolger krijgt, als uiting van afkeuring cjer
V.S. van Franco's politiek, aldus A.F.P.
STAKING BIJ DE GENERAL MOTORS?
Voor Vrijdag a.s. is bij General Motors
in Detroit een stalking geproclameerd, daar
de directie niet reageerde op de voorstel
len der arbeiders.
Nieuwtjes uit 't rijk der distributie
BON 02 VOOR SCHOENREPARATIE
AANGEWEZEN.
Het C.D.K. meldt, dat bon „02 leder" der
lederkaart in Nederland boven Haringvliet
en Waal is aangewezen voor het doen repa-
reeren van schoenen met een hoeveelheid
van 25 gram leder en/of rubber zolen- en
hakkenmateriaal. Men dient dezen bon eerst
bij een schoenhersteller af te geven wan
neer deze in staat is de reparatie binnen
ca. 14 dagen te verrichten. Bon „02 leder"
blijft geldig en kan tezamen met de reeds
aangewezen en nog aan te wijzen bonnen
worden gebruikt. Correspondentie over deze
regeling moet gericht worden aan het Rijks
bureau voor huiden en leder te Amsterdam
of aan de vakgroep.
BON 169 en 269 ELK VOOR 2*/t L.
PETROLEUM AANGEWEZEN.
Het C.D.K. deelt mede, dat in Nederland
boven Haringvliet en Waal van 21 Novem
ber t./m. 24 December a.s. op de bonnen
169 en 269 der bonkaarten 512, 2\o liter pe
troleum beschikbaar wordt gesteld.
Generaal Eisenhower en Maarschalk Zjoe-
kof bereikten overeenstemming inzake het
uitwisselen van persvertegenwoordigers tus
schen de door de Sowjet-Russen en de Ame
rikanen bezette militaire zones van Duitsch-
land.
Vol aandacht luisteren Regeering en Raad van State naar de woorden van de Koningin.
DAT bij een roofoverval op de weduwe
Heylaerts te Kapelle (N.B.) haar 45-jarige
zwager werd doodgeschoten
DAT Zaterdagavond onder Ossendrecht een
lifter de Pauw uit Kruiningen in een mili
taire auto door een grenswacht werd dood
geschoten omdat de bestuurder het bevel tot
stoppen in den wind sloeg.
DAT waarschijnlijk aan groentetelers, die
in Jan. ^n Febr. 1946 in warenhuizen en kas
sen sla en/of andijvie telen, een kleine hoe
veelheid vaste brandstoffen zal worden toe
gekend.
DAT dank zij de snelheid, waarmede de
herstelwerkzaamheden aan de spoorbrug bij
Oosterbeek-laag vorderen, de verbinding
UtrechtArnhemNijmegen nog dit jaar tot
stand zal kunnen worden gebracht.
DAT het aantal door de Geallieerde troe
pen bezette gebouwen te Nijmegen thans
reeds van 450 tot 150 is teruggebracht, waar
door weder meer woonruimte voor de bur
gerij vrij komt.
DAT de groot-scheepsche actie „Werk wekt
welvaart" te Rotterdam, Zaterdag wordt in
geluid met de onthulling van tijdelijke mo
numenten respect, oo den Coolsingel en in
Rotterdam-Zuid.
DAT het bekende Carltonhotel te A'dam,
waarop tijdens den oorlog een Britsch vlieg
tuig neerstortte en dat daarna nog zwaar
werd geplunderd door de Duitschers, weer
gedeeltelijk is heropend.
DAT op 8 Maart te Dublin een luchtvaart
conferentie zal aanvangen, waarvoor ook
België en Nederland zijn uitgenoodigd.
DAT voor een nauwe samenwerking in het
belang van het internationale verkeer en
toerisme dezer dagen te Londen de eerste
vergadering na den oorlog van de Associa
tion Internationale des Automobile Clubs
Recormus is gehouden, waar de K.NA.C. was
vertegenwoordigd door mr B. Fh. baron
van Harinxma thoe Slooten.
HOUDT DEN DIEF!
Dinsdagmorgen is van een Engelsch vlieg
veld een twee-motorige sohroet'looze één-
zit ter van het type „Gloster Meteor" ge
stolen.
Met een dergelijk vliegtuig is onlangs
het wereldsnelheidsrecond gebroken. De
machine bereikte toen, zooals wij meld
den. een snelheid van 968 km per uur.
Geen wonder, dat ieder spoor van het
toestel ontbreekt.
V.
DAT tot wethouders van Hilversum zijn ge.
kozen Mevr. H. Straalman-Kremer (S.D.A.P.),
Mr. J. P. A. A. Lens (C.H.), C. F. J. Verbeek
(R.K.) en Mr. J. Roelse (humanist).
DAT een actie van de Vakgroep Boek- en
Diepdruk om getroffen slachtoffers met ma
chines en materiaal te helpen, reeds veel suc
ces heeft gehad, daar er, te huur of in bruik
leen, o,m. 50 drukpersen, 1 rotatiepers en een
groote partij lettermateriaal ter beschikking
werden gesteld.
DAT voor alle akkerbouw, gemengde en
veehouderijbedrijven het uurloon thans is
bepaald op 60 cent (vroeger 50 cent), ter
wijl de tarieven met 20 pet. worden verhoogd.
DAT is ingesteld een zuiveringsraad voor
den kolenmijnbouw in Limburg, waarin zit
ting hebben mr. E. Delhougne (voorz prof.
mr. J. Jurgens, ir. Th. Ph. Tromp, ir. J. W.
Albarda, ir. C. M. J. A. F. Nicolas, mr. dr.
L. Regout, prof. ir J. Klopper, P. J. S. Serra-
rens en mr P. Th. H. Janssen secr
DAT het voorloopig comité van de „Fede
ratie van het bedrijfsleven ter bestrijding
van de economische dictatuur" gisteren te
Amsterdam zijn eerste vergadering hield,
waarin werd aangedrongen om de regee-
ringscontrole op het economische leven zoo
snel mogelijk te doen verdwijnen.
DAT zich momenteel ongeveer 350 volledig
uitgeruste Britsche brandweerlieden in Ne
derland bevinden, terwijl Duitsoh brand
weermateriaal, door het Canadeesche leger
buitgemaakt, aan de Ned. autoriteiten is
overgedragen
DAT de buitenplaats „La Fdret" te Doorn
is ingericht als ontvangstcentrum voor repa-
trieerenden der zeemacht en voor gezinnen
van militairen der zeemacht, die uit poli
tieke gevangenschap zijn teruggekeerd.
DAT ten tijde van de capitulatie van Japan
omstreeks 5000 Ned. mariniers in de Ver.
Staten in opleiding waren,, welke opleiding
echter thans in overeenstemming met de
politieke richtlijnen, is stopgezet.
De Nederlandsche pers heeft aan de onder
scheiden aspecten van de Ti-oonrede beschou
wingen gewijd.
Over de uit de omstandigheden verklaar
bare lengte zijn allen het eens
„De Maasbode" die op de vermaning
aan de ambtenaren wijst, vestigt daarnaast
de aandacht op de omvangrijke taak, welke
de regeering zich heeft gesteld.
„Zij heeft er geen flauwen kijk op hoeveel
jaren haar bewind zal duren. Het kan best
zijn al valt het niet te hopen dat het
resultaat der verkiezingen haar binnen enkele
maanden reeds tot heengaan noopt.
Toch kon zij niet anders dan zich een om
vangrijke taak stellen. De toestand van het
land eischt, dat zij zich met vele, met tal-
looze zaken onmiddellijk bezig houdt en dat
zij tegelijkertijd minstens even tallooze za
ken waarvan zij de voltooiing wellicht nooit
zal aanschouwen, nu reeds op stapel zet."
De „Nationale Rotterdamsche
Courant" wijst in het bijzonder op de In
dische paragraaf waarmee zij instemming be
tuigt. ook om het daarin aanwijzen van den.
oonstitutioneelen weg
In verband met de ontwikkeling van een
nationaal welvaartsplan zegt het blad:
„De economische, sociale en financieele
paragrafen zijn uitvoeriger dan ooit tevoren,
hetgeen begrijpelijk is, omdat van de over
heid thans leiding op alle mogelijke terrein
wordt verlangd. Niemand zal durven ontken
nen, dat in den nood van dezen tijd een
„économie dirigée" onafwijsbaar is. Het zal
echter vooral op de uitvoering aankomen.
Moge deze niet vastloopen in een bureau-
cratischen warwinkel en vooral moge de
overheid waarborgen scheppen, dat de aan
bedrijfsgenooten over te laten uitvoering niet
misbruikt wordt om de belangen van be
paalde ondernemingen of groepen te bevoor-
deelen".
In het teeken van „herstel en vernieuwing"*
ziet „Het Handelsblad" de Troon-rede,
„Hersteld zullen moeten worden gezonde
financiën voor rijk en gemeenten, productie
middelen en gunstige productievoorwaarden
voor landbouw, nijverheid, handel en scheep
vaart, die immers de middelen zullen moeten
opbrengen waarmede de regeering een sociaal
gebouw wil optrekken waarbinnen voor ge
heel ons volk behoorlijke levensvoorwaarden
kunnen worden verworven. De troonrede be
vat hieromtrent talrijke beloften". Doch, zoo
heet het verder: „Dit alles is schoon en goed,
maar het zijn nog niet meer dan verlangens.
Wij zullen de concrete uitwerking van al deze
voornemens met belangstelling tegemoet zien"
„De Nieuwe Nederlander" had
graag gezien, dat het parlement herinnerd
ware aan zijn noodkarakter.
De uitwerking van het nationaal welvaarts
plan, zal, meent het blad. moeten worden af
gewacht. Terecht, zoo besluit het zijn be
schouwingen, spreekt de Troonrede ervan*
dat het gaat om den strijd en om den vrede,
om ware vrijheid en om hernieuwden voor
spoed. De oproep die daarin besloten ligt,
richt zich over de hoofden van de leden der
voorloopige Sta ten-Generaal heen. die slechts
een korte spanne tijds zullen zitten, tot het
geheele Nederlandsche volk.
Het Vrije Volk begint met een ont
boezeming over de booze antithese, die een
instrument heet in handen der reactie om
alle vooruitgang tegen te houden.
We leven nu in een anderen nog niet
een beteren tijd. Met belangstelling worden
allerlei nadere mededeelingen afgewacht.
„Hiervoor geldt wat op het geheele complex
van problemen in de Troonrede genoemd,
toepasselijk is „het vergt beleid van hoog
gehalte om eenerzij ds de waarde van oude
zekerheden en tradities in vollen kracht te
bewaren en anderzijds ruimte te laten voor
een vernieuwing, die niet slechts historisch
noodzakelijk is, doch ook de vrucht is van
moreele bezinning in de jaren der verdruk
king". Meer dan beleid van hoog gehalte is
noodig een sterke macht in ons volk, die
welbewust dringt tot de vernieuwingen, waar
van de Troonrede gewaagt".
„Het Binnenhof" wijst in het bijzon
der op de passage, waarin gezegd wordt:
„De overheid heeft bij dit alles slechts een
beperkte taak en haar arbeid is alleen dan
vruchtbaar, wanneer zij de activiteit der
burgers in kerk en gezin, zoowel als in ar-
dere levensverbanden positief waardeert."
Met dezen wensch besluit het blad:
„Moge deze positieve waardeering, vooral
voor het godsdienstig leven der burgers,
waarvan hier gesproken wordt, een positieve
medewerking zijn. Want wij denken in dit
verband aan het woord van Napoleon: „Zon
der godsdienst kunnen de menschen niet le
ven, de gevaarlijkste vijand van den Staat is
het atheïsme, niet het fanatisme, zooals ve
len denken".
Laten wij bij dezen gygantischen arbeid
hierop onze geest richten en onze ziel ih
het zal de Staat en het volk welgaan. Te
duur immers, heeft de Koningin in haar
troonrede gezegd, hebben wij onze vrijhei!
gekocht dan dat wij haar nu zouden misbrui
ken of verspillen".
DE „ORANJE" MET NEDERLANDERS
IN AUSTRALIË.
De „Oranje" is gisteren in de haven van
Melbourne binnengeloopen met 857 oud-ge-
interneerden uit de Java-kampen aan boord.
Hieronder zijn 115 mannen, 184 vrouwen eti
96 kinderen, die in Melbourne zullen blijven»
104 mannen, 176 vrouwen en 182 kinderen.,
die naar Fremantle zullen gaan. De oud-ge
in terneerden zullen een rustkuur van vier
maanden in Australië doormaken, voor reke
ning: van de Ned. regeering.
WEER TELEFOONVERKEER MET
DENEMARKEN.
Het telefoonverkeer tusschen Nederland
en Denemarken is dezer dagen heropend.
Neveligaldus meldt De Bilt.
Weersverwachting tot Donderdagavond:
Meest nevelig of zwaar bewolkt, geen re
gen van beteékenis. Zwakke wind, geleidie-
lijk eenige temperatuursstijging.
ZON EN MAAN
Morgen: Zon op 8.12 en onder 16.40, Maan
op 19.15 en onder 11.32.
Op 26 Nov. Laatste Kwartier: 4 Dec. Nieuw»
Maan en L2 Dec. Eerste Kwartier.
