Jlieuwp Cri&srijf (Iflurattf
Meer spoed gewenscht, volgens van Mook
IDist 01
EEN COMPROMIS
Ie eerie: I April 1920—15 October 1941
ZATERDAG 17 NOVEMBER 1945
2e Serie: Ie Jaar£»ng vanaf 7 Mel 1945. No. 100
Abonnementsprijzen
0.26 per week
ƒ1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie an
Administratie:
HOOGEWOERD .103
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
l&isntmsUfb Is ofjélrtflï
Lm«a bert W iegljenspotl*
Anders wordt toestand op Java
snel slechter
Over de verdaagde bespreking^ tus-
echen dr. v. Mook en de nationalistische
leiders heeft dr. v. Mook op een perscon
ferentie verklaard, dat het uitstel van de
bijeenkomst te wijten is aan het feit, dat
•niet alle leden van Sharir's nieuwe natio
nalistische groepeering aanwezig waren
te Batavia. Als de volgende bijeenkomst,
aldus dr. v. Mook, lang wordt uitgesteld,
zou dit niet alleen onaangenaam, maar
ook schadelijk zijn, daar de situatie op
Java snel slechter wordt als er geen be
hoorlijke samenwerking tusschen natio
nalisten en Nederlanders is. De heer van
Mook zeide verder dat hij verschillende
leden van het nieuwe „kabinet" als be
kwame menschen kende, zooals Darma-
wan, Soenario en Moeila. Op de a.s. be
spreking zou dr. v. Mook de republikei
nen ervan in kennis stellen, hoever de
Nederlanders bereid waren te gaan, maar
verder wilde dr. v. Modk geen mededee-
lingen over deze kwestie doen. T a.v. de
levensmiddelenvoorraden achtte dr. van
Mook een zekere mate van wet en orde
noodzakelijk, opdat deze voorraden wer
kelijk diegenen bereiken, die het noodig
hebben.
DE STRIJD IN SOERABAJA
De strijd in Soerabaja duurt nog steeds
voort. Nationalistische troepen maken gebruik
van 714 cm geschut, zonder evenwel veel
schade 'aan te richten. Britsche mosquito's
vielen treinen aan en hebben vijf locomotie
ven onbruikbaar gemaakt, daar de nationalis
ten trachten alle voedsel uit Soerabaja te
sleepen. De voedseltoestand op Java geeft
trouwens zeer slechte vooruitzichten. Naar
het Ned.-Ind. departement van Econ. Zaken
heeft verklaard, dreigen 2 millioen menschen
in de komende maanden van honger om te
komen, daar de oogst slechts tot 15 be
draagt van den normalen oogst. In tallooze
uitgestrekte gebieden heerscht reeds hon
gersnood, vooral in de groote steden van
West-Java.
TWEEDRACHT ONDER DE NATIONALISTEN
Voor de radio Soerabaja hebben de extre
misten het dreigement geuit Soekarno en
diens „regeering" aan te vallen en zelfs op
geroepen Soekarno niet meer te volgen, daar
hij, volgens de extremisten, te gematigd is.
Reeds geruimen tijd is er een meeningsver-
schil tuoschen de extremisten en Soekarno,
doch thans dreigt de mogelijkheid van een
burgeroorlog van extremisten tegen nationa
listen. De extremisten hebben Soekarno ge
waarschuwd tegenstanders der republiek te
zullen zijn, indien hij zijn houding niet ver
andert. In aansluiting hieraan, schrijft de
„New York Herald Tribune", dat, nu Soe
karno zijn leidersschap heeft verloren er aan
zienlijk meer hoop op een regeling van de
kwestie is. waarbij belangrijke concessies
voor de Inheemschen ten zeerste gewenscht
zijn.
REHABILITATIE KAPT. HUYER.
Na den moord op gen. Mallaby heeft gen.
Christison zioh im zijn commentaar minder
gunstig uitgelaten over kapt. ter zee Huyer,
die zonder toestemming van Patterson de
Jap. capitulatie van Soerabaja op 3 Oct.
zou hebben aanvaard. Nadere gegevens
brepgen eohter aan het fioh-t, dat kapt.
Huyer zioh, na de gedwongen overigave van
de Japanners aan de nationalisten, zich naar
Soerabaja begaf om de republikeinsche
vertegenwoordiger Suderman te ontmoeten
en te protseteeren tegen den gang van zaken,
die tegen de geallieerde orders was. Hij wees
er op, dat de behandeling der Japanners
diende te geschieden door den vertegenwoor
diger van Patterson. Bij zijn terugkeer uit
Soerabaja werd Huyer door de extremisten
uit den trein gehaald en ingesloten, waarna
hij eerst op 26 Oct. door de Britten werd
bevrijd. Van een eigenmachtig optreden is
dus geen sprake.
CONTROLE OP RADIO-UITZENDINGEN
IN AUSTRALIË.
De Australische minister-president, Ghif-
tey. wil komen tot nauwkeuriger toezicht op
de teksten van kortegolf-radio-uitzendingen,
we lke door de departemen ten van Bui ten-
landsche Zaken en Voorlichting worden
voorbereid en waarin den laatsten tijd alle
groote mogendheden hypocrisie in hun hou
ding t.a.v. Imdië werd verweten.
HET EERSTE INDIË-VLIEGTUIG
TE BATAVIA.
Nadat de eerste DC 4 op het vliegveld te
Batavia was neergestreken, werd de be
groetingsrede van den heer Warmers, de
directeur van het departement van Ver
keer en Waterstaat, beantwoord door Hans
Martin, die verklaarde, dat de „Skymaster"
twee dagen vertraging in Colombo heeft ge
had, daar men moest wachten op de toe
stemming van de R.A.F. om over Penang
te vliegen. Te Colombo moest gezagvoerder
Parmentier 6 passagiers achterlaten, n.l. de
heer en mevr. Weider en de heeren Hui
zin ga, v. d. Meulen, Valeton en v. d. Valk.
Mr H. P. Linthorst Homan wordt
Friesland's commissaris
Bij K.B. is met ingang van 1 December
1945 benoemd tot Commissaris der Koningin
in de provincie Friesland mr. H. P. Linthorst
Homan.
Zijn vader en zijn grootvader waren Com
missaris der Koningin in Drente en zijn
broer mr. J. 'Linthorst Homan in Groningen.
Hij werd geboren te Assen op 29 Mei 1905.
Hij genoot gymnasiale opleiding te Assen en
studeerde in de réchten te Leiden. Tot 1934
was hij advocaat en procureur te Assen,
waar hij in 1934 lid was van den Gemeente
raad. Verder was hij van 19391943 secre
taris der directie van Philips. In de mobili
satie was hij commandant eener rijdende
batterij. In 1943 moest hij zich uit de voeten
maken en stak naar Engeland over.
De nieuwe Commissaris, die een minnaar
van de sport is. zal zich 1 December te
Leeuwarden vestigen.
Atoombom en V-l, het zjjn de resultaten
Van 't geen in oorlogstijd 't genie heeft uit gedacht.
Doch wat zou wetenschap de menscheid kunnen baten.
Indien zij slechts alléén vernietiging ons bracht?
Waar eenerzyds 't vernuft den dood de hand wil reiken,
Hem hulp en steun verleent in zijn obscuur bedrjjf,
Staat anderzijds men pal en wil geen handbreed wfjken,
Maar gaat integendeel het monster fel te lijf.
Zoo wordt door Fleming's werk de groote strijd gestreden,
Zijn vinding heeft den dood reeds meen'ge prooi ontrukt.
En is er, ondanks smart in duizendvoud geleden,
Van ruwen oorlogsgrond nog goede vrucht geplukt.
GRé KEMPEN—STERRENBURG.
Dertig beklaagden in proces te
Belsen schuldig
Kramer ademde diep en ging snel zitten.
Bij uitspraak van het Britsche Gerechtshof
te Belsen zijn o.m. schuldig verklaard: Kra
mer, dr Klein, Irma Grese, Johanna Bor-
mann, Elisabeth Volken rath en Hilde Lo-
bauer. In het geheel werd over 30 van de 44
verdachten het „schuldig" uitgesproken.
Kramer hoorde het „schuldig" aan zonder
eeniige uiterlijke bewogenheid. Hij ademde
slechts diep en ging weer snel zitten. Even
onbewogen reageerde d-r Klein. Irma Grese
evenaardde Kramer in onbewogenheid, maar
de andere vrouwelijke schuldigen snikten.
De vrijgesprokenen zullen voorloopig in
hechtenis worden gehouden, totdat over hun
toekomst beslist kan worden. Zij, die schuldig
bevonden zijn, kunnen alleen ter dood wor
den veroordeeld, indien twee-derde deel van
de leden van het Hof hierin toestemt.
Vier nieuwe Kamerleden
benoemd
Om plaatsen voor leden die bedankten in
te nemen
Wegens het niet aanvaarden van hun be
noeming tot ldd van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal door: prof. J. H. W. Ver
zijl te Utrecht en dr J. P. Kruyt te Utrecht,
zijn thans door de benoemingscommissie voor
de voorloop i ge Staten Generaal in de vaca
tures v. BÖnndnghausen en de Zeeuw tot le
den van die Kamer benoemd mr D. U. Stik
ker te Amsterdam en N. Stufkens té de Bilt.
Voorts zijn wegens het niet aanvaarden van
hun benoeming tot lid van de Tweede Kamer
door mevr dT H. Verwey-Jonker te Eind
hoven en H. W. Randwijk te Amsterdam tot
leden van deze Kamer in de vacatures mej.
de Jong en Woudenberg benoemd: J. B. Vlam
te Hengelo (O) en mr C. A. M. ten Hagen
te Nijmegen.
In de Russische zóne is het Dultsche Het eerste toestel Parijs—Praag kwam in
Roode Kruis ontbonden. de Tsjechische hoofdstad aan.
DAT naar een door den A.N.W.B. uit
Londen ontvangen bericht meldt, triptieken
en carnets thans ook geldig zijn voor den
tijdelijken invoer van motorrijtuigen In En
geland.
DAT H.M. de Koningin gisteren een groep
Rotterdammers o.l.v. mr K. P. v. d. Mandele
heeft ontvangen, om zich te doen inlichten
over het maatschappelijk leven en den we
deropbouw van Rotterdam.
DAT op 15 Dec. te Den Haag een réunie
wordt gehouden van vrouwelijke ex-politieke
gevangenen uit het kamp Ravensbrueck
(Did.), waartoe lotgenooten zich kunnen
melden bij mej. IJzerdraad', Dr Schuit-
straat 40, Beverwijk, Tel. 3970.
DAT Donderdag j,l. de heer H. Smit zijn
veertig-jarig dienst jubileum vierde als
hoofdstationschef van Utrecht;
DAT de minister van Verkeer en Energie
dezer dagen de commissie tot bestudeering
van de centralisatie dier gasvoorziening
heeft geïnstalleerd, van welke commissie
ir J. J. Derksen, Binnenhof 20, 's-Graven-
hage, als secretaris optreedt.
DAT zoolang er nog geen gepasteu
riseerde melk in flesschen is, welke echter
binnenkort is te verwachten, alle melk ge
kookt dient te worden.
DAT H.M. de Koningin gisteren een dele
gatie uit het hoofdbestuur van het Verbond
van Indonesische burgers heeft ontvangen.
DAT de uitgave van het blad „Tegen
stroom", orgaan voor verzet (sic!) der Deut
sche Studenten-teekenaars ingevolge een
waarschuwing van het Dep. van Binnenl.
Zaken is gestaakt en is opgevolgd door een
periodiek met den veelzeggen den naam
„Nieuwe Maan".
DAT een aanbod der Ne^ regeering van
6 millioen oesters v K-vs!feesten in
En geland, door het Brilsche min. voor de
Voedselvoorziening is afgeslagen daar Enge
land voor dit luxe artikel geen deviezen be
schikbaar wi'l stellen,.
DAT Woensdag as. om 11.30 uur op het
kerkhof te Amersfoort de massale begrafenis
met militaire eer van de 13 Ned. slachtoffers
van fusillaties in het kamp Amersfoort zal
plaatsvinden.
DAT de Bredasche melkventers een I.ge
dagen hebben gestaakt i.v.m. een conflict
over de loonsverhooging, tijdens welke sta
king de ziekenhuizen echter van melk wei-den
voorzien, terwijl de burgers melk aan de fa
briek konden afhalen.
DAT met het oog op de omstandigheden
van de traditioneele Bredasche carnavals
optocht is afgezien en in Januari definitief
zal worden vastgesteld, of het volgend jaar
dit folkloristische feest zal kunnen door
gaan.
DAT het voorlichtingsbureau van den voe
dingsraad, de commissie inzake huishoude
lijke voorlichting en de stichting voor huis
houdelijke voorlichting ten plattelan.de thans
in één gebouw zijn ondergebracht en wel
Koninginnegracht 42, 's-Gravenhage, Telef.
180024.
DAT de heer E. R. Hondelink is benoemd
tot directeur-generaal van de Europeesche
centrale organisatie voor de binnenscheep
vaart.
DAT het Bijz. Gerechtshof te Arnhem op
30 Nov. a.s. zijn Installatiezitting zal houden
in het landgoed „De Rennink" aan den Vel-
p er weg.
DAT het partijbestuur van de S.D.A.P. te
Amsterdam, evenals de afdeeling Rotterdam,
krachtig protesteert tegen de handelwijze van
de zuiveringscommissie voor de Staten-Gene
raal t.a.v. den heer A. B. de Zeeuw.
DAT den laatsten tijd veel diefstallen voor
komen van documenten, behoorende bij een
auto, waardoor den autobezitters dan ook
wordt aangeraden, hun rijvergunningen en
registratiebewijzen niet in hun auto achter
te laten.
DAT Ossendredht dezer dagen werd op
geschrikt door geweerschoten en een gil
lende „liftende" juffrouw, die uit een snel
wegijlenden militairen vrachtwagen sprong,
welke werd achtervolgd wegens het vervoe
ren van smokkelwaren uit België en eerst
in Roozendael tot staan kon worden ge
bracht.
DAT het derhalve gevaarlijk is in de
grensstreek te „liften," daar er behalve
„liftende" dames oo«k smokkelwaren worden
vervoerd.
DAT de aan voer op de beroemde Hoorn-
sohe koemarkt Donderdag 1000 stuks vee
bedroeg, terwijl de fcaxatiemarkt prijzen no
teerde van f 400 tot f 550 voor koeien, f250
tot f 350 voor graskalveren en f 225 tot f 300
voor pinken..
DAT de pasgehuwde vrouwen van Oana-
deesche sldaten in Nederland gisteren voor
het eerst in de Boforsclub te Am er f oor t bij
eenkwamen, teneinde een band voor de toe
komst in Canada te leggen.
DAT het tribunaal te 's-Hertogenbosch het
vermogen van N. H. v. Mierlo te Vught, die
veel aan de Duitsche weermacht heeft ge
leverd, tot een bedrag van f 25.000 verbeurd
verklaarde, terwijl de bankdirecteur J. F. A.
Mertens, die veel relaties met S.D. en S.S.
onderhield, voorloopig in vrijheid werd ge
steld en op 12 Dec. zich nader moet ver
antwoorden
DAT in een tuin van een villa te Laren
een broodtrommel met f 72.000 aan bank
papier, alsmede effecten en gouden ringen
tot een totaal van een kwart millioen gul
den werd gevonden, afkomstig van A. J.
Ros te Laren, die talrijke Joden door ver
raad den dood heeft ingejaagd.
DAT dr A. F. Philips gisteren in het ketel
huis van het Philipseom/plex te Eindhoven
ee - nieuwe turbine in gebruik heeft ge
steld.
Op radiogebied is dan nu blijkens de eï-
of^S„in i°ns- blad 0Pgenomen mededeeling
een voorloopig compromis bereikt. Gestreefd
een harmonie tusschen de saamhoo-
ritoheidsöedachte en de mogelijkheid van een
vrije meemngsuiting. Deze regeling is voor-
loopig, omdat, wat betreft de definitieve re
geling het woord zal zijn aan de Staten-Ge-
neraal, die volgende week voor het eerst zul
len bijeenkomen.
--De nu tot stand gekomen regeling is blijk
baar deze, (jat er is een stichting Radio Ne
derland in den overgangstijd. In het bestuur
v^n deze stichting zijn de omroepvereenigïn-
gen ieder met één afgevaardigde vertegen
woordigd. De omroepvereenigingen krijgen
gelegenheid, zelfstandig de programmastof
voor eigen aandeel voor te bereiden. Doch
deze door de omroepvereenigingen voorbe
reide programmastof wordt niet zonder meer
uitgezonden, doch wordt gerangschikt door
een coördinatie-commissie, welke door de
stichting wordt aangewezen.
Blijkens de ons toegezonden mededeeling
kent men ook niet-principieele programma-
deelen, en deze mag de coördinatie-commis
sie naar hun waarde beoordeelen. Dit reent
van beoordeeling komt dus aan deze com
missie niet toe voor hetgeen de omroepver
eenigingen aan principieele stof willen bie
den. Deze stof mag de commissie slechts
rangschikken.
In de ons verstrekte mededeeling wordt
dan de verwachting uitgesproken, dat op de
ze wijze zal blijken dat een aantal program-
madeelen, welke vroeger gescheiden werden
voorbereid en uitgezonden, door de stichting
kunnen worden verzorgd.
Een bijzondere plaats nemen de kerken in,
die binnen gestelde tijdsgrenzen over de uit-
zijnding van kerkdiensten geheel zelfstandig
kunnen beslissen.
Wat hier tot stand is gekomen, draagt de
duidelijke kenmerken van een compromis.
Vergeleken bij de uitingen, welke den
laatsten tijd moesten worden gehoord en
waarin een absolute eenheid op radiogebied
werd gepredikt, is de regeling een stap voor
uit Ten deele althans zijn de omroepver
eenigingen in haar recht 'hersteld. Maar zal
de nieuwe, zij het ook tijdelijke regeling,
bevredigen?
Het is bekend, dat wij wenschen op te ko
men voor herstel der omroepvereenigingen
in haar oude rechten. Wij zien dit niet min
der dan een kwestie van recht. Zijn er in
den bezettingstijd stroomingen opgekomen,
welke zien ook in de radio willen uiten, dan
kan daartoe de gelegenheid worden gescha
pen, doch het gaat niet aan, om daarom de
vroegere vereenigingen in haar recht op
vrije uitzending te beknotten.
Daarom, indien door ons het bereikte com
promis wordt aanvaard, geschiedt dit met de
grootst mogelijke reserve. Want hier rijzen
verschillende vragen. Veel zal afhangen van
de wijze, waarop het bestuur der stichting
overigens wordt samengesteld, en dan is er
de kwestie van de onderscheiding tusschen
principiëele en niet-principiëele programma-
deelen, waartusschen im de mededeeling on
derscheid wordt gemaakt. Zoo hier al onder
scheid mogelijk zal zijn, waar legt men de
grens? Voorts is de wijze waarop de stof,
van de verschillende vereenigingen afkom
stig, wordt gerangschikt, wel van bijzonder
groot belang.
Vergeleken bij den thans bestaanden toe
stand van vermeende eenheid, is hetgeen be
reikt werd een stap vooruit. Maar overigens
dient met alle reserve de practijk te worden
afgewacht.
JUISTE WOORDEN PROF VAN DER LEEUW
Prof van der Leeuw, de Nederlandsche
minister van O. K. en W. verklaarde op de
cultureele conferentie in Londen: Indien ooit
het menschdom te gronde gaat, dan zal dit
niet het gevolg zijn van technische uitvin
dingen, maar van het gebrek aan geloof
en -diepere gevoelens.
GELDSTROOM NAAR DE SPAARBANKEN
Het proces van de geldzuivering heeft een
geldstroom naar de spaarbanken veroorzaakt.
Terwijl im Juli 1945, bij de inlevering der
f 100.-biljetten, de inlagen bij de Rijkspost
spaarbank reeds het record bedrag van ruim
224 millioen gulden hadden bereikt, geeft de
maand September als inlagen bij de Rijks
postspaarbank het enorme bedrag van 422.44
millioen gulden te zien.
Regeeringscrisis in Hongarije
opgelost
De politieke crisis im Hongarije is opgelost,
door de communisten, die het departement
van Binnenlandsche Zaken eischten, dezen
post te geven, met toevoeging echter van
een socialistisch en agrarisch staatssecreta
ris. Er zijn voorts 4 communistische en 4 so
cialistische ministers plus 1 agrariër.
CHURCHILL OVER VEREENIGDE STATEN
VAN EUROPA
In een zitting van het Belgische parlement
Is Churchill tot eerelid benoemd. In een toe
spraak zeide Churchill, dat hij geen reden
zag, dat er geen Vereenigde Staten van
Europa onder voogdij van een wereldorgani
satie tot stand zou kunnen komen. Churchill
beschouwde het Engelsch-Russisch verdrag
als een der verzekeringen van den wereld
vrede. Hij hoopte daarnaast ook op een na
tuurlijke eenheid en een verbond met
Frankrijk.
QUEBEC ZETEL VAN DE VEREENIGDE
NATIES
Er is een uitnoodiging aan de organisatie
der vereenigde volkeren ter tafel gebracht,
de Canadeesche stad Quebec tot hoofdkwar
tier te kiezen, alsmede een voorstel om daar
den permanenten zetel van de organisatie te
vestigen.
Licht tot half bewolkt, aldus
De Bilt.
Tot morgenavond wordt verwacht: Matige,
im het Z.W. des lands vrij. krachtige wind
tusschen Oost en Zuid-Oost, licht tot half-
bewolkt, droog weer, nog eenige verdere stij
ging van temperatuur.
ZON EN MAAN.
Zondag: Zon op 8.05 en onder 16.45. Maan
op 16.33 en onder 5.58.
Maandag: Zon op 8.07 en onder 16.44; Maan
op 17.en onder 7.27.
Maandag 19 Nov. Volle Maan; 26 Nov. Laat
ste Kwartier: 4 Dec. Nieuwe Maan en 12 Dec.
fierste Kwartier.
