Weer terug in ons
goede oude Batavia
DINSDAG 13 NOVEMBER 1945
„Merdeka!" roepen de Indische
telefonist en
(Van onzen eigen correspondent).
BATAVIA, 24 October '45.
Wie in Priok is ontscheept en het goede,
oude Batavia binnenrijdt, moet al spoedig
iedere gedachte laten varen aan een blijde
inkomste in een bevrijde stad. Geen vroo-
lijke volksmenigten, ontheven van een zwa-
ren druk, geen gezwaai met rood-wit-blauw,
geen verbroedering van Oost en West bij
het wijken der Nippon-tyrannie in plaats
daarvan allerlei verwarrende bijzonder
heden. die op het programma niet waren
vermeldde grimmige gezichten van onze
Ambonneesche bewakingsmanschappen, met
het machinegeweer in den aanslag, geleund
over den kop van de truck; rood-witte vlag
gen op de grijs- en grauw-overgeschilderde
huizen van dit Batavia, zoo miserabel ver
waarloosd en in verval; slagzinnen ter eere
van de kemerdekaan (vrijheid) en de
nieuwe „Repoeblik", met uitgedropen verf of
teer overal op de muren neergeklodderd.
„Better tot hell than to be colonised again!"
staat te lezen op de eerste tram die wij
tegenkomen. „Van Mook, what are you
doing here?" vraagt de tweede. „Desperate
usurers!", scheldt de derde. De meeste dezer
slogans zijn blijkbaar berekend op effect bij
de Engelschen. Toch zijn er ook enkele
meer intieme toespelingen, die entre nous
gehouden worden: ,,Ex-kali-besar magnaten,
wij hebben jullie in de gaten!"
Als men, in zijn hotel gearriveerd, de
telefoon opneemt om kennissen te verwit
tigen van zijn aankomst, wordt men door
den telefonist begroet met „merdéka"
vrij!). Dan vraagt men, een beetje ont
hutst, zijn nummer, ouder gewoonte in het
Maleisch. In deze verdeelde stad zijn de
openbare diensten in handen der Soekar-
nisten. Zij houden ook een aantal der
groote regeeringsgebouwen bezet, en hebben
daarin hun eigen ministeries geïnstalleerd:
een Departemèn kehakinian Justitie),
een Departemèn keséhatan volksgezond-
hefd) etc. Aan alles is gedacht. De minister-
lijst omvat figuren uit alle sectoren der na
tionalistische beweging. Dit is zeer zeker po
litiek van beteekenis, en wij komen daarop
aanstonds nader terug. Maar van de intrin
sieke waarde dezer republikeinsche depar
tementen stelle men zich niet te veel voor.
Het is meerendeels haastige fagadebouw,
bedoeld om aan de geallieerde wereld den
indruk te verschaffen van een republikein-
schen staatsvorm als organisatorisch afge
rond geheel.
De Indonesische politie, die gedurende de
Japansche bezetting in hoofdzaak uit mili
tante jonge Indonesiërs werd samengesteld,
staat onder rood-wit commando. Zij maakt
den indruk goed gedisciplineerd en bewa
pend te zijn, en is door den geallieerden
bevelhebber officieel erkend als instrument
tot handhaving van orde en rust. De eenige
kranten die gedrukt verschijnen, komen
eveneens uit het republikeinsche kamp.
Technische moeilijkheden verhinderden
tot het oogenblik waarop wij dit schrijven
de uitgave van een Nederlandsch-Malei-
sche krant van regeeringszijde. Inmiddels is
een Nederlandsche krant verschenen (Red.).
Het felste schrijft „Merdéka". Dit blad wordt
uitgegeven door een onafhankelijke radicale
groep en gaat zeer ver in schimpscheuten
op de NICA en op de Nederlanders in het
algemeen, en in onbewimpelde termen wordt
opgehitst tot moord en doodslag. Ook al Kan
men meenen, dat Javaansche soep, evenmin
als andere, zoo heet wordt gegeten als zij
wordt opgediend, dit neemt niet weg, dat
de volledige beschikking der republikeinen
over het propaganda-apparaat ook radio-
Malabar is in nationalistische handen een
ernstigen factor beteekent bij de beïnvloe
ding der stuurloos vlottende inheemsche
massa, wier gevoelens in laatste instantie
toch van groot gewicht zijn.
De Nederlandsch-Indische regeering en
haar organen hebben zich aanvankelijk ge
ïnstalleerd zoo goed en zoo kwaad als de
omstandigheden der Japansche capitulatie
toelieten, en breiden thans hun posities ge
leidelijk uit. Des Indes aan Molenvliet, en
de meeste andere hotels zijn van de Jappen
overgenomen. Ook de meeste gebouwen aan
het Koningsplein zijn in Nederlandsche of
geallieerde handen. De driekleur wappert
van het paleis van den G.-G. aan de Noord-
rijde, waar nu de Luit.-Gouverneur-Gene
raal resideert. Aan Koningsplein-Zuid ligt
het geallieerde hoofdkwartier, waarop de
Nederlandsche vlag in het midden is ge
plant, tusschen de Engelsche en Amerikaan-
sche in. In gebouwen van particuliere maat-
schappijen zooals van de B.P.M. zijn
de departementen tijdelijk ondergebracht.
Met de vermeerdering van het Nederlandsch
element en de evacuatie der interneerings-
kampen, worden in de nog onrustige wijken
van Weltevreden-Zuid en Meester Cornells
steeds meer huizen door Europeanen bezet.
Daar wonen Soekarno's menteri's minis
ters) kris kras tusschen Nederlandsche
ambtenaren en bevrijde Europeesche gezin
nen. Slechts de rood-witte vlag in den tuin
verraadt het kamp, waarin de bewoner
thuishoort.
Een centrum van Nederlandschgezinde be
drijvigheid vormt het kampement van het
roemruchte 10e bataljon, voornamelijk be
staande uit trouw gebleven Ambonneezen.
Het is gelegen tusschen Waterlooplein en
militair hospitaal. Daar omheen is een groote
menigte Indo-Europeesche gezinnen neer
gestreken, weggevlucht uit de omstreken
Van Batavia voor de terreur van plunde
rende benden. Ook Priok en het vliegveld
Tjililitan worden door de reeds gearriveerde
mannen der gezagsbataljons en door Am
bonneezen beheerscht.
Er moet voor ieder, die niet zelf temidden
van deze verhoudingen leeft, iets volkomen
onwerkelijks schuilen in dezen godsvreae
tusschen partijen die zóó scherp in doelstel
lingen en uitlatingen tegenover elkaar staan.
Ieder der medespelenden er zijn ook nog
de Engelschen en de Jappen rijdt in eigen
auto's en onderhoudt eigen bewakings
detachementen. Gelijknamige departemen
ten, op eenige honderden meters afstand van
elkaar, publiceeren eigen besluiten en be
noemingen.
De Engelschen houden het tongetje aan
de waag. Hun politiek wordt uiteraard van
buitenaf bepaald, en de groote lijn is wel
licht beter te beoordeelen in Europa dan in
Batavia. Zeker is echter, dat zij vanaf den
aanvang de situatie hebben gecompliceerd,
door aan de republikeinsche regeering oij
onderhandelingen een min of meer wettige
positie in te ruimen, en haar zelfs op zekere
oogenblikken als een gelijkwaardigen ge
sprekspartner voor de Nederl.-Indische re
geering te willen beschouwen. Dit moge ge
deeltelijk hieruit te verklaren zijn, dat de
Britten niet steeds door Indonesische bluf
heen weten te zien; daarnaast beheerscht
hen een duidelijke onwil om in het oog
der wereld zich dienstbaar te maken aan
Nederlandsche restauratiepolitiek. De per
soonlijke opvattingen der Engelsche officie
ren loopen uiteen: van gevoelens van soli
dariteit met de Europeesche zaak tot een
onverschillig leedvermaak, dat zich moeilijk
laat rijmen met de binnenlandsche toestan
den in Britsch-Indië. Ten slotte zal de eco
nomische voorsprong, welke, bij het voort
duren der moeilijkheden in Indonesië, zon-
der twijfel aan Malakka te beurt zal vallen,
voor menigen Engelschman een rol spelen.
De Britsche troepen bestaan voornamelijk
uit Sikhs, Gurkha's en Punjabi, waaronder
lange slanke gestalten met fijne gelaatstrek
ken. Onder hun tulband verbergen zij ra
venzwarte haren, die in losse spreiding tot
ver over hun schouders reiken.
De Jappen, die geleidelijk ontwapend en
in interneeringscentra bijeengedreven wor
den, gedragen zich kruiperig Zij zijn de
aanstichters van veel kwaad, doordat zij ge-
reedelijk hun wapens en geldmiddelen aan
de republikeinen hebben afgestaan. Zeer
vergenoegd over. de moeilijkheden, welke zij
daarmede aan de geallieerden hebben be
zorgd, spelen zij nu den slaafschen militairen
robot. Waar nog onvoldoende geallieerde
troepen aanwezig zijn, worden zij bij tijd en
wijle voor militaire opdrachten gebruikt.
Toen ongeveer een week geleden Bandoeng
geheel onder rood-witte terreur dreigde te
raken, kregen de Japanners aldaar op
dracht de orde te herstellen. Zij deden dit
in een paar uur tijds, en staken met dier
lijke wreedheid den Soekarnisten hun
makkers van gisteren de rood-witte vlag
getjes door neus en wangen. Een volgende
brief biedt wellicht gelegenheid te spreken
over hun onmenschelijk optreden tijdens de
bezettingsjaren, zoowel in als buiten de in-
terneerings kampen
('t Slot van dozen brief volgt
morgen. Red.).
BENOEMINGEN BIJ DEN GENERALEN
STAF.
Bij K. B. is tijdelijk benoemd en aange
steld: bij den generalen staf, tot generaal-
majoor, zoolang hij is belast met de waar
neming van de functie van inspecteur der
Genie, de als zoodanig tijdelijk benoemde
kolonel J. J. C. P. Wilson, van dien staf.
Verder is de staf der Gende samengesteld
voor de verschillende comma n de men ten en
bureaux.
Met ingang van 15 Nov. 1945 zijn be
noemd: bij den generalen staf, tot plaatsver
vangend kwartiermeester-generaal der Kon.
Landmacht, de als zoodanig tijdelijk be
noemde generaal-majoor J. J. C. P. Wilson,
van dien staf; bij het wapen der Genie: tot
hoofd van den Geniedienst, de als zoodanig
tijdelijk benoemde kolonel J. Zwart, van
dat wapen.
KOMENDE EN GAANDE BURGEMEESTERS
Benoemd tot burgemeester van Ameland
R. Walda; idem van Hedel en Kerkwijk J.
Roseboom; op zijn verzoek is aan Th. J. A.
Kraakman eervol ontslag verleend als bur
gemeester van Groenlo; idem aan jhr dr J.
K. H. de Beaufort van Leusden en Stouten-
burg.
Zal de rust in China terugkeeren?
Communisten zouden met Tsjang Kai Sjek
accoord bereikt hebben.
Naar A.P. uit Tsjoenking meldt, hebben
de Chineesche communisten verklaard, dat
er overeenstemming met Tsjang Kai Sjek
is bereikt om den politieken raad van advies
toe te staan, „alle bestaande geschilpunten
te regelen" en dat de raad ongeveer 20
November bijeengeroepen zou worden. De
communistische woordvoerder voegde daar
nog aan toe: „Indien de bevelen tot onder
drukking van bandieten ingetrokken worden,
kan er vrede zijn".
Alle Amerikaansche strijdkrachten worden
tegen het voorjaar uit China teruggetrokken.
Een militaire missie blijft, die het leger, de
vloot en de luchtmacht vertegenwoordigt.
Zij zou 2000 tot 6000 man sterk zijn en be
hulpzaam zijn bij de opleiding en organisatie
van de Chineesche legermacht.
Alle Grieksche partijen, behalve de
communisten, protesteerden tegen de er
kenning der Albaneesche regeering.
Immigratie en wijziging der geboorte-
politiek moeten verhinderen, dat de Britsche
bevolking binnen een eeuw tot 14 millioen
vermindert, aldus deskundigen. Geboorte
controle en onzekere levensomstandigheden
zijn aansprakelijk voor gezinsbeperking.
De communistische Daily Worker, tot
nu toe voor soldaten verboden, is weer in de
kazernes toegelaten.
In Engeland" overweegt men de sala
rissen der parlementsleden van 600 tot 1000
pond per jaar te verhoogen, hun gratis rei
zen en dito briefport en een secretaris te
geven.
Op 2 December worden in Albanië
verkiezingen gehouden voor de constituee-
rende vergadering.
Uit Tirana wordt gemeld, dat de Alba
neesche regeering gelast heeft alle mannelijke
en vrouwelijke Italiaansche religieuzen voor
15 November uit het land te zetten.
De Duitsche communisten willen een
eenheidsfront der anti-fascistische partijen;
het vormen van een nieuwe strijdbare de
mocratie en nauwe samenwerking met Sow-
jet Unie.
Uit Rusland meldt de News Chronicle
verzachting der consuur op berichten.
Men verwacht dat de Fransche commu
nisten op het laatste oogenblik zullen beslui
ten tot een nationale regeering onder de
Gaulle toe te treden.
In de Britsche zone in Duitschland zijn
tot dusverre 7000 van de 13.000 scholen her
opend.
Communistisch complot ontdekt
tegen Franco's regeering?
Wachtposten in Madrid zijn versterkt
Naar de Times uit Madrid meldt, is al
daar in politieke kringen groote opwinding
ontstaan door de ontdekking van een geor
ganiseerd communistisch complot tegen de
regeering. Van officieele zijde worden de
berichten tegengesproken. In de geheels
hoofdstad zijn de wachtposten echter ver
sterkt, hetgeen algemeen als een bewijs
wordt opgevat, dat een samenzwering werd
gesmeed.
VUL GEEN GEBRUIKTE GASRESERVOIRS
Er zijn groote gevaren verbonden aan het
opnieuw gebruiken van leege flesschen of
reservoirs, waarin vroeger motorgassen waren
samengeperst. Brengt men er een nieuw gas
in, dan zijn ontploffingen niet uitgesloten.
Vandaar een koninklijk besluit, dat het ver
der gebruik van dergelijke vaten verbiedt
evenals het verwijderen van merkteekens van
die vaten. Voor een en ander heeft men toe
stemming noodig van den hoofdingenieur
directeur van het stoomwezen.
MEN MAG GERUST MET KOPER EN
ZILVER BETALEN
Daar er nog misverstand blijkt te bestaan
ten aanzien van de geldigheid van de oude,
niet-zinken pasmunt, vestigt het ministerie
van Financiën er de aandacht op, dat alle
munten, welke op 10 Mei 1940 in omloop wa
ren, ook nu wettig betaalmiddel zijn, uiter
aard tot de eventueel daarvoor gestelde
maxima. Dit geldt niet alleen voor het oude
zilvergeld, maar ook voor de koperen mun
ten van 1 en 2i£ cent en den nikkelen
stuiver.
DEBLOKKEERING VOOR BOOMKWEEKERS
De Ned. Bank geeft een algemeene ver
gunning om deblokkeering van gelden te
verleenen, of crediet te geven of te verhoo
gen, ten laste van een debet-rekening aan
koopers van bloemkweekerijproducten, voor-
zoover zij aangesloten zijn bij de vakgroep
Groothandel in boomkweekerijproducten of
als kweekers van boomkweekerijen zijn ge
organiseerd bij het Bedrijfschap voor sier
teeltproducten. Ook voor betalingen van bij
verkoopers gekochte boomkweekerijproduc
ten zijn bepaalde vrijstellingen verleend.
Kerk en School
NED. HERV. KERK.
Beroepen: te Boskoop (2de pred.pl.),
A. J. de Jong te Ederveen; te 's-Gravenhage
(als jeugdpred. Duinzichtwijk), G. C. Foe-
ken te Bladel (N. Br.); te Oegstgeest (2e
pred.pl.), J. J. van Zorge te Nederhorst den
Berg.
Aangenomen: naar Boensbroek-Tree-
beek. Ph. F. Faber te Wijohen en Leur
(toez.); naar Huizum (Fr.), G. Wassenaar te
Middelbert; naar Kattendijke, cand. B.
Breek, hulppred. te Amsterdam (toez.); naar
Terhorne. cand. J. de Ruijter, hulppred. te
Den Haag-Loosduinen: naar Wouterswoude,
W. C. Hondius, em. pred. te Bussum.
Bedankt: voor Blessem. Boxum, Olde-
holtwolde en Schiermonnikoog, cand. P.
Simoons, hulppred. te Epe, die benoemd werd
tot kamppredikant in het bewaringskamp
te Schoorl: voor Leiden (vac. wijlen dr W.
Th. Boissevain), C. A. van Harten te Kat
wijk aan Zee; voor Zwaagwesteinde. H. M.
Cnossen te Oosternijkerk (Fr.)
Benoemd: tot geestelijk-verzorger van
het bewaringskamp te Westerbork. ds W.
de Jong te Zuidiwolde (Dr.)
VER. VAN VRIJZ. HERVORMDEN.
Beroepen: te 's-Gravenhage (3e pred.
pl.), d'r M. A. van Beek te Enschede, die
voor dit beroep bedankte.
GEREF. KERKEN.
Aangenomen: naar Maarssen. J. W.
Dragt te Ho-lten; naar Venlo, cand. D. Wijn
beek te Amsterdam, die bedankte voor
Lopik en Wissenkerke (N. Bev.)
Bedankt: voor Glanerbrug, G. van 't
Riet te Goor: voor Veenwoudsterstal, P.
Klapwijk te Dronrijp.
GEREF. GEMEENTEN.
Bedankt: voor Kampen, J. v. d. Berg
te Krabbendijke.
BAPTISTE GEMEENTEN.
Beroepen: te Deventer, D. Zijlstra,
die bedankte voor Drachten,
DS. H. P. BRANDT.
Naar wij vernemen kwam bij den kerke
raad der Ned. Herv. Gem. van Delft een
schrijven in van het Prov. kerkbestuur van
Zuid-Holland meldend dat naar zijn meening
ds H. P. Brandt aldaar ongeschikt is gewor
den voor een behoorlijke vervulling van zijn
dienstwerk ter plaatse of in het algemeen,
en dat aan dezen predikant emeritaat be
hoort te worden verleend naar artikel 50
van het reglement op de predikan tsplaatsen i
We mogen hieraan toevoegen dat ds Brandt
om politieke redenen reeds geschorst was.
BEVESTIGING EN INTREDE.
Zondagavond heeft ds B. van Sinkel, geko
men van Katwijk aan Zee, intrede gedaan
in de Jeruzalem kerk van de Ned. Herv. Ge
meente te Amsterdam-West, na 's-morgens te
zijn bevestigd door ds J. H. Kuypers, van
Mastenbroek
In de Westerkerk te Amsterdam heeft
ds L. D. Terlaak Poot uit Den Haag in een
specialen dienst ds H. v. Lunen bevestigd
als predikant voor de zeevarenden, waarna
deze zijn intrede deed. Hij zal spoedig naar
New York vertrekken.
Protest tegen Ned. imperialisme
van Amerikaansche predikanten.
Het Amerikaansche „Ministerial Action
Committee Protestant Magazine" (tijdschrift
van het actiecomité van predikanten) dat
beweert den steun te hebben van 6000 Chris
telijke predikanten, heeft een telegram ge
zonden aan president Truman en minister
president Attlee om te protesteeren tegen
het „Nederlandsche en Anglo Amerikaan
sche imperialisme" als strijdig met alles,
waarvoor de vereenigde volkeren in den
oorlog hebben gevochten. Zij dringen aan op
een oogenblikkelijke terugtrekking van alle
troepen in het gebied, om zoodoende deze
schaamtelooze beleediging van het geweten
der wereld weer ongedaan te maken. „De
strijd van het Indonesische volk symboli
seert de gerechtvaardigde uitspraak van alle
volkeren der wereld op zelfbestemming. De
aanslag gaat regelrecht in tegen de Ame
rikaansche buitenlandsche politiek, zooals
die door president Truman op den Marine-
dag is aangekondigd."
UIT DE CHR. GEREF. KERK
De Kerkeraad der Chr. Geref. Kerk te Rot
terdam-C. besloot over te gaan tot het be
roepen van een 2en predikant. Te Leek (Gr)
is een Chr. Geref. Kerk geïnstitueerd, ter
wijl te Rotterdam-Charlois de institueering
spoedig zal plaats vinden, waarna de heer P.
H. Seggelink, voorheen voorganger van de
Nederduitsch Geref. Gem. aldaar, die tot de
Chr. Geref. Kerk is? overgegaan, door den
Kerkeraad als predikant zal worden beroe
pen. De classis Amsterdam der Chr. Geref.
Kerk heeft een advies-commissie benoemd,
inzake de houding der Kerken tegenover de
Geref. Kerken (art. 31).
UIT DE GEREF. KERKEN.
De kerkeraad van de Geref. Kerk te Wa
tergraafsmeer (Am sterdam-Oost) heeft in
principe besloten tot het beroepen van een
derden predikant.
CHR. SCHOLEN IN DUITSCHLAND.
De eertige manier om Duitschland op te
voeden is, aldus mgr. Griffin, de R.K. aarts
bisschop van Westminster, die Duitschland
bezocht, het stichten van scholen op confes-
sioneelen grondslag.
PERSONALIA.
Gistermiddag heeft Prof. Mr. J. Valkhoff,
aan de geni. universiteit te Amsterdam be
noemd tot hoogleeraar in de inleiding tot de
rechtswetenschaD en de beginselen van het
burgerlijk recht, het handelsrecht, het fail-
lissementsrecht en het publiekrecht van het
bedrijfsleven, zijn ambt met het uitspreken
van een rede over „de ontwikkeling van het
eigendomsrecht"
Dr. H Edelkoort, benoemd tot gewoon
hoogleeraar in de Hebreeuwsche taal en let
terkunde zal op Maandag 19 Nov. om 2 uur
n.m. zijn ambt aanvaarden.
Examens.
KAMPEN. Theol. Hoogeschool (art. 31
K.O.) Gesl. voor prop. ex. B. Mulder en
J. R. Wiskerke.
GRONINGEN Op proefschrift ..over de
wording en de beteekenis van het Zuiderzee
gebied", promoveerde tot doctor in de let
teren en wijsbegeerte de heer P. R. J. Mod
derman, geb. te Tana Radja (N.O.I.).
UTRECHT, Gepromoveerd Ds. C. A. de
Willigen, geb. te Rotterdam tot doctor in de
godgeleerdheid, op proefschrift „Martin
Kahler", G. C. "van Wessem, geb. te 's-Her-
togenbosch, tot doctor in de wis- en natuur
kunde op proefschrift: ..over Phomasarine en
Oosporeine", (twee uit schimmels geïsoleerde
kleurstoffen) en G. J. Hamaker, geb. te Gro
ningen tot doctor in de wis- en natuurkunde
op het proefschrift „convictie-verschijnselen
van warme verticale wanden".
23. Pang. Net had ze t
gezegd of daar schotèn
onze twee helden op h\m
motordriewielertje voorbij
en namen, ,en passant"
de palen mee, waar het
balkon op rustte. De ge
volgen waren meer dan
ijselijk. Het balkon was al
even mottig als juffrouw
Sietske's matten. Met
zwaar gekraak zakte 't
hele zaakje in elkaar, ter
wijl juffrouw Sietske he
vig om hulp schreeuwde
en allebei haar armen om
hoog stak, alsof ze zich aan
de lucht wilde vastklam
pen. Maar dat ging natuur
lijk niet.
24. Ziezo juffrouw Sietske
had haar zin. Ze was be
neden. En nou had je 't
lieve leven gaande. Ter
wijl Snoekie en Bolleboks
al een mijl verder waren.
timmerden de twee dames
er met matteklopper
para. luie OP dat het
een aaru had. Het stof
vloog er af. Eindelijk, toen
de beide dames buiten
adem waren van het kij
ven en plukharen, strom
pelde juffrouw Sietske
naar binnen, terwijl juf
frouw Knalpot ook hui
lende en zich aan alle
kanten wrijvend haar weg
vervolgde.
Nieuwe gezichten in een nieuwe zaal: Voor de eerste maal kwam gisteren in Leiden
de noodgemeenteraad bijeen, bij welke ge legenheid de raadzaal van het nieuwe stad
huis tevens in gebruik werd genomen.
Foto: N. van der Horst, Leiden.
