SïitUM Cntedj* (Smjwu ssr Gaan wij niet veel te ver over de brug? IDist <11 LIEFDE VAN EÉN KANT Ie serie: 1 April 1920—15 October 1941 WOENSDAG 7 NOVEMBER 1945 Se Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 157 Postrekening 5 8 9 3 8 Christelijk-TSationaal Dagblad voor Leiden en Omstrek&è S/- V l$tflülU8SÜd) il fltjehkörtj ^myti bert io tegenopwt* Abonnementsprijzen ƒ0 26 per week ƒ1.10 per maand ƒ3.25 per kwartaal Hoofdredacteur: H. DIEMER Redactie: B. VAN DER ROS Regeeringsverkiaring van vér strekkende beteekenis DE NED.-INDISCHE Regeer inig heeft, naar reeds in het kort gemeld, heden te Batavia een verklaring uitgegeven. De tekst der verklaring luidt als volgt: De loop der gebeurtenissen na de capitu latie van Japan heeft ertoe geleid, dat groote verwarring is ontstaan en dat omstandig heden, die niet door de Regeering in het leven zijn geroepen, haar tot dusverre heb ben belet, de voornemens der staatkundige hervorming van het Koninkrijk en van Ne- derlandsch-Indië in hun hoofdlijnen verder bekend te maken. Reeds op 27 Jan. 1942 werd f Regeeringsverkiaring laat me koud, zegt Soekarno „Ik ben er in het geheel niet van onder den indruk" zei Soekarno naar aanleiding van de verklaring van Van Mook. „Het is slechts een herhaling van de oude be kende verklaring van Koningin Wil'hel- mina". Toen de ANP - Amèta - oorreen on - dent Coniston hem speciaal de zinsnede onder het oog bracht, waarin gezegd wordt: „Indonesië zal, overeenkomstig de toezegging van H.M. de Koningin, tot een volledig deelgenootschap in het koninkrijk worden geroepen", verklaarde Soekarno: „Wij willen niets te maken hebben met het Koninkrijk der Nederlanden" en hij knikte ernstig. een Rijksconferentie tot dit doel aangekon digd, te houden na de bevrijding van alle bezette Rijksgebieden. Op 6 December van dat jaar werden de beginselen der gedachte reorganisatie in een rede van H.M. de Konin gin in groote lijnen vastgelegd. De voornaam ste zinsneden dier rede waren: ,,Ik stel mij voor, zonder vooruit te loopen op de adviezen der Rijksconferentie, dat zij zich richten zullen op een Rijksverband, \vaarin Nederland, Indonesië. Suriname en Curagao tezamen deel zullen hebben, terwijl ieder op zichzelf de eigen, inwendige aange legenheden in zelfstandigheid en steunend op eigen kracht, doch met den wil elkander bij te staan, zullen* behartigen. Ik meen, dat zulk een zelfstandigheid en samenwerking aan het Rijk en zijn deelen de kracht kun nen geven om hun verantwoordelijkheid naar binnen en naar buiten ten volle te dragen. Daarbij zal voor verschil van behandeling ©p grond van ras of landaard geen plaats zijn, doch zullen slechts de persoonlijke be kwaamheden der burgers en de behoeften van de verschillende bevolkingsgroepen den doorslag geven voor het beleid der re geering". Steeds dieper is het besef doorgedrongen, dat alleen op deze beginselen van gelijk waardigheid en samenwerking het Konink rijk kan worden gebouwd. Daarbij is de vorm .van deelgenootschap naar voren geko men, die nieuw is in de geschiedenis, doch die inderdaad aan het onder de bezetting gegroeide nationaal bewustzijn volle bevre diging kan schenken. In de ontstane verwar ring heeft echter dit zelfbewustzijn niet al leen den weg gekozen van de uitroeping, met medewerking van de Japansche mili taire overheid van de republiek Indone sië, maar is bovendien tegen de Nederlan den een zoodanige propaganda en tegen an dersdenkenden een zoodanige terreur ont ketend, dat een bekendmaking geen nut zou hebben gehad en niet in overeenstemming te brengen viel met de waardigheid der re geering. Zoolang duizenden weerlooze Ne derlanders, die de zwaarste verdrukking door den vijand doorstaan hadden, in gevaar verkeerden en door bedreigingen een vrije bespreking onmogelijk werd gemaakt, was ook ieder begin van gemeenschappelijke re constructie uitgesloten. Nu door de hulp van onze bondgenooten het gevaar voor de bevrijde geïnterneerden verminderd is en eenige verbetering inge treden schijnt te zijn ten aanzien van de vrijheid van spreken en van contact, is het ©ogenblik gekomen om het programma der regeering op de rede van H. M. de Koningin Van 6 December 1942 gebaseerd, nader uit te werken. De regeering gaat uit van de er kenning van het rechtmatig streven der In donesiërs naar een nationaal bestaan en, van de overtuiging, dat dit streyen door een goede samenwerking tusschen Indonesiërs c-n Nederlanders, langs den weg van een wettige evolutie, te verwezenlijken is. DAT de H.T.M. wegens stroomgebrek niet kan voldoen aan het verzoek om voor kerk- igangers des Zondags trams te laten rijden. DAT de boekenactie van het Roode Kruis te R'dam 50.000 boeken heeft bijeengebracht. DAT 225.000 Amerik. boeken voor den handel hier te lande zijn gearriveerd. DAT in Engeland 17.000 boeken zijn aan gekocht, die riet voor den handel maar voor diverse Nederl. bibliotheken zijn bestemd. DAT Koningin Wilhelmina gisteren bij Koning George en Koningin Elisabeth op Buckingham Palace heeft geluncht. DAT Prinses Juliana gisteren te A'dam de tentoonstelling „Kunst in Vrijheid" in het Rijksmuseum heeft bezocht. DAT -ondanks de véle ruïnes in Arnhem weer een verkeershuis is geopend ter bevor dering van het toerisme. DAT bij Nijmegen een Eng. verlofgangerstrein ©P een losse locomotief is gebotst, waardoor een machinist en een Duitsche conducteur werden gedood, terwijl vier andere leden van het personeel werden gewond, w.o. de con ducteur Van Helvoprt uit Den Haag. DAT van de 512 boerderijen, die de Wierin- germeer vóór 17 April 1945 telde, er slechts 20 vrijwel onbeschadigd zijn gebleven, 40 heel wat averij hebben opgeloopen, terwijl alle andere door de inundaties totaal zijn vernield. r AT aan de vele verzoeken, om zich als boer in de Wieringermeer te mogen vestigen, niet kan worden voldaan, daar alle voor malige bewoners vóór gaan en alleen enkele bedrijven van de vier N.S.B.-boeren, die deze polder telde, op een nieuwen eigenaar wachten. DAT nog niet kan worden nagegaan, wat ©r van de 1000 a 1100 woningen terecht zal Doelstelling is daarbij de spoedige ont wikkeling van Indonesië tot deelgenoot in een Koninkrijk, dat zoodanig geconstrueerd is, dat het nationaal zelfrespect van alle daaraan deelnemende volkeren wordt ge waarborgd. Daartoe zal in dit land op wet tige wijze de centrale regeering zoodanig gereconstrueerd moeten worden, dat zij uit een volksvertegenwoordiging op democrati- schen grondslag bestaat, in belangrijke meerderheid samengesteld uit Indonesiërs en een Raad van ministers onder den gou verneur-generaal als vertegenwoordiger van de Kroon. Door deze regeering zullen de inwendige aangelegenheden van het land moeten wor den bestuurd, terwijl daarbeneden door een doelmatige decentralisatie de regionale en locale belangen zullen moeten worden behar tigd. Het kiesrecht zal een onderwerp van nader overleg zijn, doch behoort op vrije vorming van de openbare meening en ver tegenwoordiging van de burgerij in haar be langrijkste geledingen te berusten. Indonesië zal overeenkomstig de toezeg ging van H.M. de Koningin tot een volledig deelgenootschap in het Koninkrijk worden geroepen, welks organisatie dus uit de Rijksdeel en zal worden opgebouwd. De vorm aan deze grondgedachte te geven zal door het overleg in de rondetafelconferentie en de behandeling van haar voorstellen door de wetgevende organen van het Koninkrijk moeten worden bepaald. Ook vraagstukken als die van een eigen vlag voor Indonesië, naast die van het Koninkrijk, zullen moeten worden beslist op grond van de voorstellen der rondetafelcon ferentie. De inschakeling van Indonesiërs en andere burgers van niet-Neder landschèn landaard in de diensten van het Koninkrijk, kan aanstonds systematisch worden uitge breid. Regelingen en instellingen, welke nog be rusten op, of gevoeld' worden als rasdiscri- minatie, zullen verdwijnen of worden her vormd. Zoo zal de "scheiding worden opgeheven tusschen een Nederlandsch en Indonesisch bestuur evenals de gescheiden strafrecht spraak. In alle publieke diensten zal de fei telijke opneming van burgers van niet-Ne- derlandsohen landaard met kracht worden doorgevoerd tot in de hoogste rangen, even als de onderlinge samenwerking op den voet van gelijkwaardigheid. Ook in het bedrijfs leven zal door Indonesiërs en andere bur gers van niet-Nederlandsche herkomst hun plaats behooren te worden gevonden in de stafbetrekkingen en de leiding. Het onderwijs zal op zoodanigen voet die nen te worden hervormd, dat zoo spoedig mogelijk een einde aan het analphabetisme komen, daar de drie dorpen, t.w. Wiermger- werf, Middenmeer en Slootdorp, nog onder water staan en eerst omstreeks Kerstmis ook deze laagste punten geheel droog zullen zijn gelegd. DAT alle tegen den gemeente-secretaris van Woerden, den heer D. Beyer, ingediende klachten zijn weerlegd en zijn -„staking" is opgeheven. DAT de geall. levensmiddelenzendingen ook nog 2 millioen blikken, 800.000 kisten, 15.000 houten vaten en 20.000 ijzeren vaten in ons land brachten, die door de bemoeiingen van_,het Aan- en Verkoopbureau van Akker bouwproducten ter beschikking van de Ned. industrie zijn gesteld. DAT weer postverkeer mogelijk is met „displaced persons", in de Br. bezettingszone in Duitschland, doch men niet dient te schrijven, alvorens men zelf een brief met het juiste adres van den betrokkene heeft ontvangen. DAT in Den Helder 1800 woningen door de Duitschers zijn afgebroken en een terrein van 32V2 ha met puin bezaaid, terwijl er 1909 woningen door bombardementen geheel of gedeeltelijk werden verwoest. DAT de Canadeezen weer 24 ziekenhuizen in ons land hebben vrijgegeven, waardoor er voor 10.000 patiënten bedden vrijkomen, ter wijl zij tevens hebben gezorgd, dat de door de Duitschers geroofde medische instrumen ten, verbandmiddelen enz. zijn teruggekomen. DAT op initiatief van prof. Meroier uit Bern, Vrijdag j.l. in A'dam een vrachtauto met 25.000 vel papier, kantoorbenoodigd- heden, medische instrumenten, chemische stoffen, enz. is aangekomen uit Zwitserland, bestemd voor de Gem. Universiteit. DAT er dezer dagen een gesprek is aan gevangen tusschen leden van de hoofdbe sturen van de C.H.U. en de C.D.U. DAT nogmaals de aandacht gevestigd wordt 0t> de verplichting tot aangifte by het Ned. Molotov tegen geheimhouding van atoombom-procédé Molotow heeft in een door radio-Moskou uitgezonden rede gezegd, dat het procédé van den atoombom niet geheim gehouden behoorde te worden. Maar ook Rusland be schikt over atoomenergie, aldus Molotow. Senator Ball stelde den Amerikaanschen Senaat voor slechts de militaire toepassing van de atoomenergie geheim te houden, doch de geleerden vrij te laten in hun onder zoekingen. Schuschnigg contra Seys Inquart De vroegere kanselier van Oostenrijk, dr Söhusohnigg, is in Neurenberg aangekomen. Men gelooft, dat hij als getuige in het proces- Seyss Inquart zal optreden, die hem opvolgde na de Duitsche bezetting van Oostenrijk. Het was gisteren, ter gelegenheid van den verjaardag der Octoberrevolutie feest in Moskou, aldus Tass. Versperringsballons en afweergeschut zijn verdiwenen. Moskou was 's avonds weer verlicht. Spoorwegen bestellen 500 auto bus-chassis in Engeland Crossley Motors heeft een order der Nederlandsche Spoorwegen ontvangen voor 500 autobus-chassis met Dieselmotor. De af levering van deze chassis zal in 1946 be ginnen. De waarde van de bestelling beloopt ongeveer 900.000. WORDT TSJECHO-SLOWAKIJE DOOR DE RUSSEN ONTRUIMD? Sowjet-troepen zijn volgens radio Moskou bezig Tsjecho-Slowakije te ontruimen in ver band met die demobilisatie van het Russische leger. Met drie weken hoopt men klaar te zijn. KNUD CHRISTENSEN FORMATEUR IN DENEMARKEN. Koning Christiaan van Denemarken be lastte oud-minister Knud Christensen met de vorming van een nieuw -kabinet. komt en dat het voor de landskinderen open stelt iederen vorm van opleiding, waaraan de maatschappij behoefte heeft. Daarbij zal, ter verbreeding van den grondslag, uitwisseling met Nederland en het buitenland worden bevorderd, terwijl aan de ontwikkeling van de Indonesische cultuur volle aandacht zal blijven gewijd. (Zie vervolg pag. 2). Beheersinstituut van bezittingen, die voor heen aan een vijandelijken staat, vijandelijke onderdanen, N.S.B.-era of politieke gevan genen behoorden. DAT de Zeeuwsdhe confectiefabriek, de Vega-tricotagefabriek en de vitaminen- fabrieken van Philips-v. Houten, door ge brek aan arbeidskrachten, uit Walcheren zullen verdwijnen. DAT er van de 15 loodsbooten van den Rijksloodsdienst te A'dam nog maar 5 over zijn, terwijl vele leden van de bemanning tijdens de bezetting naar Engeland zijn ont komen. DAT deblokkeering van gelden bij geboorte ook kan plaats hebben binnen een periode van 3 maanden voor den vermoedelijken datum van bevalling. DAT is ingesteld een .Besluit herstelgron- den 1945", ten einde een doelmatig herstel van landbouw-, tuinbouw- en bosohgronden te bevorderen. DAT broeder en zuster Sehrier uit Goes, die op 11 Maart j.l. een Duitsclien soldaat vermoordden, door de Middelburgsche recht bank veroordeeld werden tot resp. 5 en 7 jaren gevangenisstraf, terwijl J. Vermeulen uit Middelburg, die een ouden boer ver moordde, 15 jaar kreeg. DAT de havenmonding van Vlissingen thans weer schepen van 20 voet kan doorlaten, ter wijl er voor het eerst sinds 5 jaar weer ge baggerd wordt. DAT Vlissingen momenteel weer ruim 15000 inwoners telt, terwijl er thans 1850 huizen bewoonbaar zijn gemaakt. DAT er in het vissoherijoonfliot te Umui- den voorloopig overeenstemming is bereikt, waardoor tot 15 Febr 1946 op de Engelsche voorwaaiden zal worden gevaren. DAT op 10 Nov om 11.30 uur in „Arti et Amicitiae" te A'dam door prof. dr H. T. Zwiers een tentoonstelling wordt geopend van een plannenstudie voor stede- en woning bouw. HET is niet gemakkelijk lijn te ontdekken, in de Indische politiek onzer regeering. Nauwelijks heeft zij den heer van Mook gedesavoueerd, toen deze met Soekarno een bespreking zou hebben gevoerd (later werd ter verduidelijking uit Indië geseind, dat Soekarno „alleen maar bij de bespreking aan wezig was geweest", mogelijk zonder er aan deel te hebben), of nu legt dezelfde dr van Mook een breede en zeer principieele ver klaring af, waarmede de Nederlandsche regeering volkomen accoord gaat. Het kómt ons voor, dat ook op dit punt een „regee ringsverkiaring" wen schel ijk is en zulks dan niet in een stadium, waarin b.v. het parle ment nog wat mag napraten. De hierbij afgedrukte uitvoerige regee ringsverkiaring biedt na vroegere uitspraken der regeering geen nieuwe gezichtspunten. Dezelfde gedachten waren reeds neergelegd in de bekende rede der Koningin en zijn ook terug te vinden in de rede, welke minister Logemann laatstelijk heeft gehouden in de Tweede Kamer. Wij moeten derhalve aan nemen, dat de regeering het noodzakelijk heeft geoordeeld, deze gedachten nogmaals naar voren te brengen. De regeering heeft er groote waarde aan gehecht, de verklaring uitdrukkelijk het eerst in Batavia bekend te maken, hetgeen accen tueert! dat zij zich niet in de laatste plaat9 tot de volken in Indië wilde richten. Zal de verklaring dan dienstig kunnen zijn om de sfeer aldaar op te klaren? Wij hopen het, al kunnen de fundamenteele gedachten der ver klaring reeds geruimen tijd niet meer langs de nationalisten zijn heengegaan Of is de ver klaring allicht ook bestemd voor de groote geallieerden, vooral nu doo-r het even uiteen gaan der wegen van regeering en dr van Mook in zekere Engelsche kringen een gevoel van wrevel schijnt te ontstaan? Op zichzelf was er, dunkt ons hier (zij het ook bij de gebrekkige gegevens, waar mede ons volk het tot op heden moet doen) voor het afleggen van deze verklaring op dit moment nog geen dringende reden. De liefde komt thans nog t e uitdrukkelijk van, één kant. Dé verklaring opent perspec tieven, welke zeer verstrekkend zijn en in derdaad een belangrijke toekomst in de ontwikkeling van ons Koninkrijk schijnen aan te kondigen. Maar de ontwikkeling is thans wel zeer gederailleerd, de stemming, welke er een. moest zijn van vertrouwen, is Revolver journalistiek in Batavia Dr van Mook heeft, voordat hij de ver klaring der Ned.-Indische Regeering uit gaf, medegedeeld, dat hij tot publicatie gedwongen was, omdat eenige correspon denten op onwettige wijze den Neder- landsdhen tekst in handen gekregen en gepubliceerd hadden. nu wel bij uitstek vertroebeld, en ook de goede trouw, waarvan de verklaring regel na regel spreekt, wordt nu nog door toege spitst wantrouwen bejegend. Is in deze sfeer een spoedige rondetafelconferentie mo gelijk? Is het niet typeerend dat de regee ring voor het o-rganiseeren van zulk een, conferentie wijst op de noodzakelijkheid, dat heel het volk zich vrij van terreur kan uitspreken? Intusschen wordt in deze verklaring zelf, evenals in andere uitspraken en toezeggin gen der regeering, op de besprekingen der rondetafelconferentie tamelijk sterk vooruit- geloopen, zooa,ls het in het algemeen onjuist was en is dat de regeering tot belangrijke formuleeringen kwam, terwijl zij het ken nelijk niet noodig oordeelde, en oordeelt, de volksvertegenwoordiging bij deze belang rijkste zaken van ons Rijksbestel in te lich ten en te raadplegen. Dit ware wenschelijk geweest, waarbij de regeering had kunnen doen uitkomen, waarom zij zich niet sterker heeft verzet tegen buitenlandsche inmen ging in de politieke ontwikkeling binnen ons eigen Rijksbestel. D i t overleg ware des te doeltreffender geweest, wijl onze volksvertegenwoordiging wel in Staat zou zijn geweest, onze regee- ring e n tegenover het buitenland e n tegen over de nationalisten, op zeer essentieole punten, van haar beleid hartelijk steun te verleenen. Inmiddels kwam reeds het bericht, dat Soekarno de regeeringsverkiaring aan zijn laars lapt. We nemen aan, dat de geallieer den van onzen goeden wil thans voldoende overtuigd zijn. In zooverre is de verklaring met haaf uitwerking verhelderend geweest. Batavierlijn weer in dienst Gelijk gemeld, zal de Batavier-lijn tusschen Rotterdam en Londen met ingang van 9 Nov. a.s. weer in bedrijf worden gesteld. Nader vernemen wij dat de booten vertrekken 9, 15, 21 Nov. en zoo vervolgens elke zes dagen, uit Rotterdam (Jobshaven), terwijl ze in den Rotterdamschen haven aankomen op 7, 13. 19 November enz. CHURCHILL DANKT DE KONINGIN. De heer Churchill schreef H.M. de Koningin een brief, waarin hij Haar dankt voor het prachtige geschenk, dat Zij hem namens de Nederlandsche regeering en het Nederland sche volk heeft aangeboden. In dit schrijven verklaart de voormalige Britsohe premier gelukkig te zijn met het geschenk en dank baar voor het feit, dat hij iets voor Neder land heeft kunnen doen. Toenemende wind, aldus de Bilt Tot morgenavond wordt verwacht: Naar West omloopende en geleidelijk toenemende wind. zwaar bewolkt, later eenige regen in het Noorden van het land,, in het Zuiden nog geen regen van beteekenis, zelfde tempera tuur. ZON EN MAAN. Morgen: Zon op 7.47 en onder 17. Maan op 11.12 en onder 19.04. Op 13 Nov. Eerste Kwartier; 19 Nov. Volle Maan en 26 Nov. Laatste Kwartier, Nog moet men een vergunning voor het „Spergebied" hebben om het Haagsche Ge meentemuseum te mogen betreden, doch thans is de mogelijkheid er in elk geval, daar hier e«n zanddam de vesting verloste uit haar isolement.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1945 | | pagina 1