i==T Slkttnrc fritedft (ümtrmtf assr
Regeering ontving
IDist TJ
van Drv.Mook
HITLER EN
LEOPOLD III
Ie «erte: 1 April 192015 October 1911
MAANDAG 5 NOVEMBER 1945
Se Serie; 1« Sorting r*iuf T Me! 1913, No. 155
Postrekening 5 8 9 3 6
Hoofdredacteur:
H DIEMER tT$
Redactie: Christelijk-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken „SltfflfWSlidj U pljd
e. van' der ros myti bert ia f
Prof. van Asbeck gisteren naar
Indië vertrokken
OMTRENT de beteekenis van de tus-
schen dr. van Mook en Soekarno
plaats gehad hebbende besprekin
gen valt helaas nog weinig bijzonders ve
vermelden. Naar de Regeeringsvoorlich-
tingsdienst meedeelt, heeft „de Regee
ring van den luitenant-gouverneur-gene
raal de gevraagde inlichtingen ontvangen
omtrent een bespreking met nationalis
tische vertegenwoordigers, waarbij ook
ir. Soekarno aanwezig was. Het antwoord
licht toe onder welke omstandigheden en
op welke motieven de luitenant-gouver
neur-generaal gemeend heeft tegen de
aanwezigheid van Soekarno bij deze
oriënteerende bespreking geen bezwaar
te moeten maken. De regeering acht het
Slachtoffers van de Japansche honger-
politiek. Deze foto werd niet in Buchen-
walde gemaakt, maar in een Japansch
interneeringskamp, waar honderden Ne
derlanders drie jaar lang aan honger en
ziekte waren blootgesteld.
niet in 's lands belang thans in nadere
beschouwingen hieromtrent te treden.
In het afwijzend standpunt ten opzichte
van overleg met Soekarno is ook bij den
luitenant-gouverneur-generaal geen wij
ziging gekomen".
Tot zoover de verklaring van onze re
geering, die ons oppervlakkig beschouwd
nog weinig nieuws brengt, doch voor den
goeden verstaander toch ook weer vol
doende zegt om te bewijzen, dat Van
Mook allerminst vrij was in zijn doen en
laten. Niettemin dringt zich dan toch nog
de vraag op, waarom hij zich eerst niet
met Den Haag in verbinding heeft ge
steld om de regeering van zijn moeilijke
positie op de hoogte te stellen. Thans
heeft hij immers zelf bevestigd, dat Soe
karno bij de besprekingen tegenwoordig
is geweest, een feit, dat wij voor een
landverrader als hier bedoeld wel wat al
te. veel eer achten.
Intusschen hopen we van harte, dat er
alsnog zoodanig licht op deze pijnlijke
kwestie moge vallen, dat het gebeurde te
Batavia zooal niet bevredigend, dan toch
meer acceptabel voor ons wordt. (Red).
prof. van asbeck naar indie
vertrokken.
Naar ons ter oore komt is gisteren prof.
Van Asbeck met een opdracht van de
Regeering naar Indië vertrokken.
b. koetsier te batavia.
De waarnemende directeur van Finan
ciën B. Koetsier is te Batavia gearri
veerd. Kolonel Warners, directeur van
Verkeer en Waterstaat, wordt binnen
kort terugverwacht, op welk tijdstip dan
leden der Ned.-Ind. regeering te Batavia
in functie zullen zijn. Tevens heeft gen.-
maj. Mansergh het commando van den
vermoorden gen. Mallaby te Soerabaja
overgenomen.
DAT te A'dam al vergevorderde plannen
bestaan voor de oprichting van een Ned.
Maatschappij voor Walvischvaart.
DAT 3e voorz. van „Volksherstel" te A'dam,
tnr B. H A. van Kreel, wegens vertrek naar
Indië, opgevolgd door mr G. J. Salim.
DAT wegens groote drukte op de banken,
Bulks ais gevolg van de deblokkeeringsmaat-
regelen. de min. van Financiën de Vereen,
voor den Effectenhandel verzocht heeft de
voorbereiding voor de effectenreigiistratie
voorloopig te staken.
DAT morgenavond om 9 uur de heer A.
Polak, directeur van het Rijksbureau voor
Tabak, over Hilversum II een radio-causerie
eal houden over problemen rond de tabaks-
r antsoen eer in g
DAT ons land ook thans nog steeds zeer
in trek is voor het aankoopen van poot-
aardappelen (bintjes) en dit najaar al zijn
verkocht 45.000 ton aan België, 65.000 ton
aan Frankrijk; 3500 ton aan Luxemburg,
4700 ton aan Zwitserland, 3200 ton aan Italië
en 1000 ton aan Brazilië, terwijl nog diverse
andere landen dit product willen betrekken.
DAT M.G. waarschuwt tegen sluwe op-
lichters, die zich o.a. per advertentie aan
bieden als bureau om tegen een bepaalde
vergoeding opsporingswerk te verrichten
t.a.v. naar Duitschland gedeporteerden,
daar deze oplichters heel goed welen niet
over een visum of andere papieren te kun
nen beschikken.
NOG STEEDS SPANNING OP JAVA.
De algeheele toestand op Java geeft ove
rigens weinig nieuwe gezichtspunten. Nog
steeds heerscht er in West-Java groote
spanning, terwijl ook de onlusten nog aan
houden. Zaterdagnacht is er in Magelang
weer gevochten tusschen Britsche en natio-
nalistisohe troepten. Ook in Batavia komen
nog steeds plunderingen van de nationa
listen voor, dde zioh zelfs niet ontzien
explosieve kogels te gebruiken. Te Keba-
•joran hebben bandieten aldaar gestation-
neerde Nederlandsohe troepen aangevallen
en de helft van het dorp in de asch gelegd.
Iets rustiger is het in Soerabaja. waar
slechts enkele ongeorganiseerde schietpar
tijen voorkwamen. Al is het op Sumatra
over het algemeen rustig, toch zijn er ook
te Medan enkele incidenten voorgekomen,
terwijl men in Palembang den Indonesiërs
de vooroorlogsche polit i ebewapening heeft
afgenomen. Naar de „London Observer"
meldt, verwacht men zware en voortdu
rende gevechten op alle purtiep op Java,
aangezien de extremisten besloten hebben,
hun positie te versterken, alvorens er een
belangrijk aantal Ned. troepen zal zijn ge
arriveerd.
TOESTAND DER PLANTAGES.
Hoewel er nog geen volkomerv betrouw
bare inlichtingen over den toestaml van de
plantages op Java te verkrijgen zijn. geven
de volgende gegevens toch wel eenigen in
druk hieromtrent. Naar de laatste, voor
zichtige schatting bedroegen de sui'kervoor-
raden. anderhalf millioen ton tegen een
voorraad van één millioen ton voor 1944,
Het verbruik op Java is de laatste drie
jaren nooit hooger dan 325.000 ton per jaar
geweest. Van de meer dan 80 fabrieken zijn
er slechts 70 voortdurend in gebruik ge
bleven.
Het hervatten van de rubberproductie zal
vrij spoedig kunnen geschieden, daar een
groot dëel van de rubberboomen onmid
dellijk afgetapt kan worden. De toestand
der kinacultuur is thans vrij gunstig te
noemen, aangezien de Japanners zich veel
moeite hebben gegeven de productie op een
zoo hoog mogelijk peil te houden. De thee
plantages in het gebied van Tjandoeng staan
er echter slecht voor. De Japanners, die
weinig belang bij de thee hadden, hebben
zeer veel boo.men vernield. In het Patoea-
distriot zijn echter slechts 30 hectares van de
1500 verwoest. Als gevolg van den politie-
ken toestand zijn de planters echter niet
in staat naar hun plantages terug te kee
ren teneinde den wederopbouw van Java
ter hand te nemen.
Verwijten van Times-correspon
dent aan onze regeering
„Of de Nederlandsche regeering wordt
traag, of zij wenscht het geheele Indonesi
sche conflict met de wapenen te beslissen",
schrijft de speciale correspondent van de
„Times" uit Batavia. In een commentaar ep
de verklaring uit Den Haag, dat dr Van
Mook tegen den wensch en de instructies
van de Nederlandsohe regeering besprekin
gen met Soekarno gevoerd heeft, schrijft de
correspondent: „Het had de uitwerking van
een bomontploffing in Batavia en het wordt
uitgelegd als een dubbele desavoueering:
van Van Mook en van de meer liberale po
litiek die hij vertegenwoordigt. De herhaal
de openbare terechtwijzigingen, die hij uit
Den Haag heeft gehad, zouden een minder
geduldig man al onmiddellijk hebben doen
aftreden. Zijn positie is bijna onmogelijk ge
maakt. „De meest welwillende uitlegging van
de veranderlijke regeeringspolmek, zoo
sclirij ft de correspondent, is, dat zij niet aan
de feiten beantwoordt". „Zooals de meeste
Nederlandsche residenten hier leeft de re
geering nog steeds in een wereld van „als":
als Britsche troepen eerder op Java geko
men waren; als de Britten krachtiger had
den opgetreden; als de Britten Soekarna
hadden gearresteerd. Er is slechte één poli
tiek die zin heeft voor de Nederlanders en
die is, het programma over te nemen dat een
groot aantal Britten. Amerikanen en Indone
siërs eerlijk en rechtvaardig zouden achten."
DE DOOR SOEKARNO AANGEKONDIGDE
VERKIEZINGEN.
De „republikeinsche regeering" heeft gis
teren verklaard, dat de verkiezingen van de
leden der vertegenwoordigende colleges in
Januari a.s. gehouden zullen worden.
REPATRIEERING UIT INDIë.
Het ministerie van Overzeesche Gebieds-
deelen deelt mede, dat in het algemeen in
de eerste plaats voor repatrieering in aan
merking komen zij, die herstel van gezond
heid behoeven. In de maand November zul
len de eerste transporten uit het Oosten ver
trekken. Voorshands kan geen opgave wor
den verstrekt van de personen, die naar Ne
derland zullen terugkeeren.
DAT het verboden is rechtstreeks con
tact op te nemen met repatrieeringsofficie-
ren en men zich steeds dient te richten tot
Carel v. Bylandtlaan 30, Den Haag.
DAT de heer mr H. L. Woltersom, in over
leg met den minister van Financiën, besloten
heeft zijn mandaat als lid van den Raad
van toezicht der Herstelbank, voorloopig niet
te aanvaarden.
DAT de voorm. Duitsahe militaire bevel
hebber in Nederland, Christiansen, volgens
vage geruchten, binnenkort aan de Ned.
autoriteiten zal worden uitgeleverd wegens
zijn optreden tegen het dorp Putten.
DAT bij het opruimen van mijnen in de
buurt van Gennep een 20-jarigen jongeman
werd gedood en een 18-jarige ernstig ge
wond.
DAT het Ned.-Amerik. comité te San
Francisco bij een inzameling voor Neder
land meer dan 50 ton kleeding heeft ont
vangen.
DAT in het Boymans-museum te R'dam
Zaterdag door burgemeester Oud een ten
toonstelling is geopend van werken van jonge
architecten.
DAT de filmreporiagediensten Profilti en
Polygoon onder beheer zijn gesteld van een
commissie, bestaande uit de heeren D. Vries
man, A. M. Mees en Ir. L. J. A. v. Dijk.
DAT de N.V. „Prov. Nrd.-Brabantsche
Electrioiteitsmij" te 's-Hertogenbosch uit de
provinciale kas een leening heeft ontvangen
van f 3.000.000 voor herstel der geleden oor
logsschade.
DAT vier personen bij het sloop en van een
overkapping op tiet station te Arnhem zijn
Ons leger telt thans 70 80.000
manschappen
Bestemd voor Indië en. voor Duitsehland,
Ter gelegenheid van de opening van een
Cadd-olub voor Ned. militairen, te Amster
dam hield gen.-mag. S. v. d. Bergh een
rede, waarin hij vertelde, dat ons nieuwe
leger thans tus-schen de 70.000 en, 80.000 man
telt. De taak van deze mannen zal zijn de
rust in Indië te herstellen en te assisteeren
in de bezetting van Duitschland. De heer
Schokking, wethouder te Amsterdam zeide,
dat het garnizoen te Amsterdam thans uit
6000 man bestaat, waaraan binnenkort nog
1600 mariniers zullen worden toegevoegd.
Tribunaal tact een boete van
f150.000 op
Voor het tribunaal te Den Bosch heeft
terecht gestaan de 67-jarige industrieel V.
A. Rouppe v. d. Voort uit Vught, wien ten
laste werd gelegd geldelijken steun aan
„Winterhulp" te hebben verleend* en pro
paganda voor de N.S.B. te hebben gemaakt.
Hij had o.m. ook den N.S.B.-er Stehmann
giften gegeven, omdat deze zijn huis voor
vordering had gevrijwaard, terwijl hij aan
den Bosschen burgemeester een brief
schreef, dat hij vrij was van zoogenaamde
„goede Nederlanders"-manieren.
Het tribunaal heeft h?t vermogen van den
verdachte verbeurd verklaard tot een be
drag van f 150.000,— en hem het kiesrecht
ontzegd voor 10 jaar.
Chr. Volkspartij neemt het op
voor Leopold
De Belgische Christelijke Volkspartij heeft
haar eerste algemeene vergadering gehouden.
In verband met de koningskwestie en speciaal
wat het verslag van dr. Schmidt betreft, was
men van oordeel, dat dat document zich tegen
de ..belagers van den koning" moest keeren.
De vorst is in moeilijke omstandigheden aan
den toenmaligen heerscher van Europa de in
vrijheidstelling van de krijgsgevangenen en
een verbetering der voedselvoorziening voot
de bevolking gaan vragen "en heeft zich op
die manier slechts om 's lands hoogere belan
gen bekommerd.
„Alle staatshoofden, die naar Berchtesga-
den gingen, zijn met hangend hoofd en met
ketenen 'beladen vandaar vertrokken en al
lee^ Leopold heeft Berchtesgaden met op
geheven hoofd én zond-er lets te hebben toe
gegeven verlaten."
DEMONSTRATIES TEGEN KONING
LEOPOLD.
Na de meeting van het Onafhankelijkheids-
front te Leuven werden van woningen, waar
de photo van den Koning was tentoonge
steld, de ruiten ingegooid.
De Belgische communisten willen geen
Westersch blok, maar bedoelen zich overal
in te werken en een plaats te veroveren in
alie instellingen en ondernemingen.
Radio-Scheveningen is weer in den
aether, zij het ook met een hulp-antenne.
De nieuwe masten, die we uit Engeland
kregen, rijzen echter snel op.
verongelukt en in ernstigen toestand naar
het ziekenhuis vervoerd.
DAT de „Vereeniging van samenwerkende
havenbedrijven" een 48-urige werkweek
voor de havenarbeiders heeft weten te be
reiken, terwijl de loonen thans zijn vastge
steld op f 35.52 tot f 42.24 per week.
DAT tijdens October 180 schepen Rotter
dam binnenliepen met een gezamenlijke ton-
nenmaat van 430.000 bruto registerton.
DAT de directie van de N.V. Ned. Gist en
Spiritusfabriek te Delft voorstelt over 1944
een dividend van 5 pet uit te keeren.
DAT het, i.v.m. de Engelsche havenstaking,
nog wel eenigen tijd kan duren, voor tot de
verscheping van de bagage van repa trieeren-
den uit Engeland kan worden overgegaan.
DAT alle echtgenooten en verloofden van
Indiëvaarders verzocht worden hun namen
en adressen op te geven aan een voor hen
opgerichte vereeniging, waarvan als corres
pondente optreedt Mevr. A.Heersink-Beek-
man, 1/1, RJ.M. Hospitaal, Bergen op Zoom.
DAT de Sectie Woningbouwvereenigingen
van de vakgroep Onroerende Goederen van
de Hoofdgroep Banken met ingang van 1 Jan.
1946 zal worden opgeheven;
DAT onder het motto „Help nu stoer, gij
Zuid-Hollandsche boer" de H.A.R.K. onder de
boerenbevolking in Zuid-Holland een hulp
actie gaat organiseeren ten behoeve van de
boerengezinnen in de geteisterde gebieden;
DAT op initiatief van enkele Stenografen-
vereenigingen een gedenkteeken zal worden
geplaatst op het graf van dr A. W. Groote,
ontwerper van het Ned. alf. kortschrift, die
m Sept. 1944 is overleden.
Nu het verslag van dr Schmidt, die als
tolk aanwezig was bij het onderhoud tus
schen Hitier en den Belgischen Koning op
19 November 1040 te Berchtesgaden, bekend;
'geworden is, komt vanzelfsprekend de positie
van Leopold III in het brandpunt van de
belangstelling te staan. Daar in deze delicate
kwestie het hoor en wederhoor ten zeerste
geboden is, zullen wij allereerst de voor
naamste punten van het bovengenoemde ver
slag weergeven en daarna de argumenten te#
sprake brengen, die de Koning daar tegen in
brengt.
Uiit het verslag blijkt, dat de Führer België
een%vast omschreven plaats gegeven had in
het kader van de door hem voorgestelde
reorganisatie van het Europeesche vasteland.
Door de geografische ligging, zoowel van
België als Nederland, was voor deze landen
ieder Europeesch conflict fataal en het feit
dat aldus Hitier de Belgische regeer in g
had samengewerkt met Engeland en Frank
rijk, deed de gevolgen van deze politiek
zwaar op België drukken. Hierdoor was de
onderwerping van België op militair gebied
en op het terrein der buitenlandsche politiek
noodzakelijk.
De Koning zou voor deze besprekingen ten
volle begrip getoond hebben op voorwaarde
echter, dat waarborgen gegeven werden voor-
het herstel der Belgische onafhankelijkheid.
Ten aanzien hiervan zou hij gewezen hebben
op de door de Engelsche radio steeds her
haalde beloften en "den Führer verzekerd
hebben., dat de openbare meening ten op
zichte van Duitschland zich in gunstigen zin
zou wijzigen, indien van deze zijde een
ondubbelzinnige uitspraak betreffende
België's onafhankelijkheid zou worden ver
nomen.
Tegen het verslag van dr Schmidt neemt
de Koning nadrukkelijk stelling in een
schrijvenvaan zijn secretaris Jacques Pirenne,
dat bestemd is om aan de regeering over
handigd te worden. Hij noemt daarin het
verslag „geenszins een getrouw relaas" doch
..een echte inkleeding van de feiten" en ont
kent ten stelligste dat hij ooit begrip getoond!
zou hebben voor doQr België eventueel met
Duitcshland aan te gane militaire en politieke
verbintenissen. De zinsneden betreffende den.
invloed van de Engelsche radiopropaganda era
een mogelijke asmenwerking met Duitsch
land kenschetst 'hij als volstrekt misvormd;
en op grond daarvan concludeert hij, dat
men aan het verslag van Schmidt alle waarde
moet ontzeggen. Het eenig doel van zijn reis
naar Berchtesgaden was geweest om onthef
fing van de op België drukkende economi
sche en financieele lasten te verkrijgen.
Een zoo volkomen negatief oordeel over het
verslag-Schmidt kan echter niet zonder meer
aanvaard worden. Zooals het Brusselsche
blad „Het Laatste Nieuws" in een bezadigde
kritiek terecht opmerkt, diende het onge-
twijféld om de houding van het Derde Rijk
ten opzichte van België en den Koning nader
te bepalen. Ware het voor propagandistische
doeleinden bestemd geweest, men kan es*
zeker van zijn, dat de Duitsche radio-propa
ganda er destijds een overvloedig gebruik
van gemaakt zou hebben. Maar een andere
belangrijker gedachte komt in dezelfde
kritiek eveneens naar voren en wel deze. dat
het te betreuren is dat in de koningskwestie
zich geen geest van verzoening heeft doen
gelden, waardoor een onbevangen oordeel
mogelijk zou zijn. Dit is voorzeker een geluid,
dat in de opgewonden poltiieke sfeer rondom
deze kwestie weldadig aandoet. Men kan toe
geven dat de houding van Leopold III terr
opzichte van Hitler en het Derde Rijk niet
gelukkig is geweest, maar daartegenover kan
uit zijn houding vóór 1940 en in de oorlogs
dagen van Mei 1940 met zekerheid vastgesteld
worden, dat hij het beste met zijn land en
volk voorhad. En daarom verdient hij op zijn
minst, dat ten aanzien van zijn persoon het
in alle goede democratieën, zij het in eenigs-
zins varieerenden vorm, gehandhaafde be
ginsel van koninklijke onschendbaarheid ge
ëerbiedigd wordt.
Eerste Kamer over Handvest der
Vereenigde volken
Hulde voor de ontwerpers, ondanks
zwakke punten.
De Eerste Kamer heeft een eindverslag
uitgebracht over het Handvest der Vereenigde
naties.
Aan het werk dér ontwerpers werd hulde
gebracht als mijlpaal op den weg naar
wereldvrede. Het vetorecht der groote
mogendheden is een van de zwakke punten
Niettemin is aanvaarding geboden.
Eenige leden wezen op de weinig hoopvol
stemmende belangrijke meeningsverschillen,
welke tusschen enkele verbonden mogend
heden schijnen te heerschen.
Dat niet wordt getuigd van ontwapening,
getuigt van meer werkelijkheidszin dan
waarvan het Volkenbondsverdrag blijk gaf.
De mogelijkheid van regionale pacten werd
niet verworpen.
DE BOLLENUITVOER VAN NEDERLAND
NAAR DE *V.S.
Naar het „Journal of Commerce" meldt
zijn er vertegenwoordigers van Nederland
sche im- en exportfirma's in de V.S. aan
gekomen om de zaken-relaties te hernieu
wen. Zij kunnen orders aannemen voor
bloembollen, doch in iets geringere mate
dan voor den oorlog. Verder willen zij or
ders plaatsen voor electrische huishoudelijke
apparaten.
NEDERLANDSCHE KRIJGSGEVANGENEN
NAAR NEDERLAND.
In San Francisco zijn 240 voormalige Ne
derlandsche krijgsgevangenen, grootendeels
marinepersoneel, aangekomen, uit Japan en
China onderweg naar Nederland.
GOEDEREN UIT IERLAND
Het s.s, „Willem van Oronje', dat iin gere-
gelden dienst op Rotterdam-Dublin vaart,
wordt vanavor er te Rotterdam verwacht,
ditmaal met underen, 6 paarden, 650
ton suiker en :g breiwol aan boord.
Rustig najaarsiveer, aldus De Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: Weinig
verandering; behoudens plaatselijke opkla-
Iringen.
20N EN MAAN
Morgen: Zon op 7.43 en onder 17.03; Maan
op 9.02 en onder 18.01.
Heden Nieuwe Maan; 13 No<v. Eerste kwar
tier: 19 Nov. Volle Maan. eo 26 Now Laatste
kwartier.
