JHfuuir Criïlsdjc (Courant Engelsch generaal te Soerabaja vermoord De atoombom houdt de wereld in onrust Met 1 Jan. dagelijks een vliegtuig naarindië Karakter annexatieprobleem niet veranderd LDist <11 le serie: X April 192015 October 1941 WOENSDAG 31 OCTOBER 1945 2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 151 Abonnementsprijzen 0.26 per week ƒ1.10 per maand ƒ3.25 per kwartaal Hoofdredacteur: H. DIEMER Redactie: B. VAN DER ROS Christelijk-Nationaal Dagblad Bureaux Redactie en Administratie: HOOIGRACHT 35. Telefoon 22 710 Postrekening 5 8 9 3 6 voor Leiden en Omstreken „StflttfrastlrijU my n bert in teyjjenapeetj Tijdens conferentie met de extremisten 't Nieuws uit Indië begint nu ook voor de Britten sensationeel te worden, daar tijdens een conferentie met extre mistische Indonesische leiders te Soera baja de brigade-gen. A. W. Mallaby, be velhebber van de 49ste Ind. brigade, te Soerabaja is vermoord. De conferentie was belegd ten einde de bevelen om het vuren te staken, te verzekeren en te bespreken. Twee geallieerde officieren, die in gezelschap van Mallaby waren, konden bijtijds ontsnappen. Generaal Christison heeft terstond Soekarno op zijn hoofdkwartier ontboden en ver klaard hem verantwoordelijk te stellen voor dezen lafhartigen moord. De Ned. regeering neemt met groot leed wezen kennis van dezen moord en heeft haar deelneming aan de nagelaten betrekkingen en aan de regeerimg van het Vereendgd Ko ninkrijk betuigd, terwijl zij tevens haar af schuw uitspreekt over deze laaghartige daad tegenover een man, die streefde naar herstel van rust en orde in het belang van allen. De regeering is overtuigd, dat de Ind. bevolking in overgroote meerderheid naast haar staat in haar afkeuring. COMMENTAAR VAN CHRISTISON OP DEN MOORD. Generaal Christison gaf heden in een aller ijl bijeengeroepen persconferentie een over zicht van de gebeurtenissen in Soerabaja, die hebben geleid tot den moord op den brigade generaal Malla'by. Een maand geleden had de Ned. marine-officier, kapitein Huyer, de Jap. overgave geaccepteerd, zulks tegen de geschreven orders in, die hem door schout bij-nacht Patterson waren verstrekt. Er wa ren toen in Soeralbaja groote voorraden wa penen, tanks en pantserwagens, die de Ja panners gewillig aan kapt. Huyer overdroe gen, waarbij een groot aantal van deze wa penen in handen viel van de Indonesiërs. Met deze wapenen vielen de Indonesiërs voor het eerst op 28 October de Britsoh-Ind. strijdkrachten aan, zeer vermoedelijk door dat was bekend gemaakt, dat alle onbevoeg de personen hun wapens moesten inleveren. Deze bekendmaking werd door de extremis ten opgevat als een schending van het agree ment, gesloten door Mallaby en den door zichzelf uitgeroepen „minister" Mustopo, wiens daden thans onderworpen worden aan een onderzoek door de „republiek", zooals Hatta verklaarde. Gen. Christison verklaar de nog, dat als er geweld tegen zijn troepen wordt gebruikt, hij het met geweld zal be antwoorden. Al is er in Soevabaj-a weliswaar een ge- veohtsipauze ingetreden, toch heerscht er nog een ga-oote spanning. De Indonesiërs hebben over heel de stad barricades opgericht en alleen zij, die in het bezit zijn van door de nationalisten geteekende passen, worden doorgelaten. Volgens officieele berichten zijn er in den strijd in deze stad twintig Britten en Britsch-Indiërs gedood, w.o. twee offi cieren en 59 gewond. Soekarno en Hatta hebben een oproep geplaatst in de „Merdeka", waarin verklaard wordt, dat de bevolking niet op eigen initiatief mag handelen in den strijd om onafhankelijkheid, terwijl elke actie, die een fascistisch of een nationaal- socialistisch karakter draagt, dient ge ëlimineerd te worden. Alle Indonesiërs moeten toezien, dat de krijgsgevangenen, ongeacht hun nationaliteit, menschwaardig behandeld worden. Inmiddels is er tusschen Soekarno en gen. Hawthorn een regeling getroffen in zake het einde van den strijd in Soerabaja, waarbij is bepaald, dat het havengebied bewaakt zal worden door gezamenlijke strijdkrachten, terwijl Darm-o, waar de geïnterneerden zich bevinden, door de Britten bewaakt zal wor den en de rest der stad door de nationalisten. Geen Ned. troepen motgen worden aange voerd en alleen de leden der voormalige be- roepsinitanties, als de nationalistische politie, mogen gewapend zijn. Tevens is weer het eerste geallieerde vliegtuig te Soerabaja geland. Dezer dagen hebben de nationalisten het Britsche hoofdkwartier te Soerabaja in brand gestoken. De geallieerden slaagden er echter in het vuur spoedig te overmeesteren. In allerijl heeft het Britsche fregatschip „Wave- ney" de haven verlaten, om twee Ned. sche pen, die op weg waren naar Soerabaja, te onderscheppen, zulks om een mogelijke ver dere toespitsing van de situatie te voor komen. In Batavia en Bandoeng komen ook nog enkele op zichzelf staande incidenten voor. Zoo nam in eertsgenoemde stad een af dee ling Seaforth-Highlanders een aantal nationa listen waar. die bezig waren een huis leeg te halen, terwijl in Bandoeng de Ind. politie een actie, uitgaande van. de extremisten om alle restaurants te sluiten, voorkwam. Den winkeliers werd aangezegd niet naar bedrei gingen van onverantwoordelijke lieden te luisteren. Tevens zijn er in Semarang nieuwe onge regeldheden uitgebroken, waardoor troepen en munitie per vliegtuig naar deze plaats worden gebracht. ONTSPANNING VOOR NED. KINDEREN. Het tankladingsschitp 1199, dat in de haven vain Tandjong Friok ligt, heeft enkele dagen geleden 150 Ned. kinderen een recreatie-oord verschaft. Op het dek was een zwembad ge ïmproviseerd, terwijl een motorboot tochtjes maakte met de kinderen door de haven. Alle leden der Britsche bemanning hadden voor deze gelegenheid hun rantsoenen aan ver- snaperi n gen op g espa a r d POSITIE DER NEDERLANDERS VERSTERKT. Naar de „Times" schrijft, is de positie der Nederlanders op Java ten zeerste versterkt, daar zij het initiatief tot onderhandelen hebben genomen. Soekarno en zijn collega's bevonden zich in een dilemma: weigerden zij te onderhandelen, dan zou de wereldopinie, waar zij zooveel prijs op stellen, tegen hen gekant zijn. aanvaarden zij het Ned. verzoek, dan zouden hun extremistische volgelingen hen als verraders t.o.v. de zaak der Indische onafhankelijkheid beschouwen. De droom der Indonesische „ministers" is dan ook ten einde en zorgen en verdeeldheid komen steeds sterker naar voren. MONDELING GESLOTEN OVEREENKOMST MET SOEKARNO. Naar officieel is bekend gemaakt, heeft H. M. de Koningin in Enge<and gearriveerd Zal er circa een week blijven. H.M. Koningin Wdlhelonina arriveerde gis- teren per Dakota-toestel op het Blackbush- vliegveld te Londen. Zij werd vergezeld van haar adjudant-kapitein R. v. Zinnick Berg man, haar secretaris drs M. Kohnstam en haar hofdame mevrouw L. de Beaufort. Zoodra het vliegtuig was geland werden de Nederlandsohe driekleur en de R.A.F.- vlag gehesdhen. Behalve de Nederlandsche ambassadeur j'hr Michaels van Verduynen en jikvr Ver- bruggen van 's-Graven deel wa ren vele En- gelsche autoriteiten ter begroeting aanwezig. De Koningin schudde den leden van haar vliegtuigbemanninjg de hand en- inspecteerde daarna een eerewaoht van de Aircrew Ca dets. Hierna vertrok de Koningin naar een landgoed in Mortimer, ongeveer 80 kilometer van Londen, waar zij volgens haar secreta ris een week dienkt te blijven. Zuid-Afrikaander wordt G.-G. van Zuid-Afrika Tot gouverneur-generaal van de Unie van Zuid-Afrika is benoemd majoor Gideon Brand van Zijl. Op 1 Jan. 1946 zal majoor van Zijl in dienst treden. De nieuwe gouverneur- generaal is 72 jaar en de eerste G.-G., die in Zuid-Afrika geboren is. Hij is opvolger van Sir Patrick Duncan, die in 1943 overleed. Na diens dood heeft Smuts den nationalisten beloofd den koning voor te stellen een Zuid- Afrikaander tot G.-G. te benoemen. Majoor van Zijl is van beroep advocaat'. Hij is thans bestuurder van de Kaapprovincie en geniet groote populariteit. Spoorkaartjes per 1 Dec 25 pet. duuri<er Naar „de Tijd" verneemt worden de rei za gerstarieven van de spoorwegen met ingang van 1 December a.s. met 25 pet. verhoogd. Verder overweegt de directie der Neder- landsohe Spoorwegen per 1 Januari 1946 de retourkaarten weer in te voeren. De Engelsche regeering heeft er hoofdpijn van Eenige uren na de aankondiging dat Attlee de Ver. Staten een bezoek zal bren gen werd er, meldt Reuter, in het Engelsche Lagerhuis gesproken over het feit, dat Churchill en Roosevelt te Quebec in Septem ber 1943 een geheime overeenkomst hebben gesloten met betrekking tot den atoombom. Het Labourlid kapitein Blackburn vroeg deze overeenkomst zoo spoedig mogelijk te publiceeren, zoodat het Huis in overwe ging zou kunnen nemen de overeenkomst te gen. Hawthorn dezer dagen te Soerabaja I ratificeer en. Hij drong er op aan dat alle nog een bespreking gevoerd met brigade- inspanningen zouden worden geconcentreerd gen. Mallaby, Soekarno, Hatta, Sjarifoedin en ook met den voorzitter van de Nat. Ver gadering en den zelfbenoemden gouverneur van Oost-Java, Suderman, over het herstel der orde op Java. De overeenkomst werd mondeling gesloten. op het gebruik van atoomenergie in vredes tijd en zeide, dat meer dan 90 pet. van de in Amerika verrichte onderzoekingen er op gericht waren grootere en betere bommen te vervaardigen voor onbepaalde doeleinden. De leiding van de fabrieken voor atoom- Amsterdam-New York in 16 uur Om 'het tekort aan materiagl en personeel van „eigen fabrikaat" in onze luchtvaart aan te vullen, teneinde ons land in het In tern. luchtverkeer een vaste positie te ver schaffen, zullen machines moeten worden gehuurd en zal buitenlandsch personeel moeten worden aangenomen, zoo deelde de heer A. Plesman, dir. van de K.L.M., ons mede. Onmiddellijk na de bevrijding is de wak kere K.L.M.-directeur naar Engeland en Amerika gedaan en hij is er in geslaagd 4 Lockheed-constellations en 4 Douglas 1009 te bestellen, alle 4-motorige vliegtuigen voor 40 passagiers, welke bestemd zijn voor de Indië- lijn. Door het uitvallen van de Rijksopleiding op Schiphol is men in Nederland met 100 a 150 piloten ten achter, terwijl men voor de groote lijnen 66 bemanningen denkt noodig te hebben. Reeds zijn onderhandelingen gaan de om 24 Eng. -en 24 Am piloten in dienst te nemen. Het gaat er naar uitzien, dat de K.L.M. eind 1946 4500 man personeel in dienst zal hebben tegen 1600 leden voor den oorlog. Daar onder de tegenwoordige omstandig heden het niet wel mogelijk was de K.L.M. zelfstandig de Indië-lijn te laten exploiteeren, is de Nederlandsche Regeerings Luohttrans- portdienst opgericht (Netherlands Govern ment Air Transport N.G.A.T.), die de K.L.M. als „Contractor" voor de exploitatie van de lijn heeft aangesteld. Een speciale commissie is benoemd voor de bestudeering der pro blemen, die zich hierbij voordoen. Vertegen woordigers van de L.S.K., den Repatriëerings- dienst, den directeur der Rijksluchtvaart dienst en de K.L.M. hebben in deze commis sie zitting. De route Amsterdam-Batavia zal in 4 da gen worden afgelegd. Het ligt in de bedoe ling de frequentie van den dienst geleidelijk op te voeren: eerst veertien dagen een half- wekelijksohe dienst, veertien dagen 3 maal in de week, 14 dagen 4 maal enz. tot men op 1 Januari 1946 den dagelijkschen dienst op Indië zal kunnen openen. De tarieven zullen sterk omlaag gaan. Binnen niet al te langen tijd, eind 1946. zal ook de dienst AmsterdamNew York kun nen worden geopend, over welk traject de Lockheed-vliegtuigen, welke een kruissnel heid hebben van 420 KM. 16 uur zullen doen, waarbij de vliegtuigen via Lissabon en Dakar naar onze West zullen vliegen. Ook op de Europeesche luchtlijnen zal, zoo- dva de vliegtuigen ter beschikking zijn, de K.L.M. aan de luchtverbindingen deelnemen. De omzet van de K.L.M. zal in 1948 de 100 millioen bereikt moeten hebben en met de enorme bedragen, welke worden uitgetrok ken, zal toch nog slechts een vloot van 32 toestellen aangekocht kunnen worden. Wil Nederland zijn plaats in het interna tionale transcontinentale en transatlantische luchtverkeer innemen, zoo besloot de heer Plesman dan moet er ook gewerkt worden. Door stagnatie komen wij ten achter. Het is noodzakelijk, dat een ieder medewerkt om onze plannen te doen slagen. energie was in handen van de firma Du- pont. Deze naam klinkt den Russen zeer onaangenaam in de ooren, omdat deze on derneming overeenkomsten had met de Imperial chemical Industries in Londen en met dea I. G. Farbenindustrie in Duitsch- land, Overeenkomsten die gesloten waren met het doel hun eigen herleving na den oorlog veilig te stellen. Zij werden door de Russen beschouwd als een onderdeel van de omsingeWngspolitiek, gericht tegen de Sow- jet-Unie. Blackburn zeide, dat om deze be langen, die nu tegen de wenschen der ge leerden en de meening der vooruitstreven- den in de Ver. Staten en Engeland hun werk voortzetten, de walm der reactie hangt. Hij drong aan op internationale controle der atoomenergie. Herbert Morrison antwoordde voor de re geering, en zeide dat Attlee bij zijn aan staande besprekingen dezen en anderen over wegingen de noodige aandacht zou schen ken. Het zou niet nuttig zijn wanneer er voor het vertrek van den minister-president diepgaande verklaringen zouden worden afgelegd. De besprekingen met president Truman zullen zich niet beperken tot de we tenschappelijke methoden met betrekking tot het losmaken van atoomenergie, doch zullen volledig en allesomvattend zijn. Mor rison zeide voorts, dat de aspecten van den atoombom op het terrein van de buiten- landsche politiek „de regeering zware hoofd pijn geeft". Zij kan niet in vijf minuten een uitweg voor dit veelomvattende probleem bedenken. Attlee wordt 2 Nov. te Washington ver wacht. Mackenzie King, de minister-presi dent van Canada, zal aan de besprekingen over de atoomenergie deelnemen. Met Attlee gaat als raadgever mee Sir John Anderson, de voorzitter van de Adviescommissie be treffende de atoomenergie. Uit Moskou liet de radio een protest hoo- ren in dezen vorm: „Er worden nieuwe stemmen gehoord, welke spreken over een nieuwen oorlog". In de oogen der Sowjet- Unie vergiftigt het niet bekendmaken van het geheim van de atoombom de atmosfeer voor internationale samenwerking. Rusland onttrekt zich den laatsten tijd aan besprekingen over internationale problemen. Nadere toelichting van minister Schermerhorn Naar aanleiding van het A.NP.-verslag van gisteren deelt de minister-president me de, dat de poging tot beknopte weergave van een discussie op een door hem gehou den persconferentie te Groningen aanleiding gaf tot onjuiste conclusies omtrent den stand van het annexatievraagstuk. Dit misverstand is nog in de hand gewerkt door een enkele uitlating over annexatie zonder Duitschers, die hij in het geheel niet gebruikte. (Deze uitlating werd door ons geschrapt. Red.) De stand van zaken is, dat de mislukking der conferentie van ministers van Buiten- landsche Zaken te Londen het onwaarschijn lijk maakt dat Nederland spoedig zijn stand punt kenbaar zal moeten maken. Zooals reeds is vermeld heeft de regeering hieruit Dat het bestuur van de Ned. Broeder schap van Accountants een zuiveringscom missie heeft ingesteld, bestaande uit. de hee- ren Dr. W. L. Qroeneveld Meyer, Mr. Dr. H. D. M. Knol en Jan J. Voorraat, secr., Jans- kerikhof, Utrecht, bij wien bezwaren over gedragingen van accountants in den bezet tingstijd voor 10 Nov. kunnen worden inge diend. DAT in tegenwoordigheid van talrijke autoriteiten op initiatief van het Enter tainment Committee te Apeldoorn een Hol land-huis is geopend vpor de geallieerde en Ned. militairen. DAT een aantal personen van verschillende godsdienstige en politieke opvattingen een „Fundatie werkelijk dienen" heeft gesticht, ten einde de mensehheid te behoeden voor een nog grootere ramp dan de juist afge sloten wereldoorlog en het secretariaat dezer stichting gevestigd is op Kortenaerkade 1 te Den Haag. DAT uit den Kon. Ned. Korfbalbond allen zullen worden verwijderd, die lid of begun stiger c.s. zijngeweest van een nat.-soc. of fascistische organisatie en/of zich anderszins onvaderlands hebben gedragen. DAT in dit verband gaarne klachten wor den ontvangen tp Vierambaohtsstraat 116B, Rotterdam-W. DAT de „Stichting bewindvoering voor af wezigen" te Hilversum gaarne aan haar kan toor Melkpad 38 opgaven ontvangt van hen, die gelden of goederen onder hun berusting hebben van niet teruggekeerde landgenooten uit het Gooi. DAT de Econ. Politie te Groningen sinds Zondag dertig zwarte handelaren in sigaret ten heeft gearresteerd. DAT de door de Duitschers in het voor jaar vernielde telefoonzaal te Zwolle gisteren weer in gebruik is genomen en hierdoor deze stad weer de beschikking heeft ge kregen over een centrale, met 450 aanslui tingen tegen vroeger 2500. DAT de Rott. Llo.yd aan Wilton-Feyenoord den bouw heeft opgedragen van een 10.000 ton vrachtschip met beperkte passagiers- aocomodatie. DAT de loco-secr.-gen. van Justitie mr. J. C. Tenkink thans benoemd is tot secr.-gen. als opvolger van mr. J. R. M. van Angeren. DAT de Ned. Persil Mij. te A'dam 10 ton spijkers 'heeft geschonken voor den wederop bouw van Gelderland, Limburg. Noord-Bra bant en Zeeland. DAT de „Stuyvesant" met 8000 pakketten en 62 passagiers uit Willemstad naar Neder land is vertrokken. DAT gisteren te A'dam de eerste speciale cursus voor Canadeezen is begonnen, op wel ke cursussen over ons land allerlei wetens waardigheden worden verteld, die zeer de aandacht van onze gasten hebben. DAT te R'dam een Zweedsch en een Deensoh schip zijn aangekomen met barak ken voor de geteisterde gebieden en twee locomotieven voor de N. S. aan boord. DAT de Ned. Botanische Vereen, te A'dam haar 100-jarig bestaan heeft herdacht en haar het praedicaat „Koninklijk" is verleend. DAT het Bossche Tribunaal den Utrecht- schen arts J. Hoffman, die eenigen tijd lid van de N.S.B. was geweest, doch in 1944 bij het verzet der artsen een zeer principieele houding tegen het nat.-socialisme had aan genomen, na een jaar interneering op vrije voeten heeft doen stellen. DAT in Polsterholt (L.) twee kinderen der fam. Timmermans en in .Beringen (L.) een boer door landmijnen werden gedood, ter- DAT al eenigen tijd Limburgsohe indu striekolen worden uitgevoerd naar Luxem burg in ruil voor staal en ook naar België dit soort kolen worden gestuurd in ruil voor glas. DAT weer particuliere telegrammen naar Hongarije zijn toegelaten. DAT de koren-, pel- en houtzaagmolen der fa. Bleeker te Halweide, zoomede eenige pakhuizen vol graan door brand zijn ver woest. DAT het Roode Kruis voor de geteisterde gebieden een groote partij varkensvleesch en jam uit Denemarken heeft ontvangen. DAT tot rector van het Willem-Lodewijk- gymnasium te Groningen is benoemd dr G. D. Jonker, thans leeraar aan deze inrich ting. DAT met ingang van 1 Jan. 1946 aan den heer A. J. Lievegoed eervol ontslag is ver leend als administrateur van het Dep. van Binnenlandsche Zaken; DAT onder leiding van den heer A. Oos- tei'lee een groot aantal vertegenwoordigers van Jeugdorganisaties, w.o. ook studenten, naar Londen is vertrokken voor deelname aan het Wereldjeugdcongres. DAT triptieken en carnets voor den tijd. invoer van motorrijtuigen in Engeland voor- loopig niet geldig zijn en men zich nu tot den A.N.W.B. moet wenden voor het mede- nemen van zijn auto naar Engeland. DAT met medewerking van 100 Duitsche krijgsgevangenen het le bat. van het 2e Reg. Inf. sinds 11 Juli 106.000 mijnen in Zeeland heeft opgeruimd; de consequentie getrokken en aan de Staats commissie voor bestudeering van het annexa tievraagstuk verzocht haar wei'kzaamhedeil te willen voortzetten en enkele met name genoemde mogelijkheden nader te bestu- deeren. Ook al erkent Nederland, dat het annexa tievraagstuk een internationaal karakter heeft en het tijdstip van beslissing hierin door de 5 groote mogendheden zal worden bepaald, voor Nederland zelf zijn de hierbij geldende overwegingen gedurende de laatste maand geenszins veranderd en zal aan de verbonden mogendheden onze zienswijze ken baar worden gemaakt op het daarvoor pas sende oogenblik. BEVROREN NED. ACTIVA IN DE U.S.A. Amerikaansohe onderhandelingen met Nederlandsche autoriteiten over de deblok keering van de in de V.S. bevroren Neder landsche activa nemen een gunstig verloop. Men verwacht dat de regeering der V.S. binnenkort genoemde activa zal vrijgeven. Het tijdstip der deblokkeer in g is echter nog niet bekend. EIPOEDER IS OP. De in ons land aanwezige voorraad eipoe- der is dusdanig geslonken, dat het restant niet meer op de gebruikelijke wijze in distri butie gebracht kan worden. Dit is de reden, dat eipoeder niet meer op de bonnenlijst voorkomt. DE F 100-BILJETTEN. Er is een regeling in voorbereiding, om van de geblokkeerde tegoeden uit hoofde van de inlevering van de f 100-biljetten, een be paald deel voor giraal vekeer vrij te geven. Na deze nieuwe regeling zullen de saldi uit ingeleverde f 100-biljetten, die ook nu reeds met andere geblokkeerde tegoeden kunnen worden samengevoegd, zich op geen, enkele wijze meer van die andere tegoeden onder sell eid en Weinig verandering, aldus De Bilt. Tot morgenavond wordt verwacht: In den nacht en voormiddag over het grootste deel des lands mist, die in den loop van den dag op de meeste plaatsen zal optrekken. Daarna aanvankelijk lichte, later toenemende be wolking. Geen regen, overwegend zwakke Zuid-Oostelijke wind. ZON EN MAAN Morgen: Zon op 7.35 en onder 17.12; Maan op 3.24 en onder 16.34. Op 5 Nov. Nieuwe Maan; 13 Nov. Eerste Kwartier; 19 Nov. Volle Maan en 26 Nov. Laatste Kwartier.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1945 | | pagina 1