Jlicuiue geitect)tGumnutf
Dr. H. J. van Mook gaat besprekingen openen
IDist <U
Ie serie: 1 April 1920—IS October 1941
MAANDAG 29 OCTOBER 1945
ïe Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 149
Abonnementsprijzen
ƒ0.26 per week
1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
Bureaux Redactie e>
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22 710
Postrekening 5 8 9 3 6
IStanfuasUdj it aljtUrtfi»
my n bert ia Mjettspati*
Soekarno krijgt concurrentie in
Bantam
Als gevolg van de toenaderingspogingen
van de Indische nationalisten, heelt de re
geering ~lt.-gouv.-gen. Dr v. Mook opdracht
gegeven, onverwijld met de nationalisten te
gaan onderhandelen. Volgens de Ned.-Jnd.
regeeringsvoorlichtingsdienst was deze op
dracht niet noodig, daar er steeds volkomen
overeenstemming heeft bestaan tusschen den
minister van Overzeesche Gebiedsdeelen en
Dr v. Mook aangaande de mogelijkheid en
de vrijheid tot besprekingen met de natio-.
nalisten. Den nationalisten is meegedeeld,
waar en wanneer Dr v. Mook hen wil om
vangen. in ieder geval niet buiten Batavia.
Aan de besprekingen zullen waarschijnlijk
vijf Indonesiërs deelnemen.
Dr H. J. v. Mook, die het langs een zacht
lijntje wil probeeren en als zoodanig ge
roepen werd de plaats van den afgetreden
G.-G. voorloopig te blijven innemen.
De republikeinen probeeren echter thans
weer de besprekingen op de lange baan te
schuiven. Officieel is meegedeeld, dat de
Amerikanen niet als bemiddelaars in het In
dische conflict wenschen op te treden, ter
wijl ook Mountbatten de besprekingen niet
zal bijwonen. Overigens is de toestand op
Java vrij rustig, behoudens enkele nog ver
spreide onlusten. Zoo zijn er in Soerabaja
weer enkele gevechtshandelingen voorge
komen tusschen nationalisten en Britsch-
Indische troepen. In deze stad zijn thans
pamfletten uitgeworpen, die vermeldden,
dat de doodstraf werd gesteld op het onbe
voegd dragen van wapenen. Tevens heeft
geall. commandant van de landstrijdkrach
ten op Java, gen. Hawthorn bevolen, onmid
dellijk alle Europeanen en Indo-Europeanen,
die als gijzelaars gevangen zitten, los te
laten.
Naar de laatste berichten melden, zijn
gen. Hawthorn en Soekarno van. Batavia
naar Soerabaja gevlogen om orde en rust te
handhaven.
EEN TWEEDE SOEKARNO
In het beruchte Bantam-district, ten
Westen van Batavia, verwacht men nog
moeilijkheden, daar hier een anti-Soekar-
nistische leider, Hadji Selan, den oorlog
heeft verklaard aan alle Europeanen, Indo-
Europeanen, Menadoneezen en Amboneezen.
Zijn organisatie laat alleen menschen toe, die
„onkwetsbaar" zijn geworden door een ri-
tueelen doop. Hadji Selan stelt zich voor
president van Bantam te worden, daarom is
hij tegen Soekarno. Zijn aanhang neemt da
gelijks met 100 Bantammers toe.
TOESTAND OP SUMATRA
Al is de nationalistische beweging op Su
matra nogal gematigd, toch hebben zich ook
hier wel enkele gevallen van extremisme
voorgedaan. Zoo zijn er te Siantar een Ne
derlander en twee Zwitsers vermoord. Het
centrum der nationalistische activiteit is
Fort de Koek, waar de leider Mohammed
Sjafei woont. De gevangenen en geïnter
neerden hebben vrijwel allen van de Britten
nieuwe kleeren gekregen, terwijl ook schoe
nen zijn verstrekt.
STEUN UIT BRITSCH-INDIE EN
JAPAN
Nehroe, de leider van het Britsch-Ind.
nationale congres heeft verklaard, ver
langend te zijn naar Java te gaan en alle
hulp aan Soekarno te zullen geven. Giste
ren zijn er te Moradabad demonstraties voor
de Ind. onafhankelijkheid gehouden.
Ook de Vereeniging van Indonesiërs te
Tokio heeft besloten om de onafhankelijk
heidsbeweging op Java te steunen en be
schuldigt de Nederlanders, dat zij te weinig
geven en te veel vragen".
Geen godsdienstonderwijs meer
in Berlijn
Bisschop van Berlijn protesteert.
De Duitsche radio heeft, aldus Reuter uit
Berlijn, een gedeelte doen hooren uit een
herderlijken brief vain mgr. v. Prey sing, den
bisschop van Berlijn. Deze zegt o.m.: ..op
voeding zonder godsdienstonderwijs is niet
neutraal maar anti-godsdienstig. De onder
wijs autoriteiten van Berlijn zijn bezig de
resten der godsdienstige vorming in de
scholen te vernietigen, iets, waarin, de nazi s
nooit geslaagd zijn'". De brief roept alle
R. K. ouders op om een petitie te teekenen,
strekkende tot de inrichting van bijzondere
scholen (met godsdienstonderwijs dus) resp.
het wederinstellen van uren, waarop gods
dienstonderwijs wordt verstrekt, in de ge
wone scholen.
Mgr. von Preysing richtte den herder
lijken brief tot zijn gemeente naar aanlei
ding van het voorstel van de onderwijs-
autoriteitten van Berlijn om het godsdienst
onderwijs van het lesrooster te schrappen.
Politieke verdachten hoogstens
24 uur in arrest
Tenzij door of namens het M.G. anders
wordt beslist.
Volgens art. 1 van het in „het Staatsblad
(f244) verschenen K.B., houdende vaststel
ling van het Besluit Politieke Delinquen
ten 1945 mag een persoon, die met toepas
sing van art. 16 van het Besluit op den
bij zonderen staat van beleg wordt aange
houden, niet langer dan 24 u. worden vast
gehouden, tenzij voor verloop van dezen ter
mijn te zijnen aanzien een individueel be
vel tot bewaring, als bedoeld in dat artikel,
wordt gegeven. Tot het geven van een der
gelijk bevel tot bewaring zijn bevoegd het
M.G. en ieder door het M.G. daartoe aan
gewezen persoon. Bevelen tot bewaring zijn
14 dagen van kracht. Verlenging is dan mo
gelijk door den procureur-fiscaal.
Het besluit bevat voorts regelen omtrent
de invrijheidstelling en de buiter. vervolging
stelling.
H. M. de Koningin deze week
naar Engeland
H.M. de Koningin is voornemens in den
loop van deze week voor eenige dagen naar
Engeland te vertrekken om afscheid te ne
men van den Koning, de Koningin en de
Kon. Familie. Zij .zal dan tevens eenoge per
soonlijke zaken afwikkelen.
Nieutve vlag voor Amerik.
staatshoofd
De nieuwe vlag van den President der
Ver. Staten, waaraan men reeds onder
President Roosevelt was begonnen te
werken, is door President Truman ont
plooid.
Zij vertoont een wapen met den Ameri-
kaanschen adelaar, omgeven door 48 ster
ren op een blauwen achtergrond.
De adelaar kijkt thans niet alleen naar
den- kant van rechts, „den kant der eer",
maar ook naar een olijftak, welke den
vrede symboliseert. Dezen tak houdt hij
in zijn rechterklauw. Vroeger keek de
adelaar naar beneden, naar pijlen, die
het zinnebeeld van den .oorlog waren,
welke hij met zijn linkerpoot omklemde.
Belg. Koningskwestie en het
Vrouwenkiesrecht
Regeering wil de zaak weer uitstellen
tot 1947
In België bestaat nog geen vrouwenkies
recht. De soc. dem. waren er sterk tegen;
de vrouwen waren er niet rijp voor en daar
door bleef haar kiesrecht alleen maar een
theoretisch recht. Er is thans een voorstel
aanhangig om de vrouwen te laten mee-
kiezen, maar nu zegt de regeering, dat zij
invoering wel wil, maar eerst vanaf1947.
De socialisten voelen daar weer alles voor.
Men vermoedt bij hen angst over de Ko
ningskwestie. Ook de Belgische vrouwen
beginnen zieh te roeren tegen het voorne
men der regeering en gaven haar wenschen
te kennen bij regeering, Kamer en Senaat.
Naar radio Luxemburg meldt heeft ds
Niemöller in de eerste* bijeenkomst van den
pasopgerichten raad van de Duitsche Evan-
geliscne Kerk in Stuttgart verklaard: „de
Duitschers zijn zelf verantwoordelijk voor
het lijden dat zij thans moeten doorstaan en
voor de verschrikkingen van de laatste
twaalf jaar". Niemöller zeide voorts, dat hij
die christenen veroordeelde, die trachten
aan hun verantwoordelijkheid te ontvluchten
door de schuld aan de Duitsche nazi's en
militaristen alleen toe te schrijven. Geen
enkel Duitsch christen heeft een zuiver ge
weten tegenover deze groote schuld en nie
mand kan zieh aan de algemeene verant
woordelijkheid onttrekken.
Zal Van Mook datgene bereiken wat de Ned. Regeering er zich van voorstelt? Het is
een vraag, die velen met zorg vervult en een andere vraag doet rijzen: Zullen onze
jongens, die thans opgeleid worden in Australië, toch helaas straks moeten worden
ingezet
DAT alhoewel zijn verdediger Mr. Rolan-
dus Hagedoorn is overleden, het proces
tegen Mussert niet zal worden uitgesteld en
derhalve op 13 Nov. a.s. aanvangt.
DAT een Russische militaire delegatie,
welke een reis maakt langs de West-Euro
pe es che havensteden. Zaterdag een bezoek
aan Rotterdam heeft gebracht;
DAT het station te Rdill and-Bath Vrijdag
nacht door brand is vernield.
Dat getracht wordt de „Kortenaer" in een
record-tijd van twee en een halve week naar
Soerabaja te brengen.
DAT 's-Hertogenbosch garnizoenstad wordt
Van het regiment stoottroepen.
DAT bij een brand aan boord van het s.s.
„Salando" van den Rott. Lloyd. liggende in
een Amsterdamsehe haven, de kapitein P.
R. Palm om het leven is gekomen.
DAT ook van girale en geblokkeerde reke
ningen, die voor 7 Juli 1945 waren geopend,
een bedrag van ten hoogste f 100 per week in
betaalmiddelen kan worden opgenomen.
DAT allen, die klachten hebben over de
houding van de Ned. broederschap van Ac
countants zich vóór 10 Nov. a.s. kunnen
wenden tot den secretaris van de ingestelde
zuiveringscommissie, Janskerkhof 1, Utrecht.
DAT de minister van O., K. en W. voor
nemens is een Commissie van supervisie op
de Eereraden voor de kunstenaarsberoepen
in te stellen, welke commissie de oordeelen
der Eererad en zal toetsen
DAT het Ministerie van Buitenl. Zaken te
Washington heeft verklaard, geen plannen te
hebben de opleiding van Ned. mariniers in
Amerika af te breken.
DAT het lichtschip „Maas" niet meer voor
den Nieuwen Waterweg, doch eenigszins Zui
delijker zal worden gestationneerd.
DAT voor den wederopbouw voor Middel-,
burg een plan is ontworpen volgens hetwelk
Zeelands hoofdstad in 15 jaar kan worden
herbouwd.
DAT de Timtur-schoenfabrieken te Waal
wijk 6 November 50 jaar bestaan.
DAT een d»er lijken der bemanning van de
ter 'hoogte van Noordwijk op een mijn ge-
loopen Sch. 161 tusschen Zandvoort uu IJmui-
den is aangespoeld.
DAT door de stakingen in de Amerik.
petroleumindustrie hier te lande de toewij
zingen voor benzine, gasolie, stookolie en
petroleum aanzienlijk zullen worden verlaagd.
DAT 7 November de laatste groep Neder
landers. bestaande uit 500 mannen, vrouwen
en kinderen, uit Zwitserland zal terugkeeren,
in welk land gedurende den oorlog 1500 land-
genooten een uitstekend onderdak vonden.
DAT Zwolle 150 meubelwagens vol goede
ren voor Nijmegen heeft verzameld, die deze
week per schip zullen worden tnuisbezorgd.
DAT met ingang van heden in Nijmegen,
waar nog 1000 inwoners in kelders huizen,
een begin wordt gemaakt met den (voor-
loopigen) wederopbouw en daartoe iedere
aannemer een bepaalde wijk heeft toege
wezen gekregen.
DAT burg. H. Loeff van Vught 3 November
afscheid zal nemen van deze gemeente om
haar met Den Bosch te verwisselen.
DAT de gemeente Heusden iedere plaats
boven de rivieren, die hulp bood, een ge
denksteen wil aanbieden.
DAT de regeering een Zuiveringsraad voor
de zeescheepvaart heeft ingesteld en klach
ten over zeelieden gaarne worden ingewacht
bij mr J. Swart, Eendrachtsweg 71 te R'dam,
DAT van 7 t/m 11 Januari a.s. te Amster
dam het partijcongres der Comm. Partij
Nederland wordt gehouden.
DAT het zeer riskant is zonder Ned. pas
poort en Belgisch visum naar België te
reizen, daar men, ten gevolge van de alge
meene vreemdelingenvrees, soms maanden in
België wordt vastgehouden.
DAT een prijs van f 1000 is uitgeloofd voor
het beste ontwerp van een in de Rotterdam-
sche beurs op te richten gedenkteeken voor
de in den oorlogstijd omgekomen beursbe
zoekers en inzendingen vóór 1 Februari wor
den ingewacht bij de K. v. K. aldaar.
DAT de Bailey-brug te Apeldoorn enkele
honderden meters naar het Zuiden zal wor
den overgebracht om de versperring van de
haven op te heffen.
DAT gisteren vóór 5 jaar de Ital. legers
Griekenland binnenrukten, welke gebeurte
nis Zaterdag door mevr. prof. Antoniades
voor de Grieksche kolonie te Amsterdam is
herdacht.
DAT aan het toezicht houden op ontslagen
politieke gevangenen geen bezoldiging ver
bonden is.
DAT de geruchten, als zou er als gevolg
van de zuiveringsmaatregelen onder het
P.T.T.-personeel onrust zijn ontstaan, slechts
geruchten zijn, die door „gewipte" ambte
naren worden verspreid.
DAT deze week het s.s. Marsdiep wordt
ingelegd voor de veerver binding Middelharnis
Hellevoetsluis.
DAT op 1 Nov. de spoorbrug over den
IJsel bij Deventer zal worden geopend en
daarmee de verbinding met het Oosten van
ons land zal zijn hersteld.
Woensdag jl., bijna vier maanden nadat
het handvest der Vereenigde Volken te San
Francisco openbaar werd gemaakt, is het
door de ratificaties van 29 landen van kracht
gewordt en dus wordt 24 October 1945 een
even historische datum als 10 Januari 1920,
de stichtingsdatum van den Volkenbond.
Over de voornaamste beginselen en
organen, waarop de door dit handvest in het
leven geroepen wereldorganisatie der Ver
eenigde Volken steunt, kunnen de verschil
lende artikelen en hoofdstukken ons nader
inlichten. Allereerst noemt artikel 2 de
souvereine gelijkheid van al haar leden als
haar uitdrukkelijke basis. Dit is een beginsel
van het allei-grootste belang. De naleving
hiervan heeft echter de grootste bezorgdheid
gewekt door de exclusieve methoden van de
conferentie van Ministers van buitenlandsche
zaken te Londen, zoodat van het begin af
vooral de kleine naties niet sterk genoeg op
dit grondbeginsel den nadruk kunnen leggen.
In de hoofdstukken 3 en 4 wordt ge
sproken over de organen, waarover de Ver
eenigde Volken de beschikking zullen heb
ben. Het eerst wordt genoemd de algemeene
vergadering, die uit alle leden zal bestaan,
en waarin ieder land maximaal vijf leden zal
mogen hebben. Naast de algemeene vergade
ring staat de veiligheidsraad, die uit 11 leden
zal bestaan, waarvan de leden China. Frank
rijk, Sowjet-Rusland, Groot-Britannië en de
Vereenigde Staten van Amerika permanent
zullen zijn. De zes niet-permanente leden
worden in de algemeene vergadering ge
kozen, waarbij speciaal zal worden gelet op
de bijdrage der landen tot het behoud van den
internationalen vrede en veiligheid. De veilig
heidsraad heeft primaire verantwoordelijk
heid en zal met toestemming van de leden
der Vereenigde Volken uit eigen naam op
treden, opdat iedere bedreiging tegen de
internationale rechtsorde snel tegemoet ge
treden kan worden.
Wanneer wij de bevoegdheden van den
veiligheidsraad met die van de algemeene
vergadering vergelijken, blijkt, dat laatstge
noemde aan groote beperkingen onderhevig
ds. Zij komt slechts eenmaal per jaar bijeen,
en kan dan weliswaar binnen het raam van
het handvest alle onderwerpen bespreken,
die met den internationalen vrede en veiligheid
of het behoud daarvan in verband staan,
maar daartegenover staat, dat de veiligheids
raad permanent bijeen is, zoodat zij op ieder
willekeurig oogenblik de internationale
situatie kan beoordeelen en krachtens haar
primair verantwoordelijkh-eidsrecht meteen
kan ingrijpen. Deze verhouding tusschen de
beide voornaamste organen der Vereenigde
Volken heeft er dan ook toe geleid, dat de
Ned er 1 a n d sch e delegatie op de vergadering
van het uitvoerend comité van de voorbe
reidende commissie der bovengenoemde
organisatie te Londen een voorstel ter sprake
heeft gebraoht, dat beoogt, aan de algemeene
vergadering een grooteren invloed te ver
schaffen op den veiligheidsnaad. Het Neder-
landsche voorstel wil de tijdsruimte tusschen
de jaarlijksche bijeenkomsten van de alge
meene vergadering overbruggen door een
permanente „Commissie voor vrede en veilig
heid" van 18 leden. Deze commissie zou als
onderdeel van de algemeene vergadering
natuurlijk geen grootere bevoegdheden heb
ben dan dit orgaan zelf, maar het groote
voordeel zou zijn, dat daardoor ook de alge
meene vergadering in voortdurend contact
met de verschillende problemen van vrede
en veiligheid zou komen.
Het is niet te verwonderen, dat het Neder-
landsche voorstel geen algemeene instem
ming heeft gevonden. Van Russische zijde is
het zelfs een aantasting van den principieelen
grondslag van de nieuwe wereldorganisatie
genoemd. Dat neemt echter niet weg, dat het
op een alleszins redelijke wijze opkomt voor
de rechten der-kleine volkeren tegenover den
voornamelijk door de groote mogendheden
beheersehten veiligheidsraad, en daarom
achten wij het een nadere overweging ten
volle waard.
Prachtige haringvangsten te
Scheveningen
Maken veel goed voor zwaar gehavende vloot
De Soheveningsche visschersvloot bestaat
thans uit 30 loggers (voorheen circa 100),
die zieh met de haringvisscherij bezig hou
den en 120 kustvaarders, die op platvisch,
tong, enz. visschen.
Deze loggers zijn op eenige na, in het ge-
heele land en zelfs in Duitschland terugge
vonden en naar Scheveningen teruggebracht.
Het groote voordeel in dezen tijd is, dat
slechts één week gevisch behoeft te wor
den, tegen vóór den oorlog drie, tot vier,
om het ruim met zeebanket te vullen. De
visschers gunnen zich geen tijd, de haring op
zee te kaken, zoodat men op de bonnen al
leen ongekaakte haring kan krijgen. De ge
middelde vangst per logger is 33 last, ter
wijl het record 57 last was.
Steurharing wordt het meest gevangen
Dit is een groot soort haring, dat zich bij
zonder goed voor het rooken leent, zoodat
we een behoorlijk rantsoen bokking tege
moet kunnen zien.
MEDEDEELING VOOR GEZINNEN VAN.
NAAR INDIE VERTROKKEN MILITAIREN
De staf van den bevelhebber der Ned.
Strijdkrachten sectie 3. Koning Willem III-
kazerne te Apeldoorn heeft een „Bureau In-
dië-vaarders" opgericht, dat tot opdracht
heeft, inlichtingen te verstrekken aan de
achtergelaten betrekkingen van militairen,
die deel uitmaken van de naar N. O. I. ver
trokken bataljons der Kon. Landmacht. Ver
zoeken om inlichtingen dienen schriftelijk
(duidelijk schrijven) bij bovengenoemd adres
te worden ingediend. Betreft het bijv. dele
gaties, dan naam en voorletters van den be
trokken militair vermelden, alsmede rang,
onderdeel, legernummer, bedrag van de de
legatie en naam en adres van de(n) be
gunstigde.
Zwaar bewolkt, aldus De Bilt,
Tot morgenavond wordt verwacht: Meest
zwaar bewolkt, plaatselijk eenige regen, in
den nacht zwakke, overdag matige wind
tusschen Zuidwest en Zuidoost, iets koeler.
ZON EN MAAN
MORGEN: Zon op 17.31 en onder 17.16;
Maan op 1.04 en onder 16.00.
Op 5 Nov. Nieuwe Maan; 13 Nov. Eerste
Kwartier; 19 Nov. Volle Maan en 26 No*
Laatste Kwartier,