c&ivuwe ^Triitsdjr (Hmrmt
Sorteert Uw bankpapier bij inlevering
lOist
GELDZUIVERING
Ie serie: 1 April 1920-15 October 1941
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1945
2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 108
Abonnementsprijzen
f 0.26 per week
£1.10 per maand
(3.25 per kwartaal
Ho of dred ac le ur
H DIEMEE
Redactie:
B VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie eo
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
i'onr Leiden en Omstreken
„Stmüuastidj is aljeMflW»
myn bert in tcjgfignspcet
En voegt er een lijstje aan toe
Bij* het wegbrengen van overtollige kas
gelden naar banken, spaarbanken, enz., wordt
men dringend verzocht niet bij de loketten te
verschijnen met groote bedragen ongetelde
en volkomen door elkaar liggende coupures,
om ondanks de groote drukte bij de betrok
ken instanties toch een vlotten gang van za
ken mogelijk te maken, kan ieder op die
wij ze medewerkenSorteert dusv er-
schillende coupures: dus bijvoor
beeld alle biljetten van f 10 bij elkaar. Legt
alle biljetten met dezelfde zijde boven.
Maakt een lijstje hoeveel biljetten van elke
coupure worden aangeboden. Bovendien is
bepaald, dat aanbiedingen van bijbanken ol
spaarbanken te storten bedragen op verlan-
HET JAPANSCHE HOOFDKWARTIER
OPGEHEVEN.
Op bevel van Mac Arthur is gisterenmid
dag 12 uur Japanschen tijd het Japan-
sche keizerlijke hoofdkwartier opgeheven.
DE „EUROPA" ONDER AMERIK. VLAG.
Op 19 Sept. a.s. zal de vroegere Duitsche
Oceaanreus ..Europa" zijn eerste reis over
den Atlantischen Oceaan maken onder Ame-
rlkaansche vlag.
H.M. de Koningin zal Rotterdam
bezoeken
Naar wij vernemen ligt het in het voor
nemen van H. M. de Koningin in den loop
van de volgende week een bezoek te bren
gen aan Rotterdam.
Hedenavord Jhr. Tjarda voor de
nicrofoon
In de serie radiotoespraken ,,Op de brug"
zal hedenavond de G.-G., jhr mr A. W. L.
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer een
persoonlijk woord richten tot het Neder-
landsche volk.
GEEN ZENDINGEN ONDER REMBOURS.
Het ministerie van Financiën deelt mele,
dat de Nederlandsche Spoorwegen tot nader
order geen zendingen onder rembours zullen
aannemen. Alleen franco-zendingen zijn nog
•toegelaten. Ook voorschotten in eenigerlei
anderen vorm zullen iniet worden gegeven.
Deze maatregel is noodig om ontduikingen
in verband met de geldsaneering tegen te
gaan.
Suikercampagne begint met
October
Ondanks geringe bietenproductie
handhaving suikerrantsocn.
Al wordt de suikerbieten-oogst dit jaar
voor het geheele land geschat op slechts
500 millioen kilo (normaal was dit 1600 tot
1800 millioen kilo) behoeft, dank zij den ge
allieerden aanvoer van ruwe witte suiker,
niet voor de verlaging der rantsoenen te
worden gevreesd. Reeds werd 10.000 ton ruwe
witte suiker uit het buitenland aangevoerd
.en tot witte suiker en stroop verwerkt. Bo
vendien begint in de eerste helft van Oc
tober in West-Brabant weer de bietencam
pagne, terwijl de fabrieken te Sas van Gent,
Oud-Beierland. Halfweg en Groningen, met
een aanvoer van resp. 50, 30, 30 en 80 mil
lioen kilo. in bedrijf komen.
DRIE MILLIARD ZAL GELEEND WORDEN.
De Minister van Financiën, Prof. Lieftinck,
heeft aan Fin. News verklaard, dat wij in de
komende 3 tot 5 jaar ongeveer 3 milliard
zullen moeten leenen in het buitenland.
Voorts verklaarde de minister, dat het be
drag aan schadevergoeding, dat naar wij
hopen, de Geallieerde Herstel-Commissie ons
zal toewijzen, zal dienen om onzen import
uit Divitschland te financieren.
gen van de betrokken bank of spaarbank
moet geschieden bij gesloten en gezegeld
pakket onder voorbehoudt van crediteering
na telling van den inhoud. Aldus kan ieder
er toe bijdragen het wachten zooveel moge
lijk te beperken.
DOMEI UITGELOGEN.
De radio-uitzendingen van het Japansche
nieuwsbureau Domei zijn op bevel van Mac
Arthur gestaakt.
Tandartsen krijgen wellicht
10 M3gas extra
Plaatselijk kan. indien de door de Gas
fabrieken beschikbaar gestelde hoeveelheid
kolen zulks toelaat, aan tandartsen voo. -
loopig een rantsoen van 10 m3 aan gas p>r
periode extra worden toegekend en aan tand-
teohniei een zeker percentage van hetgeen
als hun normale verbruik kan gelden, be
langhebbenden dienen zich tot het plaatse
lijk Gasbedrijf te wenden.
Volgende 14 dagen maar 4 Kg.
aardappelen
Doch als vergoeding een heel brood extra.
Wegens gebrekkigen aanvoer zal het aard-
appelraatsoen over de twee volgende weken
voor personen van 4 jaar en ouder per week
met één kilogram worden verminderd.
In verband hiermede wordt de geldigheids
duur van alle voor- de week van 16 t/m 22
Sept. aangewezen aardappelbonnen verlengd
t/m 29 September a.s. Voor de week van 23
t/m 29 September zal dan voor personen van
4 jaar en ouder nog een bon van een kilo
gram worden aangewezen, voor personen
van 14 t/m 20 jaar wordt voor die week
bovendien de normale toeslagbon voor een
kilogram aangewezen. Als compensatie
wordt voor de periode van 16 t/m 29 Sept.
800 gram brood beschikbaar gesteld, hetwelk
verkrijgbaar zal zijn op de bonnen A, B, en
C 697 der 6e noodkaart.
„SCHEEPT ONS NIET MET DIE
HEEREN OP"
Op de bijeenkomst van eenige honder
den Surinamers te Amsterdam heeft imen fel
geprotesteerd tegen het denkbeeld om een
deel van de landverraders naar Suriname
o£ Nieuw Guinea te deporteeren.
Aan de Nieuwe Parklaan te 's-Gravenhage
En dus zegt iedere voorbijganger
staat de Koninklijke standaard op een dak.
tot zich zelf; „O, hier is het
Falanx niet meer de eenige
Spaansche partij
De Spaansche Ministerraad heeft besloten
tot annuleering van het decreet van. April
1937, waarbij de partij der Carlisten werd
opgenomen in de Falanx, alle andere partijen
werden verboden en voor de meeste mili
tairen en ambtenaren de toetreding tot de
eenheidspartij, waarvan Franco de nationale
leider was, verplichtend werd gesteld.
SPAANSCHE REGEERING ACCEPTEERT
TANGER-STATUS.
Gisteravond werd in zeer betrouwbare
kringen te San Sebastian medegedeeld, dat
de Spaansche regeering het Herstel van het
internationale regime in Tanger erkent.
Generaal Joen Oesjirokoe, voormalig staf
chef van het Japansche leger, heeft zich door
het hart geschoten.
STORTEN OP GIRO MOGELIJK
T/M 25 SEPTEMBER.
De aandacht wordt er nogmaals op geves
tigd, dat hoewel de Postchèque_ en Giro
dienst voor opdracht tot overschrijving en
uitbetaling gesloten is, stortingen op
Postrekeningen tot en met 25 September mo
gelijk blijven. Verder zullen Postchèques,
waarvan de adviezen reeds op de uitbeta
lingskantoren berusten, tot en met 25 Sep
tember door die kantoren worden uitbetaald.
MINISTER VAN MARINE NIET TE
SPREKEN
De minister van Marine is verhinderd
Maandag a.s. audiëntie te verleenen.
Het bijzonder gerechtshof te 's-Gravenhage
zal op 20 en 21 dezer zitting houden te
's-Gravenhage en op 24 September te Rot
terdam, in het gerechtsgebouw aldaar.
DAT deel 2 van het rapport der Commis
sie-van Rhijn inzake de toekomstige ont
wikkeling der sociale verzekering in Neder
land is verschenen.
DAT wethouder L. Diemer van Roosen
daal uit zijn functie is ontslagen.
DAT luitenant P. J. Ronden, als illegaal
werker bekend als „de witte van Sittard"
is onderscheiden met het „certificate of
merit".
DAT er een commissie is gevormd, die een
boek wil uitgeven over den in het concen
tratiekamp Neuenigamme om het leven ge
komen kunstenaar Henk Henriet, van welke
oommissie secretaris is I. J. Heydenrijk, Ro-
kin 105, A'dam.
DAT tot instelling van het Bureau Voor
bereiding Bedrijfsorganisatie openbare Bad
en Zweminrichtingen is overgegaan en aan
bet bureau een college van advies is ver
bonden.
DAT de R.-K. arbeidersbeweging en de
R.-K. werknemende middenstand in Lim
burg bij den min. van Handel telegrafisch
hebben aangedrongen op meer bevredigende
dtistributieregeling voor textiel en schoenen.
DAT de tuchtrechter te Breda een kapper,
een bezemverlcooper en een koopman op
grond van prijsopdrijving veroordeelde tot
resp .f 1000, 1500 en f 2500 boete.
DAT de Eereraad voor Muziek, dilettanten -
vereenigingen die in den bezettingstijd in
haar vaderlandsohe plichten te kort zijn ge
schoten, voor bepaalden tijd gestaakt wenscht
te zien met verlies van het eventueel ge
voerde predikaat „Koninklijk".
DAT in afwachting van den terugkeer der
directie van de B. P. M. prof. mr A. S.
Oppetiheim belast is met de alg. leiding.
DAT thans ook met de zuivering van de
periodieke pers een aanvang is gemaakt en
gemotiveerde. ocoderteekeivde klachten tot
23 Sept. a.s. kunnen worden ingediend bij
het dept. van Binnen/1. Zaken, afd. perszui
vering, Kazernestraat 3. te Den Haag.
DAT de opbrengst van de door de 2e Can.
Divisie gehouden feestelijkheden op het
vliegveld Soesterberg, f 10.000 bedroeg, welk
bedrag aan het Ned. Roode Kruis, afd.
A'foort is overgemaakt.
DAT brig.-gen. Lister in een te A'dam
gehouden bijeenkomst met Ned. autoriteiten
mededeelingen heeft gedaan over de gra-
dueele ontruiming van door de Can. in ge
bruik genomen gebouwen, die zeer gunstige
perspectieven openen.
DAT het Oostelijk deel van de A'damsche
haven thians ook toegankelijk ds voor
schepen van grooten diepgang.
DAT te Baarle-Nassau drie slachtoffers
van het verzet zijn herdacht, waaronder een
vrouw, die hulp verleenden aan para
chutisten en daarvoor door de Duitschers
werden neergeschoten.
DAT van het secretarie-personeel te Zwolle
gestaakt zijn de gemeente-secretaris mr dr
G. van Leyden, de hoofdcommies-redacteur
mr P. van Kleffens en de commies afd. bur
gerlijke stand, C. Th. Ruys.
DAT de Zwolsche kunstkring werken van
den beeldhouwer G. v. d. Veen zal expo-
seeren, die als leider van den overval op de
Weteringschansgevangenis te Amsterdam, ge
sneuveld is.
DAT de openbare leeszalen en bibliotheken
te Schaesberg aan een vergunningstelsel wor
den gebonden, teneinde verspreiding van
slechte boeken tegen -te gaan.
DAT in Bergen op Zoom en omgeving een
kinkhoest-epidemie heerscht, welke reeds
eenige slachtoffers heeft geëischt en dienten
gevolge verscheidene lagere scholen zijn ge
sloten.
DAT gisteren de commissaris voor Z.H. een
officieel bezoek heeft gebracht aan Goeree-
Overflakkee.
DAT de verbinding tusschen Flakkee en
Brabant aanzienlijk zal worden verbeterd
door het uitbaggeren van de sluishaven.
DAT dezer dagen te Middelburg een nieuw
transport N.S.B.-ers is gearriveerd, waar
onder de ex-burgemeesters van Oostkappele
en Arnemuiden, resp. H. v. d. Wel en A. J.
v. d. Sprundell.
DAT na de dichting van den Nolledijk een
begin zal worden gemaakt met het opspuiten
van het Nollebosch-terrein, bestemd voor
woningbouw.
DAT Woensdagmorgen het visschersvaar
tuig Arnemuiden 135 in het Oostgat nabij
Westkappelle op een mijn is geloopen, waar
door vier van de vijf opvarenden omkwamen.
DAT ruim 20 clubs van den Limburgschen
Wandelbond een stertocht hebben gehouden
naar het groote Amerikaansöhe soldatenkerk-
hof te Margraten, ter nagedachtenis van onze
gevallen bevrijders.
DAT aan de werkgevers in de diamant
industrie vergunning is verleend de loonen
met 60 pet boven het peil van October 1942
te verhoogen.
DAT te Eindhoven is opgericht het Ned.
Verbond van Gerepatrieerden, waarvan het
secretariaat is gevestigd Guido Gezellestraat
35 te Eindhoven.
DAT de Voetbal- en Athletiekvereeniging
„Goes", de oudste voetbalver, in Zeeland,
morgen 50 jaar bestaat.
DAT Maandag a.s. te Heerlen een gedenk
steen zal worden onthuld voor gevallen
machinisten en leerlingmachinisten der N.S.
DAT bij het puinruimen te Vlissingen dooi
de ontploffing van een projectiel R. Danne
werd gedood en P. Huyssoon zwaar werd ge
wond.
DAT de bevolking van Curagao reeds 9000
voedselpakketten voor Nederland heeft klaar
liggen, welke 19 dezer per tankschip „Maco-
rna" verzonden zullen worden.
DAT van 13 tot en met 16 Sept. Maastricht
haar bevrijding van één jaar geleden her
denkt met groote feestelijkheden.
DAT de N.V. staalwerken ,,de Maas" te
Maastricht, welke bulzen voor gas- en wa
terleiding produceert, thans het continu-be-
drijf weer heeft ingevoerd.
DAT gouverneur Spits van Sumatra, die
krijgsgevangene is geweest, in Australië is
gearriveerd.
DAT aan mgr. dr. van Noort. de 84-jarige
Deken van A'dam, bij het afscheid van zijn
dekenaat de gouden eeremedaille van A'dam
is aangeboden.
De actie van geldvernieuwing. welke thans
de Regeering onderneemt, mag ongetwijfeld
een ingrijpende -manipulatie genoemd worden,
en is eenig van karakter in 's lands historie.
De geld zuivering is van grooten invloed op
onze samenleving. De klok wordt vijf
minuten stilgezet!
Slaagtdeze operatie goed. dan zal de
positie van ons land een aanzienlijke ver
betering ondergaan, wordt slechts een
twijfelachtig resultaat verkregen, dan blijft
men straks met in wezen dezelfde moeilijk
heden zitten.
De kern der „.Beschikking geldzuivering
1945'' is de intrekking der in omloop zijnde
bank- en muntbiljetten en zilverbons, als
mede de blokkade van saldi bij banken,
spaarbanken en giro-instellingen. Het betreft
hier chartaal geld (het bankpapier) en giraal
igeld (de saldi), welke bijeenbehooren en dus
gezamenlijk in de geldzuivering betrokken
worden. Immers, wanneer de Regeering
alleen het chartaal geld zou blokkeeren, dan
zou men zich haasten om zijn ruilmiddelen
aan te vullen door opvraging van saldi.
De minister van Financiën heeft er in zijn
radio-toespraak op gewezen, dat de a.s. geld
zuivering velerlei moeilijkheden zal veroor
zaken. Dit zal men in de komende dagen in
toenemende mate ondervinden. We krijgen
immers een korte periode, waarin het contant
geld zeer schaarsch zal zijn, terwijl toch het
leven zijn eischen blijft stellen.
De moeilijkheden, die we in de komende
weken zullen ondervinden, zullen b.v. tot
uitdrukking komen in de schaarschte aan
voorhanden pasmunt, d.z. de zinken munten.
Klaarblijkelijk heeft de Regeering dit voor
zien, want prof. Lieftinck deed in zijn radio
rede een beroep op ons volk om het zinken
geld niet vast te houden. Het is bekend, dat
de laatste maanden zwarte handelaren zoo
veel mogelijk zinken munten hebben op
gepot, waardoor de voorraad circuleerende
pasmunt ingekrompen is. Als nu iedereen,
op grond van de overweging dat dit geld nog
niet wordt ingetrokken, overgaat tot oppot
ting van de zinken munten, dan veroorzaakt
men ernstige stagnatie in den kleinhandel
e.d. Daarom vermeerdere men de moeilijk
heden niet en geve men, uit hoofde van
's lands belang, zijn zinken geld op normale
wijze uit.
Overigens zal het gewenscht zijn, dat de
kleinhandel zijn vaste klanten in de e.v.
periode, jndien noodzakelijk, helpt door het
verleenen van een crediet tot na de geld
saneering. De Regeering heeft een beroep
gedaan op de onderlinge samenwerking. Men
helpe elkaar in de krapte aan beschikbaar
geld zooveel mogelijk.
Gelijk men uit de officieele publicaties
gelezen zal hebben, mag men per gezin niet
meer dan f 300 oud geld inleveren. Daarom
dient men vóór 26 Sept. a.s. het meerder
beloop aan beschikbaar papier te storten bij
de commissionairs, banken of postgiro. Naar
het ons voorkomt, doet men verstandig te
zorgen, dat men op 26 Sept. a.s. niets of
bijna niets meer behoeft in te leveren.
Immers het ingeleverde geld krijgt bij de
dé-blokkeering niet meer rechten dan de
saldi. Als men maar zorgt, dat men bij den
distributiedienst zooveel maal f 10 kan inwis
selen, als het gezin uit personen bestaat.
De distributiekantoren zullen een z.g. geld-
kaart uitreiken, waarop men later gedéblok-
keerd geld kan terugkrijgen.
De tien gulden, welke vóór 26 Sept. per
persoon worden uitgereikt, zullen bestemd
zijn om de behoeften van het dagelijksch
leven in de inleveringsperiode te financieren.
Groote sprongen zal men er niet van kunnen
maken, als men ziet, dat het levensmiddelen
pakket reeds circa f 6 in beslag neemt. Er
blijft dan maar weinig over voor andere
noodzakelijke kleine uitgaven. Daarom is het
gewenscht, dat men zijn inkoopen zooveel
mogelijk vóór 26 Sept. a.s. doet en de Regee
ring heeft, naar werd medegedeeld, bij de
bevoorrading der winkeliers daarmede reeds
rekening gehouden.
Het bedrijfsleven is niet gebonden aan de
maximum-.grens van f 300 bij de inlevering
van oud bankpapier. Per gevolmachtigde
kunnen de bedrijven hun kassaldi depo-
neeren.
Art. 16 van de Beschikking opent de moge
lijkheid van een kort betalingsmoratorium.
Immers men is gerechtigd om betalingen, in
de periode, dat geen nieuw geld beschikbaar
is, op te schorten. Het is hier een kwestie
van „overmacht".
De minister van Financiën deelde mede.
dat de geldvernieuwing dienstbaar gemaakt
moet worden aan het herstel van het even
wicht tusschen de hoeveelheid goederen en
de hoeveelheid geld. aan een billijke ver
deeling van den last, dien de Nederlandsche
gemeenschap heeft te dragen en aan het
geven van de noodige leiding aan de door
het oude geld vertegenwoordigde koop
kracht. Het is duidelijk, dat de overto-1'..ge
koopkracht voorloopig gebonden moet wor
den door een blokkade, eveneens. dat de
fiscus zijn deel zal opeischen, maar wat be
treft het laatste punt, rijzen er vragen.
De Regeering wil er zorg voor dragen, dat
hel geld besteed wordt in overeenstemming
met de belangen van de volkswelvaart en
met de behoeften van den staat. Minister
Lieftinck zeide, dat de „tijd voorbij is, dat
een ieder naar goeddunken het geld
dat hij in het maatschappelijke proces heeft
verworven, ten eigen nutte mag gebruiken".
Beteekent dit een revolutionairen omme
keer? Gaat straks „Vadertje Staat" zich ook al
bemoeien met de wijze, waarop men zijn geld
besteedt? Als overgangsmaatregel kunnen wij
deze geste waardeeren, maar de persoonlijke
vrijheid mag niet permanent geknot worden!
De kansen op welslagen van het geld-
saneeringsplan zijn ongetwijfeld hoopvol.
(Zie slot pag. 2 kolom 1)
Weer regenaldus de Bilt
Tot Zaterdagavond is de verwachting:
Overwegend zwaar bewolkt, eenige regen,
meest matige wind, tusschen Zuid en West,
zelfde temperatuur.
ZON EN MAAN
Morgen: Zon op 7.13 en onder 19.56; Maan
op 16.28 en onder 0.14. Op 21 Sept. volle maan
en op 28 Sept. laatste kwartier.
