IliL Qïtxmt ^riïtsdj* ssv
Groeten uit Indië zijn weldra te wachten
Oorlogsvrijwilliger op weg naar Indië
iDisi 01
EERBIED VOOR DE
GRONDWET
Ie serie: I April 19Ï0-15 October 1941
rv/a- Postrekening 5 8 9 3 6
Hoofdredacteur. a
H diemer
Redactie: Christelijk-!^ationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken „filatlitMStirij is a()fbkttrt
b van der ros «urn Ijert in teafjensp«t'
Zoowel per telegram als
per briefkaart
Volgens liet nog Japansche radio-Singa
pore bevinden zich op Sumatra 3.613 Ned.
geïnterneerden. Zoodra er door officieren
contact gemaakt is met de krijgsgevangenen,
zullen telegrammen aan de familie gezon
den worden van den volgenden inhoud:
„Ben behouden in Britsche handen, hoop u
spoedig te zien". Deze telegrammen zullen
gevolgd worden door twee briefkaarten met
voor een ieder gelijken tekst, namelijk „Ben
thans vrij en behouden in Britsche „han
den. hoop u binnenkort terug te zien". Op
deze briefkaart is een adres vermeld, waar
heen de post .voor de betrokkenen gezonden
kan worden. Genoemde telegrammen en
briefkaarten zijn gratis en portvrij. Ook zul
len de bevrijde gevangenen gratis van lucht
postbriefkaarten voorzien worden. De be
trokken familieleden kunnen de eerste brie
ven van de bevrijde krijgsgevangenen tus
schen de tien en veertien dagen na de ont
vangst van het eerste telegram verwachten.
Zoodra de krijgsgevangenen en geïnterneer
den uit de kampen op Java en Sumatra ont-
Gevangenen op Java in vrijheid
gesteld
Volgens een radiobericht uit Batavia, be
draagt het totaal aantal geallieerde krijgs
gevangene op Java 3297, waaronder 1449
Nederlanders. Het aantal op Java
geïnterneerden bedraagt 62.532, waar
onder 59.098 Nederlanders. In het
bericht, dat op order van het Japan
sche keizerlijke hoofdkwartier is omge
roepen, werd medegedeeld, dat 7.6
procent der gevangenen ziek is.
SABANG BEVRIJD
De overgave van Sabang is aan boord van
het Britsche oorlogsschip „London" gelee-
kend. Een detachement mariniers heeft de
haven van de Japanners overgenomen.
NED. KRIJGSGEVANGENEN NAAR
MANILLA
Een groep van ongeveer 4000 bevrijde
Neder landsche krijgsgevangenen, afkomstig
uit kampen in Japan, Mandsjoerije en China,
zullen in den loop van deze week in Ma
nilla arriveeren. Door de Amerikaansche
autoriteiten is voor hen een speciale ver
blijfplaats ter beschikking gesteld. Deze
krijgsgevangenen behooren voor het mee-
rendeel tot de Marine en het Indische leger.
H.K.H. PRINSES JULIANA BEZOCHT
DE H.A.R.K.
Nadat Maandag de Engelsche gezant van
zijn belangstelling had blijk gegeven, bracht
gistermorgen H.K.H. Prinses Juliana weer
een bezoek aan het centraal bureau van de
H.A.R.K.
De Prinses arriveerde geheel onverwachts
en liet zich door den directeur, den heer
J. J. Werner rondleiden langs de diverse
afdeelingen. Na dit bezoek begaf zij zich
naar een vergadering van het bestuur der
H.A.R.K., die te Rotterdam werd gehouden.
De Gaulle over Frankrijks
ondeugden
Ter gelegenheid van den 75en verjaardag
der derde Fransche republiek heeft de
Gaulle een rede gehouden, waarin hij o.m.
een uiteenzetting gaf over de ontwikkeling
van Frankrijk sinds de jaren 1870/71. Het
won den eersten wereldoorlog, maar is bijna
ten gronde gegaan aan een reeks ondeug
den. De voornaamste hiervan achtte de
Gaulle de instabiliteit, vooral tot uiting ko
mend in het ongewoon groote aantal regee-
ringswisselingen. De Gaulle ging vervolgens
in op de kwestie der constitueerende ver
gadering en de beslissing, die het Fransche
volk dienaangaande zal hebben te nemen.
Hij eindigde met te verklaren, dat het
Fransche volk thans de geboorte van de
vierde Fransche republiek zou aanschouwen.
OPRUIMING VAN ONGESPRONGEN
BOMMEN EN PROJECTIELEN
Aanvragen voor opruiming van ongespron-
gen bommen en projectielen kunnen wor
den gericht aan: majoor van Hasselt, mijn-
opruimingsdienst. Montfoortlaan 14, 's-Gra-
venhage.
slagen worden, ontvangen zij, onafhanke
lijk van ras, rang of geslacht, elk vijf pond
Sterling voorschot. Ten overvloede zij ge
meld, dat ook burger geïnterneerden voor
deze faciliteiten in aanmerking komen.
Volgens hetzelfde radiostation bevinden
zich slechts 65 Nederlandsche mannen, 28
Nederlandsche vrouwen en geen kinderen
in Malakka. Allen zijn in Singapore onder
gebracht.
HULDE VAN AMERIKA AAN ONZE
KONINGIN
Op Koninginnedag hebben 150 Amerikaan
sche omroepstations een radioprogram uitge
zonden, onder den titel „Hulde der democra
tie aan een democratische Koningin". Het
program herdacht, na het weergeven van een
carillonbespeling van het Koninklijk Paleis
te Amsterdam, de jaren der Duitsche bezet
ting en den terugkeer van de Koningin naar
Nederland. Mevr. Franklin Roosevelt, die
haar persoonlijke groeten overbracht, sprak
de hoop uit, dat Amerika voor Nederland
veel zal kunnen doen, wegens de dappere
rol, die het Ned. volk in dezen oorlog heeft
gespeeld.
DOODELIJKE ONGELUKKEN
Op de mijn Julia te Eygelshoven is de
53-jarige rangeerder Middelbosch tusschen 2
buffers geraakt en gedood. Te Lewedorp
(Walcheren) is de wielrijdster mevr. de V.
door een auto gedood. Bij het te De Rips
(nabij Helmond) gevestigde kamp voor oor
logsvrijwilligers werd een 21-jarige Haag-
sche vrijwilliger, doordat een aantal gra
naten ontplofte, gedood. Te Sittard is de
soldaat T. Cornelissen van 6 R.I. door een
tram gedood.
Met Sinterklaas weer Ned.
chocolade
Diverse fabrieken weer in-bedrijf gesteld
De cacao- en chocoladefabrieken zijn al
eenigen tijd geleden voldoende bevoorraad
met cacaoboonen, maar doordat kolen en
suiker nog ontbraken, kon tot rvu toe niets
worden geproduceerd. Thans is men zoover
gevorderd, dat alle Nederlandsche cacao- en
chocoladefabrieken een voorraadje kolen
hebben. Negen fabrieken in het Zuiden des
lands hebben bovendien suiker ontvangen en
zijn weer in bedrijf. De overige fabrieken
volgen in de komende weken en men ver
wacht over anderhalf of twee maanden de
cacao- en chocolade-artikelen in distributie
te kunnen brengen.
Stateniooze Duitschers
In ons land bevinden zich nog een aan
tal Duitschers die hier hopen te kunnen
blijven, omdat zij meenen geen kwaad op
hun geweten te hebben. Maar zoo eenvou
dig zal dat niet gaan. Ze zullen uit hun
daden moeten N bewijzen volledig met ons
volk solidair te zijn en behooren anders
naar hun „Heimat" terug te keeren. Be
paalde maatregelen zijn te hunnen aanzien
in voorbereiding.
Personen, die door de Duitsche wetgeving
statenloos zijn geworden en voor den oor
log reeds hier te lande waren, zullen deug
delijk worden onderzocht op betrouwbaar
heid.
Rijkspostspaarbank. Aan het postkantoor
Sassenheim werd gedurende de maand Aug.
1945 ingelegd f69.028.58 en terugbetaald
f 15.218.03.
Mijn indrukken van Schotland
Men schrijft ons:
Wat is het alles snel gegaan! Maandag nog
thuis en Vrijdag reeds in het kamp Codsall
bij Wolverhampton. Dit kamp ligt te midden
van een prachtige natuur en bestaat uit een
aantal steenen en houten 'barakken over een
groote oppervlakte verspreid.
Het eerste werk daar bestond uit vier in
jecties tegen pokken, tetanus, typhus en
paratyphus. Dat viel niet mee. Verschillen
den van onze groep gingen tegen het vloer
tje tijdens en na de behandeling. Doorlich
ting volgde en gebit-onderzoek. Ieder ont
vangt een kaart, waarop zijn geheele toe
stand wordt aangeteekend. Dien zelfden dag
kleeding, wapens en verdere uitrusting ont
vangen, alles prima. Niets ontbreekt; ieders
„kidbag" bevat zelfs een scheerapparaat,
-kwast en -mesjes. De volgende dag was
druk met allerlei werk: ieder moest o.a. zijn
onderscheidingsteekenen op eigen uniform
aanbrengen. Als dat klaar is. moeten we
aantreden, goed gekleed, prima gevoed en
ruim bevoorraad, naar Glasgow. In den laten
middag begon de treinreis, prachtig door het
boeiende landschap. Aan een der tusschen-
stations wachten girls met thee en lesschen
aller dorst. Van slapen in den trein komt
niet veel, want de zware uitrusting laat er
niet veel ruimte voor.
In den vroegen morgen bereiken we Mary-
hill. De kazerne ligt vlak naast het station.
Opnieuw heeft medisch onderzoek plaats.
Den volgenden morgen begint de eerste
„dienst"; 6 uur op en 8 uur appèl, 1 uur
eten, kwart voor 2 tot 5 uur weer dienst.
Even later theedrinken en daarna vrij van
dienst.
Elk van onze oefeningen duurt drie kwar
tier: lichamelijke training, Eng exercitie
(drill), oefeningen met geweer en machine
geweer. Bij iedere oefening de passende
kleeding en uitrusting, zoodat nog al eens
en binnen weinig minuten van kleeding ver
wisseld moet worden. Je kunt hebben: trai
ning (meestal 2 maal per dag), drill, gym
nastiek en dan is het iederen keer snel „om
kleed en".
Het werk is dus wel inspannend, maar de
voeding is ook prima, zeer substantieel en
meer variatie wat groenten, vleesch en fruit
betreft dan in Nederland. En wie 's avonds
nog honger heeft, kan dan ook nog wat
krijgen als supper. Chocolade ontbreekt geen
enkelen avond. Zij is in Engeland gerant
soeneerd; m'n sigarettenrantsoen kon ik ech
ter in melkchocolade omzetten.
Onze divisiecommandant heeft zijn man
nen ook al spoedig opgezocht en hen harte
lijk toegesproken.
Aan den avond van mijn eersten dag in
Glasgow ben ik per tram naar de stad ge
gaan, ongeveer een kwartier rijden. Huizen
en winkels buiten het centrum zijn niet
fraai, maar in de binnenstad is dat anders.
Zoowel winkels als gebouwen zijn er prach
tig in deze groote, drukke stad met zijn reus
achtig station, waar de menschen in- en uit-
sfroomen.
Onze dagen snellen voorbij. De injecties
zijn ook nog weer een keer herhaald; voor
verscheidenen weer met hoofdpijn en andere
onaangename gevolgen.
Den eersten Zondag heb ik een bezoek ge
bracht aan de prachtige kathedraal met haar
mooie gebrandschilderde glazen Het is een
tot devotie stemmende omgeving, vooral als
op de groote kronen de lichten branden, wat
wel noodig is, omdat het anders te duister
is. Het was mij er blij te moede. Ik kon God
weer danken, in Zijn huis en al stond ik te
ver van den preekstoel om de preek te kun
nen verstaan, mee-zingen kon ik wel. want
vóór den dienst had ik een boekje gekregen
met de gezangen. Voor den aanvang van
dezen dienst zong een koor met Presbyteri-
aansche orgelbegeleiding.
Toen ik weer uit de kerk kwam, stond op
het voorplein een straatredenaar Hij had het
over de conferentie van Potsdam, de behan
deling van Duitschland, de werkloosheid en
de slechte Engelsche woningtoestanden. Deze
stnaatsprekers zijn een typisch Engelsch ver
schijnsel.
Enkele d-agen later kocht ik in een winkel
iets en raakte in gesprek met den man die
mij hielp. Vriendelijk noodde hij mij, als ik
in de stad kwam, eens met hem te komen
praten. Zoo vinden de menschen elkaar en
ontstaan vriendschapsbanden.
We behoeven echter niet uitsluitend op
eigen gelegenheid ons vermaak te zoeken.
Wel hoorde ik in de kathedraal nog een
prachtig recital van klassieke muziek, maar
per autobus heeft onze heele compagnie een
tocht gemaakt naar Loch Lomond, een der
prachtige Schotsche meren. Je kunt je bijna
niet voorstellen hoe mooi Schotland is. Rond
om de meren rijzen de bergen op. die tot aan
den top begroeid zijn met heide. Straks
bloeit deze heide purper, paars en blauw
en dan is alles nog veel schilderachtiger.
De wegen kronkelen door een werkelijk
sprookjesachtig-mooi landschap, dat een on-
uitwisc'hbairen indruk achterlaat. Ware ont
spanning na inspanning.
Uit Holland hoorde ik nog niets, maar de
kranten melden vreemde dingen. Stakingen
over het heele land, oproer in de groote
steden. Ik ben erg benieuwd naar nadere be
richten. Maar dit stemt mij rustig: Waar wii
ook zijn. God is en blijft dezelfde tot in
eeuwigheid.
Tot de volgende maal!
DAT men te Amsterdam met het weer in
bedrijf stellen der 30.000 straatlantaarns half
October gereed hoopt te zijn, dóch in de zij
straten deze lantaarns slechts om de andere
zullen branden, terwijl alle lampen door
zwakkere worden vervangen.
DAT de N.V. Kon. Delftsche Aardewerk
fabriek „De Porceleyne Fles" de productie
van het beroemde Delftsche blauw weer
heeft hervat.
DAT de arbeider L.' uit Dieren, die een
collega met benzine besprenkelde en in
brand stak. waardoor de man ernstig werd
verwond, door den krijgsraad te Arnhem tot
9 maanden is veroordeeld.
DAT de voorzitter, vice-voorzitter en se
cretaris van het tribunaal te Heerlen reeds
ibeëedigd zijn, terwijl de officieele installatie
over enkele weken zal kunnen geschieden.
DAT het vandaag een jaar geleden de dag'
was, die in onze vaderlandsche historie als
„dolle Dinsdag" geboekstaafd zal blijven,
DA.T tot directeur van het lederinstituut en
de Rijksvakschool voor schoen- en lederindu
strie benoemd is de heer Jacob Roelofs
Heiermans, scheikundig ingenieur aan de
Viruly-zeepfabrieken te Gouda.
DAT de R.K. H.B.S. voor meisjes te Heer
len gisteren 25 jaar bestond.
DAT men er in geslaagd is in Engeland
5000 ton stalen damwand te koopen, waar
door de grootste hinderpaal voor het her
stel der Rotterdamsche kademuren uit den
weg is geruimd.
DAT de militaire motorwedstrijden op
Duinrell te Wassenaar op Zaterdag 15 Sept.
zijn afgelast.
Filmbeelden van 50 m hoogte
Ook met de projectiedoeken gaat het
steeds crescendo. Amsterdam zal in een
openlucht voorstelling ten bate van „Onze
Marine" een doek te zien krijgen, dat een
oppervlakte heeft van 108 m2. Het is liefst
vier maal zoo groot als het grootste pro
jectiedoek, dat ons land bezit. Het wordt
een krachtproef, ondernomen door de
Nederlandsche Filmactie, de jonge ver-
eeniging, die goede films in den ruimsten
zin des woords wil bevorderen.
De speciale apparatuur, vervaardigd
door Philips, heeft een dergelijke licht -
reserve, dat beelden van 40 a 50 meter of
zelfs grooter geprojecteerd kunnen wor
den. Wanneer de weersomstandigheden
het toelaten, zal bij wijze van experiment
ook het wolkendek als projectiescherm
worden gebruikt.
DAT de bekende oud-gezant van Z.-Afrika,
dr H. D. van Broekhuizen op Koninginne
dag te Pretoria het woord heeft gevoerd.
DAT de Groningsche kantonrechter ge
zegd heeft in de toekomst bij eenzijdige
verbreking van het arbeidscontract niet te
zullen aarzelen principieele hechtenis als
straf op te leggen.
DAT steeds meer Joden waaronder ook
Nederlandsche naar Palestina vertrekken.
DAT ter hoogte van Borkum de VL. 16
uit Vlaardingen, na een aanvaring is gezon
ken. doch alle opvarenden zijn gered.
DAT de N.V.V.-functionarissen N. J. Et-
man (bakkers), A. Duisterhof (werkmees
ters) en L. J. Bakker (overheidspersoneel),
door den Eereraad als niet te handhaven
zijn gekwalificeerd.
DAT te Amsterdam een schip met 800 ton
zilver en 210 ton koperdaad is binnenge
komen.
DAT de scheepvaart op den Rijn tusschen
Roergebied en Noordzee, die van het groot
ste belang is voor den aanvoer van steen
kolen, tusschen 10 en 15 Sept. a.s. heropend
zal worden.
DAT binnenkort dr J. F. Fortanier uit
Rotterdam zal worden benoemd tot directeur
van het Gem. Arbeidsbureau te A'dam.
DAT de B.AHJC. (boekenactie Roode
Kruis) in nauwe samenwerking met het
Alg. Ned. Verbond overal in den lande, huis
aan huis, boeken inzamelt voor zieken in
binnen- en buitenland en Nederlandsche
militairen, die in opleiding zijn.
De a.r. kieskringscentrale te 's-Graven-
hage heeft den burgemeester in een bondig
gemotiveerden brief medegedeeld, niet te
kunnen medewerken aan de uitvoering van
het Koninklijk Besluit tot instelling van
tijdelijke gemeenteraden, aangezien dit be
sluit niet door goedbegrapen staatsnoodrecht
is gerechtvaardigd en aan het optreden van
wettige gemeenteraden in den weg staat.
Wij juichen dit besluit toe. Wij hopen dat
niet alleen de anti-revolutionairen, maar ook
de anderen dit wettelijke standpunt zullen,
innemen. Het is de aangewezen weg om de
Regeering terug te brengen tot eerbiediging
van de Grondwet. Niet een gewelddadige
revolutie tegen de Regeering. maar een wei
gering om vrijwillig mede te werken aan on
grondwettige besluiten.
Minister Beel heeft in een in de Maasbode
gepubliceerd vraaggesprek getracht het be
sluit te verdedigen, door te verzekeren, dat
in het Zuiden de oude gemeenteraden moei
lijk nog als de dragers van 't vertrouwen des
volks konden gelden. De gemeenteraadsleden
hadden z.i. tijdens de bezetting moeten op
treden als vertegenwoordigers van het volk.
Vele gemeenteraadsleden hadden zioh echter
afzijdig gehouden van al wat er gebeurde;
en de gemeenteraadsleden, die wel een
krachtige houding aannamen, hadden nooit
daartoe als bijzonder motief hun lidmaat
schap van den gemeenteraad. Deswege kon
den de oude gemeenteraden moeilijk terug
komen.
De beschouwing van den minister is wel
heel fout. Toen de bezettende macht de ge
meenteraden aan den kant zette en ook reeds
voordat dit geschiedde, waren de burgemees
ter, de wethouders, de gemeentesecretaris en
de overige gemeentelijke ambtenaren de aan
gewezen personen, om namens de gemeente
bij de bezettende macht op te treden en de
belangen der inwoners \e bepleiten, maar
niet de individueele of collectieve gemeente
raadsleden. Het is zeer onbillijk den ge
meenteraadsleden. die als zoodanig zeker
door de bezetlende macht niet als pleitbezor
ger zouden zijn aanvaard, te verwijten, dat
zij niet als zoodanig zijn opgetreden.
Evenmin waren op een Limburgsch dorp
of waar dan ook de gemeenteraadsleden de
aangewezen menschen om het ondergrond-
sche werk te organiseeren. Andere qualitei-
ten dan het zijn van gemeenteraadslid be
paalden tot dit werk de geschiktheid.
Dit blijkt wel het meest uit de eigen woor
den vaai minister -Beel. dat bij de „sterke
figuren" het raadslidmaatschap nooit het bij
zonder motief was.
Natuurlijk niet. Maar daarom is het verwijt
van den minister zoo onbillijk en kan het
onmogelijk als reden dienen tot afwijking
van de Grondwet, welke ook door minister
Beel bezworen is.
De minister is zoo vrijmoedig te meenen,
dat ieder en zeker degenen, die terecht aan
dringen op eerbied voor de wet, aan een
eerlijke uitvoering der wettelijke regeling
moet medewerken.
De regeling van het Koninklijk Besluit is
echter in flagranten strijd met grondwet en
wet. Zouden dan de vrije burgers, die dit in
zien, desniettemin vrijwillig medewerken
moeten aan onwettige besluiten? Besluiten,
die de rechter bij toetsing aan de grondwet-,
buiten toepassing zou moeten laten?
Mr Marchant schreef eenige maanden ge
leden, dat het volk machteloos was, daar de
Regeering weigerde de volksvertegenwoordi
ging te erkennen. Wil minister Beel den bur
ger nu ook nog de vrijheid ontzeggen om te
weigeren vrijwillig deel te nemen aan zijn
ongrondwettige daden? Laat de minister zich
„eerlijk" aan de Grondwet houden. Dan kun
nen de burgers aan wettige besluiten hunne
medewerking verleen en.
C. P. N blijft aandrngen op
een Volksfront
Alweer een aanbod aan de S.D.A.P.
De partijraad van de Communistische Par
tij van Nederland (De Waarheid) heeft aan
het partijbestuur en de conferentie van de
S.D.A.P. een schrijven gezonden, waarin
wordt voorgesteld een blijvende samenwer
king tot stand te brengen in de actie voor de
naaste taken, die deze tijd voor ons volk
stelt. Voorgesteld wordt de vorming van een
commissie uit beide partijbesturen, die ook
de mogelijkheid van samengaan bij de a.s,
verkiezingen onder oogen kan zien. Ten ein
de door samensmelting van beide partijen tot
een groote sterke arbeiderspartij te geraken,
zou aan de commissie mede kunnen worden
opgedragen een gemeenschappelijken princi-
pieelen en organisatorischen grondslag voor
zulk een partij uit te werken en aan de leden
voor te leggen
Jo van Ammers-Kü'ler lot 1953
uitgesloten
De schrijfster Jo van Ammers-Küller 13
door den Eereraad voor Letterkunde tot 1
Januari 1953 uitgesloten van iedere publicatie,
voor het aan de markt brengen vam reeds
verschenen werk of herdrukken en van elk
openbaar optreden.
Zij heeft door haar houding op onverant
woordelijke. althans zeer bezwarende, wijze
steun verleend aan de nat.-soc. propaganda.
ZUIVERING VAN DE BEDRIJFS
ORGANISATIES.
Een ieder, die klachten»heeft over hetgeen
functionarissen van de hoofdgroepen Indu
strie, Handel en Ambacht met de daar
onder ressorteerende bedrijfs-, vak- en on
dervakgroepen en van de kamers van koop
handel en fabrieken, hebben gedaan in den
bezettingstijd, kan deze gedurende een maand
indienen bij het secretariaat der Advies
commissie voor de zuivering van de be
drijfsorganisatie, Kneuterdijk 8, den Haag.
De Bilt meldt:
Tot morgenavond zwaar bewolkt met tijde
lijke opklaringen, plaatselijk enkele buien,
hier en daar nog vergezeld van onweer, iets
koeler, matige, Noordelijke wind (in Lim
burg aanvankelijk vrij awak en veranderlijk).
ZON EN MAAN.
Morgen Zon op 6.59 en onder 20.17; Maan
op 6.25 en onder 20.46.