mmw gritem ttmawtf
tDis' 01
De weg naar Singapore ligt weer open
to eerie: 1 April 1924-15 October 1911
WOENSDAG 29 AUGUSTUS I9«S
Be seriei 1* Jaargang vanaf 1 Mel 194S, No. 95
Postrekening 5 8 9 3 6
Christelijk-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken jptanltfflStidj is
"myti bert in tfotbensp«t^
Abonnemenisprijeei.
f0.26 per week
f 1.10 per maand
£3.25 per kwartaa
Hoofdredacteur:
H. DIEMEi
Redactie:
B. VAN DER ROS
Weldra 340.000 paar schoenen
per maand
Openhartige erkenning ven
Japans onmacht
De haven en bet fort van Penang op
Malakka liggen onder 't bereik der kanonnen
van het slagschip Nelson. Andere Britsche
oorlogsbodems liggen ter hoogte van de
strategische haven Sabang. Daarmede is de
toegang tot de Straat van Malakka weer in
Britsche handen en ligt de weg open naar
Singapore. Twee vlooteenheden, die snel op-
stoomen naar Malakka en Sumatra, zijn
gisteren voor het eerst in contact gekomen
met plaatselijke Japansche vlootautoriteiten.
In Penang is een Japansche officier aan
boord gekomen van de Nelson om bespre
kingen te voeren met vice-admiraal Walker.
Te Sabank kwam een Japansche officier aan
boord vam den kruiser London.
Met de voltooiing der bezetting van Zui
delijk Sachalin, zijn de Russen thans minder
dan 60 km van Hokkailo, het Noordelijkste
van de Japansche eilanden. Alle eilanden,
welke den Japanners dienden tot springplank
voor een invasie van de Aleoeten en de toe
gangswegen beheerschten naar Wladiwostok
zijn thans in Russische handen en van Ja
panners gezuiverd.
Uit Parijs is gemeld, dat een Fransche ex
peditionaire strijdmacht van 8.000 man. die
op Madagascar gereed staat om naar Indo-
China te vertrekken, opdracht heeft ontvan
gen zich gereed te houden teneinde begin
September scheep te gaan.
In een uiteenzetting „waarom Japan den
oorlog verloren heeft", heeft Domei, het Ja
pansche persbureau, gezegd, dat Japan zijn
overmacht reeds kwijt was lang voordat er
sprake was van de atoombom, en zelfs voor
dat Rusland Japan den oorlog verklaarde.
De aanvallen op de Japansche scheepvaart
dwongen Japan, om wat zijn bevoorrading
voor de oorlogvoering betreft, afhankelijk te
Zijn van China en Mandsjoerije. Met de ver
overing van Okinawa door de Amerikanen
werd de opbouw van een economische een
heid. bestaande uit Japan. Mandsjoerije en
China, die in eigen behoeften kan voorzien,
een hopelooze taak. De maatregelen om de
binnenlandsche industrie onder den grond te
laten doorwerken, konden geen gelijken tred
houden met de geallieerde luchtaanvallen.
ARTHUR rij» OKINAWA
Generaal Mac Arthur is aangekomen op
het eiland Okinawa, aldus meldt de corres
pondent aldaar van de N.B.C. Hij bevindt
zich op reis naar Japan, waar hij aanwezig
zal zijn bij de bezetting van het Japansche
moederland door de Amerikaansche troepen.
Admiraal William Halsey is aan boord
van het Amerikaansche slagschip „Missouri"
gisteren de baai van Tokio binnengevaren.
Tevens zijn drie hospitaalschepen de baai
van Sagami binnengestoomd, om ca. 36.000
krijgsgevangenen te evacueeren. De slag
schepen Duke of York, Missouri. Iowa en
South-Dakota zijn ter hoogte van Yokohama
voor anker gegaan^
HOE DE OVERGAVE VAN JAPAN
ZAL PLAATS HEBBEN.
MacArthur heeft gisteren in een order
aan het Japansche keizerlijke hoofdkwar
tier te Tokio nauwkeurige opgave verstrekt
van de gebieden, welke de Japanneezen aan
admiraal Mountbatten moeten overgeven. De
order zeide: De bevelvoerende Japansche
commandant en alle grond-, zee-, lucht- en
hulpstrijdkrachten op de Andamanen, de
Nicobaren, in Birma, Thailand (Siam),
Fransch Indochina ten Z. van den 16en breed
tegraad. op Malakka. Sumatra, Java, de
Kleipe Soenda-eilanden (Bali, Lombok en
Timor) Boeroe, Ceram, Ambon, Kal, de
Aroe-eilanden, Tanimbar en de eilanden in
de Alfoeren-zee. Celebes. Halmaheira en
Nederlandsch Nieuw-Guinea moeten zich
overgeven aan den geallieerden opperbevel
hebber in Z.O.-Azië.
De bevelvoerende commandant en alle
grond-, zee- lucht- en hulpstrijdkrachten op
Borneo. Britsch Nieuw-Guinea, den Bismarck -
Archipel en de Salomonseilanden moeten
zich overgeven aan den Australischen opper
bevelhebber.
Ontruiming van gevangenkampen.
De Japansche regeering heeft generaal Mac
Arthur er van in kennis gesteld, dat de plan
nen gereed zijn voor de ontruiming der kam
pen van krijgsgevangenen in of nabij de Ja
pansche havens Hakodate, Aomori, Sendai-
Jokohama, Nagoya, Wakanoera en Nagasaki.
Tevens verzochten de Japanners generaal
Mac Arthur te willen bevestigen, dat de geïn
terneerde burgers, die in Japan wenschen te
blijven, niet gedwongen zouden worden om
te vertrekken Zij zeiden voorts, dat er be
hoefte bestond aan suiker, melk, chocolade
en boter.
VERTRAGING
IN DE ONDERHANDELINGEN?
Gisteren richtte het keizerlijk hoofdkwar
tier een radio-boodschap tot het hoofdkwar
tier van generaal Mac Arthur om nadere on
derhandelingen over de geallieerde voor
waarden. Voorts werd in de boodschap me
degedeeld. dat Japan alles in het werk stelt
om de capitulatie-eischen, die de geallieer
den te Manilla hebben gesteld, snel en zon
der stoornis uit te voeren.
De bevelhebber van de overgebleven
Japansche strijdkrachten op de Rioekioe-
eilanden heeft langs radiografischen weg
order ontvangen contact te zoeken met zijn
hoofdkwartier ter zake van aanbieding van
overgave.
BEZETTING VAN INDO-CHINA
Generaal Loehan, die aangewezen is om de
Japansche overgave in N. Indo-China in ont
vangst te nemen, zal het bevel voeren over
de Chineesche troepen, die begin September
Indo-China zullen binnentrekken. Tsjang Kai
UITREIKING PAKKETTEN VOOR
KRIJGSGEVANGENEN STOPGEZET
De commandant van het militair repatriee-
ringscentrum „Nederland herrijst" te Auster-
litz, deelt mede. dat de uitreiking van pak
ketten voor krijgsgevangenen met ingang
van heden is stopgezet. Alleen zij die een
persoonlijken oproep ontvangen, kunnen van
Maandag 3 Sept. af de voor hen bestemde
pakketten wederom afhalen.
Sjek heeft aan Joehan de taak toevertrouwd
de overgave in ontvangst te nemen en tevens
die van het voorloopig militair bestuur van
Indo-China ten N. van den 16en breedtegraad.
6000 Man Fransche troepen zijn in de pro
vincie Yoennan samengetrokken en staan ge
reed om op te trekken. Het is nog onbekend
of zij tegelijk met de Chineesche troepen In
do-China zullen binnenrukken.
Generaal Mac Arthur heeft luit.-generaal
Wainwright, den „verdediger van „Corregi-
dor", die gisteren uit Japansche krijgsge
vangenschap in Tsjoengking is aangekomen,
uitgenoodigd de plechtigheden ter gelegen
heid van de Japansche overgave in Tokio
te komen bijwonen.
Van 1 Sept. af 2 kilo-watt
stroom per week
Althans voor huishoudelijk gebruik.
Het rantsoen electriciteit, dat voor de ge
wone huishouding op het oogenblik nog maar
1 kilowatt per week bedraagt, zal voor de
maanden September en October worden ver
dubbeld. Mochten we over Juli en Augustus
te zamen 9 kw. gebruiken, dit zal voor Sept.
en Oct. te zamen tot 18 kw. worden ver
hoogd, hetgeen ongeveer hierop neerkomt,
dat men over de komende twee maanden
niet 1 maar 2 kw. per week mag gebruiken.
Voor de maanden Nov. en Dec. komt er weer
in 't geheel 8 kw. bij, dus zal het totale
rantsoen over de beide laatste maanden van
het jaar te zamen 26 kw. bedragen of 3 kw.
per week. Daarna zal, inden de kolenaan-
voeren dan nog niet voldoende zijn, het
rantsoen voor Jan. en Febr. weer dalen tot
22 kw. of 2Vz kw. per week, voor Maart en
April tot 16 kw. of 2 kw. per week; voor
Mei en Juni tot het huidige rantsoen van
9 kw. en voor Juli en Aug. idem. Laten we
hopen, dat eer het zoover is, het G.E.B. weer
volop reclame zal maken met „Kook
electrischj". O
EERSTE OPENBARE ZITTING KRIJGS
RAAD M.G.
Morgen om 11 uur zal de krijgsraad van
het Militair Gezag alhier in de conferentie
zaal van het B.P.M.-gebouw aan de Carel v.
Eiland tl aan te Den Haag zijn eerste open
bare zitting houden.
HET PROCES TEGEN JOSEF KRAMER
Het proces tegen Josef Kramer, den com
mandant van het beruchte concentratiekamp
van Belsen, zal 17 Sept. beginnen.
DAT een aantal inwoners van Zwolle, die
aan Canad. militairen ondeugdelijken ster
ken drank hadden verkocht waardoor eenigen
van hen in het ziekenhuis moesten worden
opgenomen, gerechtelijk zullen worden ver-
VQjgd.
DAT A'damsche brandweermannen zich
bereid hebben verklaard ledikanten en an
dere huishoudelijke goederen te vervaardigen
ten behoeve van de slachtoffers van Arnhem.
DAT met ingang van 20 Aug. jJ. de heer
C. G. M. van Baar geschorst is als burge
meester van Edam.
DAT de Prijsbeheersching alle tweede-
handschgoederen, die tegen te hooge prijzen
worden verhandeld, onherroepelijk in beslag
zal nemen.
DAT gisteren ter herdenking van den
300-jarigen sterfdag van Hugo de Groot na
mens de Ned. en Zweedsche regeeringen
kransen zijn gelegd op het monument in de
Nieuwe Kerk te Delft.
DAT de Min. van Openb. Werken, dr ir. J.
A. Ringers, vergezeld van minister van
Schaik. heden per vliegtuig, hetwelk bij
Voorburg opsteeg, een bezoek heeft gebracht
aan Walcheren, waar de dijkwerken bij
Veere werden bezichtigd.
DAT binnenkort twee K. B.'s zijn te ver
wachten inzake de zuivering van het film
wezen.
DAT de Ned.-Indische autoriteiten met de
Odenbach Scheepsbouwmij. een contract
hebben afgesloten voor de levering van
Dat is 1/3 van de normale Nederlandsche
productie
Wat de sohoenenfabricage betreft, deelde
minister Vos gisteravond per radio mede, dat
deze afhankelijk is van den aanvoer van hui
den. Hij verklaarde, dat de eerste aanvoer is
geschied en dat, tezamen met den binnenla nd -
schen huidenaanvoer, de productie binnenkort
340.000 paar schoenen per maapd zal bedra
gen, of 30 pet van het normale aantal. Dit
aantal is wel niet voldoende om iedereen van
een paar schoenen te voorzien, doch laat een
beperkte distributie toch toe.
GEDROOGDE BANANEN VOOR KLEINE
KINDEREN
Voor kinderen van 0 t/m 3 jaar zullen
100 gram gedroogde banan'" schikbaar
worden gesteld. Om voor dit artikel in aan
merking te komen, moet men bon D 664 der
zesde noodkaart op 3, 4 of 5 Sept. as. bij
een détaillist inleveren. De aflevering zal z«oo
spoedig mogelijk plaats vinden.
AFLEVERING VAN ROZIJNEN
Do rozijnen op bon 545 zullen eerst met In
gang van 17 Sept. a.s. worden afgeleverd.
DE ENGELSCHE HUISHOUDZEEP
Een rantsoen Engelsche huishoudzeep is
thans vastgesteld op 8 oz. (ca 225 gram).
Engelsche huishoudzeep is ook verkrijgbaar
op de nieuwe rantsoenbonnen met het op
schrift „een rantsoen artikel A".
Per rantsoenbon van artikel A is rant
soen Engelsche huishoudzeep verkrijgbaar
(ca. 56 gram).
IN SEPTEMBER MEER ZOUT EN
MISSCHIEN OOK VOOR DEN INMAAK.
Naar minister Vos gisteravond voor de
radio meedeelde, mag worden aangenomen
dat volgende maand het zoutrantsoen op 3
a 4 ons per persoon per vier wéken kan
worden gebracht. Bovendien zal dan worden
getracht een extra-toewij zingvoor den in
maak ter beschikking te stellen.
Ontveersachtig
Weersverwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I., geldig van Woensdagavond tot
Donderdagavond: Zwaar bewolkt, plaatselijk
regen en onweer, vrij warm, zwakke wind.
ZON EN MAAN
Morgen Zon op 6.47 en onder 20.33; Maan
op 0.12 en onder 15.43.
1802 booten en pramen, bestemd voor den
wederopbouw van den archipel.
DAT minister Vos in zijn gisteren gehouden
radiorede mededeelde, dat de regeering
voornemens is het tabaksrantsoen op den
duur te bepalen op twee pakjes sigaretten
per week of een overeenkomstig rantsoen
tabak.
DAT dezelfde spreker verklaarde, dat de
fabricage van noodglas bereids begonnen is,
enkele baksteenfabrieken spoedig op gang
zullen komen en aan de metaalindustrie een
grooter kwantum kolen is toegewezen.
DAT de voorraad verbandmiddelen, watten
en geneesmiddelen weer vrij wel normaal is,
dank zij den toevloed van katoen en de tonnen
geneesmiddelen, aangevoerd door de ge
allieerden.
DAT het Internat. Esperanto Instituut zijn
werkzaamheden heeft hervat en wederom is
gevestigd: Riouwstraat 172. Den Haag.
DAT de Vereeniging voor Intern. Jeugd-
verkeer (secretariaat Jan van Goyenstraat 44
te Leiden), die zich ten doel stelt de jeugd
van Nederland met die van andere landen
in contact te brengen, bij het Commissariaat
Rechtsherstel een verzoek heeft ingediend tot
herstel van reebfen. haar tijdens de bezet
ting door de Duitschers ontnomen.
DAT het onjuist is. dat de Langstraat bij
het adoptieplan vergeten zou zijn. daar deze
streek reeds een maand geleden geadopteerd
werd door de omgeving van Alkmaar en de
hulp hiervan reeds voelbaar is.
DAT het Curagaosche Nat. Steuncomité
een voorstel heeft gedaan aan Ned. Volks
herstel om oorlogswezen op kosten van Cu-
ragaosche families te onderhouden.
Verkeerde mentaliteit
We hebben nog zelden zoo licht over
de doodstraf hooren spreken als in den
laatsten tijd. Sommigen wekken den
indruk alsof massa-executies hun hoogst aan
genaam zouden zijn.
We aarzelen niet deze mentaliteit ontstel
lend te noemen. We hadden haar tot dusver
alleen in meer Oostelijk gelegen, streken
waargenomen, maa"r de gedachte van het oog
om oog en tand om tand schijnt 'veld te win
nen als gevolg van den oorlog, willen we aan
nemen Jarenlang hebben de mensohen el
kaar bij duizenden gedood niet alleen, maar
de slachtoffers als gevolg van het beleid en
de daden van den bezettenden onderdrukker
zijn in grooten getale op allerlei wijzen ten
offer gevalen.
Het is nauwelijks zes jaar geleden, dat het
op principieele gronden pleiten voor het
recht der overheid om den moordenaar aan
het leven te straffen als eisch der gerechtig
heid. door een humanistisch-democratisch
blad beantwoord werd met het argument:
aanmatiging. We zaten toen reeds dik in de
N.S.B.-ers en het voorstel, dat de mogelijk
heid van toepassing van de doodstraf wegens
landverraad zou brengen, was niet ver meer.
Slechts mét een sneer werd de zaak toen af
gedaan.
Thans lijkt het er meer op. dat de Duit-
sche professor gelijk krijgt, die indertijd,
naar aanleiding van een gepleegde ernstige
misdaad, schreef: straf moet zóó zijn. dat het
volk haar aanvoelt als een voldoende boete,
en zoo denkt het meerendeel der Duitschers
stellig over de doodstraf.
De volks-, de massa-instincten worden in
deze beschouwing tot rechtsbron. Want de
doodstraf is .een rechtsmiddel. Het behoort
echter te worden gehanteerd door conscien-
tieuse. verantwoordelijke mensohen met zui
ver rechtsgevoel. De lynchmethode valt niet
onder een behoorlijke rechtsbedeeling.
Men praat nu ineens op lulden toon over
vergelding. Toen dit voorheen in ernstig be
toog aan de orde werd gesteld, was er bij
velen slechts hoon en afkeuring.
De vergeldingsidee is ontwaakt. We héb
ben tegen deze verlevendiging van het rechts-
en zedelijkheidsgevoel geen bezwaar indien
zij ep den eenig juisten grondslag steunt.
Maar het wapen, het rechtsmiddel, moet niet
door zekere instincten van laag allooi, door
opgewekte massa-haatgevoelens worden be
stuurd.
Alleen op bewezen schuld moet straf op
den grondslag van goddelijk recht als ver
gelding volgen. Moet dat de doodstraf zijn,
naar het oordeel van den rechter: fiat. Maar
dan zelfs niet zonder mogelijkheid van be
roep. De doodstraf moet niet iets worden, dat
gelijk te stellen is met slachten van dieren.
Én dan zonder Einsteins ethisdh-aesthetische
afkeuring, dat doodstraf als vergelding
waar hij onder omstandigheden wél voor
was verruwend werkt.
Dat moeten we niet hebben. We behoeven
ons niet tot massamoordenaars te verlagen,
gelijk de Duitschers en hun handlangers wa
ren. die in hun collectieven straff en-lust met
de meest elementaire strafbegrippen in bot
sing kwamen.
Straffen kan thans weer worden overgela
ten aan onze bevoegde, onafhankelijke
rechtscolleges. Tot het Duitsche niveau moe
ten we ons niet verlagen, al heeft ten slotte
de Duitsche dichter gelijk gekregen, die
voorspelde, dat wie de doodstraf afschaft,
haar later weer moet invoeren
Doe een daad
Er zijn allerlei stichtingen en mstellin-
gar in het leven geroepen om de ver
zorging der nabestaanden van oud-
illegale strijders en de nazorg voor hen, die
hulp noodig hebben, ter hand te nemen. De
illegaliteit zelve heeft al die instellingen
willen bundelen in één groot lichaam, de
„Stichting 1940—*45". Op die wijze kan het
geheele werk geordend en geregeld worden,
overal, in het gansche land.
Op dit gebied, zooals in alle zaken van
nationaal belang een voorbeeld stellende,
heeft H.M. de Koningin reeds een paar
maanden geleden aan de Stichting een bedrag
van f 500.000 geschonken, en vele particu
lieren hebben zich eveneens met gulle hand
gekweten van den eereplicht: te geven voor
wie zichzelve gaven. Maar nog lang niet
allen volgden dit voorbeeld. En toch is dit
een zaak, die het geheele Nederlandsche volk
aangaat, omdat de voormalige illegale strij
ders ook op de bres stonden voor het ge
heele Nederlandsche volk.
In de week rondom onzen eersten
Koninginnedag in de bevrijding is het zeker
de meest gepaste gelegenheid dit alles te
herdenken en onze opwellende nationale ge
voelens metterdaad te toonen door een milde
gift aan hen, die tijdens deze dagen een
bijdrage zullen vragen, niet als een aalmoes,
niet als een offer der liefdadigheid, maa- a's
een daad van eenvoudige rechtvaardigheid
en bij wijze van een gedeeltelijke afbetaling
van de eereschuld, welke de Nederlandsche
natie is aangegaan jegens haa~ beste en
dapperste zonen.
Er behoeft niets meer betoogd te worden,
dit is geen tijd van veel woorden. Slechts
de daden tellen. De uwe zal zijn: Diep, heel
diep in uw zak te tasten en even bereid
vaardig en zonder terughouding te geven,
als zij zich gaven voor wie uw gift bestemd
is. De „Stichting 1940'45". Amsterdam,
Postgiro 194045, draagt er zorg voor, dat van
de inkomende gelden weduwen en wee zen
geholpen worden, niet op een onpersoonlijke,
kille wijze, maar hartelijk en door de eigen
kameradén van eertijds. Zij zorgen dan. dat
de kinderen der slachtoffers van den ondër-
grondschen strijd een behoorlijke opleiding
zullen ontvangen en zoo noodig kunnen
studeeren. Zij dragen er zorg vdor. schoe.sel
en kleeding, huisraad en woningen te ver
sohaffen aan diegenen, die van het noodig-te
beroofd werden, ten gevolge van hun actief
verzet. Zij stichten hospitalen en herstel
lingsoorden, tehuizen en adviesbureaux. zoo
dat de oud-illegale werker merkt, dat hij na
afloop van den strijd, die hem geen tijd liet
zijn eigen persoonlijke belangen te beharti
gen, zich toch niet alleen en verlaten be
vindt in dit land, waarin wij thans met recht
feest vieren.. Door middel van de „Stichting
1940'45" uit zich aldus de dankbaarheid van
het geheele vaderland jegens de oud-illegale
werker®.
