IIIl JlktJiti tgtii&üfe GTimmtiJ
Fröbel-parlement bi
ld een openbare les
IDist Tl
Ie serie: 1 April 1920-15 October 1941
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1945
le serie: le Jaargang vanaf 7 Mol 1945, No. 91
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Hoofdredacteur: e*F&Sigfer. Postrekening 5 8 9 3 6
H DIEMER 5
Redactie: Christelijk-N ationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken
B. VAN DER ROS
„StmtfiMStirij te abebteoffl
mijn bert in Itg^enspotlJ
Hoe lang nog een Nat.
Advies-Cie?
Vol verwachting zijn we er heen getogen.
De Nationale Adviescommissie zou in een
openbare bijeenkomst de vraag bediscus-
sieeren wat zij aan de Regeering zou advi-
seeren omtrent den datum voor de a.s. ver
kiezingen. Nu zouden we eens een staaltje
zien van openbare behandeling der publieke
zaak, dat beschamend zou moeten worden
voor het oude parlement en de oogen kon
openen voor de Verbeteringen, welke de
heeren van de goede ..nieuwe orde" in staat
zouden zijn aan te brengen en te zien zouden
geven vergeleken bij het verpolitiekte praat
college, dat Tweede Kamer heet en zoo hoog
noodig onder toezicht dezer heeren „ge
zuiverd" moet worden.
't Begon al goed. Om te beginnen gingen
de deuren dicht. De heeren wenschten eerst
eenigen tijd onder elkaar te zijn. Kon op
zich zelf geen bezwaar zijn. Om half drie,
een -half uur na het begin, kon de aftrap
plaats hebben.
Een commissie van voorbereiding had uit
gekiend, dat men het beste deed met aan de
Regeering te adviseeren verkiezingen in April
1946 te houden. De heer Bruins Slot daaren
tegen wenschte Raadsverkiezingen reeds in
December en de overige verkiezingen in
Januari a.s.: Prov. Staten in het begin en
Tweede Kamer in het eind. Daaruit sprak
nog sterker de wenschelijkheid van zoo snel
mogelijke verkiezingen dan uit het voorstel
der Commissie. Een derde improviseerde
mondeling een soort voorstel om zoo spoedig
mogelijk, nog dit jaar, een noodparlement
tot stand te brengen, in September 1946 nor
male verkiezingen te doen geschieden. Later
maakte hij het nog mooier en wilde de drie
verkiezingen nog voor het einde des jaars
houden en dan meteen een parlement van
150 leden kiezen, dat ook een Grondwets
herziening in eersten termijn zou moeten
behandelen en dus kort daarop ook weer
uiteen moest om plaats te maken voor een
parlement voor de Grondwetsherziening in
tweede lezing. Dit voorstel impliceerde dus
meteen een aan den kant zetten van Grond
wet en wet, die geen parlement van 150 leden
kennen. Daartoe zou op zijn minst dan toch
vooraf op de normale wijze moeten worden
besloten. Dit voorstel bleek der Adviescom
missie, die in den loop van deze langdurige
bijeenkomst tot veel in staat bleek, toch al
te gortig. Niemand ondersteunde dezen onzin
en het voorstel verdween onder tafel.
We kunnen er niet aan denken de gehou
den discussie op den voet te volgen of te
verslaan. Dat laat niet alleen onze ruimte
niet toe, maar het is o.i. in het belang der
commissie dn liefde de spreuk te betrachten:
wie het schriklijkst er van zwijgt, heeft het
het allerbest gezeid. Iedereen moest bijna
praten en meermalen zonder zin. De een
wilde in de eigenlijke voorstellen wat ver
anderen. de ander in de toelichting er van.
Een erge democraat was wel voor het meest
stringente voorstel, maar in de toelichting
ontbrak te veel de geur van de suprème saus
der democratie. Hij kwam toen midden in een
stemming met wat hij noemde een amende
ment om twee alinea's te vervangen door
een verhaal in zijn "geest, zooals vroeger de
heer De Visser zich wel eens veroorloofde
TYPHUS IN DEN ACHTERHOEK
BREIDT ZICH NOG UIT
Het aantal typhusgevallen in den Achter
hoek breidt zich volgens een mededeeling
van den plv. in|pecteur van de volksgezond
heid in O.-Gelderland, dr W. B. Doorenbosch,
nog steeds uit. In de buurt' van Doetinchem
komen sporadisoh gevallen voor; in Aalten,
Lichtenvoorde. Ruurlo en Warnsveld open
baart, de typhus zich ernstiger. Ook in Groen-
lo kwam een geval voor.
De 18-jarige motorrijder W. v. d. O., die
niet in het bezit was van een geldig rijbewijs,
kwam op de Maresingel dusdanig te vallen,
dat hij met ernstige verwondingen naar het
Acad. Ziekenhuis moest worden overgebracht.
en dat dan in de Kamer als „lintwurm" werd
gekwalificeerd. Er was inderdaad „te veel
van het goede"! Begrijpelijk ook weer. Want
eigenlijk discussieerde de commissie zoo'n
beetje in de ruimte, zonder fond. Of, zooals
een der meer ervarenen het zeide: „We
missen de voorlichting van verantwoordelijke
menschen" en een ander: ..Geen zakelijk
antwoord is mogelijk", omdat we niet inge
licht kunnen worden omtrent allerlei dingen
die met de verkiezingen samenhangen. Men
wilde papier voor de verkiezingscampagne,
vervoersfaciliteiten om den boer op te gaan,
armslag voor het consolideeren van de
groepeeringen, wilde iets weten omtrent
voornemens in zakê Grondwetsherziening. De
voorzitter wist nog net een loslippig spreker
te bezweren, die daarover iets dreigde te
verklappen uit een rêgeeringsstuk, dat
gelijk we later begonnen te begrijpen
blijkbaar iets bevatte omtrent de maand
April. Daarom waren vermoedelijk sommigen
ook zoo gebrand op de maand April voor
Kamerverkiezingen. Want noemen wij dien
maand, zeide er een, dan klopt ons advies
op wat de regeering van voornemen schijnt
en dat verhoogt de waarde van ons advies.
We Hebben vroeger dergelijke redeneeringen
ook wel eens gehoord uit monden, die thans
gestopt zijn.
(Vervolg zie pag 2)
De oorlogsschade te Scheveningen be
draagt 8 millioen gld., w.o. de geliefde
pier, die totaal verdween.
V
PRINSES JULIANA MORGEN VOOR
DE RADIO.
Morgenmiddag half één houdt H.K.H.
Prinses Juliana een toespraak voor „Her
rijzend Nederland", over de gezamenlijke in
zameling van de Stchting 1940'45 en
„Volksherstel". De Stichting 1940'45 ver
zorgt ter gelegenheid van haar herdenkings-
week van 25 tot 31 Augustus een lijst- en
huis-aan-huiscollecte, en 31 Aug. wordt een
nationale offerdag van ..Volksherstel".
UITBREIDING POSTVERKEER.
De P.T.T. deelt mede, dat een nieuwe uit
breiding van het internationaal postverkeer
mogelijk is. Men kan voortaan niet-ge-
illustreerde briefkaarten en brieven t/m 200
gram verzenden naar Afghanistan. Bulgarije,
Joegoslavië, Roemenië en Vaticaanstad. Ver
der zijn naar Rusland, behalve briefkaarten
en brieven t/m 200 gram, ook drukwerken en
zakenpapieren tot een maximum gewicht
van 200 gram toegelaten.
Politieke gevangenen niet op
vrije voeten
Alvorens ze voor fien rechter zijn- geweest.
De Regeeringsvoorlichtingsdienst deelt
mede:
Zooals bekend ligt het in het voornemen
van den ministerraad, door een snellen
rechtsgang een eerste schifting te maken
onder de politieke gevangenen. In de kam
pen bevindt zich een betrekkelijk groot aan
tal personen, van wie men aannemen kan,
dat hun berechting zou leiden öf tot vrij
spraak öf tot een zoodanige geringe vrij
heidsstraf, dat deze reeds door de voorloopige
hechtenis zou zijn geboet.
Alleen op deze gevallen heeft de minister
president gedoeld in zijn laatste „Praatje
op de brug." Hoeveel personen hiermede ge
moeid zullen zijn, is nog niet te zeggen,
maar wel staat vast, dat de hooge cijfers,
dje (hier en daar de ronde doen, iederen
grond missen.
Voor het overige zal deze zaak behan
deld worden in nauw overleg met de be
voegde instanties der illegaliteit en ipet de
leiding der verschillende kampen.
Gevolg van verkeerde maat
regelen
Kloppartijen met vrij gemaakte N.S.B.'ers
te Amsterdam.
In de buurt van het Hoofddorpplein zijn
Donderdagavond N.S.B.'ers, die vrijgelaten
waren, door joelend publiek in hun huis be
stookt.
Voor de deur van 2 vrijgelaten N.S.B.'ers
In de buurt van het Hoofddorpplein ontstond
een oploop van menschen, die het met de
vrijlating niet eens waren. De N.S.B.'ers wa
ren zoo dom naar buiten te komen, waar
door een kloppartij ontstond. Spoedig arri
veerde hulppolitie, die de mannen meenam
naar het bureau Overtoom, waar zij den
nacht konden doorbrengen. Vanmorgen vroeg
zijn zij huiswaarts gekeerd.
Op den Amstelveenscheweg gebeurde het
zelfde bij een N.S.B.-winkelier, die vrij was
gelaten. Deze man kwam echter niet naar
buiten. Het publiek gooide bij hem een
groote spiegelruit en een ruit van de winkel
deur in. De politie heeft hier de joelende
menigte verspreid en verder een oogje in
het zeil gehouden.
PROTEST DER CHR. DEM. UNIE
TEGEN VRIJLATING.
Naar A.N.p.-Aneta verneemt, heeft de
Christ. Democr. Unie het volgende telegram
aan den minister-president gezonden:
„Het comité Amsterdam" voor de lande
lijke organisatie van de Christel. Dem. Unie
protesteert tegen vrijlating van N.S.B.'ers en
collaborateurs, vraagt daarentegen om snelle
voorbeeldige bestraffing van deze lieden.
NOG EEN TELEGRAM AAN DE
REGEERING.
De Amsterdamsche Bond van oud-illegale
strijders heeft heden een protesttelegram aan
den minister-president gezonden.
DUITSCHERS GA>.N MIJNENRUIMEN
IN LIMBURG.
Een duizendtal Duitsche krijgsgevangenen,
die tot nog toe in Gelderland hèeft gewerkt,
zal binnen enkele weken in Noord- en
midden-Limburg worden tewerk gesteld bij
het opruimen van de mn en velden, die schier
dagelijks slachtoffers vragen. Tot nog toe
werkten in Limburg 200 „Nederlandsche"
S.S.-lieden aan het wegruimen van mijnen.
Wanneer de huidige plannen worden uitge-
voerg, mag worden verwacht, dat Limburg
over drie maanden van de mijnenploag zah
zijn verlost.
BEWAAKT UW NOOD KACHEL.
De wnd. voorzitter van den ondervakgroep
detailhandel haarden en kachels raadt ieder
aan zijn noodkachel voor den aanstaanden
winter te bewaren, daar de in dezen winter
verkrijgbare gemengde brandstof doorgaans
niet geschikt zal zijn voor de haarden en
kachels.
DAT dezer dagen op last van den P.O.D. te
Leiden de beide directeuren en de bedrijfs
leider, resp. L. en W. Rehorst, zoomede J. G.
Schipmoeller, van de machinefabriek Enkes
te Voorburg zijn gearresteerd, doch
DAT het fabriekspersoneel vanwege de
wijze waarop deze (ongerechtvaardigde) ar
restaties plaats hadden, een proteststaking is
begonnen die tot a.s. Woensdagochtend zal
duren.
DAT Groningens ontzet voor het eerst na
Vijf jaar weer op 28 Aug. zal worden gevierd.
DAT de Haarlemmers van morgen af tus-
schen 9 en 19 uur over gas kunnen 'beschik
ken.
DAT iederen Zondag om 14 uur de Ned.
Spoorwegen per radio gedurende 10 min.
actualiteiten en belangrijke wijzigingen in de
dienstregeling zullen bekend maken.
DAT de Vereen, van oud-politieke gevan
genen te Delft in een open brief aan minis
ter Schermerhorn haar misnoegen heeft uit
gesproken over de milde berechting van
landverraders en de doodstraf, resp. uitban
ning vraagt om een herhaling als in België
te voorkomen.
DAT Nederland, ofschoon het er krachtens
de pool-overeenkomst pas over zes maanden
recht op heeft, reeds nu de kleinere schepen
van de K.P.M. ter beschikking krijgt, doch
t.a.v. de groote passagiers- en vrachtschepen
der lijnreederijen nog geduld moet oefenen.
DAT de conservator van het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam, H. T. E. Visser en zijn
familie gisteren uit Theresiënstadt zijn gere
patrieerd.
DAT dezer dagen de oud-gijzelaars uit A^l-
ten die plaats weer hebben opgezocht, om
politie en bevolking te danken voor haar
medewerking tijdens de bezetting.
DAT Prins Bernhard door gen. Eisenho
wer is begiftigd met de Bronzen Ster, als
waardeering voor het organiseeren van de
Binnenl. Strijdkrachten, y
DAT bij het Ned. Padvindstersgilde een
groot tekort aan leidsters bestaat.
DAT nog 6000 kg Winterhulploten zijn ge
vonden, die thans weer tot papier worden
verwerkt.
DAT aan de Am. ambassade in Den Haag
afdeelingen worden toegevoegd ter bevorde
ring van het contact tusschen de U.S.A. en
Nederland, terwijl met hetzelfde doel een
uitwisseling van studenten zal plaats hebben.
DAT de eerste 1000 ton copra uit Nieuw
Guinea op weg is naar Nederland.
DAT de Ned. onderzeeboot „Zwaardvisch"
vanmiddag naar Engeland is vertrokken.
DAT van 27 Aug. af luchtpost kan worden
gezonden naar Gibraltar, Malta. Bulgarije,
Roemenië, Griekenland en Turkije.
DAT de dijk bij Vlissingen door een plot
seling opkomenden storm toch nog niet ge
heel kon worden gesloten, doch men dit
thans over een dag of tien hoopt te bereiken.
DAT zij, die t.a.v. het spoorwegpersoneel
klachten hebben inzake de zuivering daar
van mededeeling kunnen doen aan den chef
van den Alg- Dienst, hoofdadministratiege
bouw der N.S. te Utrecht.
DAT gisteren in 't gebouw van den Hoo-
gen Raad te 's-Gravenhage de Bijz. Raad van
Cassatie ter berechting van landverraders is
geïnstalleerd.
DAT van heden af weer automatisch tele
foonverkeer mogelijk is tusschen A'dam en
R'dam, doch niet omgekeerd.
DAT de H.A.R.K.-collecte te Enschede
reeds de ton heeft overschreden.
DAT de arts dr J. C. Romijn te Markelo
op 1 Maart j.l. in Neuengamme is overleden.
DAT 26 Aug. te Moerstraten in het bosch
van Van Loon een monument wordt onthuld
voor de gesneuvelde Canadeezen.
DAT de Koningin n.a.v. het overlijden van
den verongelukten pater Lodewijk een tele
gram van deelneming heeft gezonden aan
het gewest Limburg van de G.O.I.N.
DAT een lading springstoffen in de Exel-
sche Kanaalbrug te Lochem te vroeg ont
plofte waardoor drie slachtoffers werden
gedood.
DAT twee „liftende" dames op den
Amersfoortschenweg te Apeldoorn, doordat
de auto in botsing kwam met een andere
auto, zijn gedood.
DAT sedert 24 Aug. de bussen van de Gel-
dersche Tramwegen weer uurdiensten onder
houden tusschen ArnhemNijmegen en Arn
hemZutphen.
DAT de Hollandsche Stoombootmaatschap
pij in den oorlog 5 van haar 10 schepen ver
loor, waardoor zij haar totale tonnage van
17242 brt. zag teruggebracht tot 7574 ton.
DAT te IJmuiden drie Zweedsche visch-.
kotters binnenliepen met tezamen 60.000 kilo
schol en schelvisch aan boord.
DAT de Nieuw-Amsterdam van de Hol
land—Amerika Lijn 24 Aug. van New York
naar Southampton vertrok met 500 passa
giers aan boord.
DAT de Haarlemsche burgerij gedurende
de bezetting 125.000 trottoirtegels voor par
ticuliere doeleinden ontvreemdde, welke
thans aan de gemeente moeten worden terug
gegeven.
DAT het geïllustreerde weekblad „Ons
Vrije Nederland" besloten heeft alle rede
voeringen. welke de Koningin in de bezet
tingstijd voor de radio heeft gehouden, in
boekvorm uit te geven.
DAT op 47-jarigen leeftijd de heer E.
Boelhouwer, gemeente-secretaris van 's-Gra-
venzaride te Neuengamme is overleden.
DAT de heer P. J. Gerke. directeur van
het Koloniaal Instituut te Amsterdam, dezer
dagen naar Australië is vertrokken i.v.m.
zijn benoeminig tot directeur Financiën,
zijn benoeming tot directeur Financiën.
DAT de ambtenaren, die in N.I.C.A.-ver-
band vertrekken binnen 6 mnd hun gezin
naar Indië kunnen laten overkomen.
DAT weer het eerste nummer van ,,De
Auto", het officieel orgaan van de K.N.A.C.
is verschenen en een juweeltje onder de
huidige periodieken mag worden genoemd.
Het Recht in verdrukking
Mr dr Beumer heeft nog niet zoo lang
geleden ter openbare zitting van den
Centralen Raad van Beroep te Utrecht
een rede gehouden over de verdrukking van
het Recht in bezettingstijd, welke rede in
druk is verschenen.
In felle bewoordingen stelt dr Beumer,
jaren lang in de Tweede Kamer een kam
pioen voor de handhaving van wet en recht,
de rechtschendendë daden van den Rijks
commissaris aan de kaak.
Hij laakt echter tevens de meeste Secreta
rissen-Generaal wegens de mate, waarin zij
zich aan wetgevenden arbeid hebben bezen-
digd.
„Deze heeren", aldus dr Beumer „hebben
zich eens uitgeleefd. Het hek was van den
dam: geen minister, geen Staten-Generaal,
geen Kroon, door wie zij binnen de perken
der betamelijkheid werden gehouden. Het ge
volg is geweest: eene overstelpende hoeveel
heid wetswijzigingen en nieuwe regelingen,
uitgaande van de slechtste beginselen en in
den gebrekkigsten vorm gegoten.
„Indien iets is duidelijk geworden in deze
jaren, dan is het wel dit. dat de bureaucratie
aan banden moet worden gelegd: dat haar
aan het verstand moet worden gebracht, dat
zij er is om te dienen en niet om te heer-
schen, ook al verbergt zij hare heerschzucht
achter een demagogisch masker of het mom
van het openbaar belang."
Volgens Dr Beumer hadden de secretaris
sen-generaal moeten bedenken, dat zij hunne
wetgevende bevoegdheden ontleenden aan
Seyss Inquart en dat hun legislatieve pro
ducten evenals die van Seyss niet langer kon
den gelden dan voor den duur van de be
zetting. Zij hadden dus slechts noodmaatrege
len mogen nemen en noodvoorzieningen mo
gen treffen."
De verordeningen van de
secretarissen-generaal
Wij deelen 'het bezwaar van dr Beu-
mer tegen vele verordeningen van
verschillende secretarissen-generaal.
Deze Nederlandsche ambtenaren, die wer
den ingeschakeld in het bezettingsregiem en
die door den bezetter met verordenende be
voegdheid werden bekleed, hadden van deze
bevoegdheid slechts gebruik moeten maken
binnen de grenzen van het Landoorlogregle
ment. Zij hadden dus het bestaande Neder
landsche samenstel van wetten slechts mo
gen wijzigen en aanvullen in geval van ab
solute verhindering om te blijven bij de gel
dende wetten. Handhaving van de bestaande
wetgeving is een machtige bescherming van
de bevolking. Een telkens herhaald beroep
op het Landoorlogreglement ware tegenover
den bezetter, die zelf aanvankelijk verklaar
de zich naar dit reglement te zullen gedra
gen, plicht geweest. Zelf hadden de secreta
rissen-generaal geen verordeningen moeten
vaststellen, die niet door noodzaak geboden
waren.
Dit standpunt namen verschillende secreta
rissen-generaal echter niet in.
Zoo herinneren wij ons. dat een 100-tal
melkverwerkingsbedrijven définitief dus
niet tijdelijk wegens kolenbesparing wer
den .gesloten op grond van dusgenaamde
overwegingen van algemeen economischen
aard met het gevolg dat de uitgeschakelde
arbeiders in aanmerking kwamen voor wer
ken in Duitschland tot versterking van de
Duitsche oorlogseconomie. Het Bedrijfschap
voor Zuivel en het Departement van Land
bouw zijn in dezen aansprakelijk.
Zoo trachtte de Commissie Vergunningen
Personenvervoer hare beslissingen tot tij
delijke concentratie van het autobus vervoer
een definitief karakter te geven, welk stand
punt echter, naar wij meenen, gelukkig niet
gedeeld werd door den secretaris-generaal
van het Departement van Waterstaat.
Dr Beumer somt voorbeelden op van de
departement van Binnenlandsche Zaken en
Sociale Zaken.
De grondfouten zien wij in tweeërlei foutie-
ven gedachtengang.
De eerste is. dat de bureaucratie de gele
genheid benut heeft aan eigen wenschen op
het gebied der wetgeving in bezettingstijd te
voldoen, onder het motto: het leven moet
doorgaan.
De tweede is, dat de secretarissen-generaal
niet als één man met alle Commissarissen
der Koningin en de burgemeesters der
groote steden voor zuivere handhaving van
het Landoorlogreglement hebben gestaan,
doch incidenteel tegen een in een bepaald
geval aanwezige strijd met het Landoorlog
reglement een conflict risqueerden, niet ge
zamenlijk, maar_ieder voor zich, en niet we
gens den strijd met het Landoorlogregle
ment, maar omdat men een bepaalde ver
ordening op zichzelf niet wenschte te aan
vaarden.
De macht, welke van eendracht uitgaat,
werd aldus niet gebruikt en successievelijk
werden stuk voor stuk de „oude" secretaris
sen-generaal uitgeschakeld.
DE GAULLE OVER FRANKRIJKS
WENSCHEN.
De persconferentie, die generaal De
Gaulle heeft gehouden, wordt op de front
pagina's van aller Ney Yorksche bladen
uitvoerig besproken. Op twee punten legt
men vooral den nadruk: 1. Frankrijk wil
geen Duitsch grondgebied maar wenscht uit
veiligheidsoverwegingen de controle over
den linker-Rijnoever. 2. de Gaulle heeft een
beroep gedaan op de V. S. in verband met
Iets beter weer.
Weersverwachting, meegedeeld door het
K.N.M.I.. geldig van Zatemagavond tot Zon
dagavond: Zwaar bewolkmmet tijdelijke op
klaringen. plaatselijk nogfeen enkele regen
bui, matige Westelijke wind, iets warmer.
ZON EN MAAN.
Zondag zon op 6.41 en onder 20.41; maan
op 22.26 en onder 10.13. Maandag zon op 6.43
en onder 20.39; maan op 22.47, en onder 11.36.
SCHEVENINGEN, 25 Aug. Met versche
visch waren heden aan de markt zes motor-
loggers. namelijk de Sch. 201, M. den Heyer,
met f 12.600.—. de Sch. 39, C. Ykhuizen, met
f 10.900, de Sch. 95, A. Oosterbaan, met
f 11.200 de Sch. 87. W. Pronk, met f 12.100,
de Sch. 443, T. Bruin, met f 11.300, en de
Sch. 195, A. de Niet. met f 11.000 besomming.
