gliettute Criiisrtjr CToumnt
Niet bedoeld als surrogaatpariement
IDist <11
Ie serie: 1 April 1920-15 October 1941
ZATERDAG 2/ JULI 1945
2e serie: Ie Jaargang vanaf 7 Mei 1945, He. E!
Abonnementsprijzen
(0.20 per week
1.10 per maand
(3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
P. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie eo
Administratie:
HOOIGRACHT 35,
Telefoon 2 27 7U
Postretkening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
„Staniuiisticfo is ptjcUmfl
myo bert ia tey
Installatie Nat. Advies-Cie
Aldus min. Drees in de Rolzaal
In de 700 jaar oude Rolzaal, behooreride
bij de Ridderzaal op het Haagsche Binnen
hof, waar eens het Hof van Holland en Zee
land vergaderde, waar eeuwen lang recht en
vrijheid werden verdedigd, maar waar ook
Oldenbarneveldt heeft terecht gestaan, had
gistermiddag de installatie van de Nationale
Adviescommissie plaats. Deze is samenge
steld door het Vaderlandsch Comité en de
groote adviescommissie der illegaliteit en
moet dienen als eerste voorloopig lichaam,
dat de Regeering de stem van het Neder-
iandsche volk kan doen hooren.
Minister Drees opende de bijeen
komst als voorzitter van het 'Vaderlandsch
Comité. Spr's gedachten gingen terug naar
den winter, waarin de samenstelling dezer
commissie heeft plaats gehad. Van de ver
schillende phasen daarin gaf hij een over
zicht. Nooit is het de bedoeling geweest, dat
de N.A.C. zou treden in de plaats van een
parlement, noch de totstandkoming daarvan
zou vertragen. Zij zal echter een belangrijke
stem hebben bij de aanvulling van de volks
vertegenwoordiging met nieuwe leden. Ver
heugend is de veelzijdigheid dezer com
missie. Er zijn in samengebracht vertegen
woordigers der gedachten, die in het volk
leven. Allerlei tegenstellingen zijn hier over
koepeld. zoodat alle hoop bestaat op een
vruchtbaren arbeid. De werkzaamheid der
N.A.C. zal niet lang duren. Spr hoopte, dat
de commissie in het Nederlandsche volk ,.een
spoor zal achterlaten" van den brandenden
wil om het Nederlandsche volk in volle
onbaatzuchtigheid te dienen. -
De commissie ie vervolgens geïnstalleerd
door dr J. J. Br u tel de la R i v i r
als, voorzitter van de Groote Advies-com
missie der illegaliteit. Hij gaf een schets van
de N.A.C. en haar voorgeschiedenis. Na veel
overleg kwam men tot de volgende oplos
sing: Wanneer een algemeen advies-college
zou optreden, waarin voor een deel de leden
door en uit de illegaliteit werden aangewezen,
voor een ander deel door een andere
groepeering, zou de Groote Advies-commissie
der illegaliteit zonder bezwaar een bespre
king van het algemeen regeeringsbeleid
kunnen vermijden, aangezien wat op dat ge
bied onder de illegale werkers leefde, zou
worden vertolkt door de uit de illegaliteit
gekozen leden van het algemeen advies
lichaam. Een dergelijk gemengd college had
tevens het voordeel, meende men, dat het
ontstaan van een scherpe scheiding tusschen
de illegaliteit en de rest van het volk zou
worden tegengegaan. Mits de Nationale
Adviescommissie inderdaad dien inhoud en
die beteekenis krijgt, die bij de voorberei
dende besprekingen voor oogen hebben ge
staan.
Prof. ir W. Schermerhorn, minister
president, nam vervolgens het woord, als
voorzitter van den Raad van Ministers. Hij
dankte het College van Vertrouwensmannen,
dat zooveel heeft bijgedragen tot eeri goeden
gang van zaken. Voor de N.A.C. wacht een
belangrijke taak in de medewerking tot de
samenstelling van een noodparlement. Daar
naast zal zij van voorlichting dienen over
allerlei onderwerpen, welke geen afdoening
op korten termijn vergen. .In zeer vele ge
vallen zal het vragen van advies technisch
niet mogelijk zijn. Maar daarnaast zullen zich
problemen voordoen, waarbij advies voor de
regeering van groote waarde zal zijn. Dé
minister sprak de verwachting uit, dat het
college een belangrijke bijdrage zal leveren
aan de wezenlijke herrijzenis van het Neder
landsche volk.
De laatste spreker was prof. mr P. S c h o--
f e n. die zal optreden als voorzitter van de
N.A.C. Hij dankte voor het in hem gestelde
vertrouwen en sprak tevens woorden van
dank jegens de regeering, dat zij de com
missie heeft erkend. De commissie kan bij
dragen tot de overtuiging, dat de afgeloopen
vijf jaren vruchtbaar zijn geweest voor het
geestelijke leven van ons volk. De meest ver
schillende geestelijke stroomingen zijn in de
commissie vertegenwoordigd. Noodig is, dat
die verscheidenheid zich in een eenheid
demonstreert, welke eenheid zal blijken in
het zich onvoorwaardelijk in dienst stellen
van het land.
De bijeenkomst is hierna gesloten.
Na een pauze heeft de N.A.C. haar eerste
besloten bijeenkomst gehouden.
Tot griffier van de Nationale Advies Com
missie is benoemd mr J. Ie Poole, tot voor
kort een der secretarissen van het College
van Vertrouwensmannen.
Nieuwtjes uit 't Rijk der
distributie
Bon D 08 voor melk inleveren vöór 28 Juli
Teneinde in de toekomst een geregelde
melkvoorziening te kunnen waarborgen moet
het publiek uiterlijk 28 Juli bon D 08 (rood
of blauw) inleveren bij den leverancier van
wien men z'n melk wenscht te betrekken.
GROENTE-BONNEN OOK VOOR FRUIT
De groente-bonnen, waarvan het rechter
gedeelte is verwijderd dit zijn bonnen,
die voor tijdelijke voorzieningen worden
uitgereikt geven tot nader order ook
recht op het koopen van fruit. De rantsoen
bonnen voor zieken blijven recht ge
ven op groente en fruit bij de daarvoor
aangewezen zaken.
BROOD OP RANTSOENBONNEN
HAVERMOUT EN GORT
Op rantsoen bonnen voor havermout
en gort mogen uitsluitend grutterswaren
worden betrokken. Kindermeel is op deze
bonnen niet verkrijgbaar. Wel kan men,
indien geen grutterswaren verkrijgbaar zijn,
rantsoenbonnen voor havermout en gort bij
de plaatselijke distributiediensten ruilen
tegen rantsoenbonnen voor brood. Eén rant
soen havermout of gort staat gelijk met vier
rantsoenen brood.
Pijnlijke kwesties voor den
Chef-Staf M. G.
De Regeering wenscht hem echter niet
te zien heengaan
Aan den Chef-Staf Militair Gezag, gene-
raal-majoor mr H. J. Kruis is dezer dagen
gebleken, dat op grond van tijdens zijn af
wezigheid voorgevallen betreurenswaardige
feiten en omstandigheden, zijn naam betrok
ken zal worden in aangelegenheden, welke
een gerechtelijk onderzoek zullen vorderen,
aldus het A.N.P.
In verband hiermede heeft de generaal ge
meend, ontheffing uit zijn functie te moeten
verzoeken. De Regeering heeft dit verzoek
zeer ernstig overwogen. Zij begrijpt de mo»
tieven, welke den generaal tot dit verzoek
hebben geleid en waardeert zijn houding.
Gelet op de belangrijke diensten, die de
generaal Kruis bij voortduring als Chef Staf
Militair Gezag den lande bewijst en op het
feit, dat hij gedurende vijf jaar afwezig is
geweest en ook na de bevrijding weinig con
tact met zijn gezin heeft gehad, zoodat hem
de bovenbedoelde betreurenswaardige feiten
geheel onbekend zijn gebleven, heeft de Re
geering gemeend, H.M. de Koningin te moe
ten adviseeren. het verzoek van generaal
Kruis niet in te willigen.
HAN HOLLANDER OVERLEDEN
Volgens ,,Het Binnenhof" is de bekende
radio-voetbalverslaggever Han Holander in
een concentratiekamp in Polen overleden.
Met hem waren daarheen uit Westerbork ge
transporteerd het zangersduo „Johnny er\
Jones", die vergast zijn en de radiozangeres
Jetty Cantor.
Nood-parlement
Deze snapshot toont den minister-president, aandachtig luisterend naar hetgeen een
der aanwezigen op het hart heeft.
Mussert zal in Sept. terecht staan
t Paleis der Prinses wordt ingericht
als rechtszaal
Naar „Trouw" meldt, zullen in 's-Graven-
hage twee a drie duizend Nederlandsche oor
logsmisdadigers terecht staan. De balzaal van
het oude paleis van H.K.H. Prinses Juliana
aan den Kneuterdijk wordt op het oogenblik
ingericht tot rechtszaal, waarin een bijzon
der gerechtshof tot berechting van hoogver
raad zitting zal houden.
De lichtere gevallen zullen half Augustus
berecht worden.
Het proces tegen Anton Mussert zal begin
Sept. aanvangen. De dossiers van den P.O.D,
in deze zaak zijn eerst tegen dien tijd gereed.
De zittingen van het bijzonder gerechtshof
zullen openbaar zijn. In de balzaal zullen
echter slechts een bepaald aantal plaatsen ter
beschikking staan. Er wordt een speciale
perstribune gebouwd. Per week zullen 4 5
zittingen gehouden worden.
Spoedig weer scheermesjes
doch geen zeep
Naar wij vernemen zal zoo mogelijk in den
loop van de volgende maand een nieuwe bon
aangewezen worden, waarop na nieuwe
bevoorrading een aantal scheermesjes kan
woorden gekocht. Vervoersmoeilijkiheden
maakten den laatsten tijd bevoorrading niet
mogelijk.
Scheerzeep en -poeder zijn hier te lande
echter niet meer aanwezig, zoodat de Over
heid er naar streeft de benoodigde grondstof
fen te bekomen, teneinde ook deze artikelen
weer zoo gauw mogelijk beschikbaar te kun
nen stellen. Een gelukkige omstandigheid is,
dat men zich met de Engelsche huishoudzeep
eenigermate kan redden.
Gistermiddag is de Nationale Advies
commissie in de historische Rolzaal op
het Binnenhof met eenige plechtigheid ge
ïnstalleerd.
Haar taak is omschreven door den minis
ter-president als een drievoudige. In de eer
ste plaats zal ?ij bemoeienis hebben met de
samenstelling van een zg. Noodparlement.
Voorts is zij bevoegd ongevraagd aan de Re
geering advies uit te brengen indien zij dit
dienstig acht, terwijl voorts de Regeering ad
vies zal vragen, indien zulks haar noodig en
practisch mogelijk voorkomt. Immers, de
spoed, welke overheidsmaatregelen behoeven,
zal kunnen verhinderen, het advies van de
Nationale Adviescommissie in te winnen.
Haar taak is dus tamelijk beperkt en zal.
naar de Regeering hoopt, van niet langen
duur zijn.Want zoo spoedig mogelijk wenscht
zij een echte volksvertegenwoordiging te zien
verschijnen, waarmee hot normale constitu-
tioneele overleg plaats zal kunnen hebben en
het regeeringswerk alleen vlot kan verloopen.
Op zich zelf zal niemand tegen de vervul
ling van dien wensch eenig bezwaar hebben.
Hoe eer we tot een normalen toestand ko
men hoe beter.
Het adviseeren over het noodparlement zal
misschien de parlementsleden in de Nat. Ad
viescommissie nog voor moeilijke gewetens
conflicten kunnen plaatsen. De commissie
schijnt wel niet belast met het werk der zui
vering, maar zal zij zich in haar gedachten
en beraadslagingen er wel geheel los van.
kunnen maken?
De positie der commissieleden-Kamerlid
schijnt ons niet gemakkelijk en aangenaam.
Want later moeten 'ze toch op een andere
plaats en in andere verhouding nogmaals
over hun collega's oordeelen en zouden zich
dan niet jfeheel vrij meer kunnen voelen.
We maken deze opmerking, maar met de
wetenscahp, dat ieder in eigen gemoed ten
volle verzekerd behoort te zijn. Elk commis
sielid heeff zijn eigen verantwoordelijkheid
en zal zich die ongetwijfeld ten volle be
wust zijn.
Landverrader
Landverrader mochten we een tijd lang
niet zeggen. De rechtsverkrachters
legden daarvoor aanvankelijk zware straffen
op; later daalde het tarief tot f 15 boete.
Overigens gaven de landverraders hun vuisten
de schuld van het verminderen van- het
onvoorzichtig bezigen van dit duidelijk en
juist epitheton Want juist was het onge
twijfeld, wanneer mén zich stelde oj* den
grondslag van de Nederlandsche Grondwet.
Voor wie dat doet
„is natuurlijk het strijden met Duitsch-
land, terwijl Nederland nog in oorlog is,
landverraad. In deze staatsche denkwijze,
welke elke volksohe denkwijze uitsluit,
was hetgeen wij nationaal-socialisten
doen, heulen met den vijand".
Reulen met den vijand. Dus landverraad.
Men zal begrepen hebben, dat de geciteerde
woorden van een nationaal-socialist afkom
stig zijn. We ontleenen ze aan een beruchte
rede voor hoofdredacteuren van dagbladen
op 4 October 1943 gehouden door jhr mr S.
M. S. de Ranitz, secretaris-generaal van het
departement van Volksvoorlichting.
Zoo zijn deze misdadige avonturiers, ge
weldenaars, profiteurs, verraders en beulen
uit hun eigen mond geoordeeld.
Misschien leerzaam voor anonyme. ver
moedelijk zqlfs nog losloopende landverra
ders, en voor anderen, die dit woord wat
hard vinden en met een beroep op z.g.
christelijk medelijden clementie voor deze
misdadige verdwaasden komen pleiten.
Christus was zoo zoetsappig niet. Hij
noemde een bepaalde „beweging" adderen-
gebroedsel.
Wij zeggen dat een landverrader een land
verrader is. Zijn motieven, ideëel of mate
rieel, doen er niets toe.
Verpleegsters
De geruchten uit Zuid-Amerika over
een geheimzinnige aankor»6t van Hitler per
onderzeeër, worden in Washington zeer
twijfelachtig geacht.
DAT indien wij voor het brood moesten
betalen wat het werkelijk kost, wij niet 19,
maar 27 cent zouden moeten neertellen.
DAT Prins Bernhard namens H.M. de Ko
ningin het grootkruis in de orde van Oranje-
Nassau heeft aangeboden aan generaal Cre-
rar. bevelhebber van het le Canad. leger
DAT de Amsterdamsche Rechtbank een
metselaar, die van een Canadeeschen soldaat,
in strijd met een verordening van M.G., aller
lei goederep had gekocht, tot een jaar ge
vangenisstraf veroordeeld heeft
DAT bij Albert Heyn te Zaandam de eer
ste zending koffie is gearriveerd, doch men
ze door brandstofgebrek helaas niet kan ver
werken
DAT er ook wel wat cacao voorhanden is.
doch de suiker voor de fabricage ontbreekt.
DAT te Amsterdam het eerste Libertyschip
(10.000 ton) is binnengeloopen met wol. lijn
zaad en tabak aan boord.
DAT uit de Persoonshaven te Rotterdam is
opgehaald het lijk van den 35-jarigen tim
merman H. v. Wessels uit de Joh. Idastraat,
die overboord was geslagen.
DAT de op 10 Mei 1940 in functie zijnde
commissaris der provincie Gelderland, mr S.
baron van Heemstra thans wederom als zoo
danig optreedt.
DAT ruim honderd Ned. onderofficieren en
soldaten, die ondergedoken waren op Borneo,
zich thans weer present hebben gemeld, doch
lijdende zijn aan verschillende tropische ziek
ten.
DAT van de 40.000 jachten en zeilschepen
die Nederland bezat er hoogstens 1500 door
de Duitsche bezetting zijn gevorderd, ter
wijl 90 pet naar Duitschland is weggevoerd.
DAT is opgericht de Amsterdamsche Bond
van oud-illegale strijders.
DAT de Chef van den Gen Staf, Plein 4
te Den Haag, i.v.m. het te boek stellen van de
krijgsverrichtingen in de Meidagen van 1940,
aan alle voormalige commandanten verzoekt
hun eventueel nog bezittende dagboeken, ge-
vechtsberichten, foto's etc. ter jnzage te
geven.
DAT het Concertgebouw-Orkest toestem
ming gekregen heeft om weer te gaan spelen.
DAT in Velsen bij een politie-razzia op den
zwarten handel vele verrekijkers, kleéding-
stukken en andere krijgsbuit in beslag zijn
genomen.
DAT men voor correspondentie met Neder
landers, die in Jap. krijgsgevangenschap zijn,
bij den burgeemester van z'n woonplaats per
week één speciaal formulier kan krijgen, doch
alleen de naaste verwanten in aanmerking
komen.
DAT deze formulieren alleen met potlood
mogen worden beschreven en slechts in de
Nederlandsche, Engelsche."Fransche of Durt-
sche taal mag worden gecorrespondeerd
DAT te IJmuiden een schip met pyriet is
aangekomen voor Zaandam.
DAT de helft van het m de Maashaven te
Rotterdam door de Duitschers tot zinken ge
brachte droogdok van de andere helft is los
gebrand en weggesleept, waardoor de toe
gang tot deze haven weer vrij is.
DAT met de havenarbeiders in Rotterdam
overeenstemming is bereikt en zoo goed als
alle in. het urgentieprogram gestelde eischen
door de Scheepvaartvereeniging Zuid zijn in
gewilligd.
DAT de Duitschers ruim 700.000 m2 terrein
ontboscht hebben voor verdedigingswerken.
DAT de regeering besloten heeft een korps
gezagstroepen in te stellen, dat het „lucht
ledig" zal hebben op te vullen tusschen nu
en het oogenblik, dat ons nieuwe leger en
het gezuiverde politiekorps op volle toeren
zal werken.
DAT te Dubbeldam de lijken zijn gevonden
van drie Nederlandsche burgers, die op 29
Maart door de Duitschers werden gefusil
leerd.
DAT gisteren de Zuid-Afrikaansche leden
van de Kon. Brigade „Prinses Irene" door
de Ned.-Zuid-Afrikaansche Vereen, in het
Kol. InstituBl te Amsterdam ontvangen zijn.
Er is groote behoefte aan verpleeg
sters. De eene oproep en aanwakke
ring om zich als leerlingen aan te melden,
verschijnt in de bladen, na de andere.
Heeft zij succes? De herhaling der klach
ten doet ons zulks betwijfelen.
Hoe komt dat? We weten het niet precies
maar.
Als de opleiding drie jaar duurt tegen een
tegemoetkoming in het eerste jaar van f20
a f 22.92 per maand, en in het tweede jaar
f 25 per maand en in het derde jaar f 27.50
per maand, en men moet dan zelf een ver-
pléegstersuitzet bekostigen, ja dan....
Dan behoeft men zich niet te verbazen,
dat de animo voor dezen mooien. maar
zwaren en verantwoordelijken werkkring
niet groot is. ook niet onder de meisjes,
die dit werk kiezen uit ideëele motieven.
Want zonder dat zij regelmatig financieel
geholpen worden door haar ouwers komen
zij er niet en hebben slechts een armelijk
bestaan vol arbeid en zorgen
De bêslissing om zich voor verpleegster op
te geven wordt op deze wijze wel moeilijk,
vooral voor hen, die een goede verpleegster
willen zijn.
We leggen bijna 600 miUioen toe op onze
voedselvoorziening. Maar zijn de ons ver
strekte mededeel in gen juist, dan zou het mis
schien o/erwetging verdienen, dat de betrok
ken instanties deze zijde der zaak eens nader
bezien, willen zij de meisjes k'ijgen, waarom
het te doen is.
OPRUIMING VAN DEFENSIEWERKEN
VEREISCHT TOESTEMMING.
1*= minister van Oorlog heeft een rond
schrijven gericht aan de burgemeesters
in zake het opruimer^ van defensieve werken.
De minister heeft reeds contact gezocht met
de geallieerde legerautoriteiten om te voor
komen, dat werken die voor 's lands defensie
van belang zijn. worden vernietigd, doch het
is niet uitgesloten, dat ook van andere zijden
opruimingen geschieden.
Tegen opruiming van in zand en hout uit
gevoerde versterkingen bestaat geen bezwaar^