gLkuwt geitecl}t (louranf
Christelijk-Nationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken
Bewaar dit nummer
Ie serie:
1 April 1920 -
15 October 1941
2e serie:
Ie Jaargang, No. 2
Dinsdag 8 Mei 1945
Abonnementsprijzen
Per week 26 cent; per maand f 1.10; per kwartaal: bij betaling per giro of aan
bureau f 3.25; per aangeboden kwitantie f 3.35. Alles bij vooruitbetaling. Abonné's,
die hun krant per post ontvangen, worden als kwartaallezers geboekt.
Week- en Maandlezers worden alleen aangenomen in plaatsen met eigen bezorging.
Redactie en Administratie:
HOOIGRACHT 35 - LEIDEN - Giro 58936 - Telefoon 22710
Bijdragen van medewerkers, ingezonden stukken aan de Redactie. Abonnementen,
Advertenties enz. in te zenden aan de Administratie.
Hoofdredacteur: H. DIEMER.
,.4>tantrtiagticB i$ gljeffleben
mijn Ijert in teggen^poet"
GISTEREN, VANDAAG, MORGEN.
Voorloopig zullen wij ons wel niet
kunnen losmaken van den dag van
gisteren, van de jaren van druk en
benauwing. Daarvoor heeft de vijand
de voren in den akker van ons na
tionale leven te diep getrokken
Hoe diep hij wel gegaan is, zul
len wij stellig juist nu gaan besef
fen. nu wij weer spreken kunnen
en daartoe onze gedachten en ge
voelens, eerst vaak nog vaag en on
bestemd, vorm krijgen en gestalte.
De gordijnen worden weer open
getrokken, het licht kan weer in
breede banen in ons volksleven bin
nenvallen. De sluiers verdwijnen in
den frisschen wind, welke thans
opnieuw over onze geschonden lan
den waaien mag.
En dan zullen wij voorloopig al
pijnlijker gaan beseffen, hoeveel,
ook den laatsten tijd nog, in ons
nationale leven werd afgebroken.
Hoe is er gesold met ons leven,
met onze vrijheid, met ons goed,
met schier alles wat ons dierbaar
was! Executies, mannenroof, gevan
genis, concentratiekamp, honger, het
zijn evenzoovele hoofdstukken uit
het zwarte boek van onzen druk
en onze nationale vernedering. De
nood was geestelijk en materieel
wel heel hoog gestegen.
Moet het verwonderen, wanneer
deze jaren zich diep, zeer diep, in
ons volksleven hebben gegrifd? Het
was een gang door een eindeloo-
zen tunnel: 1940, 1941, 1942, 1943.
1944, en toen de bange winter,
vol van beklemming en donkerheid.
In deze jaren van druk moest
onze houding negatief gericht zijn
Het ging erom, den vijand eiken
meter gronds te betwisten, hem
verzet te bieden waar zich de ge
legenheid maar even bood, „neen"
te zeggen, waar het „ja" werd ge-
eischt.
De vijand heeft aan zijn niets
ontziende uitbuiting gepaard het
geraffineerd systeem van gelijkscha
keling. waardoor heel ons leven,
tevoren geschakeerd en gevarieerd,
dreigde te vervlakken De eenvor
migheid werd de vloek. Welverre
ervan, dat dit zonder meer zou
moeten worden geweten aan de
eischen van den oorlog, paste het
in en werd het geëischt door zijn
totalitair levensbeginsel Hij stelde
zelf zijn grenzen vast en trok ze
maar al te wijd.
Zoo werd, waar de strijd ten
minste nog openlijk kon worden
gevoerd, ons volk almeerin het de
fensief teruggedrongen Het terrein,
waarop men nog kon staan, werd
steeds kleiner. Zelfs om te beluis
teren hetgeen van den kansel werd
gezegd, zond de vijand zijn spion
nen Tal van predikanten en gees
telijken moesten het ervaren. Ver-
scheidenen hunner betaalden het
voldoen aan hun roeping met den
dood Te dankbaarder zijn wij voor
het krachtig geluid, hetwelk in zoo
menig donker uur door de geza
menlijke Kerken werd gericht tot
volk en ook tot vijand.
Dit samengaan der Kerken in het
roepen om recht en gerechtigheid
Radiorede man U.ïïl. de Koningin.
Op den bevrijdingsdag sprak onze Vorstin over den
zender „Herrijzend Nederland" onderstaande rede uit:
Mannen en Vrouwen van Nederland,
Onze taal kent geen woorden voor hetgeen thans in
de ure der Bevrijding van geheel Nederland in ons om
gaat. Eindelijk zijn wij baas op eigen erf en bij eigen
haard. Verslagen is de vijand van Oosi tot West, van Noord
tot Zuid. Voorbij zijn gevangenis en martelkamp, voorbij
is de druk van de bezetting. Voorbij is de U nooit rust
latende gedachte van vervolging, die U 5 lange jaren
heeft gekweld. Voorbij is de verschrikking van den hon
gersnood.
Ik wil thans, mede namens U allen, hulde brengen
aan onze bondgenooten, die redding brachten uit den
greep van den hongerdood. Hulde ook aan de mannen
der Strijdkrachten, die hun ijverigste krachtsinspanning
steeds weer hebben gegeven, en voor wie geen offer te
zwaar is geweest voor de bevrijding van ons land. Hulde,
ook aan hen, die buiten Nederland streden, heizij te land,
of op zee of in de lucht, en niet te vergeten aan onze
koopvaarders en visschers. Wij gedenken ook de velen,
wier heldendaden nooit bekend geworden zijn, omdat er
geen getuigen, noch overlevenden waren om er van te
berichten. Huloe aan hen, die waar ook en hoe ook,
hetzij het offer van hun leven brachten, dan wel zich
dagelijks in de grootste gevaren begaven om ons thans
de bevrijding te doen beleven. Onze gedachten gaan voorts
uit naar allen, die dezen dag niet meer mochten beleven
en wij leven mede met hen, die om hen treuren, en met
talloos velen, die nog onzekerheid verkeeren omtrent het
lot van hunne dierbaren. Diepe eerbied en bewondering
voelen wij voor de wijze, waarop gij uw moeilijke taak
gedurende de lange en bange jaren zoo schitterend hebt
volbracht. De verzetsstrijd heeft U saamgesmeed tot een
eendrachtige, ondeelbare volksgemeenschap, die zich zijn
roeping bewust is. Onder den druk hebben wij onszelf
teruggevonden en onze volkskracht is opnieuw ontwaakt.
Ons allen wacht een grooten taak, waarmee wij ter
stond een aanvang moeten maken.
Ons evenwichtig karakter en onze eerwaarde bescha
ving zullen ons in staat stellen te toonen, hetgeen wij ver
mogen en hoe wij onze plicht verstaan. Laten wij de han
den ineenslaan en niet achterblijven bij hen, die ons
voorgingen.
Rijksgenooten in Oost, en West, ook voor U is Neder-
land's bevrijdingsdag een historischen feestdag. Meer dan
ooit zijn wij in gedachten vereenigd met onze rijksge
nooten, die nog zoo bitter onder het zware juk moeten
zuchten. Moge het uur der bevrijding, mede door onze
inspanning, ook voor hen spoedig aanbreken. De ont
wikkeling der krijgsgebeurtenissen in de laatste maanden
zijn hiervoor een gunstig voorteeken. Met een blik, gerioht
op de toekomst, zullen wij de woorden „NEDERLAND
ZAL HERRIJZ£N"LJna,vervulling brengen.
zal een der schoonste zijn uit de
mooie herinneringen, waarin deze
tijd toch ook weer rijk was Het
was een bewijs van het besef, hoe
veel ons volk, in het bijzonder ons
Christelijk volk, gemeenschappelijk
heeft Wij hopen van harte, dat
verschillende van deze contacten,
gisteren gelegd, vandaag en mor
gen kunnen worden bestendigd. Er
is een onderlinge waardeering ge
groeid, welke tot dankbaarheid
stemt.
Tegenover onze negatieve ver
zetshouding komt nu aan de orde
de positieve arbeid van den op
bouw, en dit op elk terrein, in het
kerkelijk leven, in het leven van
staat en maatschappij, op het ge
bied van school, gezin en vereeni
ging. Ten aanzien van elk dezei
gebieden vermenigvuldigen zich de
gedachten en dringen zich de vra
gen op. Eenerzijds moeten tal var
moeilijkheden worden opgeruimd
aan den anderen kant moeten ver
vaagde grenzen tusschen onderschei
dene gebieden van het door den
vijand vervlakte leven worden her
steld. Hebben wij het mis, wan
neer wij meenen, dat het in de
jaren van diuk versterkte nationale
besef ons volk daarbij tot grooten
steun zal kunnen zijn? God gaf
onseen onverdiende vrijheid Komt,
gaan wij dan aan den arbeid.
BUITENLAND.
De Belgische Koning in Zwitserlantl.
De „Volksgazette" te Antwerpen
deelt mede, dat Koning Leopold met
zijn tamilie in Zwitserland verblijit.
bij uw familiebescheiden
als een stuk historie, dat
uw kinderen en kleinkin
deren met veel interesse
zuilen lezen.
BINNENLAND
S. de Hoo geschorst.
De Voorlichtingsdienst van het Mili
tair gezag maakte bekend, dat de heer
de Hoo, directeur van het Centraal
Distributiekantoor, in zijn functie ge
schorst is.
Nojrd-Holland en Zuid-Holland bezet.
Het ie Canadeesche legor is Zondag
de vesting Holland binnengerukt. De
49e Britsche West-Kiding divisie heeft
gisteren Zuid-Holland bezat, terwijl't
le Can. legor zich naar .Noord-Holland
begat. De Duitschers moesten blij ven
waar zij waren en na het binnentrek
ken der geallieerde legers begaven zij
zich naar de bevolen concentratie
punten, waar zij werden ontwapend.
De opmarsch der geallieerde troepen
werd vertraagd door de voedselcolonnes
voorrang te verleenen.
Belangrijk bericht voor radio-luisteraars
Met ingang vau heden zal Kadio
„Herrijzend Nederland" 's middags
3 uur, de namen (voor zoover bekend)
opgeven v in de Nederlandsche poli
tieke gevangenen, die uit de Duitsche
concentratiekampen zijn bevrijd.
STADSNIEUWS
PLECHTIGE MOMENTEN OP HET
STADHUIS EN HET POLITIEBUREAU.
Het was een spontane hulde, welke
de Leidsche bevolking Zaterdag den
burgemeester Mr. A. vaE der öande
Bakhuijzen en den Commissaris van
Politie den heer H. J. Meijer hebben
bereid.
Toen de drie auto's der N. B. S.,
waarvan in de middelste de burgemees
ter en de commissaris waren gezeten,
vergezeld van den commandant der N
B. het stadhuis naderde, begon de
torenklok te luiden en er barstte een
luid gejuich los toen de autoriteiten op
het bordes door de wethouders M. li.
Verweij en Jac. Wilbrink werden be
groet. Terstond richtte onze burgerva
der zich in een korte toespraak tot de
bevolking derstad.
Mr. van der Sande Bakhuijzen zeide
I uit naam van H. M. de koningin het
bestuur over de stad voor korten tijd
weer op zich te nemen en uitte zijn
dank jegens God, Die ons nu verlost
heett. Met vol vertrouwen en goeden
moed gaan wij nu onze kracht geven
tot opbouw van stad en land. Welhaast
zijn wij baas in eigen huis, doch spr.
maande de burgerij tot kalmte en rust
bij de feestvreugde aan. Dankbaarheid
vervult mijn hart voor uw hartelijke
ontvangst en nu gaan wij gezamelijk
aan den arbeid.
Spr. besloot zijn woorden met een
„Leve de Koningin", waarmede men op
daverende wijze instemde, terwijl ver
volgens het „Lang zal hij leven", luid
opklonk.
In de hal werd de burgemeester door
tal van hoofdambtenaren, hoogleeraren
enz. gecomplimenteerd.
Ds. Niemöller in vrijheid.
Naar gemeld wordt, is de bekende
Duitsche predikant, Ds. M ar tin Nie
möller, die vanwege zijn felle bestrij-
ning van het Nat Socialisme reeds ja
ren gevangen zat, in vrijheid gesteld.
Deze tijding zal ook door Christelijk
Nederland met vreugde worden ont
vangen. De Almachtige heett thansook
voor dezen strijder in en voor het Ko
ninkrijk Gods het uur der bevrijding
doen aanbreken.
Nadat de burgemeester naar zjjn
werkkamer was geleid, heett weth,
V erweij hem daar mededeelinggedaan,
dat hij met welh. W ïlbrink Mr. B. N. de
Buy ter van Steveninck namens de wet
tige regeering 's morgens haddenver-
zocht het stadhuis te verlaten, waarbij
deze had gevraagd de bevoegde autori
teiten mede te deelen, dat hij tot het
laatste toe op zijn post was gebleven.
Ook werd den burgemeester namens
het studentencorps toegesproken,waar-
bjj de vreugde der geheele universi
teitswereld werd vertolkt, nu de oude
president-curator opnieuw dezelunctie
op zich mocht nemen.
Mr, van der oaude Bakhuijzen zeide,
dat het voor hem een vreugde was zich
nu ook weer te kunnen wijden aan den
opbloei der Universiteit, welke spr.
hulde bracht voor het betoonde dap
pere verzet tegen den vijand.
Hierna werd naar h-t politiebureau
gereden, waar het corps stond aange
treden om den heer Meijer opnieuw als
chef te begroeten. Nadat de wnd.com
missaris was medegedeeld, dat hem zijn
bevoegdheid was ontnomen en deze
was weggeleid, was het de commandant
der N. B. de heer W. de Gast, die
den heer Meijer als politiechel een har
telijk welkom toeriep en zijn volkomen
vertrouwen uitsprak, dat de commissa
ris in staat zou zyn het Leidsche politie
corps weer zijn ouden goeden naam te
hergeven.
De heer Meijer zeide in zijn met ont
roering uitgesproken dankwoord, dat
hij hoopte hierin te zullen slagen, daar
bij een beroep doende op de medewer
king van den burgemeester, de N. B. S.
en de geheele burgerij.
Vervolgeus sprak de burgemeester
den commissaris in hartelijke bewoor
dingen toe. de verzekering gevend, dat
dit oogenblik hem zeer verheugde en
waarin hij ook mevr. Meijer betrok.
Voor het politiebureau richtte aller
eerst de heer A. van der Neut zich tot
den commissaris, waarna deze zich met
enkele woorden tot het corps richtte en
de twee bekende coupletten van ons
volkslied werden aangeheven. Een aar
dig moment was het tevens, toen twee
„uit de lucht gevallen" Nederlandsche
ulficieren voor de microfoon traden en
op eenvoudige, ongedwongen wijze
uiting gaven van hun vreugde deze
plechtige oogenblikken te kunnen me
demaken, daarbij de bevolking aanspo
rende zich rustig te houden tot den
komst der bevrijders.
Dankdiensten.
Zondag zijn in alle kerken dankdien
sten voor de bevrijding gehouden. Voor
den dienst in onze historische Pieters
kerk bestond enorme belangstelling.
Duizenden waren hierheen gekomen
om deze ure bij te wonen. Vele autori
teiten werden opgemerkt, te veel om te
vermelden.
Ds. D, Kuilman koos tot tekst Ps.
124: 6 en 7. In zijn voorafspraak zeide
spr. dat Kerk en Overheid nu een zwa
re taak wachten. Hij herinnerde aan
het moedige verzet der Leidsche Uni
versiteit, terwijl onze dank uitgaat
naar God, dat ons Vorstenhuis ge
spaard bleef. Temidden van leed, el
lende en moordenaarswerk liet de Kerk
herhaaldelijk haar kloek getuigenis
hooren tegen zooveel, dat in de achter