Mr. FLORIS ADRIAAN VAN HALL
5 17 MEI 194T
xtiÉURDIGING VAN RERUM NOVARUM
«rEN OUADRAGESIMO ANNO
ingsbijeenkomst te
text,
mbejtrecnt
-■ .-t het comité voor de Actie
Jemeenschap is Donderdag
rO(° jennS genouden van de
katholieke centrale organi-
.nstig, sociaal en cultureel
ecge'!n biJ het comit^ en ver-
and. bij deze centrales
jisaties, ter plechtige vie-
w 'iden jubileum van Rerum
v et tweede 'ustrum van
no.
F' tezig mgr. dr. J. de Jong,
0n j Utrecht.
!n 5 al van het gebouw voor
|inschappen was geheel be-
ce fjrzitter, prof. mr. P. J. M.
eningsrede uitsprak,
hr spr., vooral de Encycliek
geweest, de groote zend-
toestand van de arbeiders.
n indruk in de wereld heett
'vaarop thans voor een halve
jrcliek werd uitgevaardigd,
beleefd, kan zich moeilijk
froot die indruk toen was.
katholieke arbeiders, maar
fheele wereld,
de Paus van Rome partij
echt van de arbeiders Met
eselde hij den toestand van
>oals deze toen was, hij ver-
langen arbeidsduur, kwam
ior een rechtvaardig arbelds-
1 1 het recht van eigendom,
de arbeiders het recht van
den staat op zijn plicht ten
u arbeidswetgeving en drong
>p de uitbreiding en verster-
"ereenigingsleven, ónder her-
zegenrijke gildenwezen in den
.Middeleeuwen,
ijt is de invloed geweest.
I oord is uitgegaan,
u. n verscheen die andere groote
aus Pius XL Over het herstel
ppelijke orde en hare vervol
de wet des Evangelies.
gen. dat Leo XIII met zijn
de baanbreker is geweest van
u zing en van het sociale ver-
ius XI heeft door zijn Quadra-
i weg gebaand voor de sociale
-r de totale wederorganisatie
1 5 ilistische maatschappij.
Jeze beide groote wereldency-
§n machtig geheeL
v po vroeg spr., voor tien jaren
•n, dat wij reeds zoo spoedig de
diiden beleven van dat groote
ualistische en kapitalistische
k> XIII en Pius XI zoo fel ge
beft een onze- verwacht, dat de
K; geesten mei zoo elementaire
-^sting zou Komen?
i opten op een snelle evolutie,
hans doorleven is een tijdperk
litgebroken revolutie.
Goddelijke Voorzienigheid, dat
c 'eld deze twee groote Pausen
dat zij zoo dringend behoefte
condiging van de waarheid,
nagedachtenis van deze beide
Christenheid, omdat zij ons die
<le h verkondigd en ons den juisten
wezen naar de nieuwe gemeen-
Henrl Hermans.
dat van
m.. dat men In de 19de eeuw,
f urwetenschap een hooge vlucht
aar werd gemaakt aan den voor.
techniek on men de lagere wet-
atuui leerde toepassen op de
logere, de metaphysieke, in hun
mensch en maatschappij mis-
apte. Zoo was een nooit gekende
ontstaan. Men scheidde, om alles
5 uren aan de winzucht en vrije be-
,-j'ekeren aan het kapitalisme, de
de ethiek. De ethiek zou, vol
lende begrippen van dien tijd, in
imer nog rendement kunnen ge
in de „Wirtschaft" moeten uit-
0 schadepost.
Pingen moesten echter falen. De
van God's schepping kan men in
i vormen wel exploiteeren, maar
5 jelijk in hun moreele waarde en
nming verkracht, dan kan geen
f' pp den duur nog kloppend wor-
iing van Rerum Novarum in de
sternis van de vorige eeuw is een
eest van ongewone kracht. De
iste van deze encycliek is voor-
0,dat zij de machtsproblemen, die
suw zijn ontstaan en die zulk een
a -tg hebben teweeggebracht, tot
en heeft gemaakt,
g vervolgens na den grooten ln-
'an Rerum Novarum is uitgegaan,
et alleen tot ons land en uitslui-
Dlieke kringen heeft beperkt en
tot het tweede deel van zijn be-
- aarloozing van de practische toe-
Ie leer van Rerum Novarum, die
idermaal voor de meest radicale
t geplaatst.
jgen, dat Quadragesimo Anno niet
te verschijnen en dan natuurlijk
n verschenen, indien de leer van
in haar grondbeginselen, vol-
voorbehoud zou zijn nageleefd
t i
lelde vervolgens uitvoerig de mo-
'or de uitvaardiging van deze en-
iden en zeide o.m., dat de natuur-
>r het oeconomische leven, volgens
r de arbeid moet zijn, de arbeid,
ron van allen rijkdom is. Terwijl
CHhten van den arbeid schandelijk
- .ileerd, zijn echter de arbeiders de
- M enswaardige slachtoffers van die
bleven. Hierin zit de kern van de
uitvoerig stil bij de gevolgen,
I onrechtvaardige verdeeling van
Oio n zijn voortgesproten, ook in de
„,—Ving, die ten aanzien van de eigen-
ingen zich bijna uitsluitend be-
.^Jectieve voorzorg en collectief be-
de zoo noodzakelijke en maat-
-Jeilzame socialisatie van het bezit
I ...de mate is tot stand gekomen.
^Jerinnerde de inleider er aan, dat
latere gevolgen van den klassen-
l'.jg en hiertegen met nadruk heeft
C. P. M. Romme
te sprak prof. mr. C P. M. Romme
ind en Quadragesimo Anno.
Z,er op hoe wij alien, in ons dage-
in, den socialen trek in onze na-
verwaarloosd of veronachtzaamd.
'aan het deel zijn van de menschen-
waarin wij leven, niet de vita-
cn ivoerd, die het noodig heeft om
p leven in ons en in levenskrachtige
1 eifte kunnen uiten. Ook zijn wij
1 een schending van de mensche-
fiüjkheid, inzooverre wy Gods ge-
,in ons zelve dooden afwri voor
'liggen.
.[af een en ander aan als de oor-
in de oeconomisch-sociale realiteit
l.Zien de massa-figuur van den prole-
ontstaan.
'rland vergelijkenderwijze zich erop
toe het in de laatste halve eeuw,
S7 verschijnen van Rerum Novarum,
a en met gevolg den strijd tegen het
heeft aangebonden en zien teaen
"ende dreiging heeft teweer gesteld
'etariërsbestaan is vrijwel onbestre-
en is zijn breede terrein ook ten
t blijven houden. Ook In Nederland
nassa des volks nog steeds oecono-
enmerk opgedrukt: onzekerheid van
'raagstuk van de vermogensvorming
assa in ons land zelfs nog niet een
oplossing heeft gevonden, schreef
n de omstandigheid, dat in de be-
het loon de rechtvaardige verdee-
niet het leidend beginsel is.
tndelde uitvoerig het vraagstuk van
de loonsbepaling en noemde vervolgens als
twee groote middelen, door de encycliek aan
gegeven om tot betere toestanden te geraken:
de hervorming van de instellingen en de ver
betering van de zeden.
Het voornaamste doel, het voornaamste stre
ven van den staat en alle invloedrijke burgers
moet daarop gericht zijn, den strijd van de
tegenover elkaar staande klassen te doen ein
digen en een eendrachtige samenwerking in
bedrijfsschappen, die worden genoemd wel
geordende organen in het lichaam der maat
schappij en worden omschreven als lichamen
waarbij de menschen niet worden ingedeeld
volgens de plaats, die zij op de arbeidsmarkt
innemen, maar volgens de functie, die ieder
verricht in de maatschappij.
Doch er kan, zoo zeg Q. A. geen sociale
orde, in den waren zin des woords, beslaan, als
niet de verschillende ledematen van de maat
schappij door een hechten band tol een eenheid
worden samengevoegd. Die samenvoegende
kracht ligt in de eerste plaats in het feit, dat
werkgevers en werknemers van eenzelfde be-
drijfsschap gemeenschappelijk goederen produ-
ceeren of diensten vernch'en, en vervolgens in
het algemeen welzijn, waartoe alle bedrijfs
schappen, zonder uitzondering, ieder naar ver
mogen, in eensgezindheid moeten meewerken.
In het slot van zijn betoog legde spr. den
nadruk op de noodzakelijkheid van een her
nieuwing van den christelijken geest, uitdruk-
v-'~i noodzake-
Toeapraak van mgr. dr. J. de Jong.
Mgr. dr. J. de Jong heeft naar aanleiding
van deze plechtige herdenking een korte toe
spraak- gehouden.
Wij zijn den belden groo'en Pausen Leo
XIII en Pius XI dankbaar, dat zij zoo helder
krachtig de principes van een gezonde
de kerk, voort op het werk van Jezus
Christus, Die immers niet alleen ons den weg
naar den hemel heefft gewezen, doch ook stof
felijke nooden lenigde: misereor super turbam
Ik heb medelijden met de schare; pertransifit
benefaciendo weldoende is Hij rondgegaan
en Die door Zijn onophoudelijke prediking van
de rechtvaardigheid en de liefde de grond
slagen heeft gelegd voor een gezonde men-
schelijke samenleving, welke zulk een belang
rijke factor is ook voor ons bovennatuurlijk
streven. Natuur en bovennatuur gaan in het
christendom op de innigste wijze samen.
Wij danken God, dat in ons dierbaar vader
land de richtlijnen van de Pausen van den
beginne af met zooveel volgzaamheid en toe
wijding zijn nageleefd. Hier is gebleken, hoe
harmonisch godsdienst en maa'schappelijke
ordening kunnen samengaan. Hier ligt de groote
verdienste van het katholieke Werkliedenver
bond, dat de eerste initiatieven nam en van de
andere sociale organisaties, die zich geleidelijk
ontwikkelden.
Na God mogen wij een woord van oprech
ten en hartelijken dank uitspreken, ook na
mens de andere bisschoppen, die heden ter ver
gadering te Utrecht te samen waren, jegens
allen, die in den loop van de jaren aan den
opbouw van het sociale leven hebben mede-
Telegram aan den Pau».
Onder luide Instemming van de vergadering
werd besloten het volgende telegram te zen
den aan den Paus:
Aan Zijne Heiligheid Paus Pius XII, Citta
del Vaticano.
Besturen van alle katholieke organisaties in
Nederland op godsdienstig, cultureel en so
ciaal gebied met zijne hoogwaardige excellen
tie den Aarstblssahop van Utrecht in vergade
ring bijeen ter plechtige herdenking van het
gouden jubileum van Rerum Novarum en het
tweede lustrum van Quadragesimo Anno be
tuigen den Heiligen.Stoel dankbaarheid en ge
hoorzaamheid en vragen eerbiedig apostoli-
sdhen zegen.
Aalberse, voorzitter.
Prof. Aalberse heeft een kort slotwoord ge
sproken, waarin hij dank bracht aan de in
leiders en aan het Kathedrale koor, dat eenige
liederen heeft gezongen.
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN
n mr. A. van de San de Bakhuyzen la
>1 ontslag verleend als lid en voorzitter van
rijksuniversiteit te
md mr. R. N de
zoodanig
a y S j e v
ARTSEXAMEN TE LEIDEN
Tot en met 14 September 1941 la dr. A
o 1 m e r, arts te 's-Gravenhage, aangewe-
eskundige bij het afnemen van het arts<
in de rijksuniversiteit te Lelden.
MIDDELBAAR ONDERWIJS
Rechtszaken
RECHTBANK TE ROTTERDAM
BELEEDIGING VAN DE N.S.B.
Voor den Rotterdamschen politierechter
heeft zich gisteren de 21-jarige fabrieksarbei
der A. B. te Gouda, te verantwoorden gehad,
verdacht van beleedlging van de N.S.B. Verd.
zou op 1 Maart in een café te Gouda hebben
gezegd: ik heb gezien, dat in Mei 1940 een
sergeant en drie soldaten door N.S.B.-ers zijn
doodgeschoten.
Verd. verklaarde te hebben gezegd, dat hij
had gezien dat een sergeant en drie soldaten
werden doodgeschoten. Hij diende in de Mei
dagen als soldaat in het Nederlandsche leger
en lag te Delft. In den vroegen morgen van
den 10 den Mei had hy gezien, dat er uit
huizen op de soldaten werd geschoten. Een
sergeant en drie soldaten, met wie verd. door
de stad liep werden doodgeschoten. Verd. ont
kende evenwel te hebben gezegd, dat dit door
N.S.B.-ers zou zijn gebeurd.
De politierechter, mr. van Vollenhove vroeg
hierop, of verd, den indruk had gekregen, dat
dit door leden van de N S.B. was gebeurd,
waarop verd. bevestigend antwoordde.
Verd. kon geen namen noemen van perso
nen, die getuige waren geweest van het dood
schieten van de militairen. Er lagen n.l., zoo
verklaarde hij, in die dagen te Delft verschil
lende compagnieën en de soldaten, bij wie hy
was ingedeeld, kende hij niet Verd. stond op
wacht, toen hij bevel kreeg met de hem on
bekende soldaten door de stad te patrouiK
Mr. van Vollenhove: In Delft zijn in Mei
parachutisten gedaald Is het niet mogelijk,
aat die de soldaten hebben neergeschoten?
Verd.: Neen, ik heb gezien, dat zij uit hui
zen werden doodgeschoten.
Verd. kon niet mededeelen, In welke straat
dit gebeurde, omdat hij te Delft geheel onbe
kend was.
Twee getuigen verklaarden, dat verd. In een
café te Gouda heeft verteld, dat er een ser
geant en drie soldaten waren doodgeschoten.
De politierechter heeft daarna de zaak naar
den rechtercommissaris terugverwezen, opdat
alsnog kan worden onderzocht, in hoeverré
verdachtes verklaringen juist zijn.
Financieel Nieuws
Ned. Indische Suiker Unie
Saldo winit 384,978 (vor. J. 1.514,503)»
dividend 5 (vor. j. 18) pel., reed» al»
interim uitgekeerd.
Aan het. verslag van de directie der Neder-
landsch-Indische Suiker Unie te 'S-Gravenhage
over 1940 is het volgende ontleend:
In he* afgeloopen jaar werd de gelegenheid
opengesteld om de bewijzen van oprichtersrech-
ten maatschappij Sentanenlor c.s. te verwisselen
in aandeelen onzer vennootschap Hiervan werd
door houders van 28 bewijzen van oprichters
rechten gebruik gemaakt.
Door de geboden gelegenheid tot ruil van
aandeelen der maatschappij Sentanen-Lor c.s.,
Bogokidoel en Gempolkrep, tegen gewone aan
deelen in onze vennoo'schap was de vennoot
schap op 31 December 1940 in het bezit vanr
2.746.500 aandeelen Sentanen-Lor c.s„
2,904.000 aandeelen Bogokidoel, 2,718,500
aandeelen Gempolkrep en 28 bewijzen van
oprichtersrechten Sentanenlor c.s. (totaal uit
gegeven 240 stuks).
Het effectenbezit bestaat ui*: 28.000
obligaties 33'.i pet. Nederland 1938 en 1 8600
obligaties 4 pet. Nederland 1940 II. De diver
se beleggingen omvatten: 98,000 2% pet.
leening gemeente Nijmegen per 31 December
1949 en 150,000 3% pet. kasgeldleening ge
meente Ro'terdam per 31 Maart 1941.
De kosten van beheer worden pondspondsge-
Aangezien de directies onzer dochter
maatschappijen sedert het tijdstip waarop
ons land in den oorlog werd betrokken,
geheel verstoken bleven van mededeelingen
uit Java. is het haar niet mogelijk ge*
weest verslag uit te brengen omtrent den
gang van zaken op de ondernemingen, en
evenmin om te voldoen aan de statutair
voorgeschreven aanbieding van een balans
en verlies- en winstrekening.
meend goed te doen, wijl de kasmiddelen
'e lande zulks veroorloven, een interim-divi
dend te declareeren, n.L voor de maatschappijen
Sentanen-Lor c.s. en Bogokidoel elk van 5 pet
en voor de maatschappij Gempolkrep van 3 pet.,
overeenkomend met een aan de N.I.S U. toeko
mend bedrag van 364,080.
De N.I.S.U. is daardoor in de gelegenheid een
dividend uit te keeren van 5 pet. of 30 per
aandeel van 600 of 3 per onder-aandeel van
60. Preferente aandeelhouders ontvangen 36
per aandeel van 600.
Of dr ügg|i
te do
zijn e
slotuit
worden, ten goede komen aan aandeelhouders
onzer vennootschap.
De samenstelling en publicatie van een ge
consolideerde balans van ons concern, zooa'; ge
bruikelijk, Is ditmaal uiteraard nie'. mo.relyk,
Zoolang het conflict in Oost-Azië geloeali-
seerd blijft tot de thans dagrbij be'.r kken
landen, mogen wij vertrouwen dat het bedrijf
op Java zonder ernstige stoornissen zal kunnen
worden voortgezet. Over grootte en stand van
den aanplant, noch over afdoeningen en prijzen
van de suiker zijn ons betrouwbare ge - ens
bekend Wel mag worden aangenome dat
een niet onbelangrijk deel van den oogst de
pakhuizen ligt opgeslagen als gevolg va den
gestagneerden afzet.
Zooals uit de verlies- en winstrekening blijkt
bedraagt het saldo winst over 1940 in to'aa'
364,978 (vor. j. 1.514.503), waaruit 6 pet. prei
dividend en 5 (vor. j. 18) pet. gewoon dividend
kan worden uitgekeerd, waarna 21.P >8 op
nieuwe rekening overgaat. Het te declareeren
dividend is in April 1.1. reeds als intrrim-
dividend van 5 pet. betaalbaar gesteld.
Hollandsche Hypotheekbank
Aan het Jaarverslag over 1940 der Holland
sche Hypotheekbank te Amsterdam ontleenen
wij het volgende:
Aan administratie-provisie, zijnde de
marge tusschen de hypotheekrente en de
pandbriefrente, werd in 1940 verdiend
201,375. Op uit. Dcember 1940 bedroegen
de uitstaande leeningen 27,202,355 (vor.
jaar 28,141,014).
Het gemiddelde percentage van den interest
(met inbegrip van de administratieprovisie»,
berekend naar de positie op 31 December 1940
bedroeg 4 3890 pet (v. j. 4.3613 pet.). Kas, kas
sier, postrekening en prolongatie, ad tezamen
1,377,192 alsmede het saldo der agenten, ad
7200 vormen de op 31 December 1940 beschik
bare liquide geldmiddelen ad 1,384,392 (vor.
j 1,193,941).
Verkocht werden de perceelen te Amster
dam, welke tezamen met de Utrechtsche Hypo
theekbank in 1937 werden ingekocht en waarby
het aandeel in de koopsom bedroeg 52,888.
Het aandeel in de verkoopsom beliep 52,587,
zoodat op dezen verkoop een verlies werd ge
leden van 300. Thans blijft op deze rekening
nog over het in 1935 gemeenschappelijk met
andere hypotheekbanken ingekochte onder
pand, waarvan de boekwaarde onder aftrek van
winst thans pro resto bedraagt 166,5884. De
exploitatie van het ingekochte vast goed liet
in 1940 een voordeelig saldo van 4128.
N.V. Vigemus Concordia
De bank heeft in vroegere jaren steeds het
systeem gevolgd, om bij executorialen verkoop
van hypothecair verbonden onderpand, indien
daarbij geene aannemelijk bod word uitge
bracht, dit onderpand in te koopen op naam
van een speciaal daarvoor opgerichte vennoot
schap. Voor dat doel deed dienst- de Maat
schappij Eendracht, waarvan alle aandeelen »n
het bezit der bank waren.
Toen nu eenige jaren geleden bleek, dat er
formeel bezwaar werd gemaakt tegen het feit,
dat de Holl. Hyp.bank hypothecaire leeningen
had verstrekt aan een vaste-goederen maat
schappij, waarvan alle aandeelen in haar bezit
waren, heeft zij die hypotheken afgelost. Zij
werden overgesiotén bij twee levensverzeke
ringmaatschappijen. Aangezien echter het met
de Maatschappij Eendracht gevolgde systeem
proefondervindelijk juist was gebleken, is toen
naast de Maatschappij Eendracht, welks
niettegenstaande zij geen onroerende goederen
meer bezit, om administratieve redenen nog
is blijven bestaan een nieuwe vennootschap
opgericht, de Vigemus Concordia, met het
zelfde doel als, en geheel volgens model van
de Maatschappij Eendracht, met deze uitzon
dering evenwel, dat de Holl. Hyp.bank geen
aandeelen in die nieuwe vennootschap bezit.
Daarnaast zijn echter maatregelen getroffen,
waardoor eventueéle voordeelen uit die ven
nootschap voortvloeiende, behoudens een tot
5 pet. gelimiteerd dividend, niet aan de aan
deelhouders, doch aan de Holl. Hyp.bank ten
goede zullen kunnen komen.
Per 31 December 1940 bedraagt het saldo der
door de Holl. Hyp.bank, als eenige creditrice,
aan deze vennootschap verstrekte hypothecaire
leeningen 1,555.094, terwijl de in haar bezit
zijnde onroerende goederen per dien datum
zijn gewaardeerd op 1,583,250; daarnaast be
zit zij nog aan direct realiseerbare activa voor
20,610.
/tig. Belgisch-Javosche Cultuur-Mij.
Interimdividend 3 pet
De Algemeen Belgisch-Javasche Cultuur-
Mij. te Amsterdam zal over 1940 een interim
dividend uitkeeren van 3 pet. (Het vorige jaar
werd in totaal 5 pet uitgekeerd.)
ROTTERDAMSCHE CULTUUR-MIJ.
Over het boekjaar 1940 zal de Rotterdamsche
Cultuur Mij. te Rotterdam een interim dividend
ad .6- pet uitkeeren.
1791 15 Mei 1941
Mr. F. A. van Hall, die den min of meer
saroastisoh bedoelden bijnaam „de April-
Baron" heeft gehad, is een der grooten ge
weest uit onze vaderlandsohe geschiedenis
der 19de eeuw. Hij was de sterke man on
der de koningen Willem I, II en III, vooral
onder de regeering van Willem II. Hij was het,
die de geruchtmakende Leeningswet van 1844
er door hamerde, om daarmee de financieele
moeilijkheden "van ons land na de debécle
met België wist te bezweren.
Zijn ontwerp van wet eener buitengewone
belasting en de daarmede in verband staan
de vrijwillige 3 procenbs-geldleening van 150
millioen, later tot 127 millioen gereduceerd,
het moge dan al of niet ten kantore van Van
Hall's schoonvader Bondt zijn gesmeed, zoo
als booze tongen al spoedig fluisterden
heeeft als de bekende wet van Maart 1844 on
getwijfeld een gunstigen invloed op het Ne
derlandsche financiewezen van een eeuw
geleden gehad.
Rott.)
Hoe kwam zulk een verdienstelijke vader
lander aan den min of meer smadelijken bij
naam van „April-Baron"?
Om deze vraag te beantwoorden is. het noo
dig, eenige der belangrijkste feiten uit het
leven van mr. van Hall mede te deelen. Het
moge geschieden nu het op 15 Mei juist
anderhalve eeuw is geleden, dat mr. F. A.
van Hall, financier, staatsman, minister, ju
rist, publicist, te Amsterdam werd geboren.
Hij was een man, die oplosssingen in vaak
penibele kwesties wist te vinden, desnoods
te forceeren, ais het maar in 's lands belang
was.
Als student te Leiden onderscheidde Flo-
ris Adriaan zich nog niet in die mate, als hij
later van zich deed spreken, maar wel be
steedde hij zijn studietijd uitstekend. Zijn
vastheid van karakter sloeg wel eens tot ge
durfde brutaliteit over, wat o.m. bleek, toen
hij als garde d'honneur van Napoleon wist te
ontsnappen, Zwitserland bereikte en in 1814
weer in 't vaderland terugkeerde. Als advo
caat praktiseerde hij te Amsterdam, waar hij
ook op de voordracht van burgemeester werd
geplaatst, dooh koning Willem I was niet bij
zonder met hem ingenomen en weigerde zijn
benoeming. Anders oordeelde 's konings op
volger en' toen Van Hall in 1842 voor het
eerst als minister de portefeuille van justi
tie kreeg, na reeds eenige jaren als Sta ten
en als Kamerlid in de politiek te zijn ge
weest, bleek wei-dra, welk een op den voor
grond tredende staatsman en diplomaat er in
hem stak.
Daar 's lands financiën destijds in een tréu-
rigen toestand verkeerden, zoodat vele insi
ders een staatsbankroet onvermijdelijk acht
ten, werd naar een flinken financier gezocht,
om uit het moeras te geraken. Bij zijn pogin
gen tot verbetering van de slechte rechtsbe-
deeling had Van Hall als minister van justi
tie de tegenwerking der gewestelijke en plaat
selijke belangetjes niet kunnen breken, doch
r.u hij tot minister van financiën ad interim
werd benoemd, definitief in Maart 1844,
toen hij de portefeuille van justitie ter be-
sohikking stelde zou hij allen tegenstand
weten te breken, want hierbij stond nog meer
op het spel!
Zyn gedwongen belasting van pet. op
de bezittingen en gekapitaliseerde inkomsten
ten bedrage van 35 millioen, bedoeld als
dwangmaatregel en dreigement, als de „vrij
willige leening" niet slaagde, werd in allerlei
brochures, protesten, petities, pamfletten en
caricaturen als de tiende penning van Alva
voorgesteld, doch reeds onder koning Wil
lem I werd volgens prof. Tydeman al veel
maar aan den fiscus geofferd dan 10 pet.
Van Hall trok er zich dan ook niet veel van
aan en verdedigde met bijzonder talent en
veel succes gedurende zes dagen in de Twee
de Kamer zijn ontwerp. Trouwens Van Hall
was behalve politicus een te goed historicus,
om de lessen der geschiedenis in zijn beleid
te veronachtzamen. Zijn door de Hollandsche
Maatschappij bekroonde Lofrede op Johan de
Witt moge thans voor de beoefenaren der ge
schiedkundige wetenschappen weinig nieuws
meer b. vatten, in zijn openhartige verhande
ling ter afkeuring en veroordeeling van de
Engelsche davangmaatregelen tegen koning
Willem I „Lettre a'un Hollandais indépen-
dant h lord Grey," 1833 vinden zij nog wel
feiten en gedachten, die herlezing en bestu
deering ook thans ten volle waard zijn.
Zoo werd dan de Leeningwet van het jaar
1844 aangenomen,* door volteekening der
leening de zoo zeer gevreesde buitengewone
belasting geschrapt, de voorgestelde conversie
Uitgevoerd en de misère van 's lands financiën
uit den weg geruimd. Heel Nederland luchtte
op, vooral de „bezittende" burgerij, dat zij
nu geen opgave behoefde te doen van haar
bezit, het toppunt van ellende, dat men zich
destijds als particulier meende te moeten
voorstellen! En Van Hall was nu eensklaps
de gevierde man, definitief met de-portefeuille
van financiën belast, vereerd met het groot
kruis van den Nederlandschen Leeuw en
misschien was toen zijn brief van adelsver
leening al in de maak.
Doch eerst vele jaren later, op een dag, die
bij ons volk in een kwaden reuk staat, als het
allerlei moppen tapt op Alva en nog vele
anderen, dus op 1 April, verscheen het des
betreffende Koninklijk Besluit, dat van mr.
Floris Adriaan van Hall een Baron maakte.
En omdat het volk nu eenmaal spotten wil en
ook omdat deze zoo verdienstelijke staatsman
van Hall, ondanks zijn bedrijvige en succes
rijke politiek zoovele benijders en vijanden
had gekregen, sprak men nog lang van een
„nieuwbakken" en vooral van den „April"-
Baron. Ziedaar de verklaring van dezen histo-
rischen bijnaam.
Maar er was overigens alle aanleiding, om
den minister deze hooge eer volledig te gun
nen, toen hij in den Krimoorlog van 1853'56
door zijn uitstekend buitenlandsch beleid de
Nederlandsche onzijdigheid wist te bewaren
en te handhaven, in verband waarmede hij
kort na het sluiten van den Vrede van Parijs
in den Nederlandschen adelstand werd opge
nomen. En nog eenmaal heeft hy een voor
's lands belangen zob succesrijke beslissing
weten te forceeren, waarvoor Nederland hem
thans nog dankbaar kan zijn, een niet minder
belangrijke oplossing als die van Maart 1844.
Dat was in 1860, toen.hij nog eens als mi
nister van financiën was opgetreden, om in
samenwerking met zijn ambtgenoot van bin-
nenlandsche zaken, baron van Heemstra, in
de Kamers het wetsontwerp op de spoorwe
gen te verdedigen. De keuze ging tusschen
aanleg en exploitatie der spoorwegen van
regeeringswege dan wel door particulieren.
De liberale oppositie verkoos het laatste, de
conservatieve Van Hall paste zich aan door
een middenweg in tc slann: aanleg door den
slaat en exploitatie door particulieeren met een
combinatie bij den ontworpen aanleg. Daar
door is ons huidig spoorwegnet voor een groot
deel aan Van Hall's initiatief te danken en
zijn compromis hakte toen de knoop door,
welke nog steeds een gelukkige oplossing
bleek te zijn.
In dit licht bezien mag men dus dezen
eminenten en doortastenden vaderlander wel
met heel wat meer respect bejegenen dan uit
zijn uit spot en laster geboren bijnaam „Apnl-
Baron" zou af te leiden zijn, al was hij als
mensch lang niet in alles een sympathieke
persoonlijkheid.
Boter
bo. Ve*
Ve 15
Ve 17
Ve. 16*
zo iviei Cm u Dun)
17 La 25 (28/ Mei
nr. '2ÜJ iViei
26 Mei t.m 11 Juni
17 Lm. 25 (28) Mei
250 gr
250 gram
2oü 2i ooler ol marg
250 gr
250 gram
Brandstoffen
Generator-anthrac.
01 k.f. van M en N
Vierde periode
Vierde periode
Lm. 31 Mei
1 eenheid
i nee lomer
50 stuks Daggerturl
Brood
BI 7
BI. 8*
Br 18
Br 19
Br. 20*
t.m. 18 Mei
17 Mei t.m. 15 Juni
tol en ii.el 24 iv.er
Lm. 17 (21) Mei
17 Mei Lm. 15 Juni
50 gr orooa of
rantsoen gebak
100 gi roggebrood ol
100 gr andet orood ot
1 rantsoen gebak
Bieren
A 95
A 86
A 96*
tot en met 18 Mei
t.m. 18 (21) Mei
17 t.m. 25 (28)
1 el
Gebak
BI 7
BI. 8*
Br 18
Br 1*
Br. 20*
Lm. 18 Mei
17 Mei t.m. 15 -Urn
tot en met 24 Met
tin i'i '21' Mei
17 Lm. 28 Mei
l rantsoen
1 rantsoen
Gort. gorlmoul ot
Grutten
A 25
Lm. 15 Juni
250 gram
Havermout, haver
vlokken gort ol
grutten
A 24
Lm. 15 Juni
250 gram
Honaenorood
H 7
Lm. 31 Mei
Kaai
A 64 en 74
A 65 en 75
A 66* en 76*
evt Lm 18 Mei
tot en mei 1 Juni
17 Met Lm 15 Juni
100 gram
Kaïienhrooo
K 7
La 31 Met
i rantsoen
Kip, eend. gans oi
kalkoen (verduur».)
VI 14
VL 15* 22 124) Mei
tot en met 17 Mei
rantsoen
Koffie
A 30
tol en met 25 Met
250 gr koffiesurrogaat
ceüi ol spaghetti
A 26
Lm 15 Junj
100 gram
of puddingpoeder
A 27
La 15 Juni
100 gram
Margarine
Ve 15
Bo en Ve 17*
Lm. 25 128) Mei
26 Met i.m. 11 Juni
250 gram
Melk
Me 16
Me. 17*
t.m 18 Mei
1,7 Mei La 25 Mei
1% liter
Peulvruchten
capucijners)
A 33*
17 Mei tm. 1(4) Juni
oUO gram
Petroleum
Per 10
t.m 15 Juni
2 liter voor kookdoel-
einden
Rijsi t-emeel. -gries
-ebloem). ol gruiten
meel
A 23
Bo Vet 21
A 32*
Lm 18 Mei
tol en met 25 Met
17 Mei Lm. 15 Juni
250 gram
250 gram
Scheerzeep
K v d textielkaarl
(paar)
Lm 31 Aug.
50 gr scheerzeep tube
Slaolie
Bo en Ve 17*
26 Met t.m. 11 Juni
Suiker
A 31
tot en met 8 Jum
Thee
A 30
tot en met 25 Mei
40 gram
Vel
Nieuwe bon
□og niet bekend
event. Lm 10 Mei
250 gr boter of marg
of 200 gr spijsvet
Vleescb
VI 14
VI. 15*
Vlw 14
Vlw. 15*
17 Mei
17 Mei
t.m. 22 (24) Mei
Lm. 22 (24) Mei
rantsoen vleesch,
verduur2. kip, eend,
gans of kalkoen
Zeep
A 29
La 31 Mei
1 rantsoen
Handelsberichten
ROTTERDAM. 16 Mei. Officleele noteering vat
de Vereenlging voor den handel ln olie te Rot
terdam. Medegedeeld door de n.v. Commissie
handel v.h. Julius van Roosendaal, aldaar. L lj n
olie vliegend grooth. 25','B. dito kleinh 283,i.
Marktberichten
VEE EN PAARDEN
50.
!.50—3.20,
14—19. 2 i
ingsprijs. In jongve
arkt. Aanvoer 37
zette koeien. 764 melk- en kalf-
koeien f 165—400. 110 pinken f 95—285. 4 vette
kalveren, 16 graskalveren. 828 nuchtere kalveren.
841 vette schaper
ren f 13—24. 40
en loopers, dracl
62. 202 kleine biggen f 14—22. 75 bokken
ten. Totaal aangevoerd 4743 stuk
Melk- en kalfkoeien en biggen
ger. handel kalm, prijzen lager.
>rl)shoudend. Lamm
275—400. dito vaarzen en schotten f 225—
te koeien voor vetweide of stal f 200—310.
iarzen f 210300. zomerkalvende koeien
1 la-jarige springstieren f 1—, lli-jr
ken 125—225. jonge fokkalveren
40—60, lai
I 14—18, 14-
icha-
jksche big-
dito 18—20. vette var-
gustekoelen,
indel slecht, prljze
16 Mei. De V V.Z.M -notee
ssoorten is heden te Leeu-
i als volgt vastgesteldEdammer 20 plus f 44.
*0 plus f 67 50. Gi
67 50. broodkat
LEEUWARDEN.
WILD EN GEVOGELTE
AARDAPPELEN. GROENTEN EN FRUIT
ROTTERDAM. 15 Mei De prijzen heden besteed
aan de Coöperatieve Tuinbou\vve,l:ng Rotterdam en
Omstreken. G A. waren als volgt: platgl. kom-
komemrs le srt. 20 ct.; idem 2e srt. 15; idem 3e
STt. 10; sla (Leduc) le srt. 4.50—6; sla vellen pet
100 kg 15—19 ct.; sp.nazie per 100 kg f 5.40—7:
bloemkool per 100 stuks le srt. I 17.30-^23; tomaten
per kg 54 ct.; idem b 54; idem c 54. idem cc 48—
50; postelein per kg 18—21 ct. Aanvoer sla: 172650
krop
AMSTERDAM. 15 Mei. N. V Ned. Velling van
Lai-d- en Tuinbouwprod. Bloemkool 15—23. sla 46,
komkommers 18—28 oer 100 si., postelein 18—22!
witlof 12—15, andijvie 18—22. prei 24—30, spinazie
7. rabarber 9. stoofsla 14—20 raapstelen 11 per 100
kg., selderij 20—35. peterselie 20—40, kervel 5—15..
radijs 2 per 100 bos.
DELFT. 15 Mei. Coöp. Warmoeziersver. „De
Delftsche GroentenveUing" (GA.) Bloemkool le
soort 18—23. Idem 2e soort 6—17.30, kom
kommers (Groen) le soort 15—20. idem 2e soort
t 5—10. sla le soort I 4.50—6. Idem 2e soort
0.50—3, stoofsla I 6—18. alles per 100 stuks,
stoofsla I 6—18, andijvie 4—18 p. 100 kg. radijs
I rabarber 9, selderij 6.10—8 30 p. 100 bos.
spinazie I 2—7. tomaten l 43 20 -54 p 100 kg.
LEIDSCHENDAM. 15 'Mei. Engelsche komkom
mers le srt. f 20. id 2e srt. f ia. id. 3e srt. f 10.
kropsla, le srt, f 4.506. stoofsla f 718. bloemkool
le srt. f 23, ld. 2e srt. f 17—30. ia. uitschot f 5—12,
peen f 17. tomaten midd. f 27. id. groote ronde f 27,
id. 2e srt. f 27. id. 3e srt. f 20. iu. bonken f 20. an
dijvie per ko. 14—21. spinazie per 4 kg 10—28, pcB-
telein 20—31. raapstelen 11. rabaioer per 100 kg 9.
radijs 2. selderij 3—7.50.
LOOSDUINEN. 15 Mei. Coöp.. GroentenveUing.
komkommer
Bloemkool le srt.
idem 2e srt. f 15.p. 100 stuk»
f 150. komkor
srt. rtl< -
rabarber f 7.20—9.
merstek f 12. tomaten A f 54. B f 54. C f 54,
alles p. 100 kg potelein f 1.30—1.33 p. 6 kg. spi
nazie 14—28 ct. p 4 kg, sla le srt. f 4.50—6, idem
2e srt. f 2.40—2.60 p. 100 krop. peen le srt. f 17.
radijs f 1.60—2. raapstelen f 3.10—3.20. selderij
8—8.90 p. 100 bos, stoofsla 59—95 ct. p. 6 kg.
HUIDEN LEER. WOL. DIVERSEN.
ZWOLLE, 16 Mei. Hulden. Koehuiden
13'4 ct., pinkevellen 14% ct, stierenvellen 9
ct, vette vellen 24 ct, grasvellen 22 ct per
kg, paardenhuiden f 7.50 p stuk. Handel
stationanir.
Visscherij
ROTTERDAM, 16 Mei. Heden werden aan den
Vischafslag alhier van IJmuiden. Scheveningen,
Stellendam en Middelharnis en elders aangevoerd*
3800 kg versche zeevisch. 430 kg riviervisch. 230
kg spiering. 32 kg garnalen. 242 kistjes gestoomde
posjes. 27 kistjes gestoomde schar.
De prijzen waren: groote tong 4.50—4.60. mld-
2.20—2.80, slipstong
spiering 12—20 i
Gestoomde schar per kistje 2
posjes p. kistje 30—80 c.
ENKHUIZEN. 16 Mei. Aangevc
totaal 2975 p. hoekaal. 700 p. pos
Pos gold 3% c. aal 31 A 77 c p.
teerde pos is zeer weinig vraag i
HUIZEN. 15 Mei. Aangoer van
eenige koopschuite
ig 65 p. 3(
srd gisteravond,
:n 3G2 p. koraaL
aalkuiler» en
j. Teven? brachten de kuiler»
loOO kg pos aan. 6 c p. kg.
KRALINGSCHE VEER. 16 Mei. Aanvoer 3 groote
zomerzalmen f 6.60—6.90 per pond
SCHEVENINGEN. 16 Mei. Van de kustvlsscherij
jchtend aan de markt 48 motorschok-
Noteering
72—, kleine
9391 b
isch:
ioi J 21.50 -50. i
Dooi
niddelschol 54.80
7.20—23.—
31—50 i
evoera* usu n i 19 m *roeP
lijn'aa) 185^^oera 3,u n 881 8
1.25 p. mana. nest im manden a 27 c p. mand
van 10 p.
URK. 15 Mei. Dertig vaartuigen voerden heden
aan den Gemeentelijken Vischafslag alhier, aan:
1180 kg aal en paling, van 19—96 kg per vaartuig,
0.54-0.58 p kg;
103 i
st. 33 c
100
- f P- kg-
IJMUIDEN 16 Mei. Tarbot f 4.60—5 70 tongen
f 4—5 per kg; kleine schol f 12—22, pufschol f 28—
—21 - -
lies per 50 kg;
Kotters: HD 18 f 898 KD 125 f 1521. IJM 203
f 2137, UK 76 f 422, loggers: IJM 268 f 1882, KW
144 f 1576. KW 89 f 1760. SCH 443 f 1235
Scheepvaart
VRACHTENBERICHT
ROTTERDAM. 16 Mei
kolen naar Gouda. 100 t
100 ton kolen naar Oosterhoi
WATERSTANDEN
Maastricht
B<lteld
Venlo
