Ilirumr £riïtsrf)e Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
PAG. 6
de ibonnementsprijs:
per 3 maanden 2.47, vermeerderd met
015 incassokosten. Per week 19 ct.
traat tus- Losse nummers 5 ct. Zaterdagnummers
Kerkplein met Zondagsblad 7% ct. Alles bij
ie uit de vooruitbetaling,
ebruik te
K d^A<lvcrtentiePriizen:
te
24 ct per regel. Ingezonden Mede-
nHaar- deelingen 46 ct per regel. Minimum
van de 5 regels. Bewijsnummer 5 ct. Bij con
tract belangrijke korting.
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN
Telefoon 22710
(Na 6 uur 23166)
Postbox 20. Postrek. 58936
No. 6S94
WOENSDAG 2 APRIL 1941
21e Jaargang
Iets over de vroegere
sensdag-
*27op gilden
,an het begin van deze maand is het
jaar geleden, dat in Frankrijk de gil-
werden opgeheven. Dit feit reeds zou
geschikte gelegenheid kunnen zijn om
over het vroegere gildewezen in het
terdam 'den *e brengen, ware het niet, dat een
inneringsdatum altijd eenigermate
lekeurig is. Een sterker aanleiding om
en ander over de gilden op te merken
de hernieuwde belangstelling, welke
motor- ,ral de laatste jaren, eigenlijk sinds het
[en'nësstreven begon zich te doen gel-
L jegens deze oude maatschappelijke
dik "schijningsvormen aan den dag wordt
egd.
Sènerzijds heeft men gejuicht, dat de
degeest herleefde, anderzijds heeft men
:t geaarzeld de vroegere gilden met de
nkerste kleuren te teekenen, welke
in maa op zijn palet kon vinden. In
'de op- attingen schuilt een behoorlijke
bijeen sis overdrijving. De gilden waren ge-
'aan!'. nden aan de mogelijkheden, door hun
d verschaft. Dat zij verdwenen"had zijn
grijpelijke oorzaken, al was het einde
•rupt en niet geheel natuurlijk. Men
•eft er althans niets beters voor in de
aats kunnen stellen. Zeker is, dat het
Idewezen gedurende verscheidene eeu-
en vrij bevredigend had gewerkt en de
jjtfag Pfde voor het ambacht naast andere
naag penzeer belangrijke karaktertrekken zeer
>ens- ad bevorderd. Wat dit aangaat heeft de
joderne tijd slechts op gebrekkige wijze
prvangingsfactoren kunnen opleveren. De
elangstelling voor het eigen werk ging
wijnen, men bespeurde niet meer de lijn,
van nen kon het product tijdens de vervaar-
zal liging niet volgen, men verloor den kijk
>p de verhoudingen.
Het verbaast niet, dat, nu men de be
langstelling voor het eigen ambacht weder
>m poogt te verlevendigen, ook aan de
gilden wordt teruggedacht. Maar men
deé moet er aan terugdenken als aan iets dat
.'an verdwenen is. Wat wij in ons land van
ee- het vroegere gildewezen nog bezitten zijn
enkele povere overblijfselen. Wij denken
aan hetgeen in Schiedam nog wordt aan
getroffen van het gilde der zakkendra
gers, aan de Huissensche vendelzwaaiers
aan de Br»hf>«*«cKë en Limburgsche gil-
oen, die jaarlijks op 17 Januari nog hur.
ig. Sint-Anthoniusdag vieren, en laatst is nog
cs- iets geschreven over het dusgenaamde
fi? rnusschengilde op de eilandep van Zuid-
dé Holland en Zeeland, al is bij dit gilde de
gedachte «aan de organisaties van voorheen
wel heel zwak geworden,
In Frankrijk dus werden de gilden in
'lt ^91 opgeheven. Het was niet zoozeer een
)r natuurlijk proces van afsterven, dat hier
'se officieel werd afgesloten. Leerzaam is in
dit opzicht, dat Turgot reeds in 1776 het
gildewezen wilde beëindigen, maar toen
deze Minister enkele maanden later moest
aftreden verschenen de gilden opnieuw.
Het gevaar was verdwenen, doch slechts
voor korten tijd. Bij ons was het verloop
voor een deel parallel aan dat in Frank
rijk. De Staatsregeling van 1798 vérkon
digde: „Bij de aanneming der Staatsrege
ling worden vervallen verklaard alle Gil
den, Corporatiën of Broederschappen van
Neeringen, Ambagten of Fabrieken", maar
het einde kwam eerst na het herstel van
de onafhankelijkheid van ons land.
Waardoor kenmerkte zich een gilde?
Het gilde kan wellicht het best worden
omschreven als een corporatie, toegerust
met publieke bevoegdheden, welke cor-
porat 2 bestaat uit degenen, die een am-
bachii of kleinhandelsbedrijf uitoefenen,
zulk ter bevordering van in hoofdzaak
economische belangen. De gilden waren
dus bedrijfsverenigingen, die als zooda-
nig geleid werden door overwegingen van
economischen aard, doch daarnaast waren
i zij zich almeer ook op andere terreinen
1 gaan bewegen. Dit laatste, al behoorde
i het niet meer tot het eigenlijke wezen van
j de gilden, vloeide min of meer voort uit
I hun gesloten structuur en in verband
daarmede uit hun monopoliepositie. Om
«en bepaald ambacht te kunnen uitoefe-
j ben moest men lid zijn van het ambachts
gilde. Buiten het gilde was de uitoefening
van het ambacht niet mogelijk. Het gilde
had derhalve het monopolie. Maar ook
n monopolie moet worden gehandhaafd,
^?n daarom mocht het gilde verordeningen
i het leven roepen, welker handhaving
bevorderd werd door een stelsel van
strafrecht, dat de overheid voor een deel
aan de leden van het gilde overdroeg.
Men heeft de monopoliepositie van het
gilde wel willen vergelijken met de wet
geving uit onzen tijd, die verbindend-ver-
klaring (of onverbindend-verklaring) van
overeenkomsten mogelijk maakte ook ten
1 aanzien van wie de betreffende overeen
komsten zelf niet hadden gesloten. Maar
Wat hier gebeurd Is? Een der spelers heelt tijdens een voetbalmatch „onder ons"
tussehen twee ploegen van rasechte Amsterdammers den bal tegen de maag gehad
gehad en wordt volgens de regelen der kunst behandeld.
(Foto: Pax-Holland).
Nederlandsch-lndië en de
Japansche invoer
Het D.N.B. meldt uit Tokio:
De Tokio Asahi Sjimboen meldt uit
Batavia, dat Nederlandsch Indië drastische
invoerbeperkingen heeft ingesteld op den in
voer van luxe-artikelen en minder belang
rijke goederen, waardoor hoofdzakelijk de
Japansche invoer wordt getroffen. De door
het Britsche empire ingevoerde goederen
worden als noodzakelijk beschouwd. Zij kun
nen ook verder onbeperkt worden ingevoerd.
De nieuwe uniformen van den
Arbeidsdienst
Naar wij vernemen zijn de nieuwe unifor
men van den Arbeidsdienst thans in beperkte
mate in gebruik genomen. In het opleidings
kamp te Nunspeet en de vier nieuwe Arbeids
kampen draagt men de nieuwe bruin-groene
uniformen, waarvan de modellen gelijk zijn
aan de oude leger-uniformen, echter nog
zonder distinctieven, waarover men nog niet
de beschikking heeft. Alleen de commandant
van den Arbeidsdienst en zijn adjudant dra
gen reeds de volledige uniformen, terwijl
ook de eerewacht bij het Kasteel Oud-
Wassenaar ter gelegenheid van het bezoek
van den Rijksleider van den Duitschen
Arbeidsdienst, Konstantin Hierl, volledig was
uitgerust.
Binnen zeer korten tijd zullen alle man
schappen van den Nederlandschen Arbeids
dienst de nieuwe uniformen ontvangen heb
ben; in totaal zijn er reeds 4500 gereed.
CTyd)
ZON EN MAAN
Zonsopgang 3 April 7.12; ondergang 20.16
Eerste kwartier Zaterdag 5 April, volle
maan Vrijdag 11 April, laatste kwartier
Vrijd&g 18 April, nieuwe maan Zondag
Betaling omzetbelasting
Begin April zullen velen een aangiftebiljet
voor de omzetbelasting ontvangen, dat zij
tegelijk met de betaling moeien inleveren.
Anderen worden door den inspecteur der in
voerrechten en accijnzen aangeslagen. Aan
hen wordt een aanslag bi lj et gezonden,
waarop moet worden betaald.
Betaling kan geschieden bij den ontvanger
der accijnzen per giro of in contanten, of op
de postkantoren.
Ter voorkoming van onjuiste boekingen Is
het dringend noodzakelijk bij betaling per
giro steeds het aanslagnummer op te geven,
indien reeds een aanslagbiljet werd toege
zonden.
Bij betaling op aangiftebiljet geve men het
stamnummer op.
Voor girobetalingen op aangiftebiljetten
wordt een geel ontvangbewijs toegezonden
dat aan het aangiftebiljet moet worden ge
hecht. Daarna dient inzending aan den
inspecteur plaats te hebben.
er is toch een wezenlijk verschil, en dat
bestaat hierin, dat men om gebonden te
zijn ook werkelijk lid moest zijn van het
gilde. Wij laten in het midden, in hoe
verre het onderscheid voor de practijk van
belang is, juridisch is het van belang.
Zagen wij dus, dat de gilden zich op
het terrein van het publieke recht waren
gaan bewegen, doordat de overheid him
voor een deel de handhaving van veror
deningen met behulp van strafrecht had-
overgelaten, bij deze structuur voegde
zich nog een politieke factor, doordat de
gilden allengs beteekenis kregen als staat
kundig verband. De gilden kregen invloed
op de regeering, mede doordat zij ver
schillende belangrijke bezigheden in het
staatsbestel uitoefenden, op militair gebied
zoowel als daarbuiten. Aan den anderen
kant moest men weer lid zijn van een
gilde, wilde men politiek iets te zeggen
hebben, ook al oefende men het ambacht
van het bepaalde gilde niet uit. Nog een
andere factor kwam hier bij, en wel een
van kerkelijken aard. Want langzamer
hand kwamen de gilden ook in het bezit
van eigen altaren in de kerken en ging
men over tot het vereeren van een heilige,
wien de hoedanigheid van schutspatroon
werd toegekend.
Uit een en ander ziet men, dat het niet
aangaat, de gilden uitsluitend als organi
saties met economische doeleinden te be
schouwen en te beoordeelen. Wij moeten
dit bedenken, als wij lezen, dat de over
heid bij tijden zekere maatregelen tegen
de gilden overwoog. Die maatregelen im
mers strekten voornamelijk daartoe, dat
de gilden werden verwezen naar het ge
bied, waarop zij zich bij voorkeur moes
ten ophouden, het gebied van het econo
misch leven.
Wij willen nu in een afzonderlijk arti
kel nader bezien onder welke omstandig
heden het vroegere gildewezen tot bloei
kon komen en welke de oorzaken waren
van den achteruitgang.
Havenwerken en vlieg
velden in Engeland
aangevallen
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
maakt bekend:
Het luchtwapen heeft bij bewapende ver
kenning ln het zeegebied rondom Engeland
uit een konvooi een koopvaarder van ongeveer
1000 ton tot zinken gebracht en een ander
groot handelsschip ernstig beschadigd.
Bij een scheeraanval van gevechtsvliegtui
gen op een vliegveld in Zuid-Engeland werden
vier hallen zwaar getroffen, waardoor ze in
brand vlogen. Andere bomaanvallen richtten
zich tegen de havenwerken van Falmouth.
Bij luchtgevechten boven het Kanaal wer
den twee Britsche toestellen neergeschoten.
Gevechtsartillerie over grooten afstand van
het leger beschoot in den middag voor den
oorlog belangrijke objecten te Dover met
waargenomen uitwerking.
In den nacht vielen formaties van het lucht
wapen de havenwerken van Hull en Great
Yarmouth met succes aan. Uitgebreide bran
den veroorzaakten ernstige vernielingen. In de
haven van Great Yarmouth geraakte een schip
in brand.
In Noord-Afrika bestookten Duitsche forma
ties van duikbommenwerpers voorspoedig
veldversterkingen en concentraties van Brit
sche pantserkrachten met bommen van zwaar
kaliber.
De vijand liet vannacht met zwakke strijd
krachten brisant- en brandbommen vallen in
West- en Noordwest Duitschland. In een mid
delmatig groote stad van Noordwest Duitsch
land ontstond nog al groote schade aan ge
bouwen. Bij Bielefeld werd de ziekeninrich-
ting van Bethel voor de tweede maal binnen
enkele weken tijds gebombardeerd. Een volle
treffer verwoestte hier een ziekenhuis, waar
bij talrijke personen werden gedood of ge
wond. Patrouillevaartuigen schoten met
luchtdoelartillerie een der aanvallende vlieg
tuigen neer.
In den tijd van 16 tot 31 Maart verloor de
vijand 55 vliegtuigen en elf versperringsbal
lons. In denzelfden tijd gingen 24 eigen vlieg
tuigen verloren.
Noord-Hollandsche burgemeesters
uit Duitschland terug
De Noord-Hollandsche burgemeesters en
andere medewerkers aan de Winterhulp-actie,
die een studiereis naar Duitschland hebben
gemaakt, zijn gisteren te Haarlem terugge
keerd. Oberdienstleiter Seidel heeft hun in
restaurant Brinkman een noenmaal aange
boden.
Weekstaat Nederlandsche Bank
Biljeltencirculalie op nieuw hoogterecord.
De nieuwe weekstaat van de Nederland
sche Bank, die voor de eerste maal ondertee
kend is door den nieuwen president en den
nieuwen secretaris, staat weer in het teeken
van de credietbehoeften der overheid.
De rechtstreeks bij de Bank ondergebrachte
schatkistpromessen zijn toegenomen met 34
millioen tot 160 millioen, in overeenstem
ming waarmee de binnenlandsche wissel
portefeuille is gestegen met 34 millioen tot
169.5 millioen. Tegelijkertijd verhoogde het
Rijk het bij de Bank opgenomen rentelooze
voorschot tot het maximum van 15
millioen.
De beleeningen zijn in verband met de
kwartaalswisseling met 8% millioen aan
gegroeid tot 211*4 millioen. De metaalvoor-
raad is weinig veranderd. Alleen het zilver is
iets gedaald. De diverse rekeningen zijn an
dermaal vermeerderd met 7 millioen tot
211 millioen.
De bankbiljettencirculatie heeft met 1593,3
millioen een nieuw record bereikt. Het laat
ste hoogtepunt was op 3 Februari j.l. nl. 1563
millioen. De rekeningcourantsaldi namen toe
met 11 millioen tot 144,4 millioen. Het
beschikbaar metaalsaldo bedraagt thans 420
millioen (v. j. 441 millioen).
Tenslotte vermelden we, dat de post
diverse rekeningen onder de passiva 10.80
millioen bedraagt (v. j. 7.67 millioen). Zoo
als men weet sluit de Bank het boekjaar op
31 Maart af. Uit deze post blijkt, dat de Bank
in 194041 grootere winsten heeft gemaakt.
Of de dividenduitkeering zal worden ver
hoogd, moet worden afgewacht. Vorig jaar
bedroeg het dividend 55 per aandeel.
cijfer
1 Maart
57,977,150
15.000,000
1,096,335,298
17,678,521
1,593,328.850
17,746,780
1.114,133,586
1,550,633.765
133,702,651
133,702 651
441,745.432
REKENEN IN MILLIARDEN
Nog even willen we terugkomen op de be
cijferingen van den heer v. Brücken Fock in
verband met onze staatsschuld. We zeiden
het reeds: men heeft hier met globale becij
feringen te doen, welke intusschen de realiteit
vrij dicht schijnen te benaderen. We zullen
er daarom niet veel meer van zeggen. Wel
licht is een enkele opmerking geoorloofd ten
aanzien van het z.g. „veredelingsverkeer".
Uitgaande van het milliard aan opdrach
ten, dat voor het eerste kwartaal van 1941
aan de Nederlandsche industrie is verstrekt,
maakt de schrijver van het artikel deze een
voudige rekensom: één jaar is vier kwartalen;
indien voor één kwartaal één milliard te ver
werken valt, is dat voor een jaar viermaal 1000
millioen. En deze vier milliard vormen dan de
basis voor de 1200 millioen, die per jaar door
1 de Nederlandsche arbeiders aan deze opdrach
ten worden verdiend, welk loon door Neder
land moet worden voorgeschoten. Het is 30
pet. van de waarde der te leveren producten.
De vraag komt op: zullen deze viermaal één
milliard aan opdrachten metterdaad ook ge
leverd kunnen worden? Zullen de noodige
grondstoffen in voldoende mate kunnen ver
werkt worden, gegeven de personeele en ma
chinale capaciteit onzer industrie? Wanneer
we vroegere totale exportcijfers ter hand
nemen, dan schijnt het ons niet onmogelijk,
dat de heer v. Brücken Fock in zijn export-
becyferingen iets aan den optimistischen kant
is geweest. Een vraagteeken achten we op
dit punt mogelijk bij het lezen van dit heldere
betoog, dat in vroegere tijden iets zou hebben
gehad van een „discours ministre".
Er ware over dit onderwerp nog meer te
zeggen, over voedselpositie en clearing, maar
voor ons onderwerp hebben we dat niet noo-
dig. We gaan in de toekomst in ieder geval
rekenen in milliarden guldens en marken, na
dat we met de honderden millioenen ver
trouwd geraakt waren.
Budget en staatscrediet zullen dan met
andere oogen bezien worden door hen, die de
beslising in handen hebben. Door een con-
juctuur-politiek zal de toeneming van staats
schuld worden beheerscht en zoo noodig wor
den bevorderd. Duitschland is daar na 1933
mee begonnen, anderen zijn gevolgd, zij het
dat die conjunctuur voor velen door eén bewa-
penings- of herbewapenings-politiek werd
bepaald.
Deze dingen zullen dezen en genen stellig
nog vreemd in de ooren klinken. We begrijpen
dat en we willen daarom trachten het beeld
iets duidelijker te maken, opdat men begrij-
pe, wat er in deze dagen financieel-economisch
gebeurt.
We meenen dat niet beter te kunnen doen
dan door een alleszins bevoegde Duitsche
autoriteit te citeeren. Het is Prof. Dr. Heth-
lage, directeur van de Commerzbank te Ber
lijn, die kort geleden voor de Duitsche Welt-
virtschaftliche Gesellschaft zijn „Gedachten
"ver het staatscrediet" heeft uiteengezet.
Evenwicht in de staatshuishouding gaat
voor budgetair evenwicht, zoo was het uit
gangspunt, en daarom moet de opneming van
gelden door het Rijk tot financiering van den
oorlog slechts het spiegelbeeld zijn van maat
regelen op het gebied der goederenvoorziening
tot dekking van de oorlogsbehoefte. Het volks
inkomen moet betalen en eerst gaat daarvan
af wat de militaire veiligheid van den staat
vordert, terwijl daarna de private behoeften
bevredigd kunnen worden. Of in de eigen
woorden van den spreker: „Wanneer het
Rijk thans op rond tweederde van de natio
nale productie voor oorlogsdoeleinden beslag
legt, beteekent dat tegenover 1938 een ver
dubbeling van het verbruik door den staat.
Van het geheele volksinkomen van rond 80
milliard Rijksmark namen in 1938 de publieke
behoeften rond 26 milliard in beslag, de pri
vate 54."
„De credietpolitiek bestaat hierin, de koop
kracht, die geweldig gestegen is door den vloed
van rijksopdrachten, te binden. De grens van
de staatsschulden valt met de oorlogsuitgaven
samen en de grens daarvan wordt \yeer be
paald door de uiterste grens, waartoe het
groote verbruik zich laat inkrimpen. Maar een
staat met zulk een doelbewuste leiding als
Duitschland en met een volk, dat bereid is
zooveel op te offeren als het Duitsche, kent
deze grens nauwelijks."
„De Duitsche staatsschuld beloopt op het
oogenblik 85 milliard R.M. Dat is bijna het
Duitsche volksinkomen in 1940. Vergelijkt men
de staatsschuld met de opbrengst der belas
tingen, dan is de verhouding driemaal de be
lastingen."
Prof. Hettlage deelde mede, dat Engeland
en Amerika een staatsschuld hebben van res
pectievelijk 110 en 125 milliard, dat is zeven-
maal en achtmaal de belastingopbrengst. Aan
rente betaalt Duitschland thans 3 milliard
R.M. of rond 10 percent van de belastingop
brengst. Voor Engeland is dat ongeveer 25 pet.
De Duitsche oorlogsschuld is verder in
hoofdzaak een binnenlandsche, zoodat bijna
alle crediteuren als spaarders tevens debiteu
ren zijn als belastingbetalers. En al zijn dan
in de toekomst de personen niet dezelfde, in
deze verhouding ligt toch de mogeüjkheid tot
vereenvoudiging der terugbetaling.
En eindelijk en dat is de clou van het ge
heele betoog van Prof. Hettlage betoogde
hij:
„In een socialistischen staat met geslo
ten huishouding beteekent toeneming der
staatsschuld niet verarming van den staat
en derhalve ook niet een verrijking van
het privaatbezit. Hier zijn alle leden der
gemeenschap even rijk of even arm. Zoo
gezien is een eeuwige staatsschuld voor
ons geen verschrikking meer."
Ons dunkt, dat in het licht van deze laatste
gedachte veel van wat thans gebeurt, duide
lijk kan worden. Volksinkomen en volksbezit
behooren in wezen den staat toe en deze doet
er beroep op zoo dikwijls en voor zoover hij
er behoefte aan heeft. Bij wijze van spreken:
gelijk een spons water opzuigt en dat weer
terug geeft als men haar uitknijpt, zoo is het
ook met het volksinkomen. Den staat staan
allerlei middelen ter beschikking om weer
terug te krijgen wat aan welvaart en aan win
sten eerst in het volksleven is gebracht. Stijgt
de koopkracht, mee door het optreden van
den staat,dan zorgt deze van die gestegen
koopkracht opnieuw zijn gerechte deel te krij
gen. De wijze waarop, is telkens weer opnieuw
te bepalen. Het kan door beperking van de
private behoeften, door beperking van de win
sten van het bedrijfsleven, door heffingen of
door voorgeschreven verlaging van de prij
zen, die gelden moeten als de artikelen in het
economisch verkeer komen.
Op deze wijze kan oorlogsfinanciering niet
vastloopen volgens Duitsche deskundigen. Op
hetzelfde standpunt staat de heer v. Brücken
Fock en men heeft het ook kunnen ontdekks.i
Bonnen 09 van de vleeschkaart
kunnen worden vernietigd
De secretaris-generaal van .iet departement
van landbouw en vissoherij maakt naar aan
leiding van het feit, dat voor de loopende
periode niet de met 09 doch de met 10
merkte bonnen van de vleeschkaart zijn c
gewezen, bekend, dat ook in de toekomst de
met 09 gr—srkte bonnen niet voor het koopen
van vleesch en vleeschwaren zullen worden
aangewezen. Alle met 09 vkesch en 09 worst
ci vleeschwaren gemerkte bonnen van de
vleeschkaart kunnen derhalve worden ver
nietigd.
De studentensociëteit te Delft
Het Vaderland meldt:
De Delftsche studentensociëteit Phoenix zal
tegelijk met de technische hoogeschool haar
poorten heropenen en dat wel voor alle
studenten. Zooals men weet was Phoenix
vroeger alleen toegankelijk voor leden van
het, thans ontbonden, Delftsche Studenten
Corps.
Voorloopig geen nieuwe bonnen
voor vaste brandstoffen
Naar het Vad. van officieele zijde ver
neemt, zullen voorloopig geen nieuwe hennen
worden aangewezen voor het verkrijgen van
vaste brandstoffen, zoodat men liet zijn aan
wezige voorraden erg zuinig zal dienen om
te springen.
Over een eventueele evrlenging van den
geldigheidsduur van de oude bonnen,, die
gisteren afliepen, is nog geen beslissing ge
nomen.
Kerk en Onderwijs
Ned. Herv. Kerk.
•roepen: Te Otterloo, K J. v. d. Berg
te Amersfoort. Te Roordahuizum, J. L. van
Apeldoorn te Boornbergum.
Aangenomen: Naar Hengelo (Ov.), (vac
I. P. v. d. Waal), J. W. van Swigchum te
N. Pekela
Geref. Kerken.
vee tal: Te Middenmeer, G. Morsink te
Bergentheim en A. W. Schaafsma te Oldemarkt.
Doopsgez. Kerk.
ingenomen: Naar Bolsward, E. H.
Broer te Berlikum.
Ds. J. E. VAN DER VALK t
Te Driebergen, is op 67-jarigen leeftijd
overleden ds. J. E. van der Valk, emi-
ritus predikant bij de Ned. Herv. kerk. De
overledene, die na zijn bevestiging vijf jaar
Leerbroek heeft gestaan, vervulde hierna
gedurende dertig jaren het predikantambt in
Rotterdam-Kralingen. In 1939 heeft hij zijn
emeritaat aangevraagd, waarna hij zich te
Driebergen vestigde.
De teraardebestelling zal plaats hebben op
Vrijdag a.s. om half twee op de nieuwe al-
gemeene begraafplaats te Driebergen.
DS. P. v. d. KOOY t
In den ouderdom van 65 jaar is in het Dia-
conessenhuis te Leeuwarden, waar hij ter ver
pleging opgenomen was, overleden ds. P. v. d.
K o o y, predikant bij de Ned. Herv. Gemeen
te van Sua meer.
De overledene werd in 1875 geboren en in
1907 casdidaat in Gelderland om 8 Nov. 1908
te Reeuwijk in het predikambt te worden be
vestigd. Vandaar vertrok hij in 1919 naar
Vroomshoop. welke gemeente hij ruim 10 jaar
diende om 3 Nov. 1929 zich aan de gemeen-
van Suameer te verbinden.
Ds. v. d. Kooy heeft zich zoowel te Reeu
wijk als te Vroomshoop verdienstelijk ge
maakt voor het werk van het Groene Kruis
zich in Suameer met name aan den Evan-
gelisatiearbeid gegeven.
De overledene was secr. van het bestuur
der vereeniging tot evangelisatie binnen de
classis Leeuwarden.
DS. S. VAN DER WAL t
In den ouderdom van 76 jaar is te Bever
wijk plotseling overleden ds. S. v d. Wal,
em.-predikant van de Geref. kerk van Min-
nertsga en in vroeger jaren een vooraanstaand
figuur in de classis Franeker der Geref.
Kerken. Met hem daalt ten grave de laatste
de drie broers, die tal van jaren de Geref.
kerken als predikant gediend hebben.
Siemen van der Wal werd 23 Jan. 1855 te
's-Heerenbroek bij Kampen geboren en stu
deerde aan de Theol. Hoogeschool te Kampen,
waar hij in 1892 candidaat werd om 11 Dec.
dat jaar door zijn schoonvader, wijlen
ds. J. W. A. Notten, toen Chr. Ger. predikant
te Haarlem, te Westzaan in zijn eerste ge
meente te worden bevestigd. 9 Juni 1895 be
vestigde ds. Notten hem in zijn tweede en
laatste gemeente te Minnertsga. In Minnertsga
is ds. v .d. Wal werkzaam geweest tot aan
zijn emeritaat dat de classis Franeker hem op
zijn verzoek met ingang van 12 Oct. 1933 eer
vol verleende waarna hij zich metterwoon te
Beverwijk vestigde.
De classis Franeker vaardigde ds. v. d. Wal
bij herhaling af naar de Part. synode van
Friesland-Noord. Ook bekleedde hij voor haar
tal van deputaatschappen. Ds. v. d. Wal was
vanwege de classis Franeker kerkvisitator,
examinator, deputaat voor art. 19 en 49 Ker
kenorde.
Ook buiten het kerkelijk leven nam ds.
d. Wal een vooraanstaande plaats in. In
zijn woonplaats, naar bekend het dorp Mid
delgum uit de roman van Seerp Anema „In
"s levens opgang", was de overledene voor
zitter van de Anti-Rev. kiesvereeniging, secr.
van het bestuur der Chr. school en van de
commissie van toezicht op het L. O. Voorts
was hij 25 jaar voorzitter van de afdeeling
van het Groene Kruis te Minnertsga.
In 1932 mocht hij onder groote belangstel
ling zijn 40-jarig ambtsjubileum vieren.
De teraardebestelling van zijn stoffelijk
overschot zal Donderdagmiddag op de begraaf
plaats „Duinrust" te Beverwijk plaatsvinden.
de verleden week gehouden rede door den
nieuwen president der Nederlandsche Bank.
Wat uit het volksinkomen maar vrij te ma-
;n is, trekt de staat tot zich, na de koop
mogelijkheden naar rato van eigen behoefte te
hebben beperkt. Bij de beschikbare beperkte
kapitaalsgoederen kan dan door vergrootende
vraag van koopkrachtigen geen inflationisti-
sche tendens ontstaan. Immers de koopkracht
wordt door den staat geremd eer zij tot on
heilen aanleiding kan geven. Bezitters en
spaarders nemen voorts de staatsschuld op en
betalen tevens de meeste belastingen. Zoo
loopt dus de cirkel rond in de gesloten volks
huishouding van het oogenblik.
JUBILEUM DS. L. VAN MASTRIGT
Onder zeer groote belangstelling heeft ds.
L. van M a s t r i g t, Ned. Herv. predikant te
Harderwijk zijn 40-jarig ambtsjubileum her
dacht. Een groot aantal bloemstukken, tele
grammen .en brieven getuigde van veler mee
leven in en buiten Harderwijk. Tot de Vele
bezoekers behoorden kerkvoogden en nota
belen, kerkeraadsleden, leden van corpora
tiën, waarin ds. v. Mastrigt zitting heeft enz.
Namens de gemeente werd dén jubilaris een
enveloppe met inhoud aangeboden. Gok uit
vorige standplaatsen mocht hij tal van blijken
van medeleven ontvangen. Zondag a.s. hoopt
de jubilaris een gedachtenisrede uit te
spreken.
EEN DUBBEL JUBILEUM
Ds. P. J. Raap, Ned. Herv. predikant te
Oldeboorn en Nes hoopt op 12 April zijn gou
den ambtsjubileum te vieren. Hij werd op
12 April 1891 predikant te Oudemirdum. Vijf
jaar later vertrok hij naar zijn tegenwoordige
gemeente waar hij op 19 April zijn intrede
deed, zoodat hij de gemeente te Oldeboorn
op 19 April 45 jaar dient.
BEGRAFENIS DS. D. F. BARTLEMA
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot van ds. D. F. B a r 11 e m a, voor
ganger bij de Vereeniging tot Evangelisatie
te Bussum en oud-vlootpredikant in Ned.-
Indië heeft te 's-Graveland plaats gehad na
een rouwdienst in de Spiegelkerk te Bus
sum waar prof. dr. H. Kraemer den over
ledene herdacht heeft Aan de groeve werd
namens de Ver. tot Evangelisatie het woord
gevoerd door mr. M. Ch. de Jong, die den
overledene ook herdacht als een groot vriend
en leider der jeugd.
De gewezen vlootpredikant J. H. Vaan-
d r a. g e r herinnerde aan het pionierswerk,
dat ds. Bartlema in Ned.-Indië verrichtte,
waar hij de eerste vlootpredikant was. De
maatschappelijke zorgen der Marinemannen
hadden evenzeer zijn interesse als hun reli
gieuze belangen. Hij wist tot in hoogste in
stanties veel voor hen te bereiken.
Jhr. J. A. Roëll roemde namens curatoren
en personeel van het Chr. Lyceum te Bussum
zijn intensieven arbeid voor de opgroeiende
jeugd en mr. W. J. A. Boon, president van
de rechtbank te Amsterdam, uitte woorden
van hoogachting als vriend. Namens de Bus-
sumsche predikantenkring sprak ds. W.
Lodder.
AFSCHEID EN INTREDE
Zondag j.l. is cand. J. F. Co lenbran-
der door zijn oom, ds. J. F. Colenbranaer
van Vriezenveen bevestigd tot predikant der
Geref. kerk van Twijzel met een predikatie
over 1 Cor. 4 1 en 2, terwijl hij 's middags
zijn intrede deed met een predikatie over
Matth. 27 46. Hij werd toegesproken door
br. S. v. d. Zwaag namens kerkeraad en ge
meente en door ds. C. Goslinga van Bui
tenpost namens classis en genabuurde ker
ken.
HUWELIJKSBEVESTIGING OP ZONDAG
De classis M e p p e 1 der Geref. kerken
heeft in haar jongste vergadering na eenige
bespreking de door de kerk van Mep>pei
voorgestelde conclusies in betrekking tot het
bevestigen van nuwelijken in het midden
der gemeente aangenomen ten einde die door
te zenden aan de Part. Synode van Drente,
opdat die ze met haar instemming zal door
zenden naar de e.k. Generale Synode.
Deze conclusies luiden aldus: „De classis
Meppel enz., overwegende, dat het karakter
der huwelijksbevestiging in de week schade
dreigt te doen aan het karakter der kerke
lijke huwelijksbevestiging;
wekt de kerken op de huwelijksbevestiging
op Zondag te doen plaats hebben waarbij
uitzonderingsgevallen aan het oordeel van
den kerkeraad slaan opdat het - karakter
van de huwelijksbevestiging in en voor de
kerk worde gehandhaafd".
ORGANIST OUDE KERK TE AMSTERDAM
De bijzondere kerkeraad van de Ned. Herv.
Gem. te Amsterdam heeft tot organist van de
Oude Kerk te Amsterdam benoemd den heer
HanHoogewoud.
Er was een tweetal ingediend, n.l. 1. Han
Hoogewoud en 2. Herman Nieland. Voorts lag
ter tafel een adres van een groot aantal ge
meenteleden, waarin verzocht werd alsnog
den heer Anthon v. d. Horst te benoemen.
Uitgebracht werden 79 stemmen, waarvan
3 blanco; 1 stem was van onwaarde. De heer
Hoogewoud ontving 39 stemmen en de heer
v. d. Horst 37 stemmen, zoodat gekozen was
de heer Hoogewoud.
De heer Hoogewoud heeft zijn benoeming
aanvaard en hoopt lsten Paaschdag zijn werk
in de Oude Kerk aan te vangen.
HET 7e EN 8e LEERJAAR
Van 16 tot 19 April zal in het gebouw
„Landszegen" te Doorn een volkshoogeschool-
bijeenkomst gehouden worden, die gewijd zal
zijn aan de bespreking van het 7de en 8ste
leerjaar.
De bijeenkomst is opgezet in overleg met
den heer P. van Nes Czn., hoofdinspecteur
van het lager onderwijs te 's-Gravenhage, die
zelf ook aan dezen cursus zal medewerken.
Ook de heer H. Smid, hoofd der centrale
school voor het 7de en 8ste leerjaar te Win
schoten en de heer A. B. van der Klein en
J G. van Zanten te Amersfoort hebben hun
medewerking reeds toegezegd, terwijl nog uit-
genoodigd zijn prof. dr. M. L a n g e v e 1 d en
de heeren J. L. A. J. L. Amerika, hoofd
van de centrale school voor het 7de en 8ste
leerjaar te Groningen, en Henri Geraedts,
leeraar aan het Conservatorium te 's-Gra-
venhage.
De leiding van de bijeenkomst berust bij
den landelijken leider van het volkshooge-
schoolwerk, den heer H. D. de Vries R e i-
1 i n g h te Almelo.
WIJLEN H. BONDA
Het orgaan van het Chr. Buitengewoon
L.O. herdenkt den onlangs overleden secre
taris den heer H. B o n d a. Hij is, zoolang de
Verg. voor Chr. B.O. bestaat, haar zeer ge
waardeerde secretaris geweest Hij was ook
één der oprichters van de school en moest
in de eerste jaren heel wat werk verzetten.
Dat deed hij zéér gewillig en zéér secuur. De
heer Bonda bereikten den 76-jarigen leeftijd
Een toenemende doofheid maakte vevkeer
met hem in de laatste jaren uiterst moeilijk.
In zyn jongere jaren was hij een gezocht
architect voor scholen en kerken.
BOND VAN GEREF. MANNEN-
VEREENIGINGEN
De Geref. Mannenvereenigingen' te Zwijn
drechtGroote Lindt, Oldeboorn Schagen
en Zwartebroek zijn toegetreden als lid van
den Bond van Geref. Mannenvereenigingen.
GIFTEN EN LEGATEN.
De diaconie der Ned Herv. Gem.
Loohem ontving een
onbekenden gever.
1Ó00 van een