Ilirumr £riïtsrf)e Courant Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken PAG. 6 de ibonnementsprijs: per 3 maanden 2.47, vermeerderd met 015 incassokosten. Per week 19 ct. traat tus- Losse nummers 5 ct. Zaterdagnummers Kerkplein met Zondagsblad 7% ct. Alles bij ie uit de vooruitbetaling, ebruik te K d^A<lvcrtentiePriizen: te 24 ct per regel. Ingezonden Mede- nHaar- deelingen 46 ct per regel. Minimum van de 5 regels. Bewijsnummer 5 ct. Bij con tract belangrijke korting. Bur. Redactie en Administratie: BREESTRAAT 123. LEIDEN Telefoon 22710 (Na 6 uur 23166) Postbox 20. Postrek. 58936 No. 6S94 WOENSDAG 2 APRIL 1941 21e Jaargang Iets over de vroegere sensdag- *27op gilden ,an het begin van deze maand is het jaar geleden, dat in Frankrijk de gil- werden opgeheven. Dit feit reeds zou geschikte gelegenheid kunnen zijn om over het vroegere gildewezen in het terdam 'den *e brengen, ware het niet, dat een inneringsdatum altijd eenigermate lekeurig is. Een sterker aanleiding om en ander over de gilden op te merken de hernieuwde belangstelling, welke motor- ,ral de laatste jaren, eigenlijk sinds het [en'nësstreven begon zich te doen gel- L jegens deze oude maatschappelijke dik "schijningsvormen aan den dag wordt egd. Sènerzijds heeft men gejuicht, dat de degeest herleefde, anderzijds heeft men :t geaarzeld de vroegere gilden met de nkerste kleuren te teekenen, welke in maa op zijn palet kon vinden. In 'de op- attingen schuilt een behoorlijke bijeen sis overdrijving. De gilden waren ge- 'aan!'. nden aan de mogelijkheden, door hun d verschaft. Dat zij verdwenen"had zijn grijpelijke oorzaken, al was het einde •rupt en niet geheel natuurlijk. Men •eft er althans niets beters voor in de aats kunnen stellen. Zeker is, dat het Idewezen gedurende verscheidene eeu- en vrij bevredigend had gewerkt en de jjtfag Pfde voor het ambacht naast andere naag penzeer belangrijke karaktertrekken zeer >ens- ad bevorderd. Wat dit aangaat heeft de joderne tijd slechts op gebrekkige wijze prvangingsfactoren kunnen opleveren. De elangstelling voor het eigen werk ging wijnen, men bespeurde niet meer de lijn, van nen kon het product tijdens de vervaar- zal liging niet volgen, men verloor den kijk >p de verhoudingen. Het verbaast niet, dat, nu men de be langstelling voor het eigen ambacht weder >m poogt te verlevendigen, ook aan de gilden wordt teruggedacht. Maar men deé moet er aan terugdenken als aan iets dat .'an verdwenen is. Wat wij in ons land van ee- het vroegere gildewezen nog bezitten zijn enkele povere overblijfselen. Wij denken aan hetgeen in Schiedam nog wordt aan getroffen van het gilde der zakkendra gers, aan de Huissensche vendelzwaaiers aan de Br»hf>«*«cKë en Limburgsche gil- oen, die jaarlijks op 17 Januari nog hur. ig. Sint-Anthoniusdag vieren, en laatst is nog cs- iets geschreven over het dusgenaamde fi? rnusschengilde op de eilandep van Zuid- dé Holland en Zeeland, al is bij dit gilde de gedachte «aan de organisaties van voorheen wel heel zwak geworden, In Frankrijk dus werden de gilden in 'lt ^91 opgeheven. Het was niet zoozeer een )r natuurlijk proces van afsterven, dat hier 'se officieel werd afgesloten. Leerzaam is in dit opzicht, dat Turgot reeds in 1776 het gildewezen wilde beëindigen, maar toen deze Minister enkele maanden later moest aftreden verschenen de gilden opnieuw. Het gevaar was verdwenen, doch slechts voor korten tijd. Bij ons was het verloop voor een deel parallel aan dat in Frank rijk. De Staatsregeling van 1798 vérkon digde: „Bij de aanneming der Staatsrege ling worden vervallen verklaard alle Gil den, Corporatiën of Broederschappen van Neeringen, Ambagten of Fabrieken", maar het einde kwam eerst na het herstel van de onafhankelijkheid van ons land. Waardoor kenmerkte zich een gilde? Het gilde kan wellicht het best worden omschreven als een corporatie, toegerust met publieke bevoegdheden, welke cor- porat 2 bestaat uit degenen, die een am- bachii of kleinhandelsbedrijf uitoefenen, zulk ter bevordering van in hoofdzaak economische belangen. De gilden waren dus bedrijfsverenigingen, die als zooda- nig geleid werden door overwegingen van economischen aard, doch daarnaast waren i zij zich almeer ook op andere terreinen 1 gaan bewegen. Dit laatste, al behoorde i het niet meer tot het eigenlijke wezen van j de gilden, vloeide min of meer voort uit I hun gesloten structuur en in verband daarmede uit hun monopoliepositie. Om «en bepaald ambacht te kunnen uitoefe- j ben moest men lid zijn van het ambachts gilde. Buiten het gilde was de uitoefening van het ambacht niet mogelijk. Het gilde had derhalve het monopolie. Maar ook n monopolie moet worden gehandhaafd, ^?n daarom mocht het gilde verordeningen i het leven roepen, welker handhaving bevorderd werd door een stelsel van strafrecht, dat de overheid voor een deel aan de leden van het gilde overdroeg. Men heeft de monopoliepositie van het gilde wel willen vergelijken met de wet geving uit onzen tijd, die verbindend-ver- klaring (of onverbindend-verklaring) van overeenkomsten mogelijk maakte ook ten 1 aanzien van wie de betreffende overeen komsten zelf niet hadden gesloten. Maar Wat hier gebeurd Is? Een der spelers heelt tijdens een voetbalmatch „onder ons" tussehen twee ploegen van rasechte Amsterdammers den bal tegen de maag gehad gehad en wordt volgens de regelen der kunst behandeld. (Foto: Pax-Holland). Nederlandsch-lndië en de Japansche invoer Het D.N.B. meldt uit Tokio: De Tokio Asahi Sjimboen meldt uit Batavia, dat Nederlandsch Indië drastische invoerbeperkingen heeft ingesteld op den in voer van luxe-artikelen en minder belang rijke goederen, waardoor hoofdzakelijk de Japansche invoer wordt getroffen. De door het Britsche empire ingevoerde goederen worden als noodzakelijk beschouwd. Zij kun nen ook verder onbeperkt worden ingevoerd. De nieuwe uniformen van den Arbeidsdienst Naar wij vernemen zijn de nieuwe unifor men van den Arbeidsdienst thans in beperkte mate in gebruik genomen. In het opleidings kamp te Nunspeet en de vier nieuwe Arbeids kampen draagt men de nieuwe bruin-groene uniformen, waarvan de modellen gelijk zijn aan de oude leger-uniformen, echter nog zonder distinctieven, waarover men nog niet de beschikking heeft. Alleen de commandant van den Arbeidsdienst en zijn adjudant dra gen reeds de volledige uniformen, terwijl ook de eerewacht bij het Kasteel Oud- Wassenaar ter gelegenheid van het bezoek van den Rijksleider van den Duitschen Arbeidsdienst, Konstantin Hierl, volledig was uitgerust. Binnen zeer korten tijd zullen alle man schappen van den Nederlandschen Arbeids dienst de nieuwe uniformen ontvangen heb ben; in totaal zijn er reeds 4500 gereed. CTyd) ZON EN MAAN Zonsopgang 3 April 7.12; ondergang 20.16 Eerste kwartier Zaterdag 5 April, volle maan Vrijdag 11 April, laatste kwartier Vrijd&g 18 April, nieuwe maan Zondag Betaling omzetbelasting Begin April zullen velen een aangiftebiljet voor de omzetbelasting ontvangen, dat zij tegelijk met de betaling moeien inleveren. Anderen worden door den inspecteur der in voerrechten en accijnzen aangeslagen. Aan hen wordt een aanslag bi lj et gezonden, waarop moet worden betaald. Betaling kan geschieden bij den ontvanger der accijnzen per giro of in contanten, of op de postkantoren. Ter voorkoming van onjuiste boekingen Is het dringend noodzakelijk bij betaling per giro steeds het aanslagnummer op te geven, indien reeds een aanslagbiljet werd toege zonden. Bij betaling op aangiftebiljet geve men het stamnummer op. Voor girobetalingen op aangiftebiljetten wordt een geel ontvangbewijs toegezonden dat aan het aangiftebiljet moet worden ge hecht. Daarna dient inzending aan den inspecteur plaats te hebben. er is toch een wezenlijk verschil, en dat bestaat hierin, dat men om gebonden te zijn ook werkelijk lid moest zijn van het gilde. Wij laten in het midden, in hoe verre het onderscheid voor de practijk van belang is, juridisch is het van belang. Zagen wij dus, dat de gilden zich op het terrein van het publieke recht waren gaan bewegen, doordat de overheid him voor een deel de handhaving van veror deningen met behulp van strafrecht had- overgelaten, bij deze structuur voegde zich nog een politieke factor, doordat de gilden allengs beteekenis kregen als staat kundig verband. De gilden kregen invloed op de regeering, mede doordat zij ver schillende belangrijke bezigheden in het staatsbestel uitoefenden, op militair gebied zoowel als daarbuiten. Aan den anderen kant moest men weer lid zijn van een gilde, wilde men politiek iets te zeggen hebben, ook al oefende men het ambacht van het bepaalde gilde niet uit. Nog een andere factor kwam hier bij, en wel een van kerkelijken aard. Want langzamer hand kwamen de gilden ook in het bezit van eigen altaren in de kerken en ging men over tot het vereeren van een heilige, wien de hoedanigheid van schutspatroon werd toegekend. Uit een en ander ziet men, dat het niet aangaat, de gilden uitsluitend als organi saties met economische doeleinden te be schouwen en te beoordeelen. Wij moeten dit bedenken, als wij lezen, dat de over heid bij tijden zekere maatregelen tegen de gilden overwoog. Die maatregelen im mers strekten voornamelijk daartoe, dat de gilden werden verwezen naar het ge bied, waarop zij zich bij voorkeur moes ten ophouden, het gebied van het econo misch leven. Wij willen nu in een afzonderlijk arti kel nader bezien onder welke omstandig heden het vroegere gildewezen tot bloei kon komen en welke de oorzaken waren van den achteruitgang. Havenwerken en vlieg velden in Engeland aangevallen Het opperbevel van de Duitsche weermacht maakt bekend: Het luchtwapen heeft bij bewapende ver kenning ln het zeegebied rondom Engeland uit een konvooi een koopvaarder van ongeveer 1000 ton tot zinken gebracht en een ander groot handelsschip ernstig beschadigd. Bij een scheeraanval van gevechtsvliegtui gen op een vliegveld in Zuid-Engeland werden vier hallen zwaar getroffen, waardoor ze in brand vlogen. Andere bomaanvallen richtten zich tegen de havenwerken van Falmouth. Bij luchtgevechten boven het Kanaal wer den twee Britsche toestellen neergeschoten. Gevechtsartillerie over grooten afstand van het leger beschoot in den middag voor den oorlog belangrijke objecten te Dover met waargenomen uitwerking. In den nacht vielen formaties van het lucht wapen de havenwerken van Hull en Great Yarmouth met succes aan. Uitgebreide bran den veroorzaakten ernstige vernielingen. In de haven van Great Yarmouth geraakte een schip in brand. In Noord-Afrika bestookten Duitsche forma ties van duikbommenwerpers voorspoedig veldversterkingen en concentraties van Brit sche pantserkrachten met bommen van zwaar kaliber. De vijand liet vannacht met zwakke strijd krachten brisant- en brandbommen vallen in West- en Noordwest Duitschland. In een mid delmatig groote stad van Noordwest Duitsch land ontstond nog al groote schade aan ge bouwen. Bij Bielefeld werd de ziekeninrich- ting van Bethel voor de tweede maal binnen enkele weken tijds gebombardeerd. Een volle treffer verwoestte hier een ziekenhuis, waar bij talrijke personen werden gedood of ge wond. Patrouillevaartuigen schoten met luchtdoelartillerie een der aanvallende vlieg tuigen neer. In den tijd van 16 tot 31 Maart verloor de vijand 55 vliegtuigen en elf versperringsbal lons. In denzelfden tijd gingen 24 eigen vlieg tuigen verloren. Noord-Hollandsche burgemeesters uit Duitschland terug De Noord-Hollandsche burgemeesters en andere medewerkers aan de Winterhulp-actie, die een studiereis naar Duitschland hebben gemaakt, zijn gisteren te Haarlem terugge keerd. Oberdienstleiter Seidel heeft hun in restaurant Brinkman een noenmaal aange boden. Weekstaat Nederlandsche Bank Biljeltencirculalie op nieuw hoogterecord. De nieuwe weekstaat van de Nederland sche Bank, die voor de eerste maal ondertee kend is door den nieuwen president en den nieuwen secretaris, staat weer in het teeken van de credietbehoeften der overheid. De rechtstreeks bij de Bank ondergebrachte schatkistpromessen zijn toegenomen met 34 millioen tot 160 millioen, in overeenstem ming waarmee de binnenlandsche wissel portefeuille is gestegen met 34 millioen tot 169.5 millioen. Tegelijkertijd verhoogde het Rijk het bij de Bank opgenomen rentelooze voorschot tot het maximum van 15 millioen. De beleeningen zijn in verband met de kwartaalswisseling met 8% millioen aan gegroeid tot 211*4 millioen. De metaalvoor- raad is weinig veranderd. Alleen het zilver is iets gedaald. De diverse rekeningen zijn an dermaal vermeerderd met 7 millioen tot 211 millioen. De bankbiljettencirculatie heeft met 1593,3 millioen een nieuw record bereikt. Het laat ste hoogtepunt was op 3 Februari j.l. nl. 1563 millioen. De rekeningcourantsaldi namen toe met 11 millioen tot 144,4 millioen. Het beschikbaar metaalsaldo bedraagt thans 420 millioen (v. j. 441 millioen). Tenslotte vermelden we, dat de post diverse rekeningen onder de passiva 10.80 millioen bedraagt (v. j. 7.67 millioen). Zoo als men weet sluit de Bank het boekjaar op 31 Maart af. Uit deze post blijkt, dat de Bank in 194041 grootere winsten heeft gemaakt. Of de dividenduitkeering zal worden ver hoogd, moet worden afgewacht. Vorig jaar bedroeg het dividend 55 per aandeel. cijfer 1 Maart 57,977,150 15.000,000 1,096,335,298 17,678,521 1,593,328.850 17,746,780 1.114,133,586 1,550,633.765 133,702,651 133,702 651 441,745.432 REKENEN IN MILLIARDEN Nog even willen we terugkomen op de be cijferingen van den heer v. Brücken Fock in verband met onze staatsschuld. We zeiden het reeds: men heeft hier met globale becij feringen te doen, welke intusschen de realiteit vrij dicht schijnen te benaderen. We zullen er daarom niet veel meer van zeggen. Wel licht is een enkele opmerking geoorloofd ten aanzien van het z.g. „veredelingsverkeer". Uitgaande van het milliard aan opdrach ten, dat voor het eerste kwartaal van 1941 aan de Nederlandsche industrie is verstrekt, maakt de schrijver van het artikel deze een voudige rekensom: één jaar is vier kwartalen; indien voor één kwartaal één milliard te ver werken valt, is dat voor een jaar viermaal 1000 millioen. En deze vier milliard vormen dan de basis voor de 1200 millioen, die per jaar door 1 de Nederlandsche arbeiders aan deze opdrach ten worden verdiend, welk loon door Neder land moet worden voorgeschoten. Het is 30 pet. van de waarde der te leveren producten. De vraag komt op: zullen deze viermaal één milliard aan opdrachten metterdaad ook ge leverd kunnen worden? Zullen de noodige grondstoffen in voldoende mate kunnen ver werkt worden, gegeven de personeele en ma chinale capaciteit onzer industrie? Wanneer we vroegere totale exportcijfers ter hand nemen, dan schijnt het ons niet onmogelijk, dat de heer v. Brücken Fock in zijn export- becyferingen iets aan den optimistischen kant is geweest. Een vraagteeken achten we op dit punt mogelijk bij het lezen van dit heldere betoog, dat in vroegere tijden iets zou hebben gehad van een „discours ministre". Er ware over dit onderwerp nog meer te zeggen, over voedselpositie en clearing, maar voor ons onderwerp hebben we dat niet noo- dig. We gaan in de toekomst in ieder geval rekenen in milliarden guldens en marken, na dat we met de honderden millioenen ver trouwd geraakt waren. Budget en staatscrediet zullen dan met andere oogen bezien worden door hen, die de beslising in handen hebben. Door een con- juctuur-politiek zal de toeneming van staats schuld worden beheerscht en zoo noodig wor den bevorderd. Duitschland is daar na 1933 mee begonnen, anderen zijn gevolgd, zij het dat die conjunctuur voor velen door eén bewa- penings- of herbewapenings-politiek werd bepaald. Deze dingen zullen dezen en genen stellig nog vreemd in de ooren klinken. We begrijpen dat en we willen daarom trachten het beeld iets duidelijker te maken, opdat men begrij- pe, wat er in deze dagen financieel-economisch gebeurt. We meenen dat niet beter te kunnen doen dan door een alleszins bevoegde Duitsche autoriteit te citeeren. Het is Prof. Dr. Heth- lage, directeur van de Commerzbank te Ber lijn, die kort geleden voor de Duitsche Welt- virtschaftliche Gesellschaft zijn „Gedachten "ver het staatscrediet" heeft uiteengezet. Evenwicht in de staatshuishouding gaat voor budgetair evenwicht, zoo was het uit gangspunt, en daarom moet de opneming van gelden door het Rijk tot financiering van den oorlog slechts het spiegelbeeld zijn van maat regelen op het gebied der goederenvoorziening tot dekking van de oorlogsbehoefte. Het volks inkomen moet betalen en eerst gaat daarvan af wat de militaire veiligheid van den staat vordert, terwijl daarna de private behoeften bevredigd kunnen worden. Of in de eigen woorden van den spreker: „Wanneer het Rijk thans op rond tweederde van de natio nale productie voor oorlogsdoeleinden beslag legt, beteekent dat tegenover 1938 een ver dubbeling van het verbruik door den staat. Van het geheele volksinkomen van rond 80 milliard Rijksmark namen in 1938 de publieke behoeften rond 26 milliard in beslag, de pri vate 54." „De credietpolitiek bestaat hierin, de koop kracht, die geweldig gestegen is door den vloed van rijksopdrachten, te binden. De grens van de staatsschulden valt met de oorlogsuitgaven samen en de grens daarvan wordt \yeer be paald door de uiterste grens, waartoe het groote verbruik zich laat inkrimpen. Maar een staat met zulk een doelbewuste leiding als Duitschland en met een volk, dat bereid is zooveel op te offeren als het Duitsche, kent deze grens nauwelijks." „De Duitsche staatsschuld beloopt op het oogenblik 85 milliard R.M. Dat is bijna het Duitsche volksinkomen in 1940. Vergelijkt men de staatsschuld met de opbrengst der belas tingen, dan is de verhouding driemaal de be lastingen." Prof. Hettlage deelde mede, dat Engeland en Amerika een staatsschuld hebben van res pectievelijk 110 en 125 milliard, dat is zeven- maal en achtmaal de belastingopbrengst. Aan rente betaalt Duitschland thans 3 milliard R.M. of rond 10 percent van de belastingop brengst. Voor Engeland is dat ongeveer 25 pet. De Duitsche oorlogsschuld is verder in hoofdzaak een binnenlandsche, zoodat bijna alle crediteuren als spaarders tevens debiteu ren zijn als belastingbetalers. En al zijn dan in de toekomst de personen niet dezelfde, in deze verhouding ligt toch de mogeüjkheid tot vereenvoudiging der terugbetaling. En eindelijk en dat is de clou van het ge heele betoog van Prof. Hettlage betoogde hij: „In een socialistischen staat met geslo ten huishouding beteekent toeneming der staatsschuld niet verarming van den staat en derhalve ook niet een verrijking van het privaatbezit. Hier zijn alle leden der gemeenschap even rijk of even arm. Zoo gezien is een eeuwige staatsschuld voor ons geen verschrikking meer." Ons dunkt, dat in het licht van deze laatste gedachte veel van wat thans gebeurt, duide lijk kan worden. Volksinkomen en volksbezit behooren in wezen den staat toe en deze doet er beroep op zoo dikwijls en voor zoover hij er behoefte aan heeft. Bij wijze van spreken: gelijk een spons water opzuigt en dat weer terug geeft als men haar uitknijpt, zoo is het ook met het volksinkomen. Den staat staan allerlei middelen ter beschikking om weer terug te krijgen wat aan welvaart en aan win sten eerst in het volksleven is gebracht. Stijgt de koopkracht, mee door het optreden van den staat,dan zorgt deze van die gestegen koopkracht opnieuw zijn gerechte deel te krij gen. De wijze waarop, is telkens weer opnieuw te bepalen. Het kan door beperking van de private behoeften, door beperking van de win sten van het bedrijfsleven, door heffingen of door voorgeschreven verlaging van de prij zen, die gelden moeten als de artikelen in het economisch verkeer komen. Op deze wijze kan oorlogsfinanciering niet vastloopen volgens Duitsche deskundigen. Op hetzelfde standpunt staat de heer v. Brücken Fock en men heeft het ook kunnen ontdekks.i Bonnen 09 van de vleeschkaart kunnen worden vernietigd De secretaris-generaal van .iet departement van landbouw en vissoherij maakt naar aan leiding van het feit, dat voor de loopende periode niet de met 09 doch de met 10 merkte bonnen van de vleeschkaart zijn c gewezen, bekend, dat ook in de toekomst de met 09 gr—srkte bonnen niet voor het koopen van vleesch en vleeschwaren zullen worden aangewezen. Alle met 09 vkesch en 09 worst ci vleeschwaren gemerkte bonnen van de vleeschkaart kunnen derhalve worden ver nietigd. De studentensociëteit te Delft Het Vaderland meldt: De Delftsche studentensociëteit Phoenix zal tegelijk met de technische hoogeschool haar poorten heropenen en dat wel voor alle studenten. Zooals men weet was Phoenix vroeger alleen toegankelijk voor leden van het, thans ontbonden, Delftsche Studenten Corps. Voorloopig geen nieuwe bonnen voor vaste brandstoffen Naar het Vad. van officieele zijde ver neemt, zullen voorloopig geen nieuwe hennen worden aangewezen voor het verkrijgen van vaste brandstoffen, zoodat men liet zijn aan wezige voorraden erg zuinig zal dienen om te springen. Over een eventueele evrlenging van den geldigheidsduur van de oude bonnen,, die gisteren afliepen, is nog geen beslissing ge nomen. Kerk en Onderwijs Ned. Herv. Kerk. •roepen: Te Otterloo, K J. v. d. Berg te Amersfoort. Te Roordahuizum, J. L. van Apeldoorn te Boornbergum. Aangenomen: Naar Hengelo (Ov.), (vac I. P. v. d. Waal), J. W. van Swigchum te N. Pekela Geref. Kerken. vee tal: Te Middenmeer, G. Morsink te Bergentheim en A. W. Schaafsma te Oldemarkt. Doopsgez. Kerk. ingenomen: Naar Bolsward, E. H. Broer te Berlikum. Ds. J. E. VAN DER VALK t Te Driebergen, is op 67-jarigen leeftijd overleden ds. J. E. van der Valk, emi- ritus predikant bij de Ned. Herv. kerk. De overledene, die na zijn bevestiging vijf jaar Leerbroek heeft gestaan, vervulde hierna gedurende dertig jaren het predikantambt in Rotterdam-Kralingen. In 1939 heeft hij zijn emeritaat aangevraagd, waarna hij zich te Driebergen vestigde. De teraardebestelling zal plaats hebben op Vrijdag a.s. om half twee op de nieuwe al- gemeene begraafplaats te Driebergen. DS. P. v. d. KOOY t In den ouderdom van 65 jaar is in het Dia- conessenhuis te Leeuwarden, waar hij ter ver pleging opgenomen was, overleden ds. P. v. d. K o o y, predikant bij de Ned. Herv. Gemeen te van Sua meer. De overledene werd in 1875 geboren en in 1907 casdidaat in Gelderland om 8 Nov. 1908 te Reeuwijk in het predikambt te worden be vestigd. Vandaar vertrok hij in 1919 naar Vroomshoop. welke gemeente hij ruim 10 jaar diende om 3 Nov. 1929 zich aan de gemeen- van Suameer te verbinden. Ds. v. d. Kooy heeft zich zoowel te Reeu wijk als te Vroomshoop verdienstelijk ge maakt voor het werk van het Groene Kruis zich in Suameer met name aan den Evan- gelisatiearbeid gegeven. De overledene was secr. van het bestuur der vereeniging tot evangelisatie binnen de classis Leeuwarden. DS. S. VAN DER WAL t In den ouderdom van 76 jaar is te Bever wijk plotseling overleden ds. S. v d. Wal, em.-predikant van de Geref. kerk van Min- nertsga en in vroeger jaren een vooraanstaand figuur in de classis Franeker der Geref. Kerken. Met hem daalt ten grave de laatste de drie broers, die tal van jaren de Geref. kerken als predikant gediend hebben. Siemen van der Wal werd 23 Jan. 1855 te 's-Heerenbroek bij Kampen geboren en stu deerde aan de Theol. Hoogeschool te Kampen, waar hij in 1892 candidaat werd om 11 Dec. dat jaar door zijn schoonvader, wijlen ds. J. W. A. Notten, toen Chr. Ger. predikant te Haarlem, te Westzaan in zijn eerste ge meente te worden bevestigd. 9 Juni 1895 be vestigde ds. Notten hem in zijn tweede en laatste gemeente te Minnertsga. In Minnertsga is ds. v .d. Wal werkzaam geweest tot aan zijn emeritaat dat de classis Franeker hem op zijn verzoek met ingang van 12 Oct. 1933 eer vol verleende waarna hij zich metterwoon te Beverwijk vestigde. De classis Franeker vaardigde ds. v. d. Wal bij herhaling af naar de Part. synode van Friesland-Noord. Ook bekleedde hij voor haar tal van deputaatschappen. Ds. v. d. Wal was vanwege de classis Franeker kerkvisitator, examinator, deputaat voor art. 19 en 49 Ker kenorde. Ook buiten het kerkelijk leven nam ds. d. Wal een vooraanstaande plaats in. In zijn woonplaats, naar bekend het dorp Mid delgum uit de roman van Seerp Anema „In "s levens opgang", was de overledene voor zitter van de Anti-Rev. kiesvereeniging, secr. van het bestuur der Chr. school en van de commissie van toezicht op het L. O. Voorts was hij 25 jaar voorzitter van de afdeeling van het Groene Kruis te Minnertsga. In 1932 mocht hij onder groote belangstel ling zijn 40-jarig ambtsjubileum vieren. De teraardebestelling van zijn stoffelijk overschot zal Donderdagmiddag op de begraaf plaats „Duinrust" te Beverwijk plaatsvinden. de verleden week gehouden rede door den nieuwen president der Nederlandsche Bank. Wat uit het volksinkomen maar vrij te ma- ;n is, trekt de staat tot zich, na de koop mogelijkheden naar rato van eigen behoefte te hebben beperkt. Bij de beschikbare beperkte kapitaalsgoederen kan dan door vergrootende vraag van koopkrachtigen geen inflationisti- sche tendens ontstaan. Immers de koopkracht wordt door den staat geremd eer zij tot on heilen aanleiding kan geven. Bezitters en spaarders nemen voorts de staatsschuld op en betalen tevens de meeste belastingen. Zoo loopt dus de cirkel rond in de gesloten volks huishouding van het oogenblik. JUBILEUM DS. L. VAN MASTRIGT Onder zeer groote belangstelling heeft ds. L. van M a s t r i g t, Ned. Herv. predikant te Harderwijk zijn 40-jarig ambtsjubileum her dacht. Een groot aantal bloemstukken, tele grammen .en brieven getuigde van veler mee leven in en buiten Harderwijk. Tot de Vele bezoekers behoorden kerkvoogden en nota belen, kerkeraadsleden, leden van corpora tiën, waarin ds. v. Mastrigt zitting heeft enz. Namens de gemeente werd dén jubilaris een enveloppe met inhoud aangeboden. Gok uit vorige standplaatsen mocht hij tal van blijken van medeleven ontvangen. Zondag a.s. hoopt de jubilaris een gedachtenisrede uit te spreken. EEN DUBBEL JUBILEUM Ds. P. J. Raap, Ned. Herv. predikant te Oldeboorn en Nes hoopt op 12 April zijn gou den ambtsjubileum te vieren. Hij werd op 12 April 1891 predikant te Oudemirdum. Vijf jaar later vertrok hij naar zijn tegenwoordige gemeente waar hij op 19 April zijn intrede deed, zoodat hij de gemeente te Oldeboorn op 19 April 45 jaar dient. BEGRAFENIS DS. D. F. BARTLEMA De teraardebestelling van het stoffelijk overschot van ds. D. F. B a r 11 e m a, voor ganger bij de Vereeniging tot Evangelisatie te Bussum en oud-vlootpredikant in Ned.- Indië heeft te 's-Graveland plaats gehad na een rouwdienst in de Spiegelkerk te Bus sum waar prof. dr. H. Kraemer den over ledene herdacht heeft Aan de groeve werd namens de Ver. tot Evangelisatie het woord gevoerd door mr. M. Ch. de Jong, die den overledene ook herdacht als een groot vriend en leider der jeugd. De gewezen vlootpredikant J. H. Vaan- d r a. g e r herinnerde aan het pionierswerk, dat ds. Bartlema in Ned.-Indië verrichtte, waar hij de eerste vlootpredikant was. De maatschappelijke zorgen der Marinemannen hadden evenzeer zijn interesse als hun reli gieuze belangen. Hij wist tot in hoogste in stanties veel voor hen te bereiken. Jhr. J. A. Roëll roemde namens curatoren en personeel van het Chr. Lyceum te Bussum zijn intensieven arbeid voor de opgroeiende jeugd en mr. W. J. A. Boon, president van de rechtbank te Amsterdam, uitte woorden van hoogachting als vriend. Namens de Bus- sumsche predikantenkring sprak ds. W. Lodder. AFSCHEID EN INTREDE Zondag j.l. is cand. J. F. Co lenbran- der door zijn oom, ds. J. F. Colenbranaer van Vriezenveen bevestigd tot predikant der Geref. kerk van Twijzel met een predikatie over 1 Cor. 4 1 en 2, terwijl hij 's middags zijn intrede deed met een predikatie over Matth. 27 46. Hij werd toegesproken door br. S. v. d. Zwaag namens kerkeraad en ge meente en door ds. C. Goslinga van Bui tenpost namens classis en genabuurde ker ken. HUWELIJKSBEVESTIGING OP ZONDAG De classis M e p p e 1 der Geref. kerken heeft in haar jongste vergadering na eenige bespreking de door de kerk van Mep>pei voorgestelde conclusies in betrekking tot het bevestigen van nuwelijken in het midden der gemeente aangenomen ten einde die door te zenden aan de Part. Synode van Drente, opdat die ze met haar instemming zal door zenden naar de e.k. Generale Synode. Deze conclusies luiden aldus: „De classis Meppel enz., overwegende, dat het karakter der huwelijksbevestiging in de week schade dreigt te doen aan het karakter der kerke lijke huwelijksbevestiging; wekt de kerken op de huwelijksbevestiging op Zondag te doen plaats hebben waarbij uitzonderingsgevallen aan het oordeel van den kerkeraad slaan opdat het - karakter van de huwelijksbevestiging in en voor de kerk worde gehandhaafd". ORGANIST OUDE KERK TE AMSTERDAM De bijzondere kerkeraad van de Ned. Herv. Gem. te Amsterdam heeft tot organist van de Oude Kerk te Amsterdam benoemd den heer HanHoogewoud. Er was een tweetal ingediend, n.l. 1. Han Hoogewoud en 2. Herman Nieland. Voorts lag ter tafel een adres van een groot aantal ge meenteleden, waarin verzocht werd alsnog den heer Anthon v. d. Horst te benoemen. Uitgebracht werden 79 stemmen, waarvan 3 blanco; 1 stem was van onwaarde. De heer Hoogewoud ontving 39 stemmen en de heer v. d. Horst 37 stemmen, zoodat gekozen was de heer Hoogewoud. De heer Hoogewoud heeft zijn benoeming aanvaard en hoopt lsten Paaschdag zijn werk in de Oude Kerk aan te vangen. HET 7e EN 8e LEERJAAR Van 16 tot 19 April zal in het gebouw „Landszegen" te Doorn een volkshoogeschool- bijeenkomst gehouden worden, die gewijd zal zijn aan de bespreking van het 7de en 8ste leerjaar. De bijeenkomst is opgezet in overleg met den heer P. van Nes Czn., hoofdinspecteur van het lager onderwijs te 's-Gravenhage, die zelf ook aan dezen cursus zal medewerken. Ook de heer H. Smid, hoofd der centrale school voor het 7de en 8ste leerjaar te Win schoten en de heer A. B. van der Klein en J G. van Zanten te Amersfoort hebben hun medewerking reeds toegezegd, terwijl nog uit- genoodigd zijn prof. dr. M. L a n g e v e 1 d en de heeren J. L. A. J. L. Amerika, hoofd van de centrale school voor het 7de en 8ste leerjaar te Groningen, en Henri Geraedts, leeraar aan het Conservatorium te 's-Gra- venhage. De leiding van de bijeenkomst berust bij den landelijken leider van het volkshooge- schoolwerk, den heer H. D. de Vries R e i- 1 i n g h te Almelo. WIJLEN H. BONDA Het orgaan van het Chr. Buitengewoon L.O. herdenkt den onlangs overleden secre taris den heer H. B o n d a. Hij is, zoolang de Verg. voor Chr. B.O. bestaat, haar zeer ge waardeerde secretaris geweest Hij was ook één der oprichters van de school en moest in de eerste jaren heel wat werk verzetten. Dat deed hij zéér gewillig en zéér secuur. De heer Bonda bereikten den 76-jarigen leeftijd Een toenemende doofheid maakte vevkeer met hem in de laatste jaren uiterst moeilijk. In zyn jongere jaren was hij een gezocht architect voor scholen en kerken. BOND VAN GEREF. MANNEN- VEREENIGINGEN De Geref. Mannenvereenigingen' te Zwijn drechtGroote Lindt, Oldeboorn Schagen en Zwartebroek zijn toegetreden als lid van den Bond van Geref. Mannenvereenigingen. GIFTEN EN LEGATEN. De diaconie der Ned Herv. Gem. Loohem ontving een onbekenden gever. 1Ó00 van een

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1