PINSDAG 14 JANUARI 1941
STADSNIEUWS
V8RVOEROPBRENGSTEN N.Z.H.T.M.
De vervoer opbrengsten van N.Z.H.T.M.
hebben In de maand December 1940 bedragen
295,792 (VQTie i»*r 1 995,480).
Opheffing.
„Runo" Chemische Producten, Leiden,
Haagweg 178a, groot- en kleinhandel in chem.
producten.
Nieuwe inschrijving.
Gebroeders Durieux, Katwijk a/Zee, han
del in aardappelen, groenten, fruit en aan-
verw. art. Venn.: A. Durieux, K. Durieux en
M. F. Schaap, Katwijk.
KANTONGERECHT
De gezellige visite.
De monteur W. R. te Leiden was naar
eenige kennissen getogen, ter aflegging van
een bezoek. Het was blijkbaar bijster gezellig,
want men vergat geheel den tijd.
Toen R. zei, dat het tijd was om op te
stappen, had de gastheer gezegd „Ja, je kan
het gemakkelijk halen".
Maar hij had het niet meer kunnen halen,
want over twaalven was hij aangehouden op
het Rapenburg te Leiden De veroordeeling
werd 2 boete.
Hij wilde niet met leege handen aankomen.
Aan den arbeider W. v. d. B. uit Hillegom
was door iemand een vriendendienst bewezen.
Kom, had v. d. B. gedacht, laat ik wat terug
doen. Het is momenteel vleeschschaarschte,
dus laat ik een konijntje gaan pakken. Om
zulk een beest te pakken was hij naar
No
r d w ij k e
En
Hü zag geen konijnen, wel echter
om niet met leege handen terug te keeren
had hij maar wat van deze veldvruchten mee
genomen. De uitspraak werd 5 of twee da
gen.
Het smoesje, dat niet opging.
De tuindersknecht A. P. de J. te Leiden
was aangehouden en kon geen identiteitsbe
wijs toonen.
Hij kwam thans met het verhaal, dat zijn
kostjuffrouw, zijn stamkaart meegenomen had
om nieuwe bonnen te halen.
Dit excuus werd danig onderzocht, maar
biedt verzonnen te zijn, omdat er dien dag
geen bonnen gehaald moesten worden, 2
Verder werden nog een groot aantal per
sonen veroordeeld wegens diverse overtredin
gen van de nieuwe verordeningen, waarbij
de geldboeten varieerden van 2 subs. 1 dag
tot 6 subs. 3 dagen.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Wilhelmina Maria Catharina,
dr. v. W. J. v. d. Water en C. Holswilder;
Jacobus, zn. v. J. Hookx en E. K. J. Melzer,
Johannes Wilhelmus, zn. v. A. Eijkelkamp en
H. M. Wintershoven; Johannes Gijsbertus
Maria, zn. v. C. M. Karremans en A. C. M.
v. Veldhuizen; Geertruida, dr. v. E..P. Oppe-
laar en S. E. Ouwerkerk; Maartje, dr. v. J.
G. v. d. Water en A. L. de Haas; Anneke, dr.
v. C. Cuperus en G. Kreijger; Wilhelmus Ju
lianus Bernhard, zn. v. W. Hoogstraten en J.
Jansen: Anna, dr. v. A. Mets en J. Rogge
veen; Bertha Louise Maria Sard, dr. v. J. F.
G. Sierat en S. J. M. Tukker; Adriaan, zn.
v. J. S. Carton en C. A. Waasdorp; Maria En-
gelberta Cornelia, dr. v. A. J. v. d. Voort en
M. C. H. Batenburg; Henricus Antonius Mi
chael Maria, zn. v. M. P. F. Meijer en G. H.
M. Walenkamp; Nelly Welhelmina, dr. v. J.
W. Wolters en N. v. d. Kooij; Wilhelmus An
tonius, zn. v. S. H. Klein en C. J. Slewe-
Overleaen: J. Hofrdijk, wedn., 75 j.;
J. v. Duijn, dr., 9 j.; C. M. Gregouir, wed. v.
Th. Lipse, 80 j.; A." Schouten, wedn., 73 j.
G eh u w d S. H. v. Schoot, jm. 34 j. en
M. A. A. Godddjn, jd. 32 j.
Hillegom
MOOI SUCCES
Op de groote konijnententoonstelling te
Tiel, behaalde onze plaatsgenoot, de heer
Jac. van Leeuwen mét een inzending van
twee Hollanders een eerste en een tweede
prijs.
GEVONDEN VOORWERPEN
Te bevragen aan het politie-bureau: groene
want, textielkaart, bruine alpinomuts, wiel
dop V. 8, sleutel, rozenkrans, polshorloge,
portemonnaie met inh., kwartje, herdershond,
vleeschkaart zonder naam. paar wanten en
LOOP DER BEVOLKING OVER 1940
Op 31 Dec. 1939 waren er 5980 m. en 5937
vr., totaal 11,917 (vorig jaar 11,821b Dit aan
tal verminderde door geboorte met 143 m.,
159 vr., totaal 302 (v. j. 298), door vestiging
met 277 m., 361 vr., totaal 638 (v. j. 600),
totaal 420 m., 520 vr. samen 940 personen
(v. j. 898). De vermindering bedroeg door
overlijden 41 m., 52 vr., totaal 93 (v. j. 60),
vertrek 298 m.. 401 vr., totaal 699 (v j. 747),
totaal 339 m., 453 vr., samen 792 personen
(v. j. 807). De bevolking bedroeg alzoo op
31 Dec. 1940: 6061 m., 6004 vr., totaal 12,065
personen (v. j. 11.917). Het aantal huwelijken
was 77 (v. j. 111). echtscheidingen geene
(v. j. 1).
Katwijk a/d. Rijn
KATWIJKSCHE DAMCLUB K.D.C.
Hieronder volgen de uitslagen der laatste
ronde van de eerste helft van de Bekerwed
strijden
W. Böttcher—A. Dijkstra 1—1
A. A. VooysJ. v. Elk 20
P. DijkstraD. Hartkamp 02
Uitslagen uitgestelde partijen zijn
J. HouwerP- Dijkstra 11
J. SchoneveldW. Böttcher 02
De wedstrijden hadden in de eerste helft
een zeer spannend verloop, hetgeen blijkt
uit onderstaand staatje.
gesp. pnt.
1. D. Hartkamp 8 11
2. A. Dijkstra 8 10
3. J. Schonevejd 8 10
4. W. Böttcher 8 S
5. A v. Beelen 8
6. A. A. Vooys 8
7. J. Houwer 8
8. B. Dijkstra 8
9. J. van Fik 8 0
Koudekerk a/d. Rijn
CHRISTELIJKE BESTURENBOND
Vrijdagavond kwam de Chr. Besturenbond
„KoudekerkHazerswoude" onder voorzitter
schap van den heer G. P. de Jong in het
zaaltje van Hotel de Bruin alhier in verga
dering bijeen. De heer H. Kraan leverde een
inleiding over de 2e schets voor de sociale
studieclub: „De Christelijke Arbeidswaardee-
ring". waarop een zeer leerzame bespreking
volgde. Vervolgens gaf de heer P. de Jong
eer. beschouwing en nadere uiteenzetting over
net nieuwste schip onzer sociale verzekerlngs-
vloot Ook hierover ontspon zich een breed
voerige discussie, mede in verband en naar
aanleiding van de vragen die hierover naax
Ivoren kwamen.
BEVORDERING
De heer A. Tempelman, rijksveldwachter
brig-tit-alhier, is met ingang van 1 Jan. ji
bevorderd tot brigadier.
Leiderdorp
Ds. D. VELDKAMP BEROEPEN.
In de vacature dr. G. J. Strébder, is bij de
Nederl. Herv. Kerk alhier beroepen ds. Veld
kamp te Valkenburg (Z.H.).
Noordwijk
DE GLADHEID,
Door de gladheid kwam de heer W. H.
zoodanig te vallen dat hij zijn pols verstuikte.
De heer v. B. viel eveneens, met het gevolg
dat hij een been brak, en in het acad. zieken
huis te Leiden moest worden opgenomen.
PATRIMONIUM.
De afd. Noordwijk van Patrimonium hoopt
Vrijdag 17 Jan. te vergaderen in het Vereen,
gebouw. Spreker C. Plug, onderwerp: Land
bouw en Industrie.
GEREF. J. V. „CALVIJN."
Bovengenoemde Vereen, hoopt Woensdag
15 Jan. haar jaarvergadering te houden in de
zaal bij de Geref. kerk te Noordwijk binnen,
samen met de M.V. „Lydia".
DISTRIBUTIE.
Zij die in de afgeloopeh week verzuimd
hebben hun nieuwe distributiekaart te komen
afhalen, behoeven voorloopig niet aan de lo
ketten te komen. Wanneer dit wel zal kunnen
zal nader worden bekend gemaakt
Valkenburg
Voorschoten
EEN BEGEERD STUKJE VLEESCH.
Bij de politie, alhier, is door A. R. wonende
in de Elslaan alhier aangifte gedaan van ver
missing van een tweetal schapen.
RAADSVERGADERING
De raad onzer gemeente is door den burge
meester, in openbare vergadering bijeen ge
roepen op Vrijdag 17 Januari a.s. des namid
dags 3 uur.
IJSONGELUK
Gistermiddag omstreeks 1.30 uur is mej. G.
L. v. d. W., wonende te 's Gravenhage op het
ijs, nabij De Vink, alhier gevallen. Nadat zij
bij een der omwonenden was binnengebracht,
werd haar door dr. v. d. Stoel eerste hulp
verleend, die een lichte hersenschudding con
stateerde. Op eigen gelegenheid is zij met een
auto naar haar woning gegaan.
GEVONDEN VOORWERPEN
Inlichtingen bij de politie
LOOP DER BEVOLKING
deniaar. 48. van Alkrr
i Kempenstraat 12. v
oark 13.
V. Favre.
.T. Koning van Veursche weg 80,
Gerard Reijnstraat 39; L. H. van
Zwijgerlaan 24. van
raar Amsterdam. Insulindev
9c.
>ach 24; M. Plot
H. H. var
naar Pijna>
Rijndijk 52.
Woubrugge
BEVORDERING
De heer Dammers, rijksveldwachter briga
dier titulair alhier, is bevorderd tot brigadier
met voorloopig als standplaats in deze ge
meente.
DE BRUG OVER DE WOUDWETERING
Uit het verslag van- den chef-brugwachter
blijkt dat gedurende 1940 de brug, liggende
over de Woudwetering, 16,376 schepen pas
seerden met een gezamenlijke tonnemaat van
1,416,756 ton. Voorts 32 houtvlotten met 8070
M3 hout. Tot zoover voor de statistiek. Mede
passeerden nog verschillende schepen, zoo
als rijksvaartuigen, visschersvaartuigen, bag-
gertzuigers pass agiers-pleizier vaar tuigen,
woonschepen; motor- en stoomsleepvaartui-
gen, enz. tot een totaal aantal van 2776
Binnenlandsch Nieuws
DIEFSTALLEN TE AMSTERDAM
Twee agenten van het bureau Spaarndam-
merstraat te Amsterdam zagen vanmorgen
om half zeven twee mannen, die ieder achter
op hun fiets een baaltje meel meevoer -
Het meel, een hoevelheid van pl.m. 40 kg,
bleek ontvreemd te zijn uit een fabriek,
waar het tweetal werkzaam was. De man
nen zijn gearresteerd; het meel is in beslag
genomen
Uit een tasch, liggende in de nal van het
Parkhotel, is een bankbiljet van 100 gulden
vermist. In verband hiermee is een 43-jarige
makelaar aangehouden.
Gistermiddag tussohen 2 en 4 uur is een
i onbekende door opensluiting en verbreking
van een binnendeur een woning in de Bus
ken Huetstraat binnengedrongen Een bedrag
-*an 40 a 50 gulden wordt vermist.
In de stallen van de proefboerderij „De Schothorst" te Hoogland bij Amersfoort, waar onder leiding van
den directeur, dr. J. Grashuis, de voedering en de drinkwatervoorziening van het vee gecontroleerd worden
(Foto Pax-Holland)
Het werk van de A.V.O. voor de
oorlogsinvaliden
Zonder wettelijken drang zullen
alle invaliden in de maatschappij
kunnen terugkeeren
Li het Tijdschrift voor armwezen, maat
schappelijke hulp en kinderbescherming tref
fen wij een artikel aan over de zorg voor de
oorlogsinvaliden, van de hand van W. F.
Detiger. In den aanvang wordt uiteengezet
dat het een ernstige misstand in ons land was,
dat de jongeman, die door den staat onder de
wapenen was geroepen, bij zijn terugkeer in
de maatschappij zijn arbeidsplaats maar al te
vaak door een ander zag ingenomen. Vooral
na de demobilisatie in 1918 deed dit euvel
zich voor. De ontbinding van ons leger in het
afgeloopen jaar heeft evenwel dit verschijnsel
niet zoo sterk naar voren gebracht, zoo be
toogt de heer Detiger. Alleen dreigde het ge
vaar voor hen, die door een of ander euvel in
den dienst gehandicapt waren en die als ge
volg daarvan voor den opbouwdienst onge
schikt waren. Bovendien dreigden aan den
kant te blijven staan de oorlogsgewonden en
-verminkten. Voor deze laatste categorie heeft
de Nederlandsche vereeniging tot bevordering
van den arbeid voor onvolwaardige arbeids
krachten (A.V.O.), waarvan de heer Detiger
secretaris-penningmeester is, van den aanvang
af groote belangstelling getoond. En toen de
meer actieven onder het heirleger goedwillen
de Nederlanders, die den zieken en gewonden
soldaat gingen verzorgen en vertroetelen, be
grepen dat er wat meer moest gebeuren, Iéts
meer blijvends, n.l. het terugbrengen van het
oorlogsslachtofferop een hem waardige ar
beidsplaats in de maatschappij, heeft de A.V.
O. van haar ongerustheid blijk gegeven ten
betrokken departemente. Er dreigden verwar
ring, verdeeldheid, dilettantisme en een sfeer
van liefdadigheid, welke voor dit herstelwerk
funest zóu worden". In een conferentie, met
de betrokken instanties werd besloten dat de
m e d i s c he verzorging van de militairen zou
blijven berusten bij de medische militaire in
spectie, die van de burgergewondeii en -ver
minkten zou komen voor verantwoording van
sociale zaken en dat als eenige sociale in
stantie de A.V.O. zou worden ingeschakeld
met haar ervaring op het gebied der plaat-
singszorg voor lichamelijk en geestelijk ge
handicapten, haar arbeidsbureaux en deskun
dige ambtenaren.
Het recht von de invaliden
op arbeid
De neer Detiger wijst er in dat verband op
dat de A.V.O. werkt op den grondslag van
sociale rechtvaardigheid, gespeend van allen
philanthropischen inslag of tendenzen en dat
zij in haar werk een recht van de slacht
offers en een plicht van de maatschappij
ziet: uitgangspunt is steeds arbeid Ook „als de
liefde voor den gewonden en verminkten sol
daat al lang bekoeld is, over een jaar. over
vijf jaar, over tien jaar, dan staat de A.V.O.
nog klaar en bereid om haar woord, dat geen
onzer gewezen landverdedigers mag worden
overgeleverd aan armoede en bedelarij, gestand
te doen. Wij moeten vermijden wat het buiten
land op dit gebied, speciaal Engeland en
Frankrijk heeft te aanschouwen gegeven, in
weerwil van hun wettelijke m liet-wettelijke
maatregelen tot verplichte opneming ra» de
oorlogsinvaliden in het bedrijfsleven Ln wij
kunnen ten onzent vermijden, dat i« man,
die in den strijd voor het vaderland rijn vol
ledige validiteit verloor, ooit gedwongen :ou
worden met lucifers en veters te leuren, om
dat het aantal ernstige >'achtoffers hetrekke-
'iikerwijze gering 's"
De heer Detiger herinnert er aan -an lat
op instigatie van den Rijkscommissaris een
groot bedrag op de begrooting van sociale za
ken is gebracht, dat zoo noodig kan wor
den aangevuld en waaruit alle kosten van
medisch en sociaal herstel van oorlogsslacht
offers kunnen worden bestreden Het afwikke
lingsbureau van het departement van defensie
zorgt voor de pensioenen van invaliden, wedu
wen en weezen en kan de kosten van reclassee-
ring van gewezen militairen bestrijden.- De
A.V.O. zelf heeft bovendien nog een fonds waar
uit zij, die eventueel tusschen de officieele stoe
len zouden komen te zitten, kan helpen.
Daar het bedrijfsleven over het algemeen
zijn plicht doet tegenover de onvolwaardigen,
behoefde een wettelijke verplichting om een
zeker aantal oorlogsinvaliden op te nemen, niet
te worden opgelegd. Per riot van rekening
gaat het ook maar om een honderd zwaar, en
anderhalf duizend lichtgewonden.
De premisse van de A V. O. is dat de oorlogs
invalide zooveel mogelijk moet worden terug
gebracht op zijn oude arbeidsplaats en anders
met of zonder herscholing en training op efen
plaats, die aan zijn vorigen werkkring verwant
is Dat is plicht van de maatschappij, maar
aan den anderen kant keurt de A.V.O, af dat
de oorlogsinvalide ten onrechte op een pied-
de-stal wordt geplaatst. Het beginsel, dat ieder
mensch, ook de onvolwaardige arbeidskracht,
ook de oorlogsinvalide het meest gediend is
met een streven naar „selfhelp". met het af-
leeren van leunen en steunen, moet niet wor
den ondergraven „Een man op krukken
ten niet nog eens geestelijke
ken worden opgedragen"
i moreele kruk-
De practïjk
den buitendienst bezoekt elke week de hospi
talen en Kareol (het recreatieverblijf voor her
stellenden) om van de verpleegden gegevens om
trent hun verminking, hun arbeidsverleden en
hun wenschen en moeilijkheden te vernemen
Daarna worden bij de werkgevers, bij wie de
betrokkene in dienst was en anderen informa
ties ingewonnen, zoodat de A.V.O. een indruk
krijgt van de toekomstige mogelijkheden voor
den betrokkene. Van deze kennis maakt men
ook gebruik bij eventueel noodig overleg met
den chirurg over de te verstrekken prothese.
Indien bij den ouden patroon geen plaats ls
en ook niet te maken is, wordt aangeklopt bij
een anderen werkgever en „het is verheugend
om te constateeren hoe willig de werkgevers
in het algemeen aan de verzoeken der AV.O.
het oor leenen". Ook op de overheidsinstellin
gen en -bedrijven wordt een beroep gedar-r.,
waarbij men nogal eens stuit op de „ondoor
grondelijke staketsels der medische en psycho
technische keuringen".
Aan het door de A.V.O. ingestelde arbeids
bureau voor oorlogsinvaliden zijn door het af
wikkelingsbureau van het departement van de
fensie drie officieren op nonactief toegevoegd,
die het land ingaan om met betrokkenen, met
werkgevers en werkgeversvereenigingen, met
allerlei hulpinstanties te spreken, om speciale
gevallen te onderzoeken, ten einde te kunnen
vaststellen in welk bedrijf betrokkene kan wor
den ondergebracht Als aan de tewerkstelling
studie, practische herscholing en training moe
ten voorafgaan kan op financieelen steun van
het departement worden gerekend. Ook kan een
bijslag op loonen worden gegeven.
Aan het begrip oorlogsinvalide wordt de
ruimste beteekenis gegeven, zoodat niet alleen
de verminkte, maar ook de herstelde gewonde
of zieke, ja ieder wien tijdens de mobilisatie
iets is overkomen dat hem meer handicapt in
het vinden van werk dan een ander, wordt ge
holpen. Met het oog hierop en op de royale
financieele medewerking van de overhid is
elke particuliere bemoeiing om gelden
voor de arbeidszorg volmaakt overbodig en
mede ongewenscht om uit de sfeer van liefda
digheid en dilettantisme te blijven.
Van de op 15 December ingeschreven 650 ge
vallen zijn er reeds 150 terecht geholpen. Een
groot deel van de bij het arbeidsbureau inge
schrevenen is nog niet geheel hersteld of om
andere redenen nog niet voor tewerkstelling
geschikt. De uitzichten zijn zoo dat het zeer wel
gelukken zal alle oorlogsinvaliden in de maat
schappij terug te brengen zonder wettelijken
dwang. Alleen dit sta voorop: de oorlogsinva
lide moet zelf medewerken, begrijpen waar het
om gaat. Hij hoeft niet te slikken, wat hem
wordt voorgezet. Alleen als hij weer op de been
is geholpen of op het -paard is geholpen, dan
moet hijzelf loopen en zelf rijden.
minkte begint ai vroeg. Een ambtenaar voor I bonden
Uitbreiding van Oldenzaal
gewenscht
Het Economisch Technologisch Instituut
Overijsel heeft dezer dagen het gemeentebe
stuur van Oldenzaal het rapport aangeboden
waartoe dit bestuur indertijd opdracht had
verstrekt in verband met zijn pogingen om tot
grenswijziging met de gemeente Losser te ge
raken. Deze aangelegenheid is thans wel zeer
actueel geworden in verband met de voorstel
len van gedeputeerde staten inzake de grens
wijziging, die in November bekend zijn ge
worden.
Het rapport is zeer uitvoerig en gaat ver
gezeld van een lijst van 57 tabellen en een
map met 15 grafieken, welke bet feheel in
belangrijke mate verduidelijken.
De ontwikkeling van Oldenzaal omtrek
wordt aan een uitvoerige beschouwing onder
worpen. Na »en historische inleiding volgt een
beschrijving "an het gebied ''an onderzoek,
waarbij is nagegaan, in hoeverre de ontwikke
ling van Oldenzaal in verband met het gebruik
van den grond een verruiming van het te-
meentelijk territoir wenschelijk doet zijn.
Naast een ruimtelijk en dus stedebouwkun
dig probleem is de kwestie van de grenswijzi
ging in de eerste plaats een sociaal oecono-
misch vraagstuk, want eerst door de sociaal-
oeconomische ontwikkeling wordt het stede-
bouwkundige probleem in het leven geroepen.
Daarom is tevens nagegaan hoe zich in het
gebied van onderzoek de demografische toe
standen hebb enontwikkeld. Een prognose tot
1940 is daaraan toegevoegd, waarbij tevens
een schatting is gemaakt van het aantal be-
noodigde woningen. Tenslotte zijn de sociaal-
oeconomische toestanden in de gemeente
Oldenzaal en omstreken onderzocht.
Tenslotte komt men tot de conclusie dat
Oldenzaal óp zijn grondgebied niet meer kan
voorzien in de toenemende behoeften van zijn
snel groeiende bevolking aan ruimte voor
wonen, werken en ontspanning. De zich snel
uitbreidende stedelijke bebouwing te Berghui
zen in de onmiddellijke nabijheid van Olden
zaal is hiervan het directe gevolg.
De toekomstige stedebouwkundige ontwik
keling van Oldenzaal zal zich meer en meer te
Berghuizen mceten voltrekken ook al in ver
band met de behoefte aan cultuurgrond bij de
groep van industriearbeiders-grondgebruikers
en een bevredigende oplossing kan in dit op
zicht slechts worden verkregen, indien de
oude marke Berghuizen in haar geheel bij de
gemeente Oldenzaal wordt gevoegd.
Immers in het oosten van Twente fungeert
Oldenzaal als centrumgemeente ten aanzien'
van de omliggende meer agrarische gemeenten
en heeft als zoodanig de hooge lasten te dragen
welke deze functie met zich meebrengt (sociale
zorg, onderwijs, ziekenzorg, enz.) Daartegen
over gaan de baten, welke aan de uitoefening
deze functie voor de gemeente zijn ver-
mee verloren door de vesti-
Gem. Radio-distributie
Woensdag, 15 Januari
le Programma: 8.0010.00 VARA; 10.00
10.20 VPRO; 10.20—17.30 VARA; 17.30—18.00
Onderw. v. d. Scheepvaart; 18.0022.15
VARA; 22.1524.00 Duitsch Programma.
He Programma: 8.0017.00 NCRV; 17.00
17.15 VPRO; 17.15—19.15 NCRV; 19.15—23.00
NCRV 'Programma uitsluitend voor Radio
Centrales.) 23.0024.00 Duitsch Programma.
IÏIe Programma: 7.0024.00 Duitsch Pro
gramma.
ging van kleine middenstanders, middenstan
ders en beter gesitueerden te Berghuizen.
Op grond van de bestaande tendenzen kan
het aantal inwoners van de agglomeratie
Oldenzaal-Berghuizen in 1970 op 19,000 worden
gesteld. Slechts voor 10,000 personen zal echter
woongelegenheid op het tegenwoordige grond
gebied van Oldenzaal kunneD worden ge
vonden.
Als werkgemeente biedt Oldenzaal een aan
zienlijke werkgelegenheid aanxie inwoners van
de omliggende meer agrarische gemeenten.
Deze Oldenzaalsche werkforensen zijn voor
een groot deel z.g. pseudo-forensen, woonach
tig te Berghuizen. Door deze vestiging in
Berghuizen wordt een onevenredig groot be
drag aan hoogere inkomens als belastingbron
aan de gemeente Oldenzaal onttrokken, terwijl
Berghuizen zoowel sociaal en oeconomisch.
als cultureel geheel op Oldenzaal is georiën
teerd.
Tegenover het verlies van hoogere inkomens
aan Berghuizen is vooral in de crisisjaren een
instrooming van z.g. kleine arbeiders (onge
organiseerden en algemeene armenstaat) uit
den naasten omtrek te constateeren, waardoor
de werkloosheidsverhoudingen te Oldenzaal en
de consumptieve kracht der Oldenzaalsche be
volking ongunstig zijn geïnfluenceerd.
Zoowel te Oldenzaal als te Losser onder
scheidt de opbouw van de bevolking naar in
komensklassen zich ongunstig van aie in de
gemeentegroep, waartoe beide gemeenten be-
hooren (gemeenten van 10.00120.000 inwo-
ïc-rs), in de provincie Overijssel en in het rijk
Voor Oldenzaal wordt dit in belangrijke mate
in de hand gewerkt door de vestiging te Berg
huizen.
Bij de handhaving van de huidige gemeente
grenzen zal de gemeente Oldenzaal in de toe
komst voor haar inkomsten meer en meer zijn
aangewezen op de winsten uit de bedrijven en
op zeer hooge fondsuitkeeringen, waardoor de
gemeentelijke autonomie in haar grondslagen
wordt aangetast
Op grond van bovenstaande punten is
uitbreiding van het grondgebied van de
gemeente Oldenzaal met de marke Berg
huizen als urgent te beschouwen, daar een
harmonische ontwikkeling van dit krach
tige en nog steeds groeiende centrum ln
Oostelijk Twente anders ernstig wordt be
lemmerd.
Weer in de rails gezet
Vanmorgen omstreeks half elf is men be
gonnen de locomotief, die gisteravond op
den hoek van de van Neckstraat en de van
Diemenstraat te Amsterdam uit de rails ge-
loopen is, op het rechte pad te brengen.
Het was geen eenvoudig werkje, want het
veertig ton zware gevaarte was een eind in
de straat weggezakt.
Verscheidene tegels van net trottoir waren
gebroken en de baanschuiver had zich tus
sohen de klinkers van de straat gewerkt.
Men moest om te 'beginnen deze baanschui
ver demonteeren en enkele platen onder de
wielen van de locomotief brengen. Daarna
kon men met behulp van een andere loco
motief gaan trekken. Inderdaad gelukte het
in den loop van den middag om de locomotief
weer in de rails te krijgen. De schade viel erg
mee. In feite is slechts de lantaarnpaal, die
ïp den hoek van de van Neckstraat en de
ran Diemenstraat "*aat «herstelbaar ver
nield.
Kunst en Wetenschc
Een vriend yan Aagje Dek<
Lesing van mevr. dr. Chr. Kroes-LiglcjA O.Vei
voor do Maatschappij der Nederlcndsq
letterkunde
In de maandvergadering van d(
der Nederlandsche letterkunde te Leiden|
mevrouw dr. Chr. Kroes-Ligtenberg ge;
over: „Een vriend van Aagje Deken;
geven brieven van Wolff en Deken aai
ae la Lande
In het familie-archief de la Lande Ci
voor een deel geschonken aan het Nederla
oeconomlsch-historisch archief te 's-Gravei—
voor een ander deel bij spreekster beru|£p|N
bevinden zich zes nog onuitgegeven bJ
van Aagje Deken en een van Betje Wolj
de jaren 1800-1802, aan Jacobus de la L
koopman te Amsterdam. Dat hij Aagje I
als jongmeisje gekend had, was sedert
bekend uit een toen door prof. Th. Jol
geraadpleegden en in Nederland oangehaU
brief van hem aan den geschiedschrijver p e
bus Scheltema. Pge pa
De brieven in het bezit van spreekster ten ;n
door haar bijeengebrachte bijzonderhedej
gedrukte en ongedrukte historiebronnen PP 1
ren het bewijs, dat de schrijver van dien lrking
regent van het weeshuis der collegiantel
Oranje-Appel te Amsterdam, waar AagjeflsmS
ken ls opgevoed, haar niet in die functie bisten
leeren kennen, maar dat zij elkaar omstf
1760 als jonge menschen geregeld hebben^61?1
moet in den kring der Rijnsburger collé zich
ten. Aagje behoorde ertoe door haar opvoa e
want de jongelieden uit het weeshuis woef'
de „colleges" in de groote zaal van de Orfctgeste
Appel bii de meisjes bedienden altijLwaan
gasten aan hun maaltijden te Rijnsburg. r Tr
neer collegianten uit Holland, Frieslan«It. V>
Groningen daar voor een paar dagen lie ejsc
kwamen. De collegianten behoorden tot dei
zinnigen, meest tot de doopsgezinden eflraan
remonstranten. Zij legden den nadruk ojjitract
derlinge verdraagzaamheid en hadden L
predikanten: in hun „colleges" werd doorf1^1 U1
fcen gepreekt (geprofeteerd), gedoopt en V inh
gegaan tij het avondmaal. Wie wilde. koT>L|pns
te Rijnsburg door onderdompeling laten
pen, Aagje Deken ls er toe overgegaan. In fc best
zuivere sfeer van eenvoud, verlichte vra„aux
heid en naastenliefde hebben Jacobus di
Lande en zijn vrouw, Aagje Deken leeren prigen
nen en sloten zij met haar een vricnds<rip 17
die, jarenlang onderbroken, m den oudef*.
nog even echt bleek als in de ^eugd. .het V
Jacobus de la Lande heeft Aagje D< Secre
13 jaar overleefd, de zware jaren van de F
sche overheersching vielen daaronder. G#eruei
berooid moest hij ln 1811 een toevlucht zoji Jus
bij zijn schoonzoon Jan Cremer te BolsvC
Maar hij bleef wie hij geweest was: een PUPU
moedig christen, een „waardig burger Bterkc
zijn vaderland", zoeals Aagje Deken hem n<l.orde,
de: „a fair character" naar Amerika s lg
president John Adams eens van hem getr
5 VOi
jdat d
Nederlandsche Natuurhistor?sc(
Vereeniging
Afd. Rotterdam.
De ifd. Rotterdam van de Ned. Natuurhj twee
rischeVer hield Zaterdagmiddag haar jaar)
sche rergadering. Uit het verslag van den pacn
cretars bleek, dat niettegenstaande de buiige b
gewone gebeurtenissen in het afgeloopen L
het ldental niet noemenswaard is ✓ei+'e ar
derd, terwijl het vereenigingsleven zich
heeft aersteld. De penningmeester kon een b.
saldo noemen. De heer H. Landsman, volfc"lu-
roosta- aan de beurt van aftreden, werd pet w
stemmen herkozen.
,-olgde een lezing van den heer I
Kraal, uit Bussum. getiteld:
gew:
ig d
ldoen.
oden
u.» o„Van Arisl
tot hiden, momenten uit de Vogeltrek".
Uit de teekeningen van de Egyptenar.
op muwkeurige wijze de vogels uitbeeli
blijkt dat van het trekken van de v
op d( hoogte waren. Vooral de pijlstaartt
(Anas acuta), die in groote troepen
beeld en zoozeer was men ervan doordrorfl pac
dat teze vogel groote afstanden moest ajg, m
gen, lat in de hieroglyph voor het woord
W duidelijk een pijlstaarteend met uiF
«rede vleugels en staart te herkennen ui
Bi de Grieken ontstonden over het MLomei
trekvraagstuk vele fabeltjes. Zoo
Aridoteles, dat de koekkoek s winters mji oo)
speiwer verandert, waaraan, door ae m
eeuven heen, door velen nog lang geloof
gehecht Ook'de hop'zou in een roofvogelOit g(
anderen. De afwezigheid van vele soorteif
werd lang niet altijd door t
van de zwaluwen en torteldul Dep
beweerd, dat zij zich in holen tel
trokken"en daar hun winterslaap hielden.j
bij zij tevens ruiden
1C>Veelal om den kwartel (Coturnix) zijn J
fabelen geweven. Bij het overtrekken van gr
wateren concentreerden zich vaak groote t
p enop kleine eilandjes e.d., waar zij in m
gevangen werden, zoodat men sPiaK. v,ai
kwartelland en de^ kwarteloogst. Aan het hjerpa
zulke groote vluchten zou een leider s
verklaard;
Pgev<
l bij:
de kwartelmoeder genaamd. Later werd
kwartelkoning, welke naam nu n»<*
nauw met de kwartels verwante ralachtig^j
het latijn Crex crex geheeten, g
Uit de middeleeuwen noemde sp
derik n (begin 13e eeuw), die zich geheeiu
de valkenjacht wijdde en daarover, aisni
over vogeltrek, een groot boek geschreven h
Frederik II toonde veel inzicht en nam c
ven om de mogelijkheid van een aantal taf
te onderzoeken. J
Linneus (1707—1778) heeft ln zijn boek 4nde
vogeltrek nog vele zonderlinge opvaui™
medegedeeld. Blijkbaar geloofde hi nog I
winterslaap van vogels. Zwaluwentrek was hder
onbekend en hij namaan, dat rij onder w|
Hraaï
uuutni_iM aan. dat rij onder
d'erT winter doorbrachten.
In den ^^nwoordigen rijd heeft vooralmoe
trekstation Rossitten aan de Kurische
groote bekendheid gekregen. G™te aanta
vogels passeeren daar In 3 uur tijd zijn er «k in
208.000 doortrekkende vogels geschat. Had i, Qf
aanvankelijk een theorie over 'rel5w®f®"LOp
gebouwd. later is men tot de conclusie gel^dei
dat de trek over het geheele geb'ed P^ras
heeft, doch dat langs kusten enz. concentrj^
kan ontstaan. f.
LEIDEN. 13 Jar.. ----- T
ten—, Fruit- en Bloemenveiling-Vereen-Leider
Omstreken". Groene kool 3-^.93 boerenkool
rapen 2 10—3.50, prei 19.10—21.30. kre
gekookt 4-12, peen |fj -
andijvie 19—36 spruiter
9—23 P- 100
6.70—11.70.
n (geschoond) 1636,
kg knolselderie 3.8015.30 i
"selderie 4.20—5.60 p. 100 bos.
Inteekenbiljet
Hierbij verzoek Ik,
naar aanleiding van
Uw oproep om
medewerking bfj de
uitbreiding vaD het
lezersaantal, neven
staande oieuwe
abonné ln te schrij-
i op
Nieuwe
Leid sche
Courant
De toezending moet
direct plaats hebben
terwij) de betaling
per week/per 3
maanden zal ge
schieden.
Naam nieuwe abonné
Woonplaats, enz.
De aanbrenger:
