<V>
m
DINSDAG 14 JANUARI 1941
PAG. 5
TUSSCHEN AMSTEL EN IJ
/infer in de stad - Zorgen in het
oude jaargetijde - Voedselver-
strekking van gemeentewege
Wat het Rijk doet
(Van onzen Amstedamschen redacteur).
Tot Vrijdag van de vorige week, toen de
oofdstad getooid was met winterpracht,
eeft de vorst in het nieuwe jaar haar heer-
chappij doen gevoelen. Toen alle boomen
•ngevolge van de rijp tooverachtig mooi
'aren, begon de wind te krimpen en den vol
enden dag was het dooi.
Na den feilen wind van de eerste dagen
is jaars, werd het weer er mooier op, en de
;eeuw is ons slechts spaarzamelijk bedeeld,
et was dan ook meermalen een lust voor
randelaars om van het winterweer te genie-
•n, en de schaatsenrijders konden profitee-
wi van prachtig ijs, goed bereidbaar, zonder
eel scheuren, met weinig wakken. Opnieuw
aren de grachten en buitenvaartjes gestof-
erd met de jeugd van Holland, die met meer
minder gemak, niet zelden met zwier en
atie zich over den solieden ijsvloer voorbbe-
ogen.
Het is een echt oud-Holla ndsch vermaak,
en goede, vaderlandsche sport, die ditmaal
jjna geen gevaar opleverde, want als ras-
chte landgenooten, zijn we ook nu niet over
(én nacht ijs heengegaan. Zelfs op een deel
an den Amstel, nabij de brug voor de Cein-
uurbaan, die ondanks haar klimmend aantal
»ren nog steeds de Nieuwe Amstelbrug wordt
pnoemd, reed men naar hartelust, terwijl
p het midden van den Amstelstroom het ijs
iu en dan door voorttobbende schepen werd
loorbroken.
Een aantal jaren geleden gold het als iets
lijzonders, wanneer de bekende bordjes aan
|e trams door middel van de letters A. IJ. C.
lubliceerden, dat de Amsterdamsche IJsclub
leopend was. Veel ijs beleefde men toen niet,
iaarom was het een gebeurtenis wanneer de
feden van de A. IJ. C. zich met een gerust
lart konden wagen op het gestolde water-
rlak tusschen Rijksmuseum en Concertge-
K>uw. Daar had men ook een krabbelbaantje,
vaar de jeugd, in elk geval de beginnelingen,
lich konden oefenen.
De A. IJ. C. midden in de stad genoot
lekere populariteit, misschien nog meer bij
»en, die achter de hekken van het groote ter-
tein de festiviteiten van den winter konden
jadeslaan. Thans, nu de A. IJ. C. sedert
»enige jaren is verhuisd naar den Amstelveen-
icheweg bij het stadion, trekt het winterver
maak <féér bijna geen aandacht. Men kon er
trouwens niet bijkomen, zóóver ligt de baan
ran den weg verwijderd.
De sohaduw van den winter is zorg, ar
moede en gebrek. Dat is steeds min of meer
het geval geweest en de vorige winter ligt
ons nog versch in het geheugen. Er kon toen
och ter veel tegen de gevolgen van de koude
ivorden gedaan, thans dringt deze menige
Ding binnen, ook van hen, die wel brandstol
kunnen betalen, voorts van bonnen zijn
tien, doch deze niet tegen het veelbegeerde
iwarte goud kunnen inwisselen, omdat er
«■andstoffenschaarschte heerscht.
De winter stelt hooge eischen aan de
voeding. Voor breede groepen der bevolking
beteekent dit een onmogelijke opgaaf. Van
daar dat bet gemeentebestuur in den vorigen
winter de bevolking tegemoet kwam: in de
eerste plaats door de vuurpotten, waarbij
menigeen, die buiten langdurig moet ver
blijven, zich kon warmen. Thans kan daar-
vun niets komen. Naast de zorg van het
Leger des Heils en andere instellingen, die
een warme dronk of warm voedsel "er-
strekten, deed het gemeentebestuur toen het
zijne door naast de kostelooze voeding voor
de schoolkinderen der armen warme maal
tijden voor vijf cents per portie beschikbaar
te stellen voor volwassenen.
In de afgeloopen week is het gemeente-
jestuur opnieuw met het verstrekken van
;e|warm voedsel begonnen. De stamppot van
indijvie, vet en vleesch, die den eersten dag
'erd opgeschept, smaakte voortreffelijk.
1 Voor 13 cents ontvangt men 1.2 liter. Niet
linder dan 17 menu's kunnen worden
amengesteld.
'rins.
Men is met de bereiding van den stevigen
>urgerpot begonnen in de Centrale Keuken
den Haarlemmerweg, waar wjj met an-
iere heeren van de pers een kijkje hebben
omen en van de spijzen konden proeven,
dit grootbedrijf, technisch en hygiënisch
voortreffelijk ingericht, kunnen maximaal
10.000 porties per dag worden gereed ge
naakt Wordt deze topprestatie bereikt, dan
s tweemaal voedselbereiden noodzakelijk.
Zoover kwam men den eersten dag nog niet:
ji, 1500 porties werden toen op drie plaatsen in
Ie stad uitgereikt
,Veel te duur", zei het oude heertje met den
ilhoed in het distributielokaal aan de Kart-
izerstraat, in de Jordaan, toen hij zijn
nnetje warm eten in een doek knoopte. De
ipmerking was gericht tot den wethouder
.■erer'i
R*-
voor de levensmiddelenvoorziening, den heer
van Meurs, die zich voor dezen dienst met
succes interesseert. Hij kon den klager dan
ook met een kwinkslag op zijn plaats zetten.
Begrijpelijk was de opmerking overigens
wel, want was de positie der armen een jaar
geleden niet benijdenswaard, thans is deze
toestand ongunstiger. Toen vijf cents voor
een warm maal met B-steun in den vorm van
dekking, kleeding en schoeisel, als dit noodig
was, en een brandstoffentoeslag van 1 per
week. Thans het een noch het ander, hooge
prijzen voor levensmiddelen en bijgevolg een
hoogeren prijs, 13 cents, voor zulk een maal
tijd.
Hieraan is evenwel momenteel niets te
veranderen, en een groot deel der bevolking
wordt op deze manier den winter doorge
holpen, want alleen de nood heeft B. en W.
bewogen deze voedselvoorziening ter hand
te nemen. Blijkt de maatregel in te slaan,
dan zullen eerlang 60,000 personen per dag
van voedsel kunnen worden voorzien: hou
ders van vetkaarten voor 13 cents, houders
van boterkaarten voor 25 cents per keer.
Voor menigeen is dan practisch de vet- en
vleeschschaarschte opgeheven, want bij een
knipkaart voor negen porties zijn een vet
en vier vleeschibonnen noodig plus van
zelf het vereischte geldbedrag. Al ziet men
niet, dat vet en vleesch worden opgediend,
deze ingrediënten bevinden zich nochtans in
het voedsel, want het vleesch wordt gemalen
met het vet toegevoegd aan de aard
appelen en de groenten, die worden toege
diend.
Stamppot is uiteraard de meest gewilde
schotel, eigenlijk de noodzakelijke voor
waarde voor zulk koken-en-gros. Alles
gaat daar in 't groot. Vijftien man pitten de
aardappelen, die vooraf machinaal zijn ge
schild. Zij maken voorts bijv. met z'n allen
uien schoon, zorgen dat tallooze teilen met
aardappelen worden gevuld, met kool of een
ander tuinbouwproduct, dat, zoo noodig,
machinaal wordt grof- en klein-gesneden. In
de 18 blinkende kookketels wordt het voed
sel dan verder bereid, terwijl eiken dag door
den directeur wordt „geproefd". Ieder heeft
druk werk, want er is veel te bedisselen vóór
de massale burgerpot van een bepaalden dag
klaar is. Nu en dan staat soep op het menu
of ontvangt men peulvruchten.
Deze nu zoo actueele gemeentezorg Is
mogelijk gemaakt door het Rijksbureau van
Voedselvoorziening in Oorlogstijd, dat voor
den aanvoer der producten dagelijks zorgt en
er op let, dat geregeld een aantal levende
runderen ter beschikking wordt gesteld, die
via het abattoir en de centrale slagerij bij
de keukens worden bezorgd. In de naaste
toekomst toch zal Amsterdam zeven nood-
keukens rijk zijn: vijf van het Rijk, twee van
de Gemeente. Het is de bedoeling om dan
9000 personen per uur, op verschillende pun
ten der stad, van warm voedsel te voorzien.
Al kleven aan genoemde maatregelen be
zwaren voor het normale huiselijke leven,
de tegenwoordige omstandigheden vereischen
deze overheidszorg en hier ter stede wordt
zij goed aangepakt.
FRISO.
155.8 millioen
1 31 millioen ge-
dus 124 millioen
Wat in één maand verrookt wordt
In de „Chr Tabaksbewerker" vinden we
een overzicht van het verbruik van sigaren
over de maand October 1940 en den daar
voor ontvangen prijs.
Het totale verbruik w
stuks. Hiervan waren ru
banderolleerd met 25 pet.
met 20 pet. accijns.
De prijzen liepen nog steeds op. Dit is na
tuur lijkniet te verwonderen bij'het steeds
duurder moeten inkoopen der grondstoffen.
Van de 124 millioen stuks waren volgens
de banderollebelasting:
van 4Vt ets 9.3 mill.; van 5 ets. 5.2 milLs
van 6 ets. 20.4 mill.; van 7 tot en met 8 ctsJ
36.7 mill.; van 9 en 10 ets. 28.3 mill.; van 11
en 12 ets. 13.5 mill.; van 13, 14 en 15 ets.
6.4 mill.; van 16 en 13 ets. 1.2 mill.; boven
18 ets. 3 mill, totaal 124.0 millioen.
De gemiddelde doorsneeprijs was ongeveer
9 cent per stuk. Rekenen wij daarbij ook de
ruim 31 millioen, waaronder ook alle senori-
tas gerangschikt worden, dan is de gemid
delde doorsneeprijs 8 cent per stuk.
Het frauduleus slachten
Wegens het frauduleus slachten van var
kens of het voorhanden hebben van vleesch,
afkomstig van frauduleus geslachte varkens,
is tegen 23 slagers in verschillende plaatsen
des lands proces-verbaal opgemaakt. Boven
dien zijn zij door de Nederlandsche veehou
derij-centrale van het verkrijgen van een toe
wijzing van vee en vleesch uitgesloten.
Gistermiddag heeft een crisisambtenaar in
samenwerking met een gemeenteveldwachter
huiszoeking gedaan bij zekeren G. te Oost-
zaan, waar zij frauduleus geslacht vee aan
troffen. Een varken, dat juist gedood was en
een geslacht schaap zijn in beslag genomen
en naar het abattoir te Zaandam gebracht
Proces-verbaal is opgemaakt
Oproeping ingevolge art. 7 der
Pachtwet
De secretarissen-generaal van de departe
menten van justitie en van landbouw en vis-
scherij hebben bepaald, dat een oproeping,
als bedoeld in artikel 7, tweede lid, der pacht
wet, ook kan geschieden tegen een tijdstip,
later dan een maand na de ontvangst van het
in die wetsbepaling bedoelde afschrift, mits
de oproeping geschiedt tegen een tijdstip uiter
lijk 3 maanden na de ontvangst van het af
schrift.
Dit besluit treedt onmiddellijk in werking
en heeft terugwerkende kracht tot 1 Octo
ber 1940.
(Art. 7 tweede lid luidt thans: Indien de
rechter summierlijk van oordeel is, dat of de
verplichtingen, voor den pachter uit de over
eenkomst voortvloeiende, als buitensporig
moeten worden beschouwd, of althans de
pachtprijs zoodanig is vastgesteld, dat hij
den pachter, ook bij bijzondere bekwaamheid
en ijver, niet de mogelijkheid van een rede
lijk bestaan uit de opbrengst van het gepachte
goed zoude laten, terwijl nochtans de pachter
zulk een bestaan uit de opbrengst van het
goed redelijkerwijze mag verwachten, doet hij
verpachter en pachter oproepen om, op een
door hem te bepalen tijdstip, uiterlijk een
maand na de ontvangst van het afschrift, voor
hem te verschijnen).
De winkelsluiting
De omzetten van den winkelstand hebben
in het afgeloopen jaar allerminst geleden
van de verlate opening en vervroegde slui
ting van de zaken, aldus de strekking van
een artikel in het Algemeen weekblad voor
den middenstand. Het publiek heeft blijk
baar een groot aanpassingsvermogen „zoodat
de winkelstand ook als normale tijden
weder aanbreken niet beangst behoeft te
zijn om radicale maatregelen te nemen met
betrekking tot de regeling van de verkoops-
Het blad herinnert er dan aan dat de toe
standen van 1914'18 van grooten .invloed
zijn geweest op de winkelsluitingsregeling in
die dagen en daarna. Het schijnt dat op dit
punt de geschiedenis zich herhaalt. Door het
hierboven genoemde feit van een niet ver
anderden ja zelfs vergrooten omzet zal
het legioen der onwrikbare palstaanders
een ongelimiteerde verkoopsmogelijk-
heid een gevoelige deuk hebben gekregen,
overigens niet zeggen wil dat de strijd
het winkelsluitingsvraagstuk geheel
beslecht is.
De vraag die, volgens het blad n.l. aan de
orde zal komen luidt: Vervroeging in welke
mate. De sluiting om 8 uur zal wel een einde
?n en de strijd zal nu gaan tusschen
6 uur, welke twee tijdstippen elk hun
eigen voordeelen hebben. Men kan hierbij
echter komen tot een synthese, welke zou
moeten bestaan in het invoeren van een
sluiting om 7 uur (ook op Zaterdag) en uit
verbod van arbeid door winkelpersoneel
5 uur 's middags. De meeste zaken met
personeel zullen dan ook wel om 6 uur sluiten
de zaken zonder personeel kunnen na dit
tijdstip nog een uurtje geopend blijven om
te kunnen voldoen aan een vertraagde be
hoefte van den consument.
Tenslotte beveelt het blad dit vraagstuk
aller aandacht aan, hoewel het in deze
dagen nog niet brandend van actualiteit is.
De Amerikaansche boeren hebben in veel
grootere mate mogelijkheden gevonden voor
het gebruiken van de electrische kracht dan de
stedelingen. Uit een statistiek van de „Rural
Electrification Administration", de Amerikaan
sche organisatie welke belast is met de elec-
trificatie van het platteland, blijkt dat de vin
dingrijke farmers op meer dan 320 verschil
lende manieren van den electrischen stroom
partij trekken. Honderden bezigheden op het
veld en in huis worden thans door den farmer
met behulp van electrische machines en appa
raten uitgevoerd. Hierbij is gebleken dat de
gewone boer zeer vindingrijk is en steeds
nieuwe toepassingsmogelijkheden voor de elec-
triciteit ontdekt. De „Rural Electrification Ad
ministration", of in sommige gevallen ook de
electriciteitsmaatsohappijen welke zich in
privé-bezit bevinden, schieten den landbouwer
voor de electrificatie noodzakelijke kapi-
voor, dat deze dan in termijnen kan terug
betalen. De cowboys bijv. die vroeger het vee
met boven het vuur verhitte brandijzers het
merk inbrandden, gebruiken thans electrische
brandijzers, die dezelfde temperatuur behou
den. waardoor het werk ten zeerste bespoedigd
wordt. De smid heeft zijn blaasbalg in den hoek
geworpen, omdat hij thans een electrisch ge
dreven smidse bezit Ook de kunst van het
„varkens-roepen" is overgenomen door een
electrisch gedreven roep-apparaat, zoodat zelfs
een boer met een schorre keel, zijn varkens
door het drukken op een knop bij elkander kan
roepen. De electrische koelkast in een land
bouwershuishouding is dezelfde, als die in de
woning van een stedeling, hij is echter veel
grooter. Daarin houdt men room en eierer
tegen zeer geringe kosten versch. Vele Ameri
kaansche hoevenaren betrekken hun water
tegenwoordig door electrisch gedreven pom
pen, welke ook de drinkbakken van het
van water voorzien en in droge tijden
irrigatie gebruikt worden. Electrische broed
machines hebben reeds velen kuikens, biggen
en lammetjes het leven gered. Terwijl de
boerin haar kamers electrisch stofzuigt, maakt
de boer zijn koren, vruchten, groenten, de
broedmachines, ja zelfs het vee met behulp
van electrische apparaten schoon. Electrische
verwarmingsapparaten worden in de Ameri
kaansche boerenhuishouding voor 15 verschil
lende doeleinden gebruikt
De uitvoer van wild
Blijkens een besluit van den secretaris
generaal van het departement van landbouw
en visscherij is de uitvoer van levend en ge
slacht wild tot een nader te bepalen tijdstip
slechts aan de stichting Nederlandsche cen
trale voor eieren en pluimvee, gevestigd te
Beekbergen, als monopoliehoudster, toe
gestaan.
BOTSING TUSSCHEN MOTOR EN AUTO
Vanochtend kort na half twaalf heeft zich
te Amsterdam éen botsing voorgedaan tus
schen een motorrijwiel en een auto, waarbij
de motorrijder vrij ernstige verwondingen
opgeloopen heeft.
In de Sarphatistraat wilde de motorrijder
nog juist voor een auto zwenken. Terwijl hij
volgens de regeling had moeten wachten. Hij
kwam daarbij in botsing met den auto
moest met een rechteronderbeenfractuur
het Onze Lieve-Vrouwen-gasthuis opgenomen
worden. Zijn duo-passagier kwam er met
eenige ontvellingen af.
Het einde van het 42.000 ton metende mailschip .Empress ol Britain dat op den Atlantischen
Oceaan getorpedeerd werd, nadat het door een luchtaanval in brand was geraakt (Foto Welibild)
Mosselen
Het verbruik hier te lande grooter
dan ooit
Het verbruik van mosselen, dat in ons land
vroeger slechts gering was, is de laatste
maanden enorm gestegen. De binnenlandsche
afzet bedraagt tegenwoordig reeds ongeveer
10,000 ton per maand. Yerseke heeft thans een
bloeiende mosselen-industrie. Alleen in de
afgeloopen week werden aldaar 1500 ton
mosselen aangevoerd, welke ter plaatse wor
den gekookt, gepeld, gezouten of in het zuur
gelegd. Jeugdige werkkrachten zijn te Yerseke
voor deze industrie niet meer te vinden; er
komen er reeds uit de omliggende dorpen. In
het geheel hebben ongeveer 300 jongelieden in
deze industrie thans werk.
Het gemeentebestuur van Yerseke oefent een
streng toezicht op de industrie uit. Kokerij
en ïnleggerij moeten van elkaar zijn geschei
den en op sanitair gebied worden hooge
eischen gesteld. De bedrijven, welke op een
volgens het oordeel der autoriteiten bevredi
gende wijze' functionneeren, krijgen van ge
meentewege bijzondere certificaten, welke bij
de verzonden mosselen worden overgelegd.
Men hoopt de belangstelling voor dit bij uit
stek goedkoope en gezonde voedsel nog te
verhoogen.
Tijdelijke toelage aan rijks
personeel en verhooging
minimum kindertoelage
Het Verordeningenblad bevat een besluit
van den secretaris-generaal van de departe
menten van financiën en van binnenlandsche
zaken betreffende toekenning van een tijde
lijke toelage aan het rijkspersoneel en ver
hooging van het minimum van de kinder
toelage.
Deze beschikking luidt als volgt:
Artikel 1. Met ingang van 1 December 1940
wordt aan het gehuwde rijkspersoneel in
vasten en tijdelijken dienst öf op arbeidsover
eenkomst naar burgerlijk recht werkzaam,
een tijdelijke toelage verleend van zes ten
honderd van de bruto-wedde of het bruto
loon, voor zoover de bruto-wedde of het
brutoloon, vermeerderd met deze toelage, een
bedrag van 1900 's jaars niet overschrijdt.
Het bovenstaande is niet van toepassing,
wanneer ingevolge een algemeene loons-
verhooging na 31 December 1937 de wedde of
het loon van vorenbedoeld rijkspersoneel is
verhoogd.
Artikel 2. Met ingang van 1 Januari 1941
wordt, bij wijze van tijdelijken maatregel, het
minimumbedrag van de kindertoelage, be
doeld in artikel 21, eerste lid, onder a, en in
artikel 24, zevende lid, van het bezoldigings
besluit burgerlijke Tijksambtenaren 1934, van
60 's jaars, 1.15 per week of 5 per maand,
per kind, opgevoerd tot 75 's jaars, 1.45
per week of 6.25 per maand, per kind.
Het bestuur van het Christelijk Nationaal
Vakverbond vestigde voor eenige weken op
nieuw de aandacht van den Rijksdienst voor
de Werkverruiming op de noodzakelijkheid,
dat meerdere zorg besteed diende te worden
aan de schaft- en schuilketen in de objecten
der werkverruiming, spéciaal voor hen die den
geheelen dag op dit werk verblijven. Thans
heeft de Rijksdienst medegedeeld, dat reeds
maatregelen getroffen zijn, ten einde de ver
betering over het geheele land te doen aan
brengen.
HONDERDJARIGE TE HAREN OVERLEDEN
Zondag is te Haren bij Groningen overleden
de heer J. van Hemmen, oud landbouwer, die
op 30 September 1940 zijn honderdsten verjaar
dag in goeden welstand had gevierd.
GERED
Gistermiddag was een twaalfjarige jongen
ondanks den sterken dooi, toch nog op het ijs,
dat in de Houthaven te Amsterdam ligt,
gegaan. De gevolgen van dit gevaarlijke spel
bleven niet uit, vooral omdat hij zoo onvoor
zichtig was, onder de brug in Hembrugstraat
door te loopen.
Hij zakte prompt door het ijs en verkeerde
weldra in een gevaarlijke positie. Gelukkig
voor hem had de 21-jarige G. F. Timmer
mans, die op den Spaarndammerdijk woont,
het ongeluk zien gebeuren en deze jongeman
snelde onmiddellijk te hulp. Hij slaagde er
in ten koste van een nat pak en een wond
aan een der handen, den jongen uit het water
te halen. Beiden hadden geen nadeelige ge
volgen van het koude bad ondervonden.
TeL Buis ter Beide 444 (2 lijnen) K 3403
Mechanische
Transportinrichtingen
Rolbanen Hangbanen
Prospect! op aanvraag.
Rechtszaken
RECHTBANK TE UTRECHT
Voor den politierechter, mr. Roeling, ver
scheen gistermiddag de achttienjarige arbeider
C. S. uit Barneveld, wien het veroorzaken van
brand door sChuld ten laste was gelegd. Op
roekelooze wijze had verd. op 2 December van
het vorige jaar zijn sigarettenaansteker met
benzine gevuld. Hij begaf zich daartoe naar
een loods, waar eenige tientallen vaten ben
zine lagen opgeslagen, opende een der vaten
en goot uit het spongat een flinken straal
benzine De vloeistof stroomde hem over de
handen en voordat hij goed en wel zijn aan
steker met benzine had gevuld, lag er een
groote plas op den grond.
Te midden van de vele liters explosieve
benzine probeerde verd. of zijn aansteker
,het deed' direct daarop vloog zijn hand
schoen in brand, welke verd. van schrik op
den grond liet vallen. De plas benzine kwam
tot ontbranding en in minder dan geen tijd
stond de geheele loods in lichter laaie. Aan
blusschen viel niet meer te denken en toen al
de vaten benzine leeggebrand waren, was ook
de geheele opslagplaats tot den grond toe af
gebrand.
In verband met den jeugdigen leeftijd van
verd. eischt het O.M. een geldboete van vijf
tien gulden of tien dagen hechtenis.
De politierechter heeft S. conform den
eisch veroordeeld.
Het de slede tegen de helling. - Wear in het hooggebergte de sneeuwval
heel het landschap in wintertooi zette, kan ven de sledesportnoor hartelust
genoten worden (Foto We,tbild)
DIEFSTALLEN TE AMSTERDAM
Op het politiebureau in de Warmoesstraat
te Amsterdam zijn twee personen gebracht
die zich schuldig gemaakt hadden aan winkel
diefstal. Het waren een 23-jarige vrouw er.
een 14-jarig meisje, die in een groot magazijn
getracht hadden zich winkelgoederen toe te
eigenen.
Uit een loods aaa de De Ruyterkade hebbe;
onbevoegden acht vaten en negentien baier
mosselen gestolen.
Winterhulp Nederland
Dr. E. Heldring:
„Er is geen twijfel aan, dat deze wiri
er grooter ontberingen dan gewoonlijk
voor ons land zal brengen. Wie den
noodlijdenden landgenooten daarin door
een gave aan Winterhulp tegemoet ko
men kan, doe dit naar zijn vermogen".
Land- en Tuinbouw
Coöperatieve vleeschcentrale
Naar het Agrarisch Nieuwsblad mededeelt,
heeft een commissie uit de landbouwcoöpera-
een plan ontworpen om te komen tot cen-
trlisatie en concentratie van de bestaande
ccöp. baconbedrijven en tot oprichting van
coöp. vee-afzet- en verwerkingscentrale. De
oprichting van deze coöp. vleeschcentrale ver
keert reeds in een vrij gevorderd stadium. Het
Centraal Bureau uit het Ned. Landbouw Comité
zal financieele medewerking verleenen.
Voor het eerst zullen lid zijn de Drentsche
Exportslachterij te Assen en de Coöp. Geld. Ov.
Exportslachterij te Wierden. Het blad verwacht
verder, dat de Coöp. Exportslachterij te Akkrum
aan de oprichting zal deelnemen, terwijl het
nog bericht, dat het Centraal Bureau bereids
een vleeschconservenfabriek te Twello heeft
aangekocht.
ONTWIKKELINGSWEEK VOOR BOEREN
DOCHTERS.
Er zal zoo mogelijk, ook dit jaar weer een
ontwikkelingsweek voor boerendochters ge
houden worden, en wel in het Clubhuis „In
geborg" bij Leusden. De hoofdleiding zal be
rusten bij jkvr. J. A. Wttewaal van Stoet
wegen. Secretaresse is mej. J. G. Heeres te
Oosternieland (Gr.).
Er zullen lezingen gehouden worden
over de jonge boerin in dezen tijd. Het leven
van fabrieksmeisjes, Nieuwe banen in
Boerenbedrijf, Onze houding, enz. Naast
Bijbelkringen worden ook praatkringen ge
houden.
Radioprogramma
WOENSDAq 15 JANUARI
HILVERSUM I. 415 m. Nederlandsch programma
VARA. 8.00 Gramofoonmuziek (Om 8.30 Nieuws
berichten ANP). 10.00 VPRO: Morgenwijding. 10.2
Orgelspel en zang. 10.50 Declamatie. 11.10 Esme
ralda en soliste. 12.00 VARA-orkest (In de pauze
VARA-Almanak)12.45 Nieuws- en economische
berichten ANP. 1.00 Uitzending, uitgaande van c
Nationale Bond ..Landbouw en Maatschappij". 1.15
sk. 5.15 Nieuw
economische- en beursberichten ANP. 5 30 Ondi
wijsfends voor de Scheepvaart: Technische cau
serie. 6.00 Esmeralda en soliste. 6 45 Actueele re
portage of gramofoonmuziek. 7.00 Economische
vragen van den dag ANP 7.15 Volkszang. 7.36
Berichten (Engelsch). 7.45 Gramofoonmuziek. 7.55
VARA-Almanak. 8.00 Nieuwsberichten ANP. 8.15
Radiotooneel. 3 30 Berichten (Engelsch). 8.45 VARA-
;hten ANP. 8 4
10.30 Morgendienst IJ.00 Graa
Zang
"berichten. 12 15 Keoortaee 01 mu
\N.P. 1.0
iek. 1.20 Orgelconcert. 2 00 Gramo
40 Pianokwartet „Die Haghe" ei
- i Bijbellezing. 4.15 Gra
igd. 5.00 VPRO: Cy
van ons volk"
lische- en beursberichten ANP
5 30 Berichten. 5 35 Christelijk dameskoor Rijswijk
met pianobegeleiding en gramofoonmuziek. 6.15
..Opvoeding in dezen tijd", lezing. 6.35 Gramofoon
muziek. 6.45 Actueele reportage of gramofoon
muziek. 7DO7.15 Brabants praatje. ANP en slui
ting.
Wetenschappen
E. Kruisinga, An Introduction to the
Study of English Sounds. Seventh
Edition. Groningen, P. Noordhoff.
De werken die Prof. Kruisinga geschreven
heeft, munten alle uit door groote wetenschap
pelijkheid, door een heldere uiteenzetting van
de feiten en door een bizondere mate van
nuchterheid in het beschouwen en het behan
delen van de problemen. Van de schrijver kan
zeggen dat hij boven alles critisch is. Pas
door voortdurende critiek, ook zelfcritiek, kan
men komen tot het juiste inzicht Deze regel
past Prof. Kruisinga altijd toe. Hij is daardoor
wars van alle dilettantisme, dat op taalkundig
gebied zooveel gevonden wordt* waar de eerste
de beste meent een oordeel te moeten hebben
over voor de deskundige zelfs moeilijke pro
blemen. Kruisinga ontleedt alles tot de grond
toe en zet dan z'n standpunt uiteen in een
Nederlandsch dat als model kan dienen en dat
voor vele van z'n leerlingen ook als model ge
diend heeft. Men leze zijn werk „Het Neder
lands van Nu", dat enkele jaren geleden in de
Wereldbibliotheek is verschenen. Hef gaat uit
van het standpunt dat men de taal moet obser-
veeren en er geen maatstaven by moet gebrui
ken. die er niet bij hooren. Grammatica bijv.
moet zegt hij, niet prescriptief zijn, maar
descriptief. Op deze wijze schreef hij een „Ein-
führung in die deutsche Syntax" en zijn hoofd
werk „A Handbook of Present Day English"
beleefde een vijfde druk en is een werk dat
ver buiten onze grenzen de aandacht heeft ge
trokken.
Ieder die het Engelsch werkelijk wil bestu-
deeren, en ieder die in staat wil zijn onderwijs
in deze taal te geven, hetzij bij het ulo, hetzij
bij het middelbaar onderwijs, behoort van de
werken die Dr. Kruisinga voor hen schreef,
op de hoogte te zijn.
Onlangs is de zevende druk uitgekomen van
„An Introduction to the Study of English
Sounds". In de Voorrede voor de eerste druk
werd gezegd dat deze „Introduction" eigenlijk
een nieuwe Uitgave is van „English Sounds",
dat het eerste deel vormde van het reeds ge
noemde „Handbook". Als men nu van deze
zevende druk de inhoudsopgave vergelijkt met
die van „EngliA Sounds" dan ziet men dat, op
enkele kleinere veranderingen na, het schema
ervan gelijk gebleven is. Men heeft aan Krui
singa wel eens „revolutionaire" opvattingen op
taalkundig gebied meenen te moeten verwij
ten, men ziet dus hoe conservatief hij ook kan
zijn. Wetenschappelijke eerlijkheid maakt noch
revolutionair, noch conservatief. Zij kiest na
grondige overweging het uitgangspunt, dat zij
alleen kan laten varen wanneer werkelijk over
tuigende bezwaren zijn aangevoerd. Zoo kiest
Kruisinga als uitgaanspunt voor zijn taalbe
schouwing een neutrale houding; hy acht de
ontwikkeling der moderne talen geen degenera
tie zooals de oudere scholen meenden, maar
verwerpt evenzeer Jespersens standpunt, dat de
voortdurend in hun taalmiddelen zich vereen
voudigende talen vooruitgang vertoonen. In het
strijdpunt „progress or decay", kiest de groote
Deen bewust voor „progress", want hij acht die
taal het best, die met een minimum aan mate
riaal een maximum aan uitdrukkingsmogelijk
heden en duidelijkheid weet tot stand teoren-
gen. Door zijn werken loopt altijd de draad
dat het Engelsch zich tot een staat van perfect
heid heeft opgewerkt.
Kruisinga plaatst zich in deze aangelegen
heid op het standpunt dat het een wetenschaps-
mensch niet aangaat of er vooruitgang is of
achteruitgang: hij kan dat feitelijk niet eens
constateeren. want, zooals hij in een artikel in
Taal en Leven (3e jaargang, nr. 5). over
„Tweeërlei Taalbeschouwing" uiteenzet: taal
verandering is noch verval, noch vooruitgang
en de taak van een taalkundige is noch het
betreuren en veroordeelen, noch het toejuichen
en verdedigen van taalverandering, maar de
verklaring van de op 'n gegeven tijdstip te
constateeren feiten van taalgebruik. Het goed-
of afkeuren kan hij aan de liefhebbers over
laten. al mag hij desverkiezende meedoen.
Vanuit dit standpunt is ook de „Introduction",
die hierbij in zevende druk wordt aange
kondigd, geschreven: observatie van wat er
gebeurt wanneer iemand Engelsch spreekt,
d.w.z. de wijze waarop hij de taalklanken
vormt en die aan elkaar verbindt tot letter
grepen en tot zinnen. Maar aangezien het boek
voor Nederlanders geschreven is, is er ook een
deel aan verbonden, waarin de wijze waarop
de geschreven teekens de spraakklanken re-
presenteeren, behandeld wordt. Er zijn dus drie
deelen: „Phonetics", English Sounds", en
Sounds and Svmbols". Juist door vast te
houden aan het laatste bewijst Kruisinga hoe
oractisch hii is, en dat het hem ernst is met
het standpunt, waarvan hij en met
hem de School voor Taal en Letterkunde, die
het in haar grondslag heeft opgenomen uit
gaat, n.l. dat het onderwijs in vreemde talen
op onze middelbare scholen behoort te worden
gegeven door vakmannen, en dat de opleiding
van deze vakmannen behoort gericht te zyn op
de practijk en niet alleen maar abstract-
wetenschappelijk.
De laatste drukken zijn op onderdeelen bij
gewerkt en uitgewerkt, al is, zooals we zeiden,
het schema in het algemeen gelijk gebleven. De
schrijver heeft wel in zijn .Handbook" groote
wijzigingen aangebracht en daardoor de zaak
steeds zuiverder gesteld, waardoor hij ook be
wezen heeft 7 n eigen inzichten te kunnen cor-
rigeeren. Dat eischt de wetenschap feitelijk wel,
maar het is maar al te mensehelijk om het na te
laten en vast te houden aan wat verouderd is.
Op het gebied der syntaxis is prof Kruisinga
eigenlijk pas goed in z n element, de wetenschao
der phonetiek interesseert hem blijkbaar niet
in diezelfde mate. Het trof ons, dat de moderne
inzichten od het gebied van de wetenschap der
spraakklanken, die onder de naam van phono-
logie bekend staat, in deze zevende druk niet
verwerkt zijn. Wellicht was de schrijver van
oordeel, dat hier nog te weinig vastheid is ver
kregen en dat men dus hen, voor wie dit boek
bestemd is, er nog niet mee lastig hoeft te vallen.
Pr.
De heer E H. Gastman, rustend landbouwer
te Bellingwolde (Gr.) heeft Zondag zijn lOlsten
verjaardag gevierd. Van de acht kinderen zjjn
nog zeven in leven.
