DONDERDAG 9 JANUARI 1941
STADSNIEUWS
Offieieele publicatie
Ondersoek van inkwartieringen in hotels en
pensions, ten behoeve van de Duilsche
Weermacht verleend, vóór 29 Mei 1940
te 12 uur.
Hotel- en pensionhouders die ten behoeve
van de Duitsche weermacht inkwartiering
hebben verleend vóór 29 Mei 1940 te 12 uur,
moeten hiervan aangifte doen op Vrijdag 10
Januari a.s., tusschen 10 en 12 uur v.m. of
2 en 4 uur n.m. aan de afdeeling „Kostwin
nersvergoeding" Stadhuis, ingang Breestraat
(onder de trap).
Uit dit onderzoek mag niet worden afgeleid,
dat thans zekerheid bestaat, dat tot algeheel»
Schadeloosstelling voor genoemde inkwartie
ring zal worden overgegaan.
Later inkomende opgaven kunnen niet meer
in behandeling worden genomen.
Leiden, 9 Januari 1940.
De Burgemeester,
A. v. d. SANDE BAKHUYZEN.
OP HET IJS GEVALLEN
Gistermiddag te half vier is de 38-jarige
F. Z. op het ijs van den vijver in den Leid-
6chen Hout gevallen. Hij kreeg een hersen
schudding en is door den E.H.D. naar het Aca
demisch Ziekenhuis gebracht
GESLAAGD
Geslaagd voor het examen boekhouden en
aanverwante vakken, afgenomen door de Ver
een iging van Leeraren in de Handelsweten
schappen, de heeren: M. G. van der Klaauw,
Leiden; W. Rietbergen, Leiden; G. S. Stam-
.mers. Leiden; C. P. van der Vlugt, Voorhout;
H. M. van Wel, Leiden.
Allen leerlingen van den heer J. A. Jansen,
Kamerlingh Onneslaan 15, alhier.
HET REIZEN NAAR DE EILANDEN
De Commissaris van Politie te Leiden maakt
bekend, dat velen in de meening verkeeren,
dat de beperkingsbepaling van het reizen naar
de eilanden uitsluitend zich uitstrekt tot Zee
land.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat een
gelijke beperking geldt voor het reizen naar
de Noord- en Zuid-Hollandsche eilanden, als
mede voor het zich begeven naar de volgende
gemeenten, gelegen in de provincie Noord-
Brabant: Bergen op Zoom, Dinteloord, Fijn
aart, Halsteren, Hooge. en Lage-Zwaluwe,
Klundert, Nieuw Vosmeer, Ossendrecht, Steen
Klundert, Nieuw Vosmeer, Ossendrectit,
Steenbergen, Willemstad en Woensdrecht.
Eventueele nadere inlichtingen kunnen wor
den verkregen op het Bureau van Politie,
Zonneveldstraat 10, afdeeling Bijzondere
Wetten
NIEUWE TELEFOONAANSLUITINGEN IN
DECEMBER
26801 M. A. Diehl, controleur C.C.C.D., Stiel-
tjesstraat 23.
26609 Joh. Klinkenberg Houthandel woonh..
Van 't Hoffstraat 43a.
26607 Mevr. Wed. Dr. A. M. Lesk, de Laat
de Kanterstraat 33.
26710 J. M. H. van Loo, Hoofd-lnspecteur
Noord-Holl. Brandwaarborg N.V. Oud
karspel v. 1816, Boonstraat 3, Oegstgeest.
21421 Gereformeerde Opleidingsschool, H.
Kerkgraeht 20a.
26706 Lichtdrukkerij en fototechnisch bureau
Ant. Zandvliet, Aalmarkt 1.
26800 G. W. de Haan Schrijfmachines, Lange
Vrouwensteeg 14.
26802 Dr. S. A. de Graaff, Papengracht 26.
26805 John. van Dam, v. Oldenbarnevelt-
straat 46.
26708 B. Godschalk, Meerburgerstraat 10.
26709 A. J. W. J. Braams, Cobetstraat 85.
26804 J. F. Hozee, Gloeilampenhandel, Lange
Mare 59.
26803 C. B. Bennink, Acacialaan 32, Lelder-
dorP-
21610 L. C. W. Lanen, Anna v. Burenlaan 1,
22126 J. "k de Winter, Hoofdboekhouder
Correspondent N.V. Padox en Panagro,
Nachtegaallaan 11.
26705 Mw. Wed. Dr. J. B. F. Heerspink-
Cardinaal, Louise de Colignylaan 38,
Oegstgeest.
21655 J. Sloos, Lammenschansweg 40.
22135 E. v. d. Bosch, Rijnzichtweg 9.
23602 E. C. M. Aewerdonck, Zoeterwoudsche
Singel 18.
26720 N.V. Leidsche Machmefabr. v. h. J. F-
Jansen, Langegracht 113.
22136 J. J. de Graaff, Groenten en Fruit,
handel, Janvossensteeg 44.
23806 Dr. P. P. H de Bruyn, Warmonder
23626 P. C. Knaap, Rijn en Schiekade 116e.
23654 A. J. W. Kaas, Arts, Plantsoen 111.
23619 F. Hövig's, Autoslooperij en expeditie
bedrijf Apothekersdijk 7.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Arie. z v. A. v. d. Hoogt en W.
Mooi; Catharina Cornelia, dr. vT v. Veen en A.
Stolk" Cornelia Klaartie Maria. dr. v. G. de
Bruin en D. M. Stefels; Elisabeth Lena. dr. v. L.
d^Heiiden5 en J. v^d^Reden;0"paubna Elisabeth,
dr. v. H. Wijtkamp. A. M. v. d Meij:
Johanna, dr. v. H. Wijtkamp en A M. v. d. Meij
Glj.bfrM.mv A.JT. DUJDMVOOJ*«G GuUt.
aers; uirxje, ui.
Maria Agnes, dr. v.
Lisse
53
D. de Mei], jm. en u g.
1m. G. J- Blij leven, jd.: J. de
d. Pest. jd.
Katwijk aan Ze»
JUBILEUM H. KOOIKER.
Gisteren was het 30 jaar geleden, dat onze
plaatsgenoot de heer H. Kooiker, benoemd
werd als onderwijzer aan de Chr. Opleidings
school in de M. A. de Ruijterstraat alhier.
Het bestuur en het personeel der beide
scholen, de U.L.O. en de Opleidingsschool,
meende, daar het 25-jarig jubileum van den
heer Kooiker onopgemerkt was voorbijgegaan,
dezen bijzonderen gedenkdag nu niet zonder
meer te mogen laten passeeren. Wel hielden
zij rekening met den wensch van den jubi
laris, de herdenking zoo sober mogelijk te
houden. Een deputatie uit het bestuur en de
hoofden van beide genoemde scholen kwamen
hem gisteravond in zijn woning in Duinoord,
namens allen, hun hartelijke gelukwenschen
overbrengen en boden hem eenige fraaie
boekwerken aan.
Deze harde werker, die op het geven van
het onderricht steeds zijn persoonlijk stempel
drukte en na 30 jarige werkzaamheid nog
steeds serieus en opgewekt zijn arbeid
richte, heeft zich dan ook het groote
richt, heeft bij ouders en bestuur weten u
dig te maKen.
Wij wenschen den heer Kooiker met zijn
echtgenoot® nog vele goede jaren toe.
16-JARIGE JONGEN VERDRONKEN.
Hij kwam nUt terug van achaatcen rijden.
In onze gemeente heeft zich een droevig
geval voorgedaan. Een 16-jarige zoon van den
heer H. J. Stoet, bloemenhandel alhier, was
Maandagmiddag uit schaartsenrijden gegaan
op zijn vrijen dag. Hij keerde echter des
avonds niet in de ouderlijke woning terug,
zoodat reeds werd gevreesd, dat hem een on
geval was overkomen. Heden bleek dit ver
moeden helaas juist te zijn. Door de politie
is de vermiste zoon in een sloot nabij de vijver
in het Lisser bosch gevonden. Hij moet in
een wak gereden en zoodoende verdronken
zijn.. De deernis met het zwaar getroffen ge
zin is groot. Het stoffelijk overschot is ver
voerd naar het lijkenhuis van het Pius-gesticht
IJSCLUB ..LISSERDIJK".
De uitslag van de Woensdagmiddag gehou
den hardrijderij te Lisserdijk is als volgt: le
pr. Ant Imanse; 2e pr. P. Schuilenburg; 3e
pr. KI. van Tol; 4e pr. J. Frauenfelder; 5e pr.
M. Mesman.
VARKENSPEST.
Ten gemeentehuize is door een veehouder
alhier aangifte gedaan van een geval van
varkenspest onder zijn veestapel.
De uitslag van de Woensdagmiddag alhier
op de ijsbaan van de ijsclub Lisse gehouden
koppel wedstrijd voor grooten is als volgt: le
pr. W. v. d. Zon en J. Kortekaas; 2e pr. J.
H. v. d. Heuvel en L. Stoker; 3e pr. Gebr. H.
en J. van Diest; 4e pr. H. 't Hort en J. van Es;
Een premie voor het uitloopen van 1 ronde
op 10 banen werd gewonnen door Gebr. v. d.
Steld te Haarlemmermeer.
Oegstgeest
WEDSTRIJDEN IN SCHOON RIJDEN
Gistermiddag is op de ijsbaan in Poelgeest
vanwege de Oegstgeester IJsclub een wed
strijd in schoonrijden voor paren gehouden.
Dank zij het mooie weer en een schitterende
baan is het een mooie wedstrijd geweest.
De jury bestond uit de dames mevr. Lam
mens uit Katwijk a. Zee, mevr. LemmerzaaJ
uit Zoeterwoude en de heeren M. C. v. d.
Burg te Oegstgeest.
Aan dezen wedstrijd is door een 100-tal pa
ren deelgenomen.
Na een mooie kamp zijn de prijzen toege
kend aan:
le pr. mevr. M. Bos-Bakker, Lisse en de
heer H. Hooymans te Oegstgeest.
2e pr. mevr. M. Bakker-v. Zijverden en de
heer C. Bakker Jr. Oegstgeest.
3e pr. mevr. J. M. Bisschops-Bakker, Sas-
senheim en de heer J. Goldberg, Lisse.
Rijnsburg
Het forceeren van bolgewassen
Lezing ir. Volkersz
De Rijkstuinbouwconsulent ir. K. Volkersz
te Lisse heeft voor een vrij talrijk gehoor een
interessante en leerzame lezing gehouden
over het forceeren van bolgewassen.
Na ingeleid te zijn door den heer Verhulst,
directeur van het winteravondonderwijs in
Rijnsburg, begint spr. met er op te wijzen,
dat het in dezen tijd meer dan ooit noodzake
lijk is op te komen voor onze bedrijven en
alle mogelijkheden te benutten. Voorlichting
daartoe is vereischt.
Spr. wijst dan ten eerste op het bedrijfs
beheer. Groote zorg en toewijding is er
noodig.
In de 2de plaats bespreekt hij de kassen
het verwarmen daarvan, waarbij vooral
het warmteverlies en de ventilatie ter sprake
komen.
Bijzondere nadruk legt spr. bij zijn derde
punt op het inkuilen der opgeplante bollen.
Geen vette grond, geen overlast van water,
geen ongedierte.
Vooral van belang voor de ontwikkeling is
de temperatuur tijdens het groeien in de kuil.
Planten groeien het snelst als ze op een be
paalde temperatuur gehouden worden, een
temperatuur die verschillend is.
Voor de tulpen is de beste temperatuur ge
durende het opgekuild zijn 7 gr. is 48 gr. F.,
voer hyacinthen 13 gr. C. of 56 gr. F, terwijl
sommige narcissensoorten bij 7 gr. C., andere
bij- 9 gr. het beste groeien.
De ontwikkeling van de bloem is bij deze
temperatuur de beste en snelste.
Bollen die dus constant op deze tempera
tuur gehouden worden, bloeien het vroegst
Nu is bij opkuilen deze temperatuur natuur
lijk niet precies te handhaven. Wel is het be
ter niet te vroeg op te planten, daar de grond-
temperatuur in 't laatst van September lager
is dan in 't begin en dit is voor een vlotte
ontwikkeling dus beter.
Tenslotte behandelde spr. het bewaren
de bollen na den oogst, want daarvan hangt
voor het welslagen van het volgende forceer-
seizoen heel veel af. Tulpen moeten eerst be
waard worden bij 20° C. 68' F., totdat de
bloem gevormd is en onmiddellijk daarna
gekoeld worden bij 9° C. 48° F. Vooral bij
soorten als W. Copland, W. Pitt en Bartigon
leidt dit tot goede resultaten.
Hyacinthen vragen na het rooien direct eer
hooge temperatuur, 30° C. 86° F. geduren
de 6 weken, dan nog 3 weken pl.m. 20° C. er
dan gekoeld tot 13° C. 58° F. Is de spruit-
lengte ruim 6 cm dan in de kas bij 20° C.
Narcissen daarentegen hebben de bloem
reeds gevormd voor het rooien, zoodat hier
een hooge temperatuur om deze bloemvor-
ming te bespoedigen niet -noodig, ja onge-
wenscht is. Narcissen voor het trekken moe
ten dan ook direct na het rooien bewaard
worden bij een temperatuur van 9" C. of 7°
C. al naar de soort. Geschiedt dit dan kan de
narcis het vroegst in Mei getrokken worden.
Door verschillende personen werden nog
vragen gesteld en opmerkingen gemaakt. Ir.
Volkrsz verklaarde zich te allen tijde be
reid om voorlichting te geven aangaande de
beste temperatuur voor afzonderlijke soorten
en zegde desgewenscht proefnemingen toe. Het
lijkt ons toe, dat op deze wijze theorie en
praktijk hand aan hand kunnen gaan tot nut
en voordeel voor de bollentrekkerij, die in
Rijnsburg zoo intensief beoefend wordt.
Vermelden we nog, dat behalve leden van
de besturen van Flora en de groentenveiling
ook de burgemeester en enkele raadsleden
aanwezig waren.
Namens de aanwezigen bracht dhr. Alb. D.
den Haar den spreker dank voor de belang
rijke lezing.
Voorhout
IJSONGEVAL
Terwijl de heer H. Lindeboom aan het
schaatsenrijden was op de banen van de
„Voorhoutsche IJsclub" had hij het ongeluk
zoodanig te vallen dat hij in bewusteloozen
toestand bleef liggen. Dr. H .A. G. Bots werd
direct gewaarschuwd. Deze constateerde een
polsbreuk en een ernstige hoofdwonde en
deed L. naar zyn woning vervoeren.
D« kleine aapjes van het dierenpark
te Wassenaar worden extra vertroeteld
met een warm dekentje ter beschutting
tegen de koude
(Foto Schimmelpenning!»)
Voorschoten
Blijkens een ontvangen overzicht was het
aantal woningen 1 Januari 1940 in totaal 1729
terwijl dit aantal op 31 December j.l. gestegen
was tot 1804, zijnde een vermeerdering van
75 huizen. Momenteel zijn er nog" 31 huizen in
aanbouw (v. j. 98', terwijl er 35 woningen on
bewoond zijn (v. j. 61). Bij deze cijfers moet
men er rekening mee houden dat een niet ge
ring aantal woningen (onbewoonbaar ver
klaard) ledig staat.
BENOEMING
B. en W. onzer gemeente hebben als chef
monteur van de bedrijven, met ingang van
een nader door het college te bepalen datum
benoemd, den heer A. C. Verhoogt, wonende
te Leiden.
BEVORDERD
Burgemeester en wethouders hebben aan
B. P. de Kousemacher, hoofd van de centrale
boekhouding, den rang toegekend van hoofd
eerste klasse.
BURGERLIJKE STAND
Gehuwd: Cornelis Kromhout, oud 25 jaar.
kantoorbediende, wonende te Leiden, en Pe-
tronella. Hendrikje Blijleven, oud 26 jaar, wo
nende Leidscheweg 404.
Binnenlandsch Nieuws
DOODELIJK ONGELUK TE AALSMEER.
Dinsdagmorgen begaf zich de kweekei
K. Vr- zich achter een met een groote bloe-
menkist beladen kruiwagen langs den smal-
len Uiterweg naar de veiling. Hij merkt«
niet dat aan den anderen kant een auto
met bloemen naderde. Hoewel de chauffeu»
nog sterk remde kon een botsing niet voor
komen worden. V. werd op het ijs geslingerd
en is spoedig aan de gevolgen overleden. Het
slachtoffer was 66 jaar.
IN EEN WAK GEVALLEN
4-jarig jongetje verdronken
Gistermiddag was het 4-jarig zoontje van den
heer E. ter H op het ijs van den Westersingel
te Bunschoten aan het spelen. De jongen roerde
met een stok in een wak. Opeens verloor hij
het evenwicht en viel m het water Voorbijgan
gers. die het ongeluk zagen gebeuren, hadden
MONDHARMONICA'» EN SMEERKAAS
Dinsdagmiddag heeft de politie van het
bureau Warmoesstraat twee jongens, onder
scheidenlijk negen en tien jaar oud, aange
houden, die verdacht worden van de verduis
tering van twee mondharmonica's en een
pakje smeerkaas. Deze goederen waren uit
twee verschillende winkels in het centrum der
stad gestolen.
Wat Den Haag voor Rotterdam deed
OVERZICHT
VAN DE HULPVERLEENING
Kosten 120,000
De directeur van den Gemeentelijken Reini
gingsdienst, de heer P. de Graaff, heeft een
overzicht samengesteld van hetgeen het ge
meentebestuur van 's-Gravenhage ten behoeve
van het in Mei geteisterde Rotterdam aan hulp
heeft doen verleenen.
Het gemeentebestuur van 's-Gravenhage
had de leiding van de technische hulpverlee
ning aan de gemeente Rotterdam in den
ruimsten zin des woords opgedragen aan den
directeur van genoemden dienst.
Deze werkzaamheden werden geregeld in
overleg met den Gemeentelijken Technischen
Dienst te Rotterdam. Met de dagelijksche lei
ding te Rotterdam werd de districtschef van
den Gemeenelijken Reinigingsdienst, de heer
A. A. Putto, belast, die daarenboven het toe
zicht had op de voor het ruimen van puin,
oud ijzer, e.d. voor rekening van de gemeente
's-Gravenhage gehuurde vrachtwagens en de
door den Gemeentelijken Reinigingsdinst van
's-Gravenhage beschikbaar gestelde tankwa
gens, welke laatste het geteisterde gebied van
water voorzagen. Gemiddeld zijn, aldus lezen
wij o.a. in dit overzicht, van 18 Mei tot en
met 2 November een 25-tal vrachtwagens,
waaronder een 3-tal truck-treilers voor het
vervoer van zware ijzeren binten, zwaar na
tuursteen, enz. benevens een 3-tal tankwagens
voor rekening van de gemeente 's-Gravenhage
in dienst geweest.
Aan de werkzaamheden te Rotterdam, ten
laste van de gemeente 's-Gravenhage komen
de, is deelgenomen door den Dienst der Stads
ontwikkeling en Volkshuisvesting, de Haag
sche Bouwmaatschappij (Habo), de Gemeente
werken, de Gemeentelijke Vakcursussen, de
Gemeenteplantsoenen, den Gemeentelijken
Reinigingsdienst, de Duinwaterleiding, het
Gemeentelijk Gasbedrijf en het Gemeentelijk
Electrisch Bedrijf, terwijl de Stichting School
kindervoeding de eerste weken voedsel voor
de bevolking van het geteisterde gebied ver
strekte
Aangevangen werd met het vrijmaken van
de rijwegen,, het doorknippen van hinderlijke
tram- en andere draden, het vrijmaken van
schuilkelders, en het omtrekken van wankel
staande, direct gevaar opleverende, muren
Onder leiding van de heeren Suyver, Van
der Ploeg en Kloos van den Dienst der Stads
ontwikkeling en Volkshuisvesting waren van
17 tot en met 23 Mei een drietal ploegen vak
lieden, te zamen 28 man, hiervoor werkzaam.
Drinkwaterleiding en gasbedrijf.
Door de Haagsche Bouwmaatschappij is
hulp verleend door het uitvoeren van herstel
lingen aan de buizennetten van de drink
waterleiding en het gasbedrijf. Aanvankelijk
werd met ruim 20 fitters, verdeeld in zes
ploegen' benevens volledig hulpmaterieel,
gewerkt.
De eerste twee weken is hoofdzakelijk voor
de Rotterdamsche waterleiding gewerkt, ten
einde de verschillende stadswijken wederom
van drinkwater te voorz; n en daardoor de
kans op ziekte-epidemieën tegen te gaan. Een
groot aantal breuken in de leidingen werden
gedicht, resp. nieuwe buizen ingezet of
leidingen tot stand gebracht. Door het
branden van de voornaamste teekeningen
moest meermalen met zorg naar de ligging
der buizen en aansluitingen worden gezocht.
Na twee weken was de waterlevering
wederom moge'ijk in alle stadsgedeelten
zijn de verdere herstellingen aac het buizen
net uitgevoerd door het personeel van den
Technischen Dienst te Rotterdam.
De Habo heeft voor het Gasbedrijf te Rot
terdam vele breuken hersteld.
Na ca. drie weken waren de voornaamste
gasleidingen naar de bewoonde stadswijken
hersteld en zijn de verdere werkzaamheden
aan het hoofdnet eveneens door den Tech-
nischen Dienst te Rotterdam uitgevoerd.
Nadien heeft een ploeg van ca. 15 man nog
een drietal weken hulp verleend bij het
opzoeken, vakkundig sloopen en verzamelen
van vele waardevolle appendages van
huisaansluitingen in de getroffen binnenstad,
ten einde het verloren gaan hiervan bij het
sloopen der getroffen gebouwen, te v
komen.
Opruimingswerk
De Dienst der Gemeentewerken verleende
hulp van 16 Mei met een staf personeel, be
staande uit de directeur, 1 hoofdingenieur,
8 technische ambtenaren of opzichters en 74
werklieden. Bovendien gingen 2 auto's mede
met hulpmateriaal, bestaande uit schoppen,
mokers, touw, pikhouweelen, staaldraden,
schijven, betonscharen, trekhaken, enz.
Als centrum der werkzaamheden werd ge
kozen de Goudsche Singel bij de Jonker
Franstraat, waar de wegen werden vrijge
maakt van puin, gevaarlijke gevels werden
omgetrokken en de over de wegen hangende
tramdraden verwijderd, terwijl op vele plaat
sen in de stad de in het wegdek ontstane
gaten werden gedicht en de bestrating her
steld.
Het personeel alsmede de cursisten der
Gemeentelijke Vakcursussen, In totaal ca.
100 man, hebben op 16 Mei een aanvang met
de opruimingswerkzaamheden gemaakt en
deze op 31 October geëindigd.
Op het aangewezen terrein, nl. Oppert,
Groote Kerkplein, Binnenrotte en Meent,
werden de straten vrijgemaakt voor het ver
keer, de trottoirs schoongemaakt en vervol
gens het puin uit de huizen opgeruimd. Een
10-tal verschillende vakkundige ploegen wer
den hiervoor samengesteld. Het gemiddeld
aantal cursisten te Rotterdam werkzaam,
bedroeg 48.
Vanwege den Dienst der Gemeenteplant
soenen is de eerste 3 dagen deelgenomen aan
de opruimingswerkzaamheden door 361 werk-
looze handarbeiders.
Eveneens is door dezen dienst een aantal
gereedschappen, w.o. batsen, pikhouweelen,
hakbijlen, rieken, voorhamers, vuisten e. d. in
bruikleen verstrekt
De door den Gemeentelijken Reinigings
dienst gehuurde kipbare vrachtwagens voor
het ruimen van puin hebben in hoofdzaak
dienst gedaan in wijk II en in wijk VI.
Ten einde zooveel mogelijk benzine te be
sparen, werden de voor rekening van de
gemeente 's Gravenhage gehuurde vracht
wagens te Rotterdam gestald en de hierop
dienstdoende chauffeurs benevens het overige
personeel per autobus van 's Gravenhage naar
Rotterdam en omgekeerd vervoerd.
Hiertoe werden in den beginne 4 en later
een 2-tal autobussen gehuurd. In de eerste
dagen waren nog bussen in bedrijf om
vluchtelingen uit Rotterdam te vervoeren
naar 's Gravenhage en omgeving, ten einde
deze aldaar onder te brengen.
Verstrakking
Door de Stichting Schoolkindervoeding
werd in Mei en Juni totaal 39,645 kg warm
voedsel en 800 kg gehakt voor de bevolking
van Rotterdam verstrekt, welk voedsel met
vrachtauto's daarheen is vervoerd.
De totale uit deze hulpverleening voor de
gemeente 's Gravenhage voortvloeiende kosten
hebben rond 120,000 bedragen. In dit bedrag
zijn echter niet begrepen de salarissen der
Haagsche bedrijfsambtenaren, die niet ver
vangen behoefden te worden.
Gem. Radio-distri^
VRIJDAG, 10 JANUAr 4
Programma I: 822.15 N.C.R.l
Duitsch Programma.
Programma II: 811 A V.R.Q
V.P.R.O.: 17.15—19.15 A.V.R O., li
R.O. (programma uitsluitend vnjcll
trales); 2324 Duitsch programma*
Programma III: 824 Duitsch c
Programma IV: 824 Duitsch
me*
de expressie begrijpt de patiënt. I
hem zegt, doch hij kan slechts gt
het geheel niet antwoorden, bij i
in de perceptie kan hij wel spreAgj
grijpt hij het tot hem gerichte r
Deze aphasievormen zijn het gei.
beschadiging der associatiesyst#
systemen Overal over de groote!er
verbreid, zijn. Een van de mcestl
de feiten is nu, dat deze associaties1|_
zulk een hoog niveau door
van slechts een hersenhelft 1
roepen kunnen worden. Dit gelen
voor de aphasie, doch ook voor]
lende andere nssociatiestoornisserk
Deze ruimtelijke begrenzing binf
grootehersenhelft van hoogere psyet
richtingen, die aan associatiesystert
zijn, brengt een oeconomisch vool
(Ramon y C a j a 1). Door deze I
wordt het proces van associatie f'
lijkt en versneld en wordt het in
len van overbodige verbindinge]
waaronder de capaciteit der heije
verhoogd. |mi
De leer der aphasie heeft een
stoot gegeven tot het pogen talM'
psychische verrichtingen te localu
bindt deze vooral aan het vooi
der grootehersenen. de beide frorj
De verschillende uitingen van de a
en van het gemoedsleven, het absL
het concentratievermogen, het inr®
wilsprocessen, heeft men tot. op
tijd aan de werkzaamheid van
kwabben toegeschreven. Dit fror
het psycheneephalon bij
b<
het werd op dichterlijke wijze
majesteit der hersenen genoemd.]
hersenchirurgie leert echter, datlii
rechter frontaalkwab wegens i
bijv een gezwel, wordt wegger
dig na de operatie de psychisch!
verdwijnen en de geestestoestand|ig<
1 PSJU
Diesviering universiteit
te Amsterdam
Rede van prof. dr. B. Brouwer
Ter gelegenheid van den dies natalis der
Universiteit van Amsterdam heeft prof. dr. B
Brouwer, rector magnificus, gistermiddag een
rede gehouden over:
Daaraan is het volgende ontleend:
Spr. licht het hedendaagsche standpunt be
treffende een functioneele localisatie in de
hersenen op grond van de klinisch-anatomische
en experimenteele gegevens toe. Naast deze
functioneele localisatie bestaat er ook een to-
pographische, d.w.z. naar onderdeelen van het
lichaam, zelfs naar onderdeeling van een zin
tuigorgaan. Het vraagstuk naar de functie lo
calisatie wordt daarop aan een tweede voor
beeld nader toegelicht, waarvoor gekozen wor
den de beweging en het gevoel.
De wetenschappelijke bewerking van het pro
bleem van een eventueele localisatie van de
hoogere psychische verrichtingen in de herse
nen begint bij de ontdekking van Broca (1801).
waardoor het duidelijk werd dat door een be
schadiging van de linker derde frontaalwinding
een motorische aphasie ontstond. Onze heden
daagsche kennis van de localisatie der aphasie
vormen, is in de volgende woorden samen te
vatten. In de linker groote-hersenhelft van den
mensch bevindt zich een omschreven, doch toch
nog vrij uitgebreid gebied, waarin een beschadi
ging van het voorste deel stoornissen verwekt
BREUGHELIAANSCHE
IJSVREUGD
Zoo raat men op 't ijs 't Antwerpen
voor de stadt
D'een herwaerts d'ander gins,
begaept van alle zijen
D' een stronckelt, genen valt, dien
houdt hem recht en prat
Ag leert hier aan dit heelt hoe
wij ter wereldt rijen
En slibberen onzen wegh. d'een mal
en d'ander wijs
Op dees verganckelijckheit veel
brooser als het ijs.
P. BREUGHEL 1553.
Zoo zag eens Pieter Breughel de menschen
slibberen op het ijs. Zoo zag hij de menschen
stronkelend, vallend gaan over het ijs als over
de wereld, door het leven als over het spiegel
gladde ijs. En vreemd, wie nu van eenigen
afstand de menschen ziet, wie nu naar het
bont gewriemel gluurt van ventjes en van
vrouwen, van jongens en meiskes, van klein
peuterig kindergedoe, die ziet den grooten
Breughel penseelen op zijn, doeken, die ziet
hem de poppetjes teekenen, hem de ijskleur
verven en de hangende huisjes in hun warme
tinten, die ziet dat alles gelijk Felix Timmer
mans het meent geroken te hebben.
Want de ijspret, dat goed en bont schilde
rijtje van levende, kleurige beweeglijkheid,
dat leutig armgezwaai en beengemaai, dat
dollend gezwier en ijlend geslier is met geen
ander beeld te vergelijken. Dat ijs, met wit
schaafsel bepoeierd of met plukjes sneeuw-
wattigheid hier en daar in een hoekje, zoo'n
dichtgevrozen slootje, een tochtje of breeder
vaart met honderden levende, bewegende
figuurtjes er krioelend over onder een
Hollandsch luchtje: blauw met wat schrale
wolkenvegen, waar vindt ge zoo'n plaatje,
waar kunt ge zooveel leven tegelijk ontmoe
ten? Waar en wanneer anders dan In den
winter? Het spat en flonkert van het leven,
het ruischt ervan, het joelt en lacht met den
stoom van de ademende slierters en scharre
laars langs de roode neuzen omhoog. De
kleuren zitten, rijden, liggen en glijden er
dooréén gemengeld, zóó hevig, zóó bont, zoo
zonder schroom gegeven en toch niet schreeu
wend door de overdaad, omdat ze opgeslorpt
worden in het grijze en het witte van der.
winter.
Wat al figuurtjes ziet ge gaan over zoo'n
slootje ijs, over een stadssingeltje, dat heel
den herfst heeft liggen treuren en wachten
en dat nu, ondanks de vergrauwde graskanten
fonkelt en opgetogen is van het leven. Waar
en wanneer zijn de menschen zoo goedgemutst
tegen elkander, zoo VTij en opgewekt, zoo
leutig los als op het ijs. waar geen zwoele
gemelijkheid kan blij»en, waar de ernst de
kracht verliest en waar het gemok in vreugd
vergaat? Daar ziet ge figuren van allerlei
slag, maar de ljsvreugd moet ge niet gewoon
bezien met nuchter gemoed, van koude ver
kleumde teenen, gij, weggedoken in uw
kraagjas, onder uw donkeren hoed. met uw
scnouders zoo hoog en uw handen zoo diep,
neen, ge moet het niet waggelend van den
eenen voet op d'anderen bibberend staan besta
ren, met betraande oogen van de kou. Maar
zoo dan dat ge geen koude voelt en dan de
oogen bijna toeknijpen, zien door de wimpers
hoe het draait en keert, hoe al die kleuren
mengelen en zich losmaken en zich weer door
elkander laten vegen op het ijs als op een
groot palet En zie dan die zotte draaierijen
van kerels, die in felle, spitse ernstigheid zich
laten voortglijden met één been in de lucht
en dan het ander, tja, oudere venten al, die
dat draaien zoo ernstig doen alsof ze een ge
bedenboekje lezen. En hoe ze hun been voor
zichtig ophalen om een oogenblikje als een
ooievaar éénbeenig te kunnen zijn. Er zijn
anderen, die zich niets aantrekken van de
eenkennigheid van de als-maar-boogjeszwie-
renden, neen, zij verstaan edeler konste: strak
vooruit, wat gebogen, handen op den rug en
rats, rats, rats daar gaan ze, ze strijken snel
de ruimte in en weten zich verdwenen over
het blinkend pad der slooten, tochten en
vaarten, waar de binnenschepen wachtend
langs de kanten liggen. Langs de reeling van
die scheepjes binden de jongens en de meiden
en ook de ouderen zich de schaatsenriemen
om de schoenen en vandaar slieren ze het ijs
op, even onwennig, maar dan dra verloren in
hun zwiering. Daar glissen schippers met
blauwe petten en truien snel voortmaaiend
tusschen rood-geruite, wijde rokjes, blauwe,
gele, roode, groene bouffanten en veelkleurige
jakjes van de deerntjes, die zich met stunte-
ligen zwier en door den wind roodgebeten
molligheid voortreppen. Zie toch hoe ze soms
hoofsche buigingen maken voor het ijs of
voor een tegenligger, die zich niet snel ge
noeg uit de voeten grabbelt, of hoé ze
ondanks maaiende armbewegingen met hun
rokje baantje vegen. Zie hoe den ernst het
kwispelen vergaat wanneer hij met een dof
boempje op zijn staart neerdrcunt op de
harde waterkorst. Zie ook hoe de slierters,
twintig slungels op een rijtje, zich verslin
geren in snellen draai, zoodat er enkelen op
den kant vliegen en wat anderen een bosje
ijsvolk bij elkander vegen op een klonte
renden hoop.
En dan de sportief-verkleeden met hun
eigen ijspakje, hun bollend windjak, hun
kleurige en keurige doeken, hun wollen oor
klepmutsen in allerlei tinter en vormen, met
hun pofbroeken en ski-herinneringen of -toe-
komstdroomen. Ook zij hebben schaatsen
onder blinkend gepoetste schoenen. Beste
schaatsen, waar men fier p kan staan. Daar
om staan zij daar in een hoekske van de
baan met de blozende, lachende en gieche
lende, even sportieve meisjes. Ze staan daar
als ge heen gaat langs hee.\ de kleurige plaat.
Zij staan daar als geterugkeert van Uw rond
gang, misschien is 't er een enkele minder.
Tja, denkt ge dan: het oog moet ook wat en
ijsvreugd is een louter spel. Waarom ook
allen steeds maar rijdend, het ware te wrie
melend voor het oog.
Zie, daar gaat een priksleetje, een ruw
houten kastje zonder slot of zin. Een kind er
op in blauwen duffel, doek om 't hoofd en
bolle wanten aan de handen. De prikjes
priemen het kastje snerpend voort. De be
woner van het bakje ziet op noch om en zegt
geen woord, het kistje knirpt over het grijze
ijs en prikken prikken puntig. "Een groepje
kinderen heeft een sledesliert gemaakt en
één was er, die geen sleetje rijk was. IJlings
heeft deze zich een keukenstoel veroverd uit
de naaste hoeve en daar troont hij nu boven
aUen. Nu is de stoelenman rijker dan alle
andere kleine, roode snuffelneuzen en hij ver
huurt zijn stoel tegen een rit in een ander
z'n slede en hoeft niet als de anderen voorop
te glibberen om het zaakje gaande te houden.
En dan is er nog zoo'n polkabrokkenkraam-
pje, zoo'n rieten of houten beschuttinkje en
ruwe banken, waar de chocolade- en heete-
melk-damp kringelt en de menschenadem
stoomt en daar stapt ook de baanveger met
zijn houten plankje aan een stok.
Zoo gliert en giert de ijsvreugd voort en den
langen winterdag of ge nu in Brabant komt
of in het hooge Noorden, waar de blonde Frie
zen hun lange streken maaien of waar de
Groningers kopgedoken voortrennen over het
ijs rond hun stad, of ge in het Noordelijk Hol
land gaat om hard te rijden tusschen de bol-
broeken uit de streek van de houten Zuider-
zeekanthuïsjes of tusschen de koolboeren rond
het Groot Kanaal of wel dat ge meeleutert
op een Zeeuwsch dorpsbaantje, waar de to
nen uit blinkend koper daveren door den
kouden dag, zoodat er muziek is op het ijs en
Ijs in de muziek vanwege het vochtig blazen;
waar ge komt; het ijs kleurt steeds de witten
rood en ook de zwarten bont.
Steeds zal er zijn het lustig spel van tinten
en van kleuren, het dartel gekrioel van bonte
ventjes en wijfjes dooreen tot de zon den
hemel in vlam doet gaan en verdwijnt in den
grijzen winteravond na een dag van zondeloos
geluk. Daarnaar kunt ge kijken zoo lang, zoo
lang tot ge verzadigd zijt van al die wrieme-
laars, van al die verven, tot het u voor de
oogen schemeren gaat Dan hebt ge het leven
gezien in zijn onbewuste, grondelooze diepte.
,A1 die menschenlevens vol van leed en
vreugd, zich uitlevend in één dag zwier en
sier op het grijzig ijs.
En keerend in den grauwen avond langs de
oolderslooten en over de bevroren, leege wei
den, langs de hoeven in hun bosschage weg
gedoken, ruischt en bruist nog een vreemde,
slepende muziek in u door en leven nog de
tinten van het Breugheliaansche ijs vreugd-
schilderij.
- G. v. d. H.
aphasiecentrum van Brojhe
wordt. Dus ook de pverige assne
in de groote hersenen zijn van Ia<
voor het psychische leven, hetgoa t
klinische waarnemingen blijkt,
ciatiesystemen, die zich in de df
van het centrale zenuwstelsel »di
men aan den opbouw
Deze resultaten der moderne heè
die met elk localisatieprincipeL
spotten, sluiten dit echter geenszT
geen localisatie in deze associated
dien zin, dat een geheele verrichti
nig gebonden wordt aan bepaalde,
den hersenmantel doch wel
omschreven gebieden deelnemen W
functies. Hiervoor zijn talrijke a
te voeren, waarom spreker zich z
die aan. het beginsel van de functi
satie in de heisenen van den mcuj
den. Men dient echter te bedej
natuur beschikt over tal van kopihe
er een uit, dan wordt de werkzaaln
andere, die tot dusverre minder f"
men aan de oefening, versterkt P
weelde in de functioneele localisien
schelijke hersenen De erkenning
de is niet alleen van belang vrxfde
ontwikkeling der neurochirurgenks
ook een aanwijzing, dat er nog tal f~
heden in de hersenen verscholen 1180
voldoende tot ontwikkeling zijn gr a
RECHTBANK TE 'S-GRAVEpJ
68 jaar en meer dan tn
gevangenis md
Valsche sleutels in Bestede^
C. J. G., die bijna de helftg
levensjaren in de gevangenis J
bracht wegens vergrijpen tegej
eigendommen, in hoofdzaak w
ping in en diefstal uit woningen
zake van een dergelijk geval of
door de Haagsche rechtbank tot]
vangensstraf was veroordeeld, r
vonnis in beroep gekomen en 1
voor het gerechtshof terecht ge
weerde dit geval niet op zijrf
hebben.
Hoewel hij ten tijde va..
drijf, in den afgeloopen zomer,
lingenhuis woonde als verpleegde"
delen va bestaan, werden na P
bankbiljetten van opeenvplgend^m
precies dezelfde als de vermiste)
bevonden. Bij de rechtbank hL.
daarvoor de verklaring gegevetrj
bankbiljetten bij het „gokken" W d;
en hij herhaalde voor het hof d»i
Voorts waren in zijn kamerti z
stedelingenhuis loopers en va]
gevonden, van welke sleutels er
gevijld zoodanig dat deze preci^ai
van de bestolen woning paste qen
meter hooge kast, waar de tasi.
biljetten van de bovenste plf
moest zijn, was een bankje van
cm hoogte aangetroffen, dat vod lii
1.58 meter lengte tellenden ver
welkom hulpmiddel zou zijn ge|zjr
plank te bereiken.
Getuigen verklaarden, dat iit*
waar de bankbiljetten werden ke
spoor van braak was aangetroffL j
leen insluiping door middel vanT
sleutel kon zijn toegepast. Vertf
de dag waarop de insluiping P"1
de uitgangsdag van den man irfiei
lingenhuis was. jwi
De proclireur-generaal rec'u't)0,
tiging van het vonnis. f~'
De toegevoegde verdediger fc.1
wijs niet geleverd te achten eg
deerde tot vrijspraak. s v
Arrest 22 Januari.
d:
SNOEPLUSTIGE DIEFaai
Een automaathouder te Bussim
politie medegedeeld dat Dinsdag
jongens van een jaar of tien d
een zilveren rijksdaalder nadae
om te wisselen, hetgeen hij hadtooi
hij voor een klant het luikje o
een der jongens, als etende, e& P
bon verscheuren. Hij liep naar b ka
wat dit te beteekenen had De jo
hij dit zoo maar deed en gaf de^
en adres op. Deze waren valsch.
een signalement kon de politie VEI
gens echter pakken. Toen kwamd
Zij hadden trek gehad in koete e
bakker hadden zij verlof gekre®ua:
oven zich te goed te doen aan deen*
hadden uit een broek die daar Mun
monnaie met 22.50 gestolen
trek overgeslagen naar automat»*»
heden.
Marktbericht»,,
icatwok aan den run. 1i m»
per 6 kc: rood» kool 4.1C^5o/<L
oene kool 2 90^3 90. uien 3.80-»* 1
ischpeen
1 zwo w. uien l
I 2—2.90, kroten 40—50 iJan
r
i Blo«
Noteerli
'eiling-Vc
b'e"i>ri1zèn waren: roode kool
kool 3.404.50. boerenkool 3—6. fl'
S2K- .ff.» eU4;oTPde"-31
alles p. 100 kg; knolseiderij 5_60--j
bleekselderie 4.8C5.30 p. 100 bos.i
