Idieuuif ©«trant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
3
BRAAT-DELFT
AEG
mm
s )nmmentsprijs:
Th. E. v per S maanden In Leiden en In plaatsen
tTennE waar een agentschaP gevestigd Is 2.36
Per week 18 at Losse nummers 8 ct
maataagRo( M1" voeruJtbetaUng.
Lever man,
didames^ertentiepryzen j
de ne° 22% ct per regel Ingezonden Mede-
deellngen 46 ct per regeL Minimum
8 regels. Bewijsnummer 8 ot Bij coo-
6 tract belangrijke korting
3ur. Redactie en Administraties
BREESTRAAÏ 123. LEZpBt.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23160).
Postbox 20.
No. 6284
jjust
SUS
DONDERDAG 21 NOVEMBER 1940
21e Jaargang
Verootmoediging en gebed
Vtfënui* komenden Zondagmorgen zullen de
Kerken een bidstond houden, een
welke hier wordt aangekondigd
e van verootmoediging en gebed,
ienken aan de vele zonden van kerk
ild moet den geloovige als vanzelf tot
aoediging leiden. Ook de kerk gaat
Ij uit. Heeft zij voldoende getuigd?
P k Dij genoegzamen ijver aan den dag
I UH ÏVoor de verbreiding van Gods Konink-
868) e oproep tot den bidstond beantwoordt
j2 Eindf8®611 ontkennend. En op twee feilen
met name gewezen: Te zwak werd
VULLIN^nen tegen de ontheiliging van
partip den daS des Heeren, en voorts tegen
ontwrichting van het zedelijk
Mogelijk ware er meer te noemen,
eerbied voor den Zondag als dag
en en voor het zedelijk leven, dat-
'aarin het beeld Gods zoo duidelijk
spreekt ons reeds sterk toe. Van
I aan opkomen tegen de zonden hier-
|J moet worden gewaagd. En kan dit
b(j den Christen anders gepaara
i met verootmoediging?
deze verootmoediging is tevens de
voor het gebed. In het kleed v;
ogen wij gaan staan voor het
des Heeren. Want er valt veel te
De oproep spreekt van een oordeel,
volk en wereld is gekomen, van
geestelijken en stoffelijken nood.
'eere neige de harten van de grooten
de tot een rechtvaardigen vrede; Hij
troost aan de slachtoffers van
make bovenal het gebeuren
agen' dienstbaar aan de verlevendiging
Yt geloof en aan de komst van Zijn
opdat Zijn volk den doorluchtigen
ïzes Heeren met een groot verlangen
I M C Ui te om ten volle te genieten de belof-
!>ds in Christus Jezus".
g 49a. 1
Van
Dec. bogend in zijn soberheid is deze oproep,
óf 4°?* klinkt hier het getuigenis va
1 bloem!0 de wereld. De zelfveroordeeling is
ïschuwd. Doch hiermede geeft de kerk
te kennen, dat zij niet mag aarzelen,
voor re te zeggen van ontheiliging van
bon l(^f van inbreuken op het zedelijk leven.
er nog, die meenen, dat zulks niet
04 t/m/* tot het ..terrein" van de kerk? Zeker,
18 t/m.üioort niet tot de taak der kerk, hier
OT^t/m*16 regelen te Seven voor alle burgers,
het werk van het staatsbestuur. 1
eenneStuigenis van de kerk moet worden ge-
Zij moet de harten ontvankelijk maken.
broodzag het ook de kerkeraad van de Ned.
v^n°de^*eme€nte Scheveningen, toen zy in
bo^or>aar van 1939 een kloek getuigenis
gebrooaitgaan voor de handhaving van de
gsrust bij de visscherij.
joaKaai
ov. en Bidstond en staatsbestuur
bloe
1 Dec
bidstond, uitgeschreven door de kerk
emeel'bestuur van den staat door de overheid
el) (%'iderscheidene werkzaamheden, doch eer
n gg felling zijn zij niet Zy behooren inte-
havei1 een schoone harmonie te vormen ln
gortnheid der schepping. Want op elk ter
es levens behoort gestreefd te worden
88 (ie verheffing van des Heeren eer.
of L
kan het gebeuren, dat de kerk in haar
td ook het pleit voert voor beter hand-
van Gods ordinantiën buiten net
of' grjke kerkelijke leven. Het kan ook zyn,
overheid zich tot de kerk wendt met
gr vtzoek een bidstond te houden temidden
:n nood des tyds.
of sp.-sehoone harmonie was voorheen wel
jek. Tijdens den wereldoorlog van '14
ldisti het Tweede Kamer-lid de neer
of de Regeering het oogenblik
ygjj komen achtte, de natie te vragen een
nep I te zonderen als openbaren bededag,
IV- instemming met hetgeen de heer
katteelkamp wilde bleek weinig. Ook van
Idswege werd het verzoek afgewezen,
(even) met deze woorden: „Dat men zich m
onS" van druk en rampspoed wendt tot de..
>ogste, is een uiting van vroomheid,
mensch siert» maar de Regeermg
weke^et het initiatief nemen om zich op
'lei wijs in geloofszaken te mengen
Def de Regeering zich in geloofszaken
/m. 3gd zou hebben, wanneer zij aai
vo<et verzoek tot het houden van
.d zou hebben gericht! Alsof het geloo-
Nov*ïchts het werk behoort te zijn van
e'of {6T^: overschry'dt niet de grenzen der
theidingen, wanneer zy, zooals in ae
tot den bidstond der Geref. Kerken
*!ere wijze ingegeven, na veroot-
leesciirig, ook over eigen zonde, opwekt tot
»09 zaamheid aan den Heere van hemel
Slechts in deze gehoorzaamneid
logen wij wachten op en uitzien naar
^fst van Zijn Koninkrijk.
D« warenhuizen gaan hun iecoraties instellen op de naderende leestdagen en
voor de jeugd is er jeeri grootere attractie dan het poppenland
(Foto Weltbild)
Toekomst tabaksteelt in eigen land
DE VERDUISTERING
a^e^sopgang 22 November 9 i
extoondergang 22 Nov. 17 u
abu1
insopgang 23 Nov. 1 uu
ïcemnsondergang 23 Nov. 14 u
kaar
r 38 min.
r 36 min.
Proefnemingen van de Heide-
Maatschappij brachen
bemoedigend resultaat
Gezonde coöperatieve basis
noodig
Tot de meest serieuze onderzekingen,
ten einde vast te stellen of een rndabele
binnenlandsche tabaksteelt practech mo-
gelijk is, behooren de proefnemingn sinds
eenige jaren door de Nederlandscb Heide
Maatschappij op dit gebied verriht.
Aan de Gelderlander ontleenen wij eenige
gegevens uit een onderhoud met den teer C.
Smits, den leider van de bekende opltdings-
cursussen van de Ned. Heide Mij., ondc wTen
ook het onderzoek inzake de binnenladsche
tabakscultuur ressorteert, over het er loop
dezer hoogst belangwekkende proefneiingen.
Het initiatief tot dit onderzoek van d zijde
der Ned. Heide Maatschappij is zes jaa gele
den-uitgegaan van wijlen dr. Lovinck oud
directeur van de Ned. Heide Mij. en oud-
directeur-generaal van den Landbouw.
De opzet was de mogelijkheid te ondrzoe-
ken in hoeverre het mogelijk was dat deoude
rasechte tabakkers, die in ons land gelkkig
nog steeds aangetroffen worden, mede door
middel van de tabaksteelt op hun klein sukje
grond hun brood zouden kunnen verdinen.
Immers het stond vast dat met èen mogiijke
herleving van onze eigen binnenlandsch- ta
baksculture, welke voor tal van kleine be
drijven eens zulk een belangrijke bron van
inkomsten beteekende, een groot Nederlanlsch
belang zou zijn gediend.
Aan Ir. M. B. Smits, een broer van Jen
tegenwoordigen leider dezer proefnemln;en,
die als oud-landbouwconsulent in Ne-er-
landsch-Indië, over de noodige practischeer-
varing beschikte, werd verzocht een rapjort
over de mogelijkheden met betrekking tot
den binnenlandschen tabaksteelt uit te
brengen.
Het betreffende rapport bleek ten an-
zien van deze mogelijkheid niet al te jes-
simistisch, zoodat werd besloten deze
zaak nader ter hand te nemen.
Als oorzaken van den zeer sterken teiug-
gang van den eens zoo bloeienden tabaksteelt
noemde de heer Smits ons, naast de coi
rentie van de Indische tabak, het feit, dat
zijn meening de variëteiten tabak, die
hier verbouwd werden, ongeschikt waren.Ook
de bemesting was voor het verkrijgen van
behoorlijke kwaliteit niet geëigend, ter-
aan de sorteering eveneens te weinig
aandacht werd besteed.
Het was derhalve hiernaar dat de proefne
mingen van de Ned. Heide-Mtj. zich richtten.
Omdat het hier louter proeven betreffen,
bepaalde de Ned. Heide-Mij. zich er bij haar
onderzoek toe in het klein te beginnen. Men
ging daarbij terecht van het standpunt uit,
dat eerst de mogelijkheid diende onderzocht
te worden, alvorens door propaganda uitbrei
ding van de culture te stimuleeren.
Met een ouden tabaksverbouwer ln Rhenen
werd overeengekomen, dat deze de uitvoering
der proeven zou verzorgen, waarvoor hem de
kunstmest werd verschaft, benevens een fi-
nancieele vergoeding, terwijl de Ned. Heide-
My. ook garandeerde dat de verkregen tabak
tegen een behoorlijken prijs zou worden af
genomen.
De bemesting
Welke variëteit?-
Bij het onderzoek naar de voor ons land
meest bruikbare variëteit, werd zaad van
niet minder dan een 250-tal soorten tabak uit
verschillende deelen der wereld bijeenge
bracht.
Ongeveer 55 .soorten werden hiervan uitr
gezaaid, waarvan het grootste' -teel mislukte.
De soorten die overbleven w ten uitgeplant,
maar ook hiervan ging een deel verloren. Ten
slotte hield men 4 a 5 soorten over, die bevre
digende resultaten te zien gaven en waarmede
dan ook werd verder gewerkt.
Tot de soorten, die beproefd werden, be
hoorden ook een 10-tal variëteiten, die reeds
in- vroegere jaren in Maas en Waal, Over-
Betuwe, Rhenen gebruikt werden en één
soort uit het Openluchtmuseum. Alleen f -ze
laatste tabakssoort van een Amerïkaansch
type bleef tenslotte over.
De in Maas en Waal en ook in andere ta
baksstreken van ons land gebruikelijke va
riëteiten bleken niet geschikt. Deze tabak was
meestal te dik van blad en nerf.
Met de 4 S 5 meest bruikbare soorten
heeft de Ned. Heide-Mij. thans na vier
oogsten zoodanige resultaten bereikt, dat
Ook aan de bemesting diende uiteraard
meer zorg te worden besteed.
Schapenmest, welke dikwijls gebruikt werd,
bleek vooral indien laat toegediend den
brand van de tabak zeer ongunstig te beïn
vloeden. Hetzelfde kan gezegd worden van
stalmest, welke eventueel alleen zeer_vroeg
gebruikt behoort te worden.
Bij de proefnemingen werd kunstmest ge
geven, aangevuld met een organische bemes
ting van sojameel. Daarmede werd, wat de
kwaliteit der tabak betreft, reeds veel gewon
nen, maar de brand was toch nog niet vol
doende. In 1938 werd dan ook een soortge
lijke bemesting toegepast met dolomiet-mer
gel, teneinde de brand te verbeteren. Deze
poging had op den brand êen vrij goed resul
taat. Vorig jaar werd daarmede voortgegaan
en het blad werd steeds meer verbeterd.
Voor de verkregen tabak werden dan ook
behoorlijke prijzen gemaakt. Bedroeg de op
brengst in 1936 en 1937 resp. 16 en 18 ct. per
pond, in 1938 was deze opbrengst reeds geste
gen tot 28 cent en het vorig jaar zelfs tot 38
ct. per pond.
Wanneer we in aanmerking nemen dat de
opfcrengst per H.A. rond 5000 pond bedraagt,
dan mag een Verbeterde tabaksteelt zeker
loonend worden geacht.
Coöperatief!
De heer Smits was van meèning dat de
sorteering het best centraal kan gebeuren.
Als het goed is, moet niet iedereen indi
vidueel zijn eigen zaad of planten winnen.
'Noodig is een centrale plaats, waarvan men
zaad of planten betrekt.
Eveneens zou het gewenscht zijn te komen
tot een coöperatieven verkoop'van het gefer
menteerd product
Wanneer zóó een gezonde basis wordt ge
legd is een loonende tabaksteelt mogelijk.
De bedoeling is geenszins aldus de heer
Smits door de huidige tijdsomstandigheden
de binnenlandsche tabak thans als gelegen
heidsproduct te poneeren. Het gaat er hier om
de bonafide oude tabakkers, die nog over de
noodige ervaring beschikken, een betere be
staansmogelijkheid te verzekeren.
De binnenlandsche productie kan uiteraard
altijd maar een kleine aanvulling blijven voor
de totale grondstoffenbehoefte van de Neder-
landsche, tabaksindustrie. Bovendien bepaalt
de Ned. Heide-Mij., die door het geven van
voorlichting aan een en ander wil medewer
ken, zich bij haar proefnemingen nog alleen
tot pijp- en pruimtabak.
Maar de bevordering van deze uiter
mate arbeids-intensieve cultuur, schepi
in elk geval wederom meer werkgele
genheid.
Nu deze proefnemingen tot dusverre goed
geslaagd mogen heeten, waarvan de expositie
op de jongste Jaarbeurs wel een duidelijk be
wijs leverde en nu ook de sigarenfabrikanten
tot medewerking bereid zijn, kan de Ned.
Heide-Mij. zoo besloot de heer Smits
de tabaksteelt zeker als loonend aanraden.
Een oordeel dat ons temeer waar het hier
het resultaat betreft van een even objectief
als deskundig onderzoek optimistisch doet
zijn ten aanzien van de toekomst-mogelijkhe
den van onzen eigen binnenlandschen tabaks
teelt.
Ned. Herv. Bond voor
Inwendige zending opG.G.
Algemeene vergadering te Utrecht
Op de te Utrecht gehouden algemeene ver
gadering van de Ned. Herv. Bond voor In
wendige Zending op G. G. heeft de vorzitter
van den Bond, Ds. B. N. B. Bouthoorn te
Harderwijk, een inleidend woord gesproken,
herinnerend aan de woorden van den profeet
Jeremia: „Het zijn de goedertierenheden des
Heeren, dat wij niet vernield zijn, dat Zijn
barmhartigheden geen einde hebben".
Jeremia heeft deze woorden niet gesproken,
toen de zon van voorspoed boog aan den
hemel stond, maar temidden van Jeruzalems
gruis, en toen de hand des Heeren zwaar
drukte op het volk.
Er is overeenkomst tusschen den tijd van
Jeremia en den dag van heden. Zou er ook
geen oorzaak zijn, zoo vroeg spreker, om dat
woord van Jeremia ook tot het onze te maken,
nu wij ondanks alle bezwaring der tijden
samenkomen.
De arbeid van den Herv. Bond voor Inw.
Zending kon zelfs ondanks dit oorlogsjaar
nog uitgebreid worden.
Twee nieuwe Evangelisatie-posten werden
in de vorige jaarvergadering geopend naast
de reeds bestaande, terwijl nog aan twee
andere finantieele steun kon verleend worden.
Daar is ook oorzaak tot dankbaarheid om
dat alle Evangelisten bleven gespaard, terwijl
geen enkele der eigendommen ernstig werd
beschadigd.
Oorzaak tot dankbaarheid ook omdat nie
mand der Bestuursleden werd weggenomen,
al moest helaas, de heer Brouwer wegens
ernstige ziekte als penningmeester bedanken.
Spreker was echter blijde over het feit,' dat
de heer A b b e m a van Gouda, een ter zake
kundig man zijn plaats had willen innemen.
De toekomst van den Bond
Indien iemand de vraag zou stellen: „Hoe
zal het nu in de toekomst gaan met den
Bond?", dan zou spreker moeten antwoorden:
„Dat weet ik niet, maar wel weet ik, dat nooit
wordt beschaamd, wie op den Heere ver-
tróuwt".
Zeker, er zijn zorgen, groote zorgen zelfs.
De Evangelisatie-posten in het Noorden
zagen hun inkomsten belangrijk verminderen
en moeten dit ook voor de toekomst voor-
loopig nog vreezen.
Het werk der collectanten kon immers óf
in 't geheel niet of slechts gedeeltelijk voort
gezet worden, terwijl die Evangelisaties toch
juist voor een groot deel op dit collecte
systeem steunden.
Daarbij zijn ook de inkomsten van den Bond
onzeker geworden. De avondspreekbeurten
van den heer A s m u s, die in de week
werden gehouden, moesten vervallen, wat een
belangrijke derving van inkomsten beteekent
Daarom zijn er groote zorgen voor het
hoofdbestuur. Maar God is grooter dan de
nood. Aan dien God greep Jeremia zich vast
in het geloof, toen hij temidden van Sion's
puin en gruis getuigde: „De Heere is mijn deel,
zegt mijn ziel, daarom zal ik hopen".
kringen vonden in preek en gebed van Ds.
Schoemakers de plaats van het natuurlijk
verband met het Evangelie, dat hij zoo lange
jaren met groote trouw en bekwaamheid ver
kondigd heeft.
Ds. G. W. C. Vunderink
As.s. Maandag herdenkt ds. G. W. C. V u n-
derink, predikant-directeur van het inter
naat van Chr. Lyceum te Zeist, den dag
waarop hij vóór 40 jaar het predikambt
de Ned. Herv. Kerk aanvaardde.
Ds. Vunderink werd 13 Augustus 1877 te
Groningen geboren. Hij studeerde aan
Groningsche universiteit theologie. Hier
met name prof. I. v. Dijk zijn leermeester
heeft de Waalsche predikant, ds. F. Daubanton
grooten invloed op hem geoefend. Ds. Vun
derink deed belijdenis bij ds. J. J. Knap Czn.,
toen Waalsch predikant te Groningen. Oor
spronkelijk bestemd voor predikant by de
Waalsche gemeenten ging de jubilaris even
als zijn leermeester over tot de Ned. Herv.
Kerk. In 1900 candidaat geworden in Gelder
land, verbond ds. Vunderink zich 25 Novem
ber van dat jaar te Dorkwerd aan zijn eerste
gemeente. Naar aanleiding van den
dagen gevoerden hevigen verkiezingsstrijd
tusschen Talma en Troelstra in het nabije
Tietjersteradeel werd reeds vroeg de belang
stelling van ds. Vunderink voor den politie-
ken arbeid gewekt. Het leidde tot een warme
vriendschap tusschen Talma en ds. Vunde
rink. In 1902 vertrok de jubilaris naar Hooge-
veen, waar hij 4 jaar heeft gearbeid. Hij
stichtte er een chr. school in de buurtschap
Noord.
In 1906 vertrok ds. Vunderink naar Amers
foort. Daar heeft hij in de Soesterbuurt een
wijkgebouw gesticht en zich met name gege
ven aan de chr. sociale actie. Hij werd leider
van den chr. besturenbond en riep een bureau
voor arbeidsrecht in 't leven. De jaren van
Hoogeveen en» Amersfoort zijn vooral die van
het politiek debat geweest en met tal van
politieke kopstukken kruiste ds. Vunderink
den degen. Na beroepen van Amsterdam en
Rotterdam te hebben afgeslagen werd in
1911 dat naar Haarlem aangenomen. 21 Ja
nuari van laatstgenoemd jaar deed ds. Vun
derink aldaar zijn intrede en hy is er werk
zaam geweest tot 1927, toen hem in verband
met zijn benoeming tot predikant-directeur
van het internaat van het Chr. Lyceum te
Zeist eervol emeritaat verleend werd.
In Haarlem was met name de oude stad
de wyk van ds. Vunderink. Hier kwam ds.
Vunderink bijzonder met het onderwijs in
aanraking en hij is o.m. leeraar godsdienst
onderwijs' aan de Chr. H.B.S. te Leiden ge
weest. In Haarlem riep ds. Vunderink een
jeugdkerk in het leven die zeer in bloei toe-
i. Ook heeft hij zich in de vorige mobili
satie zeer beijverd voor de militairen en was
hij voorzitter van het Cl r. Mil. tehuis. Meer
dan tien jaar gaf ds. Vunderink in Haarlem
een cursus psychologie. Op verschillend gebied
heeft de jubilaris zich bewogen. Hij was o.m.
inspecteur zoowel als gedelegeerde van de
Ver. voor Chr. Nat. Schoolonderwijs, is iid
het hoofdbestuur van de Ver. tot Chr.
hulpbetoon aart blinden en was in Amersfoort
VRAAGBAAK
voor»
En
i.ul,ul secretaris en in Haarlem voorzitter
ook, geloovende dat de arbeid der vereeniging Kinderzorg. Ook was hij secre-
Kerk en Zending
BEGRAFENIS DS. TH. A. BERGSMA
Na een rouwdienst in de Geref. Kerk van
Drogeham, welker emeritus hij was,, is al
daar ter aarde besteld het stoffelijk over
schot van ds. Th. A. Bergsma, wiens laat
ste levensjaren gewijd waren aan het zie
kenhuisbezoek te Groningen. In den rouw
dienst heeft ds. H. J. Meijerink van Droge
ham gesproken naar aanleiding van Ps.
84 7 en 8. Na hem voerde het woord: na
mens de eerste gemeente van den overledene
ds. D. Hoornstra van St Jacobi-Parochie
dr. N- H. Ridderbos sprak namens de
Gerei. Kerk van Tweede Exloërmond, ds.
Bergsma's tweede gemeente. Namens de kerk
van Drogeham werd het woord gevoerd door
ouderling H. Hofman. Voort spraken
nog de heeren H. H e ij s, oud-hoofd der Chr.
school te Tweede Exlo6rmond, G. Hoeks-
m a, oud-H. d. S. te Drogeham, ds. L. T i e -
s i n g a van Harkema, ds. H. Smit, van
Rottevalle en ds. U. B u w a 1 d a van Augus-
tinusga.
Aan de groeve werd nog gesproken door
ds. J. E. B o o ij van Surhuisterveen namens
de classis Drachten en door ds. D. van D y k
van Groningen namens den kerkeraad der
Geref kerk te Groningen.
De zoon van den overledene, dr. A.
Bergsma, arts te Groningen, dankte na
mens de 'familie voor de belangstelling en
blijken van liefde en waardeering betoond
aan de nagedachtenis van hun vader. Hij Ook de
Inw. Zending op Geref. Grondslag een zaak
des Heeren is, blijft er hope in onze ziel, ook
al staan wij voor een duistere toekomst.
Spreker deed tenslotte nog een beroep op
de steurt door gebed een gave van hen, die
dezen arbeid in Gods Koninkryk liefhebben.
Ds. C. B. Schoemakers
Gouden jubileum op 30 November
Behalve Ds. C B. Bavinck, herdenkt nog
een andere Rotterdamsche em. predikant op
30 Nov. zijn gouden ambtsjubileum, t. w. Ds.
C. B. Schoemakers van Katendrecht
Deze in den Geref. kring van Katendrecht nog
lang niet vergeten, thans te Rijswijk wonende
predikant is thans 75 jaar en was, toen hij op
30 Nov. 1930 met emeritaat ging juist 40 jaren
in het ambt Zijn eerste gemeente was Lands
meer, zijn tweede Souburg, de derde Gronin
gen, de vierde Alphen a d. Rijn en zijn
laatste Katendrecht, welke kerk hij van 6
Jan. 1911 tot 30 Nov. 1930 gediend heeft.
Ds. Schoemakers werd 21 Aug. 1865 te
Pernis geboren in een pastorie; zijn vader Ds.
J. H. Schoemakers, was daar predikapt, een
dogmaticus met een gemoedelijken inslag.
Zijn jeugd bracht de a.s. jubilaris te Dedems-
vaart door, waar hij lange wandeltochten met
zijn neef, thans mede-jubilaris C. B Bavinck,
maakte, om vader te vergezellen op verge
legen huisbezoek. In 1884 ging hij naar Kam
pen en werd er 28 Oct. 1890 candidaat In
den studentenkring was hij gewild om zijn
voordragen, geestigheid en ernst. Na het over
lijden van zijn vader (in 1885) was Ds.
Schoemakers' moeder in Kampen gaan wonen,
zoodat hij de genoegens en ongenoegens van
het kosthuis nauwelijks gekend heeft.
Te Landsmeer gekomen, waar zijn neef
Prof. Dr. H. Bavinck hem bevestigd heeft,
heeft Ds. Schoemakers daar een zwaren tijd
moeten doormaken: op één dag werden zijn
vrouw en het pasgeboren kind ten grave
gebracht (9 Juni 1892). Met een preek over
1 Cor. 13 13 nam hij 10 April 1893, dus na
nog geen 2% jaar, afscheid en vertrok naar
O. en W. Souburg, waar hij zeven jaren
gebleven is; hier diepde hij de nog jonge, uit
de Doleantie voortgekomen gemeente en
maakte er zich zeer bemind door den jovialen
omgang, bezielde prediking en hartelijk mee
leven. Slechts kort heeft Ds. Schoemakers de
kerk te Groningen mogen dienen, van Oct
1900Juni 1904. Toen hij kwam, heerschten
ter de A en B-geschillen; hy' heeft gehoopt
de samensmelting tot stand te brengen, doch
ondanks zijn vredelievenden arbeid en zacht
karakter heeft hij haar niet kunnen bereiken.
Daartegenover stond de hoog'e achting der
gemeente voor zijn fijnen preekvorm en aan
gename omgangsmanieren.
In Alphen a. d. Rijn heeft de a.s. jubilaris
ruim zes jaren gearbeid, eveneens met veel
zegen. Persoonlijk nam hij eind 1910 van
alle gezinnen afscheid, maar het zwaars) viel
hem dat van zijn catechisanten
Over het langdurig verblijf in Katendrecht
schreef zyn toenmalige collega (nu wylen)
Ds. W. van 't Sant met groote ingenomen
heid; hij roemde Ds. Schoemakers' levens
wijsheid en mensch enkennis, zijn bescheiden
heid en tact, zijn openbare en stille trouw
Zijn bijna 20-jarig verblyf in de snel groeiende
gemeente ging gepaard met kerkbouw, uit
breiding van het Chr. onderwijs, en met
zooveel anderssoortige uitgroei, natuurlijk ge
volg van den uitbouw tot randgemeente van
het vroeger kleine Katendrecht Zeer veel
heeft Ds Schoemakers hier voor het Chr.
onderwijs gedaan, zijn benoeming tot eere
voorzitter was er de dankbare erkenning van
ugdarbeid had zyn warme belang
taris van de commissie van toezicht op het
Rijkstucht- en opvoedingswezen. Ook is ds.
Vunderink lid van het hoofdbestuur der Herv. j
Broederschap. Groot was de faam die van
hem is uitgegaan als Unieredenaar en winter-
lezer en op honderden plaatsen in ons land
heeft hij zijn voordrachten gehouden. Tien
jaar redigeerde de jubilaris het orgaan van
de Chr. patroonsvereeniging Boaz, terwijl hij
met wijlen ds. J. C. M. Scholten van Rotter
dam „De Roepstem" redigeerde. Ook was hij
mede-redacteur van „De Maatschappij" en
heeft hij in de serie „Van goedertierenheid en
recht" tal van preeken gepubliceerd.
Bij herhaling heeft de A.R. partij hem in
het verleden een Kamerzetel aangeboden, o.a.
in districten Tietjerksteradeel, Kampen en
Amsterdam, maar ds. Vunderink meende
daarvoor steeds te moeten bedanken. Van de
hand van ds. Vunderink is o.m. verschenen
„Uit de jeugdkerk".
Ds. Vunderink zal zyn gedenkdag zonder
publieke viering doen voorbijgaan.
AFSCHEID DS. M. UBBENS
Zondag j.l. heeft Ds. M. Ubbens afscheid
genomen van de Geref. Kerk te Elst-Zetten,
wegens emeritaat tengevolge van voortdu
rende ongesteldheid. Door Ds. A. J. Boss
van Nijmegen werd als consulent namens
hem gesproken over Matth. 25:28-30. Slechts
met een korte toespraak aan het einde heeft
Ds. Ubbens zelf uiting gegeven aan de ge
voelens, die hem thans bezielden. Spr. zeidê,
dat hij in de 1200 keer, die hij van Zetten
naar Eist was gereden om het Woord te be
dienen, catechisaties te houden en zieken
bezoek te brengen, nooit iets anders heeft
gebracht als Jezus Christus en Dien gekrui
sigd.
Namens de gemeente werd Ds. Ubbens toe
gesproken door ouderling H
Ook aan Mevr. Ubbens werd dank gebracht
voor wat zij in de gemeente gedaan had als
presidente van de Meisjesvereeniging e
lid van de Evangelisatiecommissie. Op
zoek van spreker werd de lievelingspsalm
van Ds. Ubbens gezongen, Ps. 138:1.
De consulent, Ds. Bos s, heeft namens de
classis dank gezegd voor al den arbeid
dezen kring verricht.
GEREF. KERK ROTTERDAM-CENTRUM.
De wintercollecte in de Gereformeerde ker
ken te Rotterdam-Centrum heeft, met inbe
grip van de nagiften, een bedrag van ruim
5300 opgebracht. Vergelijkenderwijs heeft
men meer ingezameld dan in vorige jaren,
toen de Geref. kerk te Rotterdam-Centrum
zes gebouwen had, de tijden rooskleuriger
waren, de gemeente veel grooter er
tal gegoeden in de gemeente hooger
LEGER DES HEILS.
Tot leden van den dezer dagen aangekondig-
den Raad van Toezicht en Advies van het
Leger des Heils in Nederland (Kommandant
Bouwe Vlas) zijn benoemd: Mr. H. de Bie,
vice-president van de Arrondissementsrecht
bank te^ Rotterdam; Mr. P Dieleman te
Middelburg, lid van Ged. Staten van Zee
land; Mr. E. E. Men ten, lid der bankiers
firma Heldring en Pierson te 's Gravenhage,
en Mr. H. A. W a r m e 1 i n k, notaris' te Am
sterdam-
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
VertTouwensadresse n ten dienste vest
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken~
huizen, Sanatoria, Instellingen. Tehuizen
Brandassurantie Maatschappij
„WOUDSEND" van 1816
Voor verzekering van Kerken
en Scholen billijke voorwaarden
Centrale verwarming
Oliestookinrichtingeüi
Metalen ramen
Naamlooss Vennootschap
„JACOBINE - HÖLLANDIA"
V.H. MïRKX BOERBOOM
CENTRALE VERWARMING
Ook automatische stookinrichtingen
NIJMEGEN - TILBURG - ZWOLLE
TELEF 2219? TEL. 2579 - TEL. Uil
Meinema's Kerstboeken.
9:1.
velen I stelling: voorts de' mannen vereeniging,
J politieke en de sociale actie. Al deze levens- j Uw boekhandelaarkuntT'u er
ie catalogus niet? Een briefkaartje
N V W. D MEINEMA te DELFT is voldoende
U in het bezit ervan te stellen: Ook bij
vragen.
Stofzuiger
3 Typen
'rlpap
oc nvroof,
Ook In
TTi nTJEKu. J
Bxochwtt aft tuvuttaff/
CENTMLE veowapminc.
^DADWTODCN
Ketels
INTERKERKELIJKE BIDSTOND,
Zaterdag 30 Nov. a-s., des middags te S uut»
zal in het kerkgebouw der Geréf. kerk te Wa-
geningen een bede. en boetesamenkomst wor«
den gehouden, waarin achtereenvolgens zul
len voorgaan Ds. R. Kok, van Vee,.endaal,
consulent der Geref. Gemeénte, Ds H. J.
Kouwenhoven, Geref. pred en Ds. J. H
van der Wal, Ned. Herv predikant.
NIEUWE HULPKERK BESCHADIGD.
De dezer dagen in gebruik genomen hulp»
kerk van de Ned. Herv. gemeente te Arnhem-
Zuid is, naar wij vernemep, dermate door den
storm beschadigd, dat er voorloopig gr er.
diensten in gehouden kunnen worde*