llieuurr gntedie (tfmtrant
HOE DE STORM RAASDE
A.Udoekholt sr
N.V. v.h. J, GILTAY Zn.
i sb imentspr^s:
3 maanden in Leiden en In plaatsen
j een agentschap gevestigd Is 2.35
terwijl he week 18 ct. Losse nummers 5 et
hangen)e bü vooruitbetaling.
vry wes lie
vo°r «fjnlieprijien:
1 Zijn 10O)
wachtei D j ct per regel Ingezonden Mede-
eehondl qingen 46 ct per regel Minimum
'„ee? ntaegela Bewijsnummer 5 ot By con-
I vorigMf belanJriJk.
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23160).
Postbox 26 Postrck. 56031
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1940
21e Jaargang
te 2hd«
ia zijmoryen „principale conste"
i wefhtwl
i zijnnge^s II wist het wel, toen hij in 1570
schoosenjst- een „principale conste" noemde,
'weg* ier niet de eerste' die de beteeke-
bewoc dof vermenigvuldigen der gedachten
geheeHak ft. In heel oude tijden ging het op-
an de denkbeelden heel gebrekkig
a^lt^0(^n, en nochtans, als voorspelde hij
ntwori. Aiebn*> °P dit êebied, kon de Bijbel-
iet vae weer van het Oude Verbond schrij-
1 R°reg o geen einde is aan het maken van
sej erkende de belangrijkheid van dit
docen #r kende er tevens de betrekkelijk-
lezen, zoo zei hij, is vermoeld-
n drvan zi^n we aan het lezen van veel
ig nr ^geschriften zoo zoetjes aan aardig
de keieraakt. Ieder heeft zijn dagelijk-
k ook zijn wekelijkschen of maan-
gast' ^ierin verschillen we sterk
o^nschen. die voor ongeveer ander-
v leefden. Toen had men allerwege
n d" en>happen en de groei daarvan zal
eerude bevorderd zijn hierdoor, dat het
mzdie r#ers" uiteraard nog vrij gering
el xegen, alleen reeds, omdat nog lang niet
ïr^tba^beskunst macbti6 was.
ortweP' van lezen kwam er in die lees-
e sn. >pen niet steeds even veel. Een ge-
'ijver zegt ervan: „In dezen, door
'9' ïderland verspreid, schijnbaar inge-
jg groot/en eenvoudigen burger nopens zijne
zwar«Pb2ten te onderwijzen, handelde men
bet bestuur des Vaderlands en
e«weg tee betrekkelijke onderwerpen."
he tranfc, van lezen kwam niet al te veel,
hel dan nog gelezen werd, dan had het
vel^iement blijkbaar sterk de overhand.
Groen van Prinsterer spreekt In var-
deze leesgezelschapen van „genoot-
den°takike censuur van meerendeel kunst
de kunstrechters".
f.en er achteraf niet teveel van zeg-
t we moeten niet vergeten, dat die
1 toen niet alleen weinig boekenkeur,
skten brendien wejnig boekenkeus hadden.
aan iet veel. Voor ons staat de zaak an-
/erna o
'e Konirs geen terrein te noemen, of Christe-
zijde vi kers hebben hun gedachten daarover
dens d#n- En de drukpers heeft voor
draaijdiging gezorgd. Daarom is ook onze
rmee ^ordelijkheid grooter, zelfs als het
:n warfl de inrichting van onze wlnterschê
Kelle^
trachti het betreft studie of ontspanning,
m*t 'rde. het oog open. Er valt zooveel
.te kiezen.
at maaCjzing van nieuwe^ bonnen
den gfl
waarnemend hoofd
ve« departement van landbouw en vis-
g^^jJnaakt met betrekking tot de distri-
rn levensmiddelen het navolgende
n stonl
areidinir met „15" genummerde bonnen van
jlkaart geeft gedurende de week van
18 November tot en met Zondag
erden rnber a.s. recht op het koopen van 125
kt eri'iggebrood of 100 gram ander brood,
i. ZH elke der met „15" genum-
n het ro.°dbonnen recht op het koopen van
so'en gebak. Dit omvat voor de hierna
m '|e bakkerijproducten telkens ten min-
evinz- daarachter geplaatste aantal gram-
be-iischuit 75 gram; biscuits en wafels
>nd«n j speculaas 140 gram; andere koekjes
oven. ft; koek 160 gram; cake 300 gram;
klein korstgebak (b.v. amandel-
iveerd) 400 gram; gevuld groot korstgebak
spoedierletter) 500 gram; taart en gebakjes
as toen.
woeddjeheel of ten deele uit meel of bloem
tota:a producten, welke hierboven niet
an zijn, -geldt, dat een rantsoen een
ze< eid omvat, waarin 70 gram meel ol
g«de- verwerkt.
24 November nog niet gebruikte bon
ven voorts nog geldig gedurende de
n 25 November tot en met 1 Decem-
^^Vmet dien verstande, dat zij gedurende
\oemde week niet gebruikt mogen
JQ-ecnvoor het koopen van brood of gebak
woor^ restaurants e. d.
thtpaa
ir ou<ï Kaas.
?3ende het tijdvak van Maandag 18 No
kte be1 en met Zondag 24 November a.s.
met „51" genummerde bon van het
n distributiebonboekje recht op het
ir na^an jqo gram kaas. De bonnen, welke
i geefovember a.s. nog niet gebruikt zijn,
Steechog geldig tot en met Zondag 1 De-
diepa.s., met dien verstande, dat deze
riepegedurende de week van 25 November
ifet 1 December a.s. niet gebruikt mo-
ter verlcrijging van kaas in hotels,
J.nts e-d.
in he
Eieren.
t „64" genummerde bon van het alge-
p tributiebonboekje geeft gedurende het
ar h^an Maanda2 18 November tot en met
j ^4 November a.s. recht op het koopen
"0i ei. De bonnen, welke op 24 Novem-
.niet gebruikt zijn blijven voorts gel-
en met 1 December a.s., met dien ver
lat ook zij gedurende de week van
^-.jjjnber tot en met 1 December a.s. niet
mogen worden in hotels, restaurants
dracl Vleesch en vleeschwaren.
j:n Reeling omtrent bonaanwij zingen voor
*5 b<en vleeschwaren volgt.
steru
md'U,.
£i0E VERDUISTERING
m rKet belang van de naleving van
jtepalingen ten aanzien van de vcr-
.^.ering
jspgang 1B November 9 uur 3 min.
n df
^>ndergang IB Nov. 17 uur 4S min.
^^sopgang 16 Nov. 19 uur 6 min.
an '«ondergang 17 Nov. 10 uur 28 min.
kwartier: 22 Nov.; Nieuwe maan:
-arepv.; eerste kwartier: 6 Dec.
Ernstige schade op vele
plaatsen
Zooals we reeds hebben gemeld,
heeft de storm, die in den nacht van
Woensdag op Donderdag over ons land
raasde, op vele plaatsen ernstige schade
aangericht.
Ook zijn enkele menschenlevens te
betreuren.
We laten hier nog eenige aanvullen
de berichten volgen.
In het Geldersche
Uit Arnhem:
Ook te Arnhem werd door den storm
schade aangericht. Een boom kwam op het
electrische net terecht, waardoor het tram
verkeer ArnhemOosterbeek geruimen tijd
gestagneerd was.
In de parken Sonsbeek en Zijpendaal zijn
meer dan honderd meerendeels zware hoo
rnen ontworteld, terwijl ook op de singels en
in verschillende straten een aantal boomen
door den storm is geveld.
Het ergst heeft de storm huisgehouden op
den Utrechtschenweg te Arnhem en Ooster
beek. Op verschillende plaatsen is de boven
leiding van de electrische tram door omge
vallen boomen vernield.
In de gemeente Rheden heelt de storm
eveneens heel wat schade aangericht. Ook
hier zijn tal van daken beschadigd, terwijl op
verschillende'plaatsen ruiten zijr ingewaaid.
Te Velp is in de Frederikstraat eén tuinmuur
omgewaaid Gelukkig zonder vereer onheil te
veroorzaken. Op den weg Velp—Dieren is
een aantal zware boomen omgewiaid en over
den weg gevallen. Alleen reeds in de Mid-
dachter Allee zijn 15 boomen doo- den storm
geveld, waardoor het doorgaand virkeer van
daag zeer bemoeilijkt werd, ook omdat op
verschillende andere plaatsen bcomen over
den weg lagen. Zoo goed mogelijk heeft men
in den loop van den dag het veikeer langs
binnenwegen geleid. Op het station Dieren
viel een ontwortelde boom op een leegstaan-
den trein, die op het station stond Dé trein
werd ernstig beschadigd, doch. ook hier kwa
men geen persoonlijke ongelukken voor.
In Oosterbeek was het al even erg. Hier
zijn tal van fraaie boomen gevallei Doordat
boomen op de bovenleiding waren gekomen,
was ook het verkeer over de tramljn Ooster
beek-laagDoorwerth gestagneerd- Ook hier
zijn vele gebouwen en woningen bschadigd.
Uit Ede:
Ook in en om Ede is belangrijie schade
aangericht. Het waren niet alleen dikpannen,
schoorsteenen en schuttingen, die weden ver
nield, ook ontelbare boomen werién ont
worteld.
In het Edesche bosch en op der. Langen-
berg richtte de orkaan groote verwoestingen
aan en van honderden boomen werden de
kruinen er eenvoudigweg uitgedraati en over
een grooten afstand verspreid.
Een wachtlokaal van den Luchtbescher
mingsdienst op den 30 m hoogen watertoren
werd weggeblazen en kwam met een geweldig
geraas terecht op het dak van de houtzagerij
der firma Tulp, waardoor vrij wat schade
werd aangericht.
Van den toren der Ned. Herv. Kerk werd de
spits gehavend, doordat de loodafdekiing over
een grooten afstand werd losgeslagen. Per
soonlijke ongelukken werden niet gemeld.
De Sint Marlinustoren te Weert, die ruim een
halve eeuw geleden op een eeuwenoud
steenen onderstuk werd geplaatst, Is gister
morgen door den awaren storm afgebroken.
Deze foto laat den toren vóór de
verwoesting zien.
(Foto-Archief: De Rotterdammer.)
Uit N ij m e g e n
De Storm heeft in de Betuwe en het Land
van Maas en Waal aanzienlijke schade aan
gericht Doordat de wegen versperd en de
telefoonverbindingen verbroken waren was
het eerst in den loop van den dag mogelijk
een overzicht vai) de aangerichte verwoestin
gen te krijgen. De omvang daarvan is weinig
minder dan rampspoedig. Vooral de boom
gaarden hebben het zwaar ie verduren gehad
en de vruchtboomen zijn bij duizenden ten
offer gevallen aan het geweld van de elemen
ten. In de Over Betuwe zijn vele boomgaar
den die vrijwel geheel verwoest zijn. Heele
rijen vruchtboomen zijn hier geveld, van
andere zijn de toppen en groote takken weg
gewaaid en in totaal is een schade aangericht
die in de duizenden guldens loopt Ook in de
glascultuurbedrijven is de schade zeer aan
zienlijk, honderden broeikassen zijn deerlijk
gehavend en duizenden ruiten zijn bezweken.
Midden in het dog» Bemmel is de opslag-
plaats van de coöperatieve landbouwvereenf-
ging tijdens een hevige windvlaag ingestort
Het voorste gedeelte, waarin een maalderij
is gevestigd en dat ook bewoond werd door
den beheerder met zijn gezin, is blijven staan
Ook in het Land van Maas en Waal is de
schade zeer groot. Op vele plaatsen waren de
wegen versperd door omgevallen boomen en
de boomgaarden leveren een even triesten
aanblik op als in de Betuwe het geval was.
Voor de omstreeks 800 jaar oude kerk te
Puyflijk werd het dak afgerukt; het plafond
is een eind verder neergesmakt Het regen
water heeft in het interieur van de kerk nog
al scha'de aangericht. Van tal van boerenwo
ningen werden de daken zwaar gehavend en
ontelbaar Is het aantal hooi en stroomijten
die door den storm werd opgenomen, uit
elkander gerukt en her en der verspreid. In
de omgeving van Nijmegen zooals bij Mooi
Nederland en Groesbeek heeft de storm danig
huisgehouden. Tallooze boomen zijn geveld en
daarbij zijn vele zeer fraaie loofboomen. Den
geheelen dag was men met man en macht in
de weer om de sporen van het natuurgeweld
uit den weg te ruimen. Het zal nog geruimen
tijd duren alvorens men daarmee gereed is.
Uit Zutfen:
In de IJselstreek en den Gelderschen Ach
terhoek heeft de storm danig huis gehouden.
Tallooze boomen werden ontworteld en op
verscheidene plaatsen werd aan huizen en
schuren schade aangericht.
Te Vorden ging een fabrieksschoorsteen
tegen den grond en werd het hotel Jansen
aan de achterzijde ernstig beschadigd. Ook
op het platteland werd, met name aan boer
derijen, schade aangericht.
In Brabant
Uit Oss:
Ook boven Oostelijk Noord-Brabant heeft
de orkaan veel schade aangericht.
In de Teugenaarstraat werd het dak weg
gerukt van het huis van de familie van
Schijndel. Het perceel werd onbewoonbaar.
Eert van de oudste hofsteden van Brabant,
die van den heer Spierings aan de Heistraat,
is ingestort.
De orkaan heeft voorts den fraaien wind
molen van den heer Vink aan de Hoogstraat
te Berlicum (N.B.) verwoest. Tengevolge van
den storm sloeg de molen door den ketting
en begon met duizelingwekkende snelheid te
draaien. Dit was oorzaak dat de as warm
liep waardoor de kap van den molen in
brand vloog. De vonken werden in wijden
omtrek verspreid en veroorzaakten in den
stormachtigen nacht zulk een gevaar voor de
omgeving dat mén het geraden achtte de
omliggende perceelen te doen ontruimen.
Gelukkig evenwel begon het hard te regenen
met het gevolg dat "de vlammen werden
gedoofd. Voordien had de storm de branden
de kap van den molen gerukt door het
brandende gevaarte werd geen verder onheil
aangericht. De molen is voor het grootste
gedeelte verwoest. Burgemeester jhr. mr.
R. A. van Rijckevorssel was op het terrein
van den brand aanwezig. De verwoeste molen
werd eenige jaren geleden geheel gerestau
reerd en van stroomlijn wieken voorzien en
gedekkerd.
In de omgeving van Oss is de schade niet
minder aanzienlijk.
Ook Nistelrode heeft zwaar door den storm
te lijden gehad- Honderden boomen werden
hier ontworteld, terwijl de molenaars zeer
gedupeerd werden doordat de molens eens
klaps door de kettingen sloegen en met ra
zende snelheid begonnen te draaien. Zij slaag-
echter nog in met de remmen de
Door het .Detachement Opsporing Delfstoffen van den Opbouwdienst', worden in
de omgeving van Ootmarsum opgravingen gedaan voor het onderzoek van zand
en klei, dat waarde kan hebben voor industriedoeleinden (Foto Schimmelpenningh)
de trap en werd met ernstige verwondingen
opgenomen.
Nader vernemen wij nog, dat de storm
voornamelijk in de omgeving van Nistel
rode zwaar heeft huisgehouden. De buurt
schap Donzel werd zwaar getroffen, doordat
hier achtereenvolgens de landbouwerswonin
gen van Van de Donk, V. d. Heyden, Van Lith
en Van den Boogaard ineenstortten. Het was
op dat moment een zeer hevig noodweer. De
orkaan werd vergezeld van zware dondersla
gen en hevige bliksemflitsen. De bewoners
waren allen opgestaan. Hieraan is het dan
ook te danken, dat bij de divétse ineen
stortingen geen persoonlijke ongelukken zijn
te betreuren. Tijdens het zware onweder
moesten de dakloos geworden bewoners van
de ingestorte huizen zich naar familieleden
en buren begeven, waar zij een onderdak
vonden. De inboedels van de gedupeerde ge
zinnen zijn eveneens verloren gegaan. Bij den
landbouwer Schalks stortte een schuur in,
waardoor een paard werd gedood.
In Zeeland
Uit Middelburg:
De storm die in den nacht van Woensdag
op Donderdag over het Zeeuwsche land heeft
geraasd blijkt heel wat verwoestingen te
hebben aangericht. Te Vlissingen het
strandpaviljoen Juliana aan den boulevard
Evertsen vrijwel geheel vernield. Het geheele
gedeelte van het restaurant aan de zeezijde is
totaal~weggeslagen en een deel van het dak
waaronder "hét lokaal van dén kunstkring Het
Zuiden was gevestigd is door den wind op
genomen en circa vijftig meter ver wegge
slingerd. Zware balken werden als lucifers
houtjes afgeknapt. Te Vlissingen werden ver
der verscheidene draden van het electrische
net vernield zoodat tal van wijken van
stroom waren verstoken. De tram tusschen
Vlissingen en Middelburg was in de morgen
uren geheel ontwricht. De stadstram te Vlis
singen kon den dienst naar het station niet
onderhouden.
Te Middelburg zijn vele boomen ontworteld
en schoorsteenen ingestort Voorts bleken vele
restanten van op 17 Mei vernielde gebouwen
niet tegen de kracht van den storm bestand
te zijn. Op het Abdijplein werden vijf fraaie
w. ww..— ..w0 oude boomen, die aan dit plein groote beko-
ken tot stilstand te brengen. Het woonhuis ring verleenen, ontworteld. In het naburige
van den landbouwer J. van der Elzen, gelegen Koudekerke werd van den bekenden koren-
in het centrum van het dorp, werd zwaar be- I molen De Lelie de kap weggeslagen. Hier-
schadigd, doordat de voorgevel door den druk door brak de as van den molen met het ge-
van den wind bezweek en instortte. Zijn l volg dat ook de wieken werden vernield,
vrouw, die ijlings naar berieden liep, viel van Ook de galerij werd in den val meegenomen.
FRUITTEELTSCHOOL TE UTRECHT GEOPEND
Rustige Nederlandsche
land- en tuinbouwers
arbeiden voort
Wanneer we een heerlijken appel op tafel
krijgen, met een warmrood kleurtje en geheel
gaaf, voortreffelijk van smaak, dan beseffen
we niet, dat dit een product is van weten
schappelijk onderzoek, deskundige voorlich
ting en toewijding en vlijt. De appels groeien
aan de boomen, en daarmee uit, en zoo is het
ook met al hét andere fruit, waaraan Neder
land zoo rijk is.
De opening van de fruitteeltschool in de
provincie Utrecht, waarbij de autoriteiten op
het gebied van tuinbouw en fruitteelt aan
wezig waren, heeft het echter wel anders
doen zien. De verschillende toespraken gaven
een indruk van de zorg en moeite, welke
eraan besteed is om de fruitteelt in Nederland
op zoo hoog plan te brengen.
In de schaduw van het oude kasteel de
Wickenburg in de buurtschap het Goy onder
de gemeente Houten heeft de Nederlandsche
Pomologische Vereeniging, hoofdafdeeling
Fruitteelt der Nederlandsche Heidemaat
schappij de fruitteeltschool gesticht in een
oude boerderij. Daar was gistermiddag een
aanzienlijk gezelschap bijeengekomen.
Jhr. G. F. Tets van Goidschalxoord opende
de bijeenkomst met een rede, waarin hij wees
op het groote belang van fruitteeltscholen
voor de fruitteelt. Dat deze school thans kan
worden geopend, dankt de Ned. Pomologische
Vereen, asn den financieelen steun, welke de
Ned. Heidemaatschappij heeft willen ver
leenen. De school, gelegen in het hartje van
de provincie Utrecht, zal van groote beteeke-
nis blijken te zijh voor dit gewest; dit wordt
gedemonstreerd door de vele aanmeldingen
uit verschillende gemeenten, zelfs van veraf-
gelegene, zoodat de rijkstuinbouwconsulent,
die met de directie van dit instituut is belast,
daaruit een keuze heeft moeten doen.
Toespraak van ir. Roebroek.
Ir. A. Roebroek.zeide als directeur-
generaal van den landbouw verheugd te zijn,
dat hij deze school mag openen. Terwijl de
wereldstrijd gestreden wordt over de toe
komst van Europa, waarin de lage landen
bij de zee als gevolg van hun geografische
ligging betrokken zijn, gaan wij, rustige Ne
derlandsche land- en tuinbouwers, voort met
de bekende Hollandsche nuchterheid, aan de
werken des vredes.
Ons land heeft 50,000 ha van zijn grond
gebied bezet met boomgaarden, doch de ge
middelde opbrengst daarvan is nog te klein.
Het is in het welbegrepen belang van de
fruittelers, dat gestreefd wordt naar verbete
ring en hoogere opbrengst.
In de provincie Utrecht vindt men de
fruitteelt op de kleigronden tusschen de Lek
en den Ouden Rijn. Negen procent van de
totale fruitteelt in ons land wordt hier be
oefend. Vier veilingen zijn er,- een in Utrecht,
een iri Houten, een in Bunnik en een in Wijk
bij Duurstede.
Behalve het oeconomische belang wordt
door verbetering der fruitteelt ook het so
ciale belang gediend, omdat bij intensief be
drijven der fruitteelt, er arbeid komt voor
velen.
Wetenschappelijk onderzoek, als doelmatige
voorlichting, ziektebestrijding, behandeling
van bemestingskwesties, en onderzoek naar
de methoden van de bewaring en de verwer
king van het fruit dienen om de fruitteelt
steeds hooger op te voeren. De fruitteeltscho
len kunnen stimuleerend werken. Ieder fruit
teeltgebied heeft thans zijn eigen consulent.
Spr. uitte den wensch, dat onder Gods zegen
deze school zal mogen beantwoorden aan haar
doel, tot voordeel van het oude Sticht.
Spr. deelde mede, dat deze school der.
naam zal dragen van „Jonkheer van Tets
van Goidschalxoord-fruitteeltschool" als een
erkenning van de verdiensten welke de voor-,
zitter der Ned. Pomologische vereeniging ge
had heeft voor de totstandkoming van deze
inrichting van onderwijs.
Jhr. Van Tets'van Goidschalxoord
dankte voor gle laatste medadeeling.
Nadat jhr. de Beaufort nog gesproken
had, namens Ged. Staten, en burgemeester Los
van Houten zijn verheugenis erover had Uit
gesproken dat de school in zijn gemeente, wel
ke zulk een voornaam fruitteeltcentrum is,
was tot stand gekomen, werd zoete most aan
geboden, waarbij de voorzitter wees op prof.
Sprenger aan wien Nederland de most te
danken heeft.
Daarna werd een rondgang gemaakt door
de school. De boerderij leent zich uitnemend
voor het nieuwe doel. Op de uitgestrekte ter
reinen rondom de school zullen alle soorten
fruit geteeld worden, terwijl in aanleg en
bewerking ook alle typen van boomgaarden
zullen worden aangelegd, om te laten zien,
wat men met de verschillende vormen kan
bereiken.
NIEUWE BEDRIJVEN EN DE
DISTRIBUTIE
De directeur van het rijksbureau voor het
hotel, café-, restaurant- en pensionbedrijf
brengt, na overleg met het centrale distri
butiekantoor, ter kennis, dat met ingang van
15 November nieuw te vestigen bedrijven op
het gebied van het hotel-, café- en restaurant
wezen niet kunnen rekenen «op toewijzingen,
respectievelijk losse bonnen voor gedistribu
eerde en te distribueeren artikelen.
Belangnebbenden kunnen zich tot het in
winnen van nadere inlichtingen wenden tot
genoemd rijksbureau, Raamweg 14, 's-Graven-
hage.
TRANSPORTBANDEN
DRIJFWERKEN DRAAGROLLEN
A II6RONINGEU
ERHARDT DEKKERS
Reeders en Cargadoors
ROTTERDAM
BOEKBINDERIJ
DORDRECHT TEL. 4991
Kerk en Zending
Nerf. Herv. Kerk
Beroepen: te Vlaardingen (vac. Heyer) ds.
Brinkman te Zegveld.
Bedankt: voor Oldebroek (toez.) J. W. v.
d. Linden te Kootwijk.
HULPPREDIKERS
Tot hulpprediker bij de Geref. Kerk te
Heusden is benoemd cand. J. D ij k te Am
sterdam-Zuid.
DS. TH. A. BERGSMA. t
In den -ouderdom van 73 jaar is te
Groningen, na een korte ongesteldheid, over
leden ds. Th. A. B e r g s m a, em. predikant
der Geref. kerk te Drogeham, laatstelijk
ziekenhuispredikant te Groningen.
Ds. Bergsma werd 10 Sept. 1867 geboren.
Hij werd candidaat in 1898 en aanvaardde
het predikamt 23 April 1899 te Sint Jacobi
Parochie. In 1911 vertrok hij naar 2e Exloër-
mond en in 1917 naar Drogeham, welke ge
meente ds. Bergsma 17 jaar diende. 1 Dec.
1934 ontving hij eervol emeritaat en vestigde
zich te Groningen.
Ds. Bergsma was, naar wij in de N. Pr.
Gron. Crt. lezen, een trouwe pastor, die in
de gemeente die hij diende zeer geliefd was.
De laatste jaren was hij werkzaam als zieken
huispredikant te Groningen. Deze arbeid was
geen sinecure. In' de ziekenhuizen bezocht
ds. Bergsma tientallen zieken en hij deed dit
met groote getrouwheid en mocht het ge
noegen smaken dat zijn werk door de zieken
zeer werd op prijs gesteld.
De Ned. middeftiachtzending
bestaat vijftig jaar
Vandaag bestaat de Nederlandsche Mid
dernachtzending Vereeniging vijftig jaar, zij
bezit althans vijftig jaar rechtspersoonlijk
heid.
De vereeniging, welke is opgericht op ini
tiatief van ds. N. Pierson, Joh. van der Stern
en G. Velthuysen, stelde zich aanvankelijk
ten doel de ontucht te bestrijden, in de eerste
plaats onder de mannen. 'De N.M.Z.V. werkte
kraentig mede aan de totstandkoming der Ze-
delijkheidswetten van 1911 en der plaatselijke
verordeningen.
Bij haar postwerk komt de N.M.Z-V. in aan
raking met vele personen, die zij zooveel mo
gelijk met leiding en steun tracht te reclas-
seeren. In verschillende afdeelingen verricht
zij huisbezoek en houdt zij evangelisatie
bijeenkomsten. De afdeeïing 's Gravenhage
bezit een doorgangshuis voor meisjes.
Bij de totstandkoming van de Vereeniging
tot bestrijding der geslachtsziekten was zij
nauw betrokken, terwijl zij mede voor dit
doel in 1910 een zeemanshuis in den Helder
kosteloos heeft opengesteld.
Vooral is de Nederlandsche Middernacht
zending vereeniging bekend geworden door
haar zorg voor de ongehuwde moeder en haar
kind. Richtte haar strijd voor de invoering
van de wet inzake het onderzoek naar het
vaderschap (1909) zich tegen het verbod daar
van, na 1909 stichtte zij in vele plaatsen van
ons land consultatiebureaux waar de onge
huwde moeder kosteloos geholpen wordt bij
haar pogingen van den man eên uitkeering
voor het levensonderhoud van haar kind te
verkrijgen.
De vereeniging heeft thans elf afdeelingen,
die het geheele land bestrijken-
Het centraal bureau is te Amsterdam ge
vestigd.
Wegens de tijdsomstandigheden en den aard
vat haar in stilte verricht werk. alsmede ter
voorkoming van vergrooting van het finan
cieel* tekort, heeft het hoofdbestuur ge
meend, geen grootscheepsche herdenking te
moeten organiseeren. In plaats daarvan heeft
het besloten tot uitvoering van eenige plan
nen, die een intensievere plaatselijke hulp-
vfrieening aan en bescherming van vrouwen
en meisjes beoogen. Het ligt in de bedoeling,
hierbij met vrijwillige vrouwelijke hulpkrach
ten ter plaatse samen te werken.
VAST- EN BEDEDAG
De Raad der Geref. Kerk van Oudshoorn
besloot zich te wenden tot de meerdere ver
gaderingen met het verzoek te komen tot het
uitschrijven van een vast- en bededag voor
al de Geref. Kerken, bij voorkeur in de week.
In zijn toelichting wijst de Kerkeraad erop,
dat het schriftuurlijk vasten als teeken van
innerlijke verootmoediging de laatste decen
niën geheel in onbruik is geraakt. De Heilige
Schrift en de historie leeren ons het houden
van vast- en bededagen in bijzondere tijden,
niet maar op den rustdag maar ook in de
week. Ook thans is er reden in praktiik te
brengen de woorden van Mr. Dr. Willem
van den Berg, Dr. A. Kuyper en Dr. H. Ba-
vinck.
ZITPLAATSEN IN DE KERK.
Het Alg. Weekblad vertelt een en ander
over de niet altijd even yerheven praktijk
van het. verpachten of verhuren van zitplaat
sen in de kerk. „De man met gouden ring"
speelde er een rol in, en de armen ook;
dezen tot schade, genen tot schaamte. Eên
halve eeuw geleden bestonden er ten deze
nog onbegrijpelijke toestanden in den Ach
terhoek. Er waren in een hoek van de kerk
eenige banken voor de „armen", d.w.z. de
„bedeelden", die niet alleen door hun af
zonderlijke zitplaatsen als bedeelden waren
geteekend, maar die bovendien, zelfs in som
mige groote plaatsen, verplicht waren een
soort penning mee te brengen en af te ge
ven ten bewijze dat ze ter kerk waren ge
weest, welk schandelijk gebruik nu wel
overal zal zijn afgeschaft.
Verder had men „verhuurde" plaatsen,
waarvoor per jaar een bepaald bedrag werd
betaald, een gebruik dat nu nog bijna overal
bestaat; maar daarnaast kende men „eigen"
plaatsen, d.w.z. zitplaatsen die geheele gene
raties lang aan bepaalde families hadden be
hoord en die ze jaren geleden hadden ge
kocht of geërfd, en die ze dus als hun on
vervreemdbaar en onbetwistbaar bezit be
schouwden, waarmee ze naar goedvinden
konden handelen. En nog heden ten dage
komt het voor dat b.v. wanneer ergens
„boelhuis" wordt gehouden wegens sterfge
val of anderzins, men onder den te verkoo-
pen boedel ook vindt opgenoemd: verkoop
van zitplaatsen in de kerk. En een menschen-
leeftija geleden was het geen zeldzaamheid
dat voor zulk een vaste zitplaats in de kerk
enkele honderden guldens werden betaald.
In de kerkeraden komen dan ook de namen
nog voor van de eigenaars van zitplaatsen»
zelfs zoo dat iemand in twee banken twee
halve zitplaatsen van 19 centimeter breedte
in eigendom had! Men stelde er in bepaalde
families prijs op dat de leden dier familie
eeuwen achtereen steeds op dezelfde plaats
„hun eigen plaats" in de kerk hadden ge
zeten.
In den loop der jaren heeft deze zit
plaatsen-kwestie heel wat beroering ver
wekt Vooral na de doleantie ontstonden
daaruit in sommige gemeenten eigenaardigs
moeilijkheden, die, gepaard met boerenkop-
pigheid en -onwetendheid heel wat moei
lijkheden opleverden. Er waren onder de
boeren die met de doleantie meegingen en
dus de Hervormde Kerk niet meer bezoch
ten, eenigen die hun recht op een zitplaats
in de kerk niet wilden prijsgeven. Waar ze
gelegenheid hadden hun „eigen plaats" voor
een goed prijsje aan een Hervormde te ver-
koopen, deden ze dat natuurlijk, maar de
gelegenheid deed zich zelden of nooit voor,
omdat de Hervormde kerkgangers die plaat
sen, die door den eigenaar toch niét meer
werden gebruikt, als „vrije" plaatsen be
schouwden, waar ze zonder eenige kosten
gebruik van konden maken. Maar de dolee-
rende eigenaar trachtte dat te beletten,
vooral in de eerste jaren na de doleantie
toen de hoofden nog niet voldoende waren
afgekoeld. En zoo gebeurde het dat zoo'n
eigenaar van een zitplaats, meenende dat
zelfs het hout van de zitplaats zijn eigen
dom was, besloot zijn zitplaats in de Her«;
vormde kerk er uit te laten zagen, wat hem
natuurlijk werd belet door hem aan het ver
stand te brengen wat maar moeilijk ge
lukte dat een „eigen zitplaats" alleen be-
teekende dat hij er recht op had daar te
zitten, maar dat de bank zelf eigendom van
de kerk was, waar hij dus af moest blijven.
S.S.R. TE AMSTERDAM
Het bestuur der Societas Studiosorum Refor-
matorum Amstelodamensis is thans als volgt
samengesteld: J.. van de Raa, praeses; N. G.
Nieboer, ab-actis; W. J. Netelenbos, fiscus; mej.
S. G. Harting, assessor I.en A Kok,
De tot hulpprediker der Geref. Kerk van
Barendrecht benoemde candidaat is niet C.
de Bruin, doch P. de B r u y n te Rotterdam-
Charlois.
MARANATHA-KALENDER
Bij de uitgeversmaatschappij J. H. Kok
N.V., te Kampen is wederom de bekende en
steeds zoo gewaarderde Maranathakalender
verschenen. Ook thans weer heeft Ds. J. J»
Knap Czn. „het blok" op de hem eigene kern
achtige wijze verzorgd. Het schild is ontwor
pen door den bekenden kunstenaar C- Jetses.
Het stelt op voortreffelijke wijze het vreug
devolle opgaan van de stammen Israels naar
Jeruzalem voor. Dit is zinrijk gecombineerd
met Jezus' eerste gang naar de stad waar hij,
naar zijn eigen getuigenis „moest zijn in de
dingen Zijns Vaders". En er zit nog meer in
deze mooie, warme, troostrijke plaat, want ia
de reis naar Jeruzalem niet het symbool van
des Christens blijde reis naar de Eeuwige
Stad?
Bij den kalender behoort, als naar ge<woon-
een premieboek. Het is „De broze bloei",
een sterk bewogen verhaal, door L. Smelik, in
echt-christelijken geest en buitengewoon vlot
en levendig van stijl.
