HET SLOT LOEVESTEIN
Dood en leven
Hij lag te sterven en hij lag alleen
en vreesde niet het waaien door de boomen
en van den regen het ontzaglijk stroomen,
en niet de schaduwen der dingen om
hem heen.
Hij vreesde niet, maar wist God zeer nabij,
want in zijn moeders bijbel stond geschreven:
Ik ben de wegde waarheid en het leven;
niemand komt tot den Vader dan door mij.
Hem kende hij, want van zijn vroegste dagen
had hij Hem aangebeden en Zijn hulp
ontmoet;
en in den stroom van Zijn vergevend bloed
wist hij zich opgenomen en gedragen.
En wachtende en ruggelings en recht
vroeg hij met zwakke mond en met wijd-open
oogen,
en handen, die met meer bewogen,
der engelen bijstand in zijn laatst gevecht.
En die hem 's morgens vonden,
moegezworven,
bogen zich luisterend naar zijn geloken hart.
Maar hij ontvoerd van aarde en tijd en
smart.
was tot het leven aan den dood ontstorven.
Bert Bakker
De Zondagsschool „Timotheüs" te Gorinchem mocht dezer dagen haar 60-jarig bestaan her
denken. Groep van 't onderwijzend personeel met in 't midden Ds C. Sundermeijer.
(Foto Ned. Chr. Persfotobureau
De heilige trap
Juffrouw H S. 9 Kuyper vertelde er oveT in
haar werk „Lentedagen in ltalii Naar lu:»'. de*
overlevering is dc Scala Santa, of Heilige Trap,
door keizerin Helena in 326 na .r Rome gebracht,
en rou ze zyn de trap van het rechthuis van
Pilatus te Jeruzalem; de trap dus, die Christus
bestegen heeft.
De schrijfster gaat dan verder
Ue Roomsche iCerk schryft aan deze trap een
bijzondere genadewerking toe Onderaan de trap
zien wc dan ook een plakkaat, dat negen jaar
aflaat belooft nan ieder, die deze trap bestijgt
onder zekere voorwaarden. Wie de lange trap be
klimt op de knieën, en op iedere trede één of ;nee*
gebeden zegt. heeft op het eind van zijn moei
lijken en pijnlijken tocht dat negen-jaiig aflaat
verdiend voor allerlei zonden, van zichzelf co
van anderen
De trap is dag aan dag vol met zulke opwaarts-
kruipende en druk-biddende menschen. Een oud
vrouwtje vooral trok onze aandacht. Haar gerim
peld gezichtje had zulk een hartroerende uitdruk
king van verdriet en kommer, en met Imm. r «rij
gende hartstocht zc-idc zij op iedere trede wedcf
haai gebeden op. 't Was. of ze daar met haar oude,
stijve, pijnlijke knieën kroop en bad voor
iemand anders. Wie weet v een man, die haar
verlaten en verraden had; ,,.r afgedoold
kind
Arm, oud menschjc Ln arme, kruipende Knie
lende menschen alien Men zou ze willen toeroe-
pén, dat, als werkelijk die trap door Christus
bestegen is. Hij ook dat gedaan heeft, opdat wij
nimmermeer iets zouden hoeven doen, om verge
ving onzer zonden te krijgen. Arme stakkcru^
die u wringt en pijnigt in moeilijke houding, om
van den vloek uwer zonden verlost te worden....
„De rechtvaardige zal door het geloof leven*.
Deze woorden dreunden Luther door de ziel,
toen ook hij langs deze trap op zijn knieën krui
pend, kermend van zielewee, verlossing van den
last zijner zonden zocht. En men zou die heer
lijke woorden willen bazuinen over de Scala
Santa met haar armzalige slachtoffersEr ia
in Rome véél, dat u aangrijpt, maar weinig din
gen zóó als de trap, waarop nog altijd menschen,
in Luthers ellende, moeizaam naar boven krui
pen
Bulgarije.
Ter gelegenheid van het eeuwfeest van den pos*
legel zijn twee herdcnkingszegels uitgegeven in
de waarden 10 ctotincki: donker olijf; 20 ctotmckij
donker blauw.
Denemarken.
Weg'-ns verhooging van het briefport van 18 o£
20 ore werden de overblijvende zegels van 19
öre voor/ien van een zwarten opdruk 20. Even
eens wegens de portoverhooging verscheen
nieuw zegel van 6 öre oranje in het ejjf-rtypa
Duits chland.
Voor den postdienst in den Elzas, in Lotharingen
en in Luxemburg heeft de Duitscho Rijkspost
dienst de z.g. „Hindc-nburgzcgels" in de waarden
3 t/m 106 pf. doen. voorzien van zwarte over
drukken „Elsasz". „Lotharingen" en „Luxem
burg".
Finland
Wegens verhooging van het briefport rijn d«
zegels van 1,25 en 2 marken van de koersverendc
leeuwen-serie voorzien van een zwarten <pdruk
van de nieuwe waarden, resp 1,75 en 2,75. De
oude waarde is dubbel doorgestreept.
Bovendien verschenen in de leeuwen-serie drli
nieuwe waarden 1,50 m.grijs; 1,75 m.
oranje; 2,75 m. lilarose.
Estland
Hier verscheen een Jubileumseiie ter herden
king van het eeuwfeest van den postzegel, voor
stellende een postduif boven een vliegtuig, mei
linksboven het jaartal 1840 cn rechts onder hel
Jaartal 1940 3 senti oranje; 10 senti violet; 19
sentibruinrood: 30 senti: donker ultramarijn.
Slowakije.
Hier verschenen twee driehoekige zegels, waar
van er één dient voor de eigenlijke frankcering
van het poststuk, af te leveren in handen van
den geadresseerde zelf. Het blauwe zegel, ge
merkt met V, is het eigenlijke frankeerzegel, hel
karmijnroode zegel, gemerkt met D, wordt dooa
den ontvanger betaald.
Verder verscheen hier een serie in vijf wuardei^
voorstellende landschappen uit het Hooge Tatra-
gebergte5 h. donkergroen, het Groene Mee»
met op den achtergrond de Ta tra-toppen; 10 h. j
bruin, de besneeuwde Krivan; 20 h. lichtblauw,
flora uit den Hoogen Tatra gentiaan en edel-
weisz; 25 h. lichtbruin, gems op vooruitstekend
rotsblok; 30 h. bruinrood, „Javorina", ahorn»
bosch op berghelling.
Zie onderstaande afbeelding
Postzegelruilbeurs
„Altijd".
Lize Folkerts was. blij, toen de deur van het def
tige huis achter haar in het slot viel. Die freule
Inderr.^ps kon iemand altijd zoo lang aan de praat
houden, men wist gewoonweg niet van haar af
te komen. En zij had juist vandaag zoo weinig
tijd, wilde vanavond nog zoo graag 't werk voor
douairière de Frémy afmaken. Met gehaaste pas
sen liep zij door. Zij vond de schemering kil en
huiverde in haar dun manteltje. In haar nabij
heid begon het carillon van een kerktoren te
spelen eerst het wijsje, dan de slagen, die loo-
mig bonkten door het geheimzinnig avondgrauw.
„Zes uur al, ik zal me moeten haasten."
Haar weg voerde haar door een druk stadsge
deelte. Tegen wil en dank moest zij opzien naar
een statig, breed hoekhuis met indrukwekkend
voorfront. Er was niets vreemds, niets bijzonders
te zien aan de stijf-deftige woning van advocaat
van Asperen; even onberispelijk als altijd plooi
den de crème kantgordijnen zich achter de in
lood gevatte ruitjes, maar toch was er ongewone
opmerkzaamheid in de oogen van het meisje, dat
dat geheel opnam; ja. 't scheen zelfs of zy den
snellen stap even vertraagde.
was het aanzienlijke werkhuis harer moeder;
gio-^n ha(jden haar ruwe werkhanden vroeger
gesponsd t. gezeemd. Ja, maar door diezelfde
glazen had ook i,jj uitgezien, hij, wiens beéVj
hsar nnuitwisehbaar vo„ het ooe schemerde.
"i V/as het niet dwaasheid, overgrootc
dwaasheid, aan iemand te denken, die voor haar
reeds lang niet meer bestond? Och hn» dom
was zij geweest op te zien lot een zoon ven een
der eerste families der stad; hcspottejnk waf
haar veronderstelling, bü hem oprerhte weder-
liefde te vinden.
In haar meisjeshart werd 'n bittere wrevel gebo-
Ja, ze was dwaas geweest, toenbij dot af
scheid. al die jaren v„n weifelend wachten
en denkon aan hem.... En nu, nu was ze nog
dwaas om zich het hoofd met vragen over hem te
kwellen: of hij no^ niet weerkeerde, of en hoe de
tijd hem veranderd had. of hij wellicht dit oogen-
blik zich niet daarbinnen achter die crème gor
dijnen bevond, of er niet een herinnering, 'n on-
cenkbaar flauwe herinnering in hem leefde aan
baar aan dien morgen, waarop de bloesem-
r. laadje neerdwarrelden
Een felle benauwing, gevolgd door *n kwaadaar
dige hoestaanval. gaf haar gedachten een andere
tvending.
Vluggt-r br zij te loepen, om het woelige leven
der winkelstraat, d." haar omving, te ontvlie-
d- n. Zij kon niet to: en dat rum-terig gepraat, dat
gegons en gerij om haar heen. het beklemde haaf,
drukte haar od de borst als rnet looien last.
Eerst in dc aangrenzende stiller, zijstraat haalde
•ij ruimer adem. Wat iv.id zy toch voor zwak,
krachteloos schepsel, dat het stadsleven, vroeger
loo vol bekoring voor haar, nu slechts hoofdpijn
en hartkloppingen scheen te bezorgen I
Maar pas was de eene opwinding doorstaan, of een
andere en »eel groótere scheen haar te wachten,
'n Lichte schrik, veroorzaakt door een Newfound
lander. die onverwacht rakelings langs baar heen
sprang, deed haar een weinig op zijde wijken. Ge
lijk met dien schrik echter kwam er een herken
ning over haar. Die hond, waar herinnerde hij het
meiste aan Had ook hij niet zoo'n hond als met
gezel op zijn vele wandeltochten, een precies
eendere met denzelfden bruinbehaarden kop
waM gelijkenisAls het Pollux een»
VAN de hand van den heer N. A. Zilver te
Amsterdam verscheen een werkje getiteld
„Mogelijkheden voor verzamelaars 'en handelaren
in postzegels".
Achtereenvolgens worden hierin besproken
Waarom lid worden van een vereeniging?; Wen
ken voor adspirant-verzamelaars; Hoe maak ik
mijn verzameling aantrekkelijker?; Iets over d«
humor in en om de postzegels; enz. Een alfabeti
sche lijst van circa 250 mogelijkheden voor verza
meiaars en handelaren en een lijst van adressen
van vereen igingssecretarissen besluit het boekje.
Het boekje is van een handig formaat en bevat
veel nuttige wenken voor de verzamelaars. Er
valt veel uit te leeren, vooral voor hen die in
het verzamelen van postzegels nog iets anders
zien dan het bijeenbrengen van een aantal plaat
jes.
De prijs behoeft geen beletsel te zijn voor het
aanschaffen, het boekje is verkrijgbaar ad f 0.25
in den bockhandel of door storting van het be
drag op postrekening 120329 van den heer N. A,
Zilver, te Amsterdam.
Wij vervolgen onze rubriek „Nieuwe uitgiften'''
met
ffaanftew, 3ifii£ate£iaÜM&
108
is s 5 fe 311 o gs s g - e «jjj c "3 o
iUi&éIëêï&tïHtttë vari1
IN sobere lijn, aan de samenvloeiing van hot
zeewaarts snellende water van Maas en Waal
(welk een verrukkelijke riviergezichten!), ver
rijst in bet lage, bij uitstek typisch Hollnndsche
polderlandschap, met zijn zilveren sloot-linten
rond de s zomersfrisch-grocne weiden en de aan-
•enreiende akkers met hun bonte kleuren von
inilliardaire gouden tarwehalmen, van paarse- cn
wiite bloemen van het kruivend aardappelloof,
bet eenzame, merkwaardige slot Loevostein, we'.ka
contouren vanaf den Hoogen*Maasdijk, Glossen-
Woudrichcm. vaag door het hooge, ijle geboomte
zichtbaar zijn.
Het ig een eerbiedwaardig monument van groot*
gebeurtenisóen.
In den loop der jaren zijn de Middeleeuwsche
verdedigingewerkeü, ale b.v. de omzöoinende
kantcelcn der met lage spitsen afgedekte robuste
torens >erd\ve«en en is het 14de eeuwsche slot
herhaaldelijk verbouwd, zonder zijn oorspronke
lijk karakter te verliezen.
Tot een comfortabele buitenplaats is het bouw
werk nooit bestcnnl gewordei
Dat ie ook al dadelijk tr zien van buitenaf,
wanneer 'men, of van do zijde van Woudrichem
zich per roeiboot laat overzetten, of wanneer
men het kronkelend landwegje volgt, door het
Munnekeland, linksafó'.aand van den hoofdweg
Ande)Zalt-Bommel, om zoo achter buiten-
fruchi en ringmuur om, de slochts door kleins
r ..trapjes doorbroken kasteclmuren nadert
Dan is het geen wonder, dat het bouwwerk, zoo
gezien vooral onder grauwe herfstluchten eon
«rij somberen indruk maakt.
Hier moeten \0lge110 Mr A. Loosjos, eerlang op
de smalle strook lands tuaschen Maas en Waal,
die jaren her reeds waarschijnlijk een sterkte
van de woeste Noormannen droegen, 'aan het
einde van de Bommelerwaard de monniken van
het klooster van Vtllftl» aan de Dlj'.e hun nieuws
leengoed, dr., zij ontvingen van Willem vun Al
ten a in 1264, hebben ingedijkt, wat dc naams-
reden, Munnekeland, verklaart.
Tengevolge van een geschil kwam echter het
leengoed in 1300 weer terug in het bezit van de
Hoeren van Aitena.
Het tegenwoordige slot moet ln het midden der
14de eeuw door een zekeren Dirk Loef vnn
Horne zijn gesticht, die, vergelijk Dirk lil, te'
Woudrichem tol hief, geheel eigenmachtig, van
de het slot pnz-icerende schepen. Hier worden
alle vaartuigen gedwongen loeven J bij-
te draaien. 1ó daaruit dc naam Loevestein te
verklaren, of Ls deze afgeleid van „Den Lówen-
ttljnc". bot opschrift, dat volgen* Loosjes, stond
op een steen met ijzeren ring, die op bet bin
nenplein lag en waarop de Ier dood veroordeelde
werd geëxutccrd?
Heel wat stormen hebben den burcht geteisterd,
woedende wateren wijd en zijd het land over-
stroomend, hebben hem dreigend omspoeld, en
d« gebeurtenióscn, die zich rondom de sterkte
hebben afgespeeld waren verre van vreedzanml
Gelogen op een spitsen landtong tusschen twee
groo-te rivieren, was de burcht in strategisch
opzicht zeer zeker van belang. En thana, na
eeuwen, is do sterk door dc weersinvloeden aan
getasten Maastoren, aan de Oostzijde van het
kasteel, nog een gedeelte van den in puin ge-
beukten voorburcht, in den strijd met Graaf
Willem van Oostcrvant in 1397.
DU godeelte van het slot wordt niet im zijn
ouden toestand teruggebracht. Erg aangenaam
•al het wonen achter de donkere burchtmuren
voor den door Graaf Willem IV aangcótclden
kastelein of slotvoogd niet zijn geweest.
Veel is geleden daarbinnen door hen. die als
misdadiger hier de poorten achter zich hoorden
dichtslaan, of die het slot als een verbannings
oord zlcjh zagen toegewezen.
Hier eindigde "Gozewijn de Wilde in 1449 zijn
leven. Deze, een gunsteling van Philips van
Bourgondië, was ln 1435, zeer tegen den zin der
trotscho ede'.en, die dit ambt voor zichzelf be
geerden, toil voorzitter van het Hof vun Holland
gekozen. Aangeklaagd door Banjaart Scey, slot
voogd van Medemhlik, wegens onzedelijkheid,
werden zoowel de Wilde als Scey beiden ge
vangen gezet op het slot te Heusden, daar de
laatste door De Wilde vun moord werd beticht.
Het rechtsgeding bleef niet minder dan ander
half jaar aanhangig, daar volgens het recht van
die tijden, eerst dan het doodvonnis mocht vol
trokken worden, wanneer de beklaagde een vol
ledige bekentenis had afgelegd. Op Je binnen
plaats van Loevestein werd tenslotte hel vonnis
aan Dc Wilde voltrokken, daar de rechter zijn
schuld bewezen achtte.
De beklaagde werd voor een zeer ernstig di
lemma geplaatst: óf bekennen en dan den ge-
nadigen dood door het zwaard, óf blijven ont
kennen en den dood door het vuur. Een oogen-
blik daarna verrichtte do beul zijn werk met
bet zwanrdl
Juni 1619 viel de kasteeldeur achter Hugo de
Groot en Hogerbects in het 6lot. Aan Dc Groot
gelukte het na een drie jarig verblijf op 82 Maart
1621,' te ontsnappen. In deze periode van gevan
genschap schreef De Groot zijn beroemde
werken over rechtsgeleerdheid.
Hogerbeets ontving in 1626 van Fred er ik Hendrik
verlof het slot te verlaten. Hij mocht te Wasse
naar gaan wonen.
Ook verscheidene Remonstrantsche predikanten
«11 nog later Jacob de Witt met vijf andere re
genten zagen zich Loevestein als staats
gevangene aangewezen.
Befaamd is het slot geworden door den helden
dood van lierman de Ruyter, de oasenkoopman
uil Den flosch, de eruissnrio in 's Prinsen dlem-t,
die, na met enkele helpens, als monniken ver
kleed. zich in hét bezit van den burcht had
gesteld, «wee dn gen lang de oprukkende Span
jaarden onder Perea, kon weerstaan, 0111 daar
n.\ in de Ridderzaal den heldendood te sterven.
Herhaaldelijk daverde bet binnenplein van het
krijgsrumoer!
Twee jaar later bdr.cltcn do Watergeuzen hét
slot en tra. ritten in 1574 en 15*9 de Spanjaarden
de Sterkte tevergeefs te herwinnen.
Ook dv Franschen konden in 1672 Loevestein
niet bemachtigen, ofschoon ze reeds het hart van
Holland ernstig bedreig don. Ook de Pruisen
hebben eenigen tijd het kust cel liezet, die op hun
beurt in 1795 voor de Frnnschcn plaats moesten
maken.
Veel heeft het monumentale, historische bouw
werk iu den loop dor jaren geleden. Als onder
deel van de Hollandscbe Walei linie, dienden «te
kelder, langen tijd ah bewaarplaats voor oor-
loaóinatcriual en kreeg hot de be teekenis n een
fort
Intussclvon waren de achten zoo go- nis dt<
gegroeid, het poortgebouwtje boven de Waal
poort, zegt Loosjes, geamovcerd, terwijl in l8f»3
de genre hel roemruchtige kasteel, dat zeer
desolaat wa3, weer wat opknapte, als oorlogs
magazijn.
In nuam van verbetering werden muren ho-
pleisterd, houten bekleedingen weggebroken,
ramen dichtgemetseld en sraakelooze verbou
wingen uitgevoerd.
Het aspect van het binnenplein veranderde ge
heel. Om de enorme kelders onder hel slot
watervrij te houden, werden afvoerbuizen naar
de Waal gelegd.
Binnen de ommuring staat nog een rij huisjes,
grijs gepleisterd, laag-gedatft, overblijfselen mis
schien van een .nederzetting, die bescherming
Deze beide foto's van 't slot „Loevestein" ge
ven goeden indruk van dit oude indruk
wekkende bouwwerk, dat zooveel historische
herinneringen opwekt.
(Foto's uit ons archief)
Heér,'ibëes goed voor "hen die schreien
Bij dé puinen van geluk;
Die de vreugden van 't verleden
Voelen als een donk'ren druk.
Wees met hen, die onbegrepen
Steeds alleen door 't leven gaan;
Nooit een blijde echo hooren,
Die hun stemmen heeft verstaan.
Wees met hen, die twijf'lend knielen,
Zonder dat het iemand weet;
Troost hen, die in stille uren
Schreien om verzwegen leed....
Spreek tot hen, die eenzaam sterven;
Wees, o Heiland, hun dichtbij.
Doe hen zien Uw Kruis, Uw Hemelt
't Blijde licht van d'overzij.
Steun mij op mijn donkre wegen;
Maak voor mij de daling zoet.
'k Weet mij zonder U verloren;
Zeg mij, wat ik bidden moet.
C. RF.nr.RT
zocht in de schaduw van dc dikke kasteel muren.
Tweo jaar voor het uitbreken van den Wereld
oorlog in 1914. werd de vereeniging „Slot Loeve
stein", gesticht met het doel te komen tot vol
ledige restauratie van dit historisch monument,
welk herstel nog dringender noodig werd, na
de strijd, daar enkele honderden gemobiliseer-
den hier hun verblijf hadden gehad
Door don architect Van Heezevvijk, werden plan
nen ontworpen en sinds 15 jaar ls men reeda
bezig met de uitvoering hiervan.
Het is een enorm werk. dat gestaag vordert
Het Westelijk gedeelte "an het kasteel i6 •creed,
terwijl men nu den Zuidelijke vleugel met den
toren onderhanden heeft.
De monumentale buitenpoort is ernstig bescha
digd. voor een goed gedeelte afgebroken. Alleen
di oude slotpoort is goh even Bij de restauratie
werkzaamheden zullen de u. I' hivsUgen val
deuren weer worden geplaatst die naar beneden
kunnen zakken door sleuven In de poort.
Het binnenplein, waartoe (le/.e poort iokit. is
door massale muren omgeven, niet alleen van
de beide torens, maar ook van het eigenlijke
kasteel zelf, bijna zonder vensters.
Bij de restauratie zullen weer glnsinlood-
rarnen worden geplaatst.
Dc Raadszaal deed eertijds dienst nis vrouwen
vertrek. ln de 17de eeuw werd hier kerk ge
houden. Dit gedeelte i* thans gerestaureerd,
evenals de prachtige schouw, waarboven de
Wiij'"MS van Albrecht van SnkScn-Mofszen en
van) Philips de Schoone prijken.
In de kale kamera van hot slot behoorden deze
wapenschilden moth* tot de weinige
Een steeneu wenteltrap voert naar boven. Ook
deze wordt ln zijn ouden staat hersteld. Hier
onder bevond zich vroeger de folterkamer. Deze
is ook geheel leeg, want het marteltuig is over
gebracht naar dc Gevangenpoort t«* Den Haag.
En juiö' hier, op dé twee-Ie verdieping, waar
reed-» /.elo kamer» gohcél zijn hersteld, is het
dat de historische herinneringen het sterkst
spreken, want hier zuten mannen gevangen,
wier namen overbekend zijn, als Hugo .le Groot,
aan wien in de Waaltoren een vertrek wit* 10c
gewezen als studeerkamer; Jacob de V\ ir a.
In den Waait oren heeft ook de Engolsche admi
raal Ayscue gevangen gezeten, nn den Vier-
daagöchen Zeeslag in 1666
Het oude wachtlokaal der soldaten is als kerk
gebouw in gebruik, waar zoo nu en dan een
predikant, vaak uit de omliggende gemeenten,
dienst houdt.
Vermeld dient voorts, dat reeds meermalen op
Loevestein een tooneelstuk van Vondel is op-
gevoord, waarvoor de bmgeving zoo uitnemend
past, en wolke opvoering dan ook van heinde
en ver vele bezoeker* trok.
Door de uitvoering van het grootscho plan, do
radicale restauratie, van dit waarlijk historische
monument, die nog geruimen tijd zal vergen;
•al opnieuw dit kastéél, met zijn sterke massieve
torens en zware, vaste muren, me* schoonen
glans omstralen. H. P. VAN 1PERKN.
309
