llieuiitr |TfiIt5djf ÖTeurant
ZEEPBESPARING
d
nentsprjjs:
8 maanden in Lelden en in plaatsen
ir een agentschap gevestigd Is 2.35
week 18 ct. Losse nummer» 5 ct
pzettSSJ" blJ
E.Jmrr pJentiepHizenr
op. dat g
i steken, p ct Per regel Ingezonden Mede-
iftofl per re^e^ Minimum
^?gels Bewijsnummer 5 ot By coa-
belangrijke korting
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
No. 6258
DINSDAG 22 OCTOBER 1940
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postrek. 53934.
21e Jaargang
'ilSeele taalkwesties
SCHEEP1
i de V
den
meermalen hebben wij in ons
ileit gevoerd voor een beter on-
het Nederlandsch. Over het
is de kwaliteit van dit onderwijs
gegeven wordt, goed te noemen,
wil daarom nog niet zeggen dat
•rbetering mogelijk is. Er werkt
loodsen ld een corps leerkrachten die een
(Voorbereiding hebben gehad en
stekf'nalfr1 moeten worden geacht ook het
et Zweel in de moedertaal te geven op een
t ten N. jresultaat kan afwerpen,
aad denf*ere vraag is echter of er niet
oordde jultaat zou moge» worden ge-
van^weF* bet 00g op de eischen die de
ns het opij stelt. We kunnen hier niet
d het djforen onderzoeken die tot deze
jaar als moaten leiden, ze vormen te-
hy goe<in groot complex en daarom is
jp réis (eenheid wel heel gemakkelijk te
Borkum men kan daar bij het publiek
orgenst5 m6e hebben* maar UWt dan-
:n de rtlgemeenheid, aan een gevaarlijk
reeg hj
waren! oorzaken van het onbevredigend
varen.' t is o.i. het feit, dat onze jeugd te
'de^ton6"1^6 *®Ien moet leeren kennen,
ven aai^ O. drie en bij het V.H.O. liefst
even jrwerkt verwarrend en leidt vaak
ir^ong$n vo^doende afgerond geheel. Als
n voeindexamens aan de Hoogere Bur-
ïpeikfl waar *ocb be* taalonderwijs
as. wasfrste Plan staat, van jaar tot jaar
deze li t, dan staat men wel eens ver-
s^e vele abituriënten er zoo slecht
zich in de vreemde talen uit te
Vooral bij het Duitsch krioelt het
verkeerde zegswijzen en verkeerd
woorden. Wij voor ons zouden
voor gevoeld hebben zoo in ons
Belgische systeem werd toege-
Jpn^nii rb^ de jongelui de keuze hebben
Duitsch en Engelsch. Ze leeren
to laanderen Fransch, dat verplicht
tweede landstaal, en kiezen tus-
andere twee. Dat zou in ons land
zoo kunnen zijn, dat men uit de
twee koos. Men zou dan allicht
degenen die naar gymnasium en
»aan, Fransch kozen en degenen
de H.B.S. bestemd zijn hun keuze
wegwl en vallen op de andere twee. De
'ea jpmen tijd kon dan voor een deel
n-jfite komen aai! hof "■Herwijs ir
n^Wsch eirutrtTsratrciatin
talen.
ta gest
oppen,
mansb
Ij wel
Silver.
kt is.
19 mr.
Slsie,
schelli
i-ta
af^o«de toekomst is dit een vraagstuk
groot belang zal worden. Het On-
olgtzal zonder eenige twijfel ook
veranderingen ondergaan. Men zal
O afvragen wat het doel moet zijn
gedarf°id wordt. Tot nog toe is het wel
orschl te vaak geweest het bijbrengen
/arin/ate kennis. Op de lagere school
ilda. lening: mooi leeren schrijven,
eden. uist leeren teekenen; de taal goed
m. cPellen, verder veel sommen maken
jvre i nog een heel klein beetje van
dhij andere dingen. Daar moet het
die <d en dat is toch het grootste
ehoorb11 de kinderen het mee doen.
beh" §aat verder op Mulo door, een
igatlqeel op M.O. en V.H.O. Maar daar
voor» programi» Vs overladen en komt
ook al ws»r voor een groot deel
uitbreiding' van de hoeveelheid
Want die heev* anen noodig voor de
ïdaan5- Examens zijn in ons land het
iotor*eld voor de jeugd.
rendf100^ za* eckter in de eerste plaats
>roke worden een inrichting die afge-
len ^dividuen aflevert. Een inrichting
met de jeugd de eerste beginselen
stgek bijgebracht van de levenskunst.
£e"vdsbssend is het aantal rekenfouten
an hfouten dat ze maken, maar of ze
gea? z^n tot menschen die in de maat-
De distributiemaatregelen voor
zuivelproducten en brood
Een toelichting van den directeur-
generaal voor de voedsel
voorziening
Ir. S. L. Louwes, de directeur-generaal van
de Voedselvoorziening heeft gisteren voor de
pers een toelichting gegeven op verschillende
in den loop dezer laatste dagen gepubliceerde
maatregelen op het gebied van de voedselvoor
ziening. In de eerste plaats besprak hij de
nadere prijsregeling voor alle zuivelproducten,
mededeeling is opgenomen. Als doel van deze
verhooging noemde hij het maken van een
nieuwen melkprijs, die, zooals in de genoemde
uiteenzetting reeds is aangeduid, uit den aard
der zaak door den consument moet worden
betaald.
De boterprijs
Er is in de wintermaanden altijd een hoogere
boterprijs geweest, die ongeveer 1520 cent
lag boven den zomerprijs. Het verschil tus-
n zomer- en winterprijs is thans grooter
ii.l. (voor den consument) van 1.85 op
2.202.30. Dit grootere verschil vindt zijn
verklaring in de stijging van de algemeene
productiekosten en ook hierin, dat het vee we
gens verminderde toediening van kracht-
voeder minder melk geeft. In het vooruitzicht
van deze verhooging heeft de veehouderij den
heer Louwes verschillende berekeningen voor
sprong naar de voorrang doen. Wanneer
we bij ons onderwijs in de eerste plaats
practisch willen zijn, zullen we deze eisch
onmogelijk kunnen afwijzen. Er zullen
zeer zeker ook grooter getallen menschen
in de noodzakelijkheid verkeeren om
Duitsch te kennen. Het is daarom toe te
juichen dat in verschillende plaatsen aan
de politie-agenten thans reeds deze taal ge
leerd wordt. Men staat er, als men zoo
langs de straat gaat en ook elders z'n oor
te luisteren legt, soms verbaasd over hoe
weinig menschen zich een beetje behoor
lijk in de vreemde taal kunnen uiten. Het
is gewoon een kwestie van het zien van
de nuchtere werkelijkheid als er bepleit
wordt dat daar verandering in moet komen.
Hoe dat in finesses zou moeten worden
geregeld, kan ons hier niet bezig houden.
We willen slechts op enkele groote lijnen
de aandacht """a—-
EP I
int vl hun plaats kunnen
erfteP1 ro* kunnen vervullen.
ng ii m m
de
was^ practtik van het leven zal het
eft bjjs zich dus meer moeten richten
etmaal tot nog toe beeft êedaan en dan
tot nog toe kon doen:
komen we in de toekomst bij het
erwijs voor een zeer belangrijke
staan. Hoe zal dan de positie van
d zijn in de Europeesche volkeren-
schap? De keuze van de tijd die
baar is en d» wijze waarop die tijd
verschillende talen verdeeld wordt,
laardoor beïnvloed. In een vroegere
oep> tot in de 19e eeuw, was Fransch
e,rs fot belang, omdat het-volk-dat deze
>rak, een vooraanstaande positie,
op cultureel gebied, innam. De be-
s van het Fransch ging echter ach-
maar officieele molens malen lang-
n dus houdt het z'n positie nog op,
Tt dan van de lagere school verdron-
laar de meeste jongelui vergeten
hnsch heel gauw. Het is vooral van
voor hen die naar het gymnasium
naar de Universiteit gaan. Engelsch
^aarom, vooral in de groote steden,
iger hoe meer op de voorgrond te
—••En doordat het in de practijk meer
t werd, behield men er ook een
vaardigheid in.
cI1|zal men eefcfcer in de toekomst zien
en? Het is wel afin geen twijfel on-
"ig of het Duitsch zal een geweldige
Het onderwijs in de moedertaal moet
voorop staan. Het is de basis van elk be
hoorlijk taalonderwijs en op de lagere
school kan men er geen andere taal naast
onderwijzen. Doel van dat "moedertaalon
derwijs behoort te zijn dat het taalvermo
gen, dat het kind van z'n omgeving heeft
overgenomen, wordt ontwikkeld door de
menschen die de leiding van de ouders
overnemen. Wanneer deze menschen ge
vormd zijn tot personen, die in staat zijn
de taalverschijnselen waar te nemen zoo
als die zich in het individueele uiten van
elk kind voordoen, dan zullen zij de klas
leeren het systeem dat als een psychisch
geheel zich in hun hoofden bezig is te ont
wikkelen, op de juiste wijze in de vormen
van de moedertaal te materialiseeren
het physisch klankgeheel dat in het da_
lijksch leven de taal genoemd wordt. Maar
dit psychisch systeem van taalteekens moet
niet gestoord worden tijdens z'n groei, dan
worden het misgewassen. Want tijdens het
zich ontwikkelen van dit systeem is het
kind toch al genoodzaakt te leeren schrij
ven en de teekens van de geschreven taal
toe te passen op wat het hoort. En die
kloppen niet steeds op elkaar. Bovendien
verschilt het Algemeen Beschaafde Neder
landsch gewoonlijk nogal eenigszins van
de individueele taal der kinderen'; zoodat
Hermann Paul de algemeene taal zelfs
„ein fremdes Idiom" heeft genoemd.
Maar als de kennis van de moedertaal
voldoende gestabiliseerd is, is in een land,
als het onze het aankweeken van een be
hoorlijke kennis van een andere taal een
eerste vereischte. Bü de uitbreiding van
het verkeer en de toenemende gelegenheid
en noodzakelijkheid, om zich te onderhou
den met menschen die zich op een andere
wijze als wij uiten, kan men aan deze
eisch niet ontkomen.
Dat wij in de toekomst veel meer zullen
moeten spreken en omgaan met personen
wier moedertaal het Duitsch is, staat wel
vast. Daarom lijkt het ons verstandig zoo
de toekomst met dit feit wordt rekening
gehouden en aan het onderwijs in deze
taal een belangrijke plaats wordt toe
gekend.
Daarbij zal men niet kunnen blijven
staan bij hen die zich de weelde kunnen
laten veroorloven van het ontvangen van
een breedere opleiding. Men zal ook voor
hen die niet naar M.O. of V.H.O. gaan, iets
moeten doen. Men zal op de Nijverheids
scholen meer moeten doen voor een beter
zich kunnen uiten in de taal van onze
Oosterburen en ook voor hen die niet meer
dan lager onderwijs hebben ontvangen.
Hoe dat in de practijk te regelen zal zijn,
is zoo maar niet ineens te zeggen, maar
nuchtere waarneming van de werkelijk
heid zal ons toch vanzelf die weg opbren
gen. De verstandige mensch zal in de toe
komst trachten te zien en niet bij het ver
leden, maar ook niet bij het heden alleen,
blijven staan.
gelegd, die nogal uiteenliepen, maar gemid
deld toch tot ongeveer hetzelfde bedrag kwa
men, dat thans in den prijs is vastgelegd.
Een tweede bestanddeel van den melkprijs
wordt gevormd door den prijs, die de vee
houder van zijn ondermelk kan maken. Deze
prijs is thans vastgesteld op VA cent per liter,
d.i. de waarde die de ondermelk als veevoe
der op het oogenblik ongeveer vertegenwoor
digt. Het kan evenwel best zijn, dat die- en
gene veehouder in zijn eigen bedrijf de onder
melk hooger aanslaat, niet omdat de vee-
voederwaarde feitelijk hooger zou zijn, maar
omdat hij geen ander veevoer kan krijgen,
maar dit zijn individueele factoren, waarmee
geen rekening kon worden gehouden.
De kaasrantsoeneering
De nieuwe kaasprijs is uit de twee
noemde factoren, den boterprijs en den prijs
voor de ondermelk afgeleid. In vergelijking
met den zomerprijs is hij slechts betrekkelijk
weinig verhoogd. Niet verhoogd is de prijs
voor 20+ kaas, daar deze reeds op het ge-
wenschte peil was. Een verhooging var
kaasprijs in het algemeen was noodzakelijk
om een zekere evenredigheid tusschen de ver
schillende productenprijzen te verkrijgen, daar
anders het gevaar bestond, dat de productie
onwillekeurig in de richting van een verhoog
de kaasproductie zou worden gestuwd, wat
niet gewenscht is, daar wij in de eerste pl
boter noodig hebben. Bij den thans vast
stelden prijs is er geen aanleiding om te v
zen, dat er meer kaas geproduceerd zal wor
den dan normaaL
Boter
en margarine
De prijsverhoogingen in kwestie brengen
voor den consument een aanzienlijke verhoo
ging mede. Voor boter is de prijsverhooging
zelfs zeer aanzienlijk. Een zekere tegemoet
koming zit in de opheffing van de verplich
ting, dat men als men een inkomen van meer-
dan 1400 per jaar heeft boter moest ge
bruiken. Deze maatregel was in het volle
zoen, toen er overvloed van boter was,
wenscht, om de reserve aan overzeesche vet
ten, die voor de margarine-industrie noodig is,
te sparen. Het effect van dit voorschrift is wel
eenigszins uit de hand gevallen, want er zijn
veel meer menschen geweest, die van marga
rine op boter zijp overgegaan, dan men hac
verwacht, zoozeer zelfs, dat men het met de
productie van de boter op een gegeven oogen
blik niet meer kon bijhouden. Nu het voor
schrift is opgeheven, zal het evenwicht
moedelijk hersteld worden.
Regeling volgend voorjaar
Mogelijk zal het volgende voorjaar opnieuw
tot dwang worden overgegaan.
Mocht het in het belang vat\ het evenwicht
tusschen boter- en margarine-productie noodig
zijn, dan zal er eventueel aan de menschen
met hoogere inkomens gelegenheid gegeven
worden op hun boterbons voor een enke"
maal margarine te koopen.
Slaolie
Als zeker kan worden beschouwd, dat
eerlang op een van de boterbons eenige
slaolie ter beschikking zal worden gesteld.
De consumptiemelk
Wat de verlaging van het vetgehalte voor
de consumptiemelk betreft, waarover
reeds heeft gelezen, hiermee hoopt men
tributie van melk te kunnen voorkomen. De
gewenschte standaardisatie brengt vele moei
lijkheden mede wat de uitvoering betreft.
Voor den consument komt het er op aan, dat
hij zich behoorlijk van melk kan blijven voor-
zien, wat langs dezen weg te bereiken is. D<
voedingswaarde van de melk wordt niet ern
stig verminderd, al gaat er het een en ander
van het vetgehalte af.
De omvang van het
kaasrantsoen
Velen zal het kaasrantsoen dat onder de
gisteren ingegane kaasdistributie is vastge
steld niet groot lijken. Het komt op 5.2 k._
per jaar neer of over onze heele bevolking
gerekend op 47 millioen kg. Neemt men
aanmerking dat onze eigen consumptie
kaas in normalen tijd ongeveer 60 millioen
kg was, dan ziet men dat de inkrimping
geveer 20 pet. bedraagt. Een dergelijke
mindering is ook bij de vaststelling van an
dere rantsoenen toegepast. Ter vergelijking
diene, dat net kaasrantsoen in Duitschland
voor netzelfde tijdvak 325 gram is, dat is $ius
minder- Bij de bepaling van het rantsoeri is
ook gedacht aan het gaande houden van den
normalen export, bijvoorbeeld naar België,
dat altijd veel kaas van ons heeft gekoebt en
nu nog een aanzienlijk afnemer ervan is. Dat
de rantsoeneering noodzakelijk zou geworden
zijn tengevolge van exceptioneel groote uit-
n naar Duitschland sprak de heer Lou
tegen. Op een zeker oogenblik is er
tamelijk veel kaas naar Duitschland uitge
voerd. doch de totale hoeveelheid daarvan
beliep niet meer dan het normale verbruik
;en week in ons land.
t is voor het publiek van belang, dat het
vrij blijft in de keuze van de soort kaas, die
wil eten.
De broodprijs
Ook aan den broodprijs heeft ir. Louwes
riog eenige woorden gewijd. Deze is sedert
September 1939 slechts eenmaal met 1 cent
verhoogd en was nog altijd betrekkelijk laag.
Thans is een verhooging toegepast moeten
worden (met 1 cent) om een equivalent te
vinden voor de hoogere prijzen, die het rijk
zelf (de Akkerbouwcentrale» voor de grond
stoffen moet betalen alsmede voor de hoogere
bakkerijkosten.
Ir- Louwes wees er in dit verband op, dat
de prijs voor het zwarte roggebrood, een uit
stekend voedsel, niet is verhoogd.
Het is mogelijk, dat hier en daar de prijs
van het bruine brood wat zal oploopen, maar
hiertegenover ontvangt men dan ook meer
voedingswaarde, daar het gewicht aan droge
stof in dit brood is verhoogd.
De afschaffing van het melkbrood was
noodzakelijk, daar men zooveel mogelijk melk
voor de gewone consumptie moest houden
Melkbrood wordt er thans niet verkocht. Er
is reeds op gewezen, dat verschillende bakkers
De uitmonding van het Zwartewater
in het IJsselmeer ral verdwijnen bij de
gereedkoming van den Noord Oost
polder De oude klok op het dak van
den vuurtoren, die den schippers bij
storm en mist waarschuwde, heeft haar
dienst gedaan (Foto Pax-Holland)
nog steeds brood verkoopen, dat met
letters M.B. is gemerkt, het kenteeken van
melkbrood, maar dit is het gevolg van het
feit, dat zij niet voldoende vormen hebben
met de letters W.B.; wooral in het Westen
des lands kan dit voorkomen. Men late zich
echter niet misleiden- Melkbrood wordt er
niet meer gebakken en een verhooging van
prijs, omdat een bepaalde soort brood melk
brood zou zijn, behoeft men dan ook niet te
aanvaarden.
In het algemeen zoo zeide de heer Lou
wes zal niemand de nieuwe maatregelen
prettig vinden, maar.er is niets aan te
doen. Wij moet zoo goed als het kan, zien
uit te komen, opdat de machine kan blijven
draaien. Met kan niet zeggen, dat de prijzen
onredelijk hoog zijn opgevoerd.
Vleesch en vleeschprijzen
Het dure lamsvleesch
Over de vleeschprijzen zijn er, zooals op de
conferentie bleek, nogal eens moeilijkheden
tusschen de slagers en hun oubliek. De sla
gers beweren herhaaldelijk, dat zij zich
aan de vastgestelde prijzen kunnen houden.
Hierop gewezen antwoordde de heer Louwes,
dat het ongeveer het moeilijkste ding is, dat
men zich denken kan, een koe zojdanig in te
deelen, dat de slager er met een behoorlijke
winst mee uitkan. De winstmarges bij on
ren over het algemeen aan den hoogen kant.
Er moet daarom op gestaan worden dat de
slagers zich houden aan de vastgestelde prij
zijn, waarvan de opgave in hun winkels goed
zichtbaar aanwezig moet zijn.
Vérder werd er de aandacht op gevestigd,
dpt ondanks hei verbecl" va» prïioopdrijving
de prijzen van lamsvleesch den laatsten tijd ten
zeerste zijn gestegen, men kan zeggen n
70 pet. Lamsvleesch is. nu vaak duurder dan
rundvlëesch. De heer Louwes maakte
verband de opmerking, dat men na Mei nog
heeft moeten ingrijpen om inzakking van de
prijzen voor schapen- en lamsvleesch te voor
komen. Bij de beoordeeling van de prijzen
houde men rekening met de kwaliteit. De
zaak heeft overigens de aandacht, hii v
trouwde, dat men de situatie ook op dit j
bied binnenkort wel weer meester zal zijn.
Ter aanvulling van het vorenstaande
de boter, zeide de heer Louwes nog, dat de
prijs van de boerenboter de boter van de
zelfkarners) niet op 1.95, maar op 1.75 ii
vastgesteld, omdat men het zelfkarnen, a
op de controle moeilijker is, niet wil aan
digen. Zooveel mogelijk melk moet naë
zuivelfabriek.
Geruchten als zou de 40 kaas door 20
kaas worden vervangen sprak hij tegen. Wel
wordt de z.g. volvette fabriekskaas verboden,
de volvette boerenkaas echter niet
DE RADIO-ZENDTIJDEN
Er is met ingang van Zondag jl. een wijzi
ging gebracht in de zendtijden van de Neder-
landsche zenders Jaarsveld en Kootwijk. De
radioprogramma's der omroepvereenigingen
van het Algemeen Nederlandsch Pers
bureau eindigen 's avonds om half zeven
De uitzendingen van de nieuwsberichten
hebben nu om zes uur via Kootwijk en
a Jaarsveld (herhaling) het laatst plaats.
Het praatje om zeven uur vervalt. De uit
zending van kwart over vijf wordt aldus:
gedeeltelijk een praatje en gedeeltelijk een
uitzending van oeconomisch nieuws
binnen- en buitenlandsch nieuws.
De nieuwsberichtenuitzendingen van 's
gens acht uur en des middags een uur zijn
hierdoor aanmerkelijk belangrijker geworden.
Deze regeling is nog niet definitief, daar nog
nadere besprekingen zullen worden gevoerd.
Anti-Duitsche boeken
opgeborgen
Een order voor alle bibliotheken
De Staatscourant van gisteren bevat de
volgende mededeeling van den wnd. secre
taris-generaal van het departement van
onderwijs, kunsten en wetenschappen:
Ingevolge aanschrijving van de Duitsche
autoriteiten zijn leiders van alle bibliotheken
verplicht anti-Duitsohe literatuur achter slot
grendel te bergen en dus niet meer uit
te leenen. Voor zoover deze leiders al niet
reeds langs ambtelijken weg bijzondere
instructies hieromtrent hebben ontvangen,
dienen zij van deze literatuur binnen drie
weken aan het departement van onderwijs,
kunsten en wetenschappen een alphabetiscb
[eordende opgave te verstrekken, die schrij-
rer, titel en plaats en jaar van uitgrve van
de werken vermeldt
nschappen i:
Rijkscommissie v;
s het bibliotheek-
Kerk en Onderwijs
Promotie dr. J. S. v. d. Wol
Aan de Gem. Universiteit te Amsterdam
heden gepromoveerd tot doctor in de letteren
en wijsbegeerte op een proefschrift getiteld:
„Charles de Bernard (180418850)" de heer
J. S. v. d. W a 1, leeraar aan de Chr. H.B.S.
te Apeldoorn.
Dr. Jan Sjirk van der Wal werd 8 Maart
1907 te Genemuiden geboren. Hij ontving zijn
opleiding aan de H.B.S- te Zwolle en te Kam
pen en deed in 1925 eindexamen, waarna hy
zich toelegde op de studie Fransch M O. A. Na
met goed gevolg staatsexamen te hebben ge
daan. werd hij in 1930 ingeschreven als stu
dent aan de Gem. Universiteit te Amster
dam, waar hij in 1935 zijn doctoraal examen
deed. Na op enkele plaatsen een tijdelijke be
trekking te hebben bekleed, trad hij met in
gang van 1 Jan. 1938 op als leeraar aan d<
Chr. H B.S. te Apeldoorn, waar hij onderwijs
geeft in het Fransch.
HET PROEFSCHRIFT.
Dr. v. d. Wal heeft zijn proefschrift, dat
274 bladzijden druks beslaat, in het Fransch
gesciueven. In zijn inleiding woord richt hij
woorden van groote erken lelijkheid tot ae
hoogleeraren Tielrooy, Gallas, Salverda de
Grave, GutLbou en Valkhoff, voor de mede
werking die zij hem bij zijn studie heoben ge
boden.
Charles de Bernard (18041850) was een
vrij onbekende novellen- en romanschrijver,
die in 1832 eerst een nogal romantisch geunte
dichtbundel heelt uitgegeven- Hy woonde
toen in Besangon en senreex daar in een
plaatselijk blad een goede critiek over Bal
zac's „Peau de Chagrin". Dit vestigde Balzac's
aandacht op hem, die hem in de redactie op
nam van een door nem geexploiteerae revue
in Parijs. Hij schrijft hierin kritieken (theater,
proza, poëzie en eenige novellen, die kennelijk
onder Balzac's invloed staan. Geleiuelijk
maakt hij zich hier van los en specialiseert
zich m het luchtiger genre. Een heel geestig
verhaal uit dien tijd: „La Femme de quarante
ans", dat vele herdrukken heelt beleefd. In
1837—41 bereikt hij zijn grootste productie
capaciteit. Zijn eerste en meest bekende ro
man is „Gerfaut" ('38), volgens mij niet zijn
beste, dèt is zijn Les Alles d' Icare, dat in '41
verschijnt. Zijn laatste en meest volumineuze
werk is Le Gentilhomme C om-
pa g n a r d, waarin men een zekere realisti
sche inslag kan bespeuren. Hij is moeilijk te
klassificeeren- Stellig geen romanticus, maar
is ook te „glad", te beschaafd, te humoris
tisch ook voor het pessimistische realisme. Na
een wreede ziekte (een gezwel in de keel»
sterft hij 6 Maart 1850, een vrouw en twee
kinderen achterlatend.
Het proefschrift is in tien hoofdstukken
verdeeld. In het eerste teekent dr. y. d. Wal
het leven van de Bernard tot 1830 om hem
vervolgens in het tweede hoofdstuk te teeke
nen als dichter, polemist en letterkundig be-
oordeelaar. Het derde hoofdstuk handelt over
Een nederlaag. gotiteld
Kas-Vereeniging N.V.
ANNO 1865
Amsterdam C. Spuistraat 172
Bewaren van Effecten
met Administratie
Onxe nieuwe Brochure „Be
wind en Execuleele" wordt
gaarne op aanvr. toegezonden
TROMPENBERG's
PALACE HOTEL
HILVERSUM - Iel. 7941 (2 lijnen)
HET GEHEELE JAAR GEOPEND
Dr. H. NANKING'S
Schuimende Huishoud Ammonia
voor 't reinigen van schilderwerk, glazen,
't poetsen van zilver, 't wasschen van wollen
en flanellen goederen.
Verkrijgb. bij drogisten 65 cent incl flesch
en verh. omz.belast. Dr. H. NANNING's
Pharm. Chem. Fabriek. N.V. Korte Poten 7a,
DEN HAAG.
Bo£an?on of PaHjsT""Hoöfdstuk vijf dfaagf~als zien, dat er
opschrift Balzac is geen ondankbare terwijl
het zesde hoofdstuk stil gestaan wordt bij
den Feuilletonschrijver van „Chronique de
Paris". In het zevende hoofdstuk wordt de
Bernard geteekënd als schrijver van tooneel-
stukken en romans. Het achtste hoofdstuk
staat stil bij de Bernard als auteur van novel-
het negende laat ons hem zien als
romanschrijver. Het slothoofdstuk draagt den
veelzeggenden titel: Een eenzame die sterft
Een hoofdstuk bevattend de conclusies
waartoe dr. v. d. Wal komt, et.i lijst
gegeven werken van de Bernard, een lijst van
de voornaamste geciteerde en bestudeerde
werken en een lijst van geraadpleegde artike
len voltooien het geheeL
In zijn conclusie merkt dr. v. d. Wal op dat
geen enkele poging door hem gedaan is in
zijn proefschrift om naar de volgorde
verheven figuren van de litteratuur een auteur
te brengen die niet zou weten
aanspraak te maken op misbruik
d. Wal oordeelt dat het nageslacht de
Bernard niet geheel recht heeft laten weder-
Hij verdient echter uit de vergetelheid
gehaald te worden waarheen hij korststondig
erbannen geweest en bezit te
zijn bescheiden plaats, een eereplaats tus
schen de goede tweederangsauteurs. Dr. v. d.
Wal acht zijn held een typisch vertegenwoor
diger van eqn merkwaardig tijdperk.
De stellingen.
d. Wal heeft aan zyn proefschrift een
zestiental stellingen toegevoegd. De meesten
hebben uiteraard de belangstelling
vakgeleerden. Een enkele van o. i. breedere
strekking drukken wij hier af:
XIV. Voltaire heeft met zyn Siècle de Louis
XIV de basis gelegd voor het wetenschSppe
lyk geschiedenisonderzoek in Frankrijk.
XV. Eline Vere van Couperus kan niet als
:n zuiver naturalistische roman beschouwd
worden.
JKVR. H. S. HARTSEN
Onder groote belangstelling heeft Jkvr. H.
S. Hartsen, een bekende figuur in de ProL
Chr. philantropische kringen vandaag haar
80sten verjaardag gevierd. Temidden van
een schat van fraaie bloemstukken heeft de
""•jarige vanmiddag in het Palas-hotel te
Hilversum de plaats waar zij haar jeugd
jaren heeft doorgebracht en zich op het ge
bied van evangelisatie en inwendige zending
•o krachtig heeft gegeven gerecipieerd.
Onder die hun opwachting kwamen maken
waren deputaties van verschillende Chr. phi
lantropische corporaties met name cd het
gebied der Chr. drankbestrijding als de Nat
Chr. Geh. Onth. Ver., de Nat. Chr. Vrouwen
Geheel Onth. Unie, het Uniehuis te Apel
doorn enz.
Een deputatie van de Nat. Chr. Geh. Onth.
Ver. de voorzitter, dr. J. R. Slotemaker
de Bruine was tot zijn leedwezen verhinderd
bestaande uit de emeritus-prodikanten
oud-hoofdbestuurder, ds. J. Henri Ledeboer
te 's-Gravenhage en ds. A. Montyn te Utrecht
bood aan freule Hartsen met een waardeeren-
de toespraak het eerelidmaatschap der N. C.
O. V. aan, waarvoor de 80-jarige herrast
heeft dank gezegd.
KERKELIJKE PERS
Gehoord het rapport van de terzake be
noemde commissie besloot de classis Franeker
der Geref. kerken met ingang van 1 Nov. de
uitgave van het orgaan der classis de Fra
neker kerkbode, te staken. De redactie be
staande uit de predikanten ds. G. Brink-
n te Franeker en dr. J. Schelhaas
Hzn. te Tzummarum, werd met dank voor de
bewezen diensten eervol van hsar taak ont
heven. De Franeker kerkbode heeft 13 jaax
bestaan.
Het streven naar eenheid
Ds. Chr. W. J. T eeuwen schrijft in dn
Geldersche Kerkbode het volgende over het
streven naar eenheid: Laat ons niet beginnen
die eenheid te maken. Laat ons beginnen
met in die eenheid te gelooven. Dan alleen
komen wij verder. Als wij weerszijden leven
dig overtuigd zijn, dat het "W aller innige
begeerte is Christus groot te maken, als wij
m dien ontroerden geest met elkander bidden
en spreken dan zal God zeker ons gebed
om eenheid verhooren En anders nooit En
daar is nu alleen maar het wachten opv
Kunnen wij elkander nog vertrouwen in
Jezus Christus, onzen getrouwen Zaligmaker?
Want al dat van elkander-afgroeien, waar
men tegenwoordig wel van leest het is toch
een bewijs, dat de liefde van Christus heel
weinig in ons eigen hart gegroeid is. Ondanks
onze zuiverheid. Of het uur reeds gekomen
is, dat Gods hand ons zal samenvoegen? Eer
lijk gezegd ik geloof het niet. Niet omdat
dit niet van weerszijden hier en daar wel
begeerd wordt, maar omdat bij ieder afzon
derlijk nog te weinig erkend wordt de schuld
der gedeeldheid voor eigen portie. Wij gere
formeerden, wij moeten zoo nuchter zijn om
k* zien, dat er in 1905 aan onze fonnu-
leering zeker iets essentieels ontbroken
moet hebben, waardoor onze uitgestoken hand
niet gevat kon worden. Hier en daar is er in
onze kerken al eens een stem over opgegaan.
met die stem rekening houden.
Om Christus' wil hebben wij niet één mijl
te gaan, maar twee mijlen. Uit broederlijke
liefde moeten wij gaarne bereid zijn 'als het
moet, gedane uitspraken met elkander te
herzien.
BEROEPINGSWERK TE UTRECHT
Ter jongste vergadering van den kerkeraad
der Geref. kerk van Utrecht kwamen voor
stellen ter tafel om maatregelen te treffen tot
stichting van een zesde en zoo mogelijk zeven
de predikantsplaats. Vele leden van den ker
keraad gevoelden de noodzakelijkheid zoq
sterk dat zelfs werd voorgesteld om terstond
een beroep uit te brengen. Na breede bespre
king besloot de kerkeraad, mede op advie®
van de commissie van administratie, een
parig om eerst een actie in te zetten tot ver
hooging van de vaste bijdragen. De predikan
ten zullen een en ander nader in de kerkbode
uiteenzetten en de leden der gemeente zullen
terzake een circulaire ontvangen.
HET GEMENGDE HUWELIJK
Ter jongste vérgadering van den kerkeraad
der Geref. kerk van Enschedé kwam ter
tafel de vraag of personen die met een onge-
loovige m het huwelijk willen treden toege
laten mogen worden tot het doen van belijde
nis des geloofs.
c Pe,t kei"keraad oordeelt dat waar de H.
bchrift een huwelijk met een ongeloovige
verbiedt by het voornemen zulk een huwelijk
aan te gaan, de belijdenis in die omstandig
heden niet kan toegestaan worden. Evenzoo
F3,..®1" °.p toegezien worden dat degenen die
belijdenis doen, geregeld ter kerk komen.
NED. HERV. GEM. TE DEVENTER
De kerkvoogdij der Ned. Herv. Gemeente
te Deventer heeft de perceelen gelegen aan
de Hofstraat aldaar aangekocht met de bedoe
ling dat op den duur deze gebouwen het ge-
heele kerkelijke beheer en bestuur centrali-
seeren. Voorloopig zal in de beneden-ruimte
van het woonhuis de financieele en kerkelijke
stand worden ondergebracht. De beide mooie
gevels, waarvan de onderpuien zijn verknoeid
zullen worden gerestaureerd zoodat weer een
prachtig geheel wordt verkregen. Ter bestrij
ding van de onkosten kwam bereids bij de
kerkvoogdij een gift van 100 binnen.
GIFTEN EN LEGATEN
Wylen mej. H. J. N. te Amsterdam
heeft aan de kerkvoogdij der Ned. Herv. Gem.
aldaar een bedrag van duizend gulden gele
gateerd.
De Vrije Evang. Gemeente te H e e r d C
daarinVw ^len B- Logtenberg al-
i legaat van 1000.
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving van
de bepalingen ten aanzien van de ver
duistering
Zonsondergang 22 Oct. 18 a 81.
Zonsopgang 23 Oct. 8 u. 19 min.
Maansopgang 22 Oct. 22 u. 52 m.
Maansondergang 23 Oct. 14 u. 32
Laatste kwartier: 24 October; nieuwe
maan: 30 Oct., eerste kwartier 6 Nov.
