IlifORir iTriïwdjr (tfmimitt
&HITAIR
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
BRAAT-DELFT
„JACOBINE - HOLLANDIA"
AEG
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postreb. 58936.
No. 6248
DONDERDAG 10 OCTOBER 1940
21e Jaargang
F=
i'ii ;°gi stellingen
o pen
dagm men zal het zich
wij op deze plaats
ir aanleiding van een
'•-• gelezen in
i' id toch was een artikel
van Deurne, waarin
van Protestanten en
in ons land vergeleek
min g ir ige conclusie kwam,
de groep, doch tot
jede groep aangaat.
K>'ben wn toen betoogd, dat
heid lag, maar dat
;n voor het oproepen
liegen en dat het niet altijd
:rd iet Roomsch-Katholi-
r. vergelijken met het
r.c als - anig. We lieten zulks
hanJ r bevolkingscijfers uit
s, uit vroeger tijd en
vergelijken, behalve
kan zijn, bleek ons,
irsche strafrechtssta-
!"lfU ir 1938 in handen
B'- i ;c accuraat verzorgd
1 iu voor de Statistiek,
It men een schat van
jarenWie zich de
p in deze cijfers te
e i, ka: el wat wijsheid op-
wij alleen aandacht
allen betreffende de
-i.'bracht moesten wor-
en Rijksopvoedings-
'e meeste rijtjes van
is opgenomen naar
van de opgenomen
staatje wel het gevaL
Van de jongens
de tuchtscholen
- n, waren in 1935
47,2 pet. Roomsen
sch, terwij 1 2,2 pct
•tschappen behoorden
kgenootschap waren
kerkgenootschap be-
ïr waren 37.5 pet
Roomsch-Katholiek,
den 2,3 pet tot de
ppen en was het
fers van de jongens
dan krijgt rn~"
oei ur ue inkrimping
eer kleiner.
conclusies trekken,
ïand liggen, dan dat
■.lat onder de Protes-
c,-.:. criminaliteit blijk-
was afgenomen, bij
echter toegenomen?
t lichtvaardig zijn,"
men statistieken met
eid moet lezen en
leven kunnen wer-
k e - -meene statistiek niet
ik te /erken zijn.
v op grond van deze
f-et c i van De Maasbode
hoe gevaarlijk het
sme als zoodanig te
jomsch-Katholicisme.
wen. deze dagen wel iets
I. wij n, die op den Chris-
Op 8 October was 't 35 Jaar geleden, dal Ds. W. W. Meynen xijn Inlrede deed als predikant der Geref. kerk van Dordrecht. In verband hiermede
werd in de catechisatiekamer der Jullanakerk een receptie gehouden, waar zeer velen den bekenden predikant en zijn familie kwamen gelukwenschen.
Bovenstaande foto werd tijdens de receptie genomen. Op de voorste rij Ds. Meynen en familie. Op de achterste rij geheel links Ds. F. C. Meyster
van Rotterdam, praeses van de Gem. Synode der Geref. kerken; 4e per soon van links de heer J. Firet die namens de gemeente o.m. een antieke
gangbank aanbood (geheel rechts op de (oto gedeeltelijk zichtbaar.)
De opbrengst van de
Zomerpostzegels
Mr. H. J. Reinink over den steun
aan noodlijdende cultureele
werkers
Gisteravond heeft de wnd. secretaris-gene
raal. wnd. hoofd van het departement van
onderwijs, kunsten en wetenschappen, mr. H.
Reinink, over beide zenders een radio
rede gehouden ten bate van de zomerpostze
gels 1940, waarin hij o.m. zeide:
Ieder jaar, sinds 1935, werd gedurende de
zomermaanden gedaan op uw vrij-
geva,en v°rm van een aansporing om
rümerpostzegels te koopen. In de afgelopen
jaren is dit beroep niet tevei-goofo gewoe3t
Wel bleef de opbrengst van verleden jaar
bedrag
onder die van 1938,
meer dan 76,000 stemde-toch tot dankbaar
heid. Heel veel heeft de regeering met deze
gelden kunnen doen, veel, maarniet ge
noeg.
CMi
-1 PROT. CHR.
STRIEELEN
7gac j te Hilversum
1 te Hilversum de
- -^c -n van den Neder-
estantsch-Christelijke
te door verschillende
ïajaar was uitgesteld,
sprak de voorzitter,
te Leeuwarden, zijn
de spannende dagen,
- 1 allen weer bijeen te
van den secretaris
.eloopen jaar contact
srschillende departe-
i Instituut voor den
;re Christelijk-sociale
teeds op aangenamen
kt. De propaganda-
etreden van verschil-
fevolg, zoodat op den
ïn voortgegaan,
van den penning-
•i temming van de ver-
rooting voor 1940 na
rd goedgekeurd.
- ?er L. G. Goris te
urt van aftreden was,
kozen.
n inleiding gehouden
tn p te Rijswijk over
imenwerking in de
tic".
ante inleiding volgde
ng, waarbij een ige
erden rechtgezet. Be
is een viertal leden-
n ten einde de band
•ken en meer gelegen-
>elangen onderling te
•p een Apeldoornsche
i-u op of zijn Gooische
warcr .ijn werk uit Amster-
nen, indien de rijver-
soaaar.' :her of zijn vervoer-
"r de- zou worden. De be-
- ïn hun volle roede-
2ich aanbood de ver-
n vormen en het werk
-• n mooi staaltje van
teit.
u*^ op de gebruikelijke
goede komt aan de noodlijdende cultureele
werkers. Over de besteding aan sociale doel
einden sprak u reeds mijn ambtgenoot van
het departement van sociale zaken.
Meer dan anderen pleegt de cultureele wer
ker getroffen te worden door den nood der
tijden. De vraag naar zijn werk dreigt het
eerst te verminderen. In het geval van den
kunstenaar kan men zeggen, dat heel zijn be
staan en zijn werk scheppende arbeid en
studie in verband met dien arbeid is. Die
scheppende kracht is hem van nature eigen
en zijn streven is er op gericht om steeds, door
vervolmaking van zijn technische vaardigheid
eenerzijds en verdieping van zijn geestelijk
inzicht anderzijds, zijn werk te verbeteren en
op een hooger peil te brengen. Tot anderen
arbeid is hij zelden in staat, steeds opgejaagd
door den rusteloozen drang om scheppend
werkzaam te zijn. Maar daarnaast moet hy in
het levensonderhoud voorzien van zichzelf en
zijn gezin. Wanneer hem de laatste mogelijk
heid is ontnomen om door zijn kunst het eigen
onderhoud te bekostigen, staat hij machteloos.
Evenzoo de geleerde, die gewoonlijk eerst
na jaren de vruchten van zijn arbeid plukt:
hij kan niet verder werken en moet dan dik
wijls datgene prijs geven, waaraan hij ge
durende jaren van studie zijn krèchten heeft
gewijd.
De kunstenaarsvereeniging is het eenige
lichaam, dat, met behulp van het Voorzienings
fonds, aan de bij haar aangesloten kunste
naars eenigen steun kan geven, doch deze zal
uner onvoldoende moeten blijven.
Onze samenleving kan niet buiten de koste
lijke goederen, welke wetenschap en kunst
voortbrengen. Daarom mogen kunstenaars en
mannen en vrouwen van wetenschap aan
spraak maken op aller steun, wanneer benarde
materiëele omstandigheden hun het voort-
werken onmogelijk maken.
Hoeveel sterker nog dan in vorige jaren
spreken deze dingen thans! Immers meer
dan ooit bezint ons volk zich op de vraag,
welke de werkelijke waarden van het leven
zijn. Zoo komt het tot de vraag naar den zin
van den godsdienst, zoo richt het zich tot zijn
eigen cultureele goederen.
Wij allen weten, diep in ons, dat verloren
gaan van onze beschaving, de Nederland
se he beschaving, zou beteekenen, dat een der
voornaamste redenen van ons volksbestaan
20u zijn weggevallen. Wij moeten het dan ook
éls een voorrecht beschouwen, hen, die deze
beschaving dragen en daarvoor leven, te steu
nen in hun dagelijkschen strijd om het bestaan,
opdat zij van de grootste zorg bevrijd, zich
kunnen wijden aan de vervulling van hun
hooge taak.
Daar nu begint de taak van de zomerpost
zegels, of, laat ik liever zeggen: daar begint
üw taak. Waarschijnlijk hebt gij u al eens af
gevraagd, waaraan de opbrengst nu wel be
steed wordt. Ik wil u gaarne enkele voor
beelden noemen.
Daarna sprak mr. Reinink over wat in de
vorige jaren geschied is.
Uit de Pers
Onze leeftijd
Nu er zoo velen heengaan naar de eeuwige
gewesten, en het schijnt, alsof veler hart^ vooral
van ouderen, niet in staat is de zorgen en noodeji
van het heden te verwerken, trof ons.in':hfct
Christelijk Sociaal Dagblad volgeiïd
stukje-
„Aangaande de dagen onzer jaren, daarin
zijn zeventig jaar, of, zoo wij zeer sterk zijn,
tachtig jaren. zegt het bekende woord uit
den negentigsten Psalm. Zoo was het toen, zoo
is het nu, met dien verstande, dal het aantal
personen, dat den tachtigjarigen leeftijd mag
bereiken grooter is dan vroeger. Hierin wor.
-Bétt
gegevWk
van de honderd duizend
jaar slechts 17 pet tot den leeftijd der
sterken. Maar tusschen 1900 en 1938 beliep
ditzelfde cijfer ruim 30 pct. Voor de vrouwer
waren de cijfers 21 pct. en 31'«s pct.
De menschen worden dus over het alge
meen ouder dan vroeger. De verbeterd*
hygiënische omstandigheden werkten, ondéi
de toelating Gods, daartoe mee.
In de tachtiger jaren bereikte slechts 58
pct. van de levend geborenen de veertig jaar.
Meer dan de helft stierf dus voor dien leeftijd
Thans is dit cijfer gestegen tot 88 pct. Van
die veertigjarigen bereiken thans 78 pct. den
leeftijd van viif.pn.7octia «„„„ril
een halve e
bedroeg.
De kans om oud te worden is dus thans
grooter dan voorheen en waarom zou men
aannemen, dat hier de grens is bereikt?
Zeker, we lezen op de steenen en bordjes van
onze kerkhoven, in advertenties in onze dag
bladen nog van o zoovele jongeren, die wer
den weggenomen. De cijfers wijzen ook uit.
dat Jonge menschen kunnen sterven, maar die
sterftekans is minder groot dan voorheen. En
hoe men de leeftijd ook vermag op te voe
ren, deze waarheid blijft, dat oude menschen
sterven moeten, zelfs al worden _ze negentig,
ja honderd jaar
Het is dan ook niet het voornaamste hoe
oud men wordt, maar wat men in de levens
jaren, die geschonken zijn, vermag te bou
wen. Allen hebben we onze taak, al is die
nog zoo eenvoudig, al wordt die nog zoo
weinig door de menschen geacht. Niet .«Heen'
de architect, ook de man die de steenen naar
de daarvoor bestemde plaatsen vervoert,
helpt mee aan het groote bouwwerk. Zoo
mogen we allen bouwen aan het huis van
onze samenleving naar de gaven, die ons ge
schonken worden.
Zal .dat vele jaren, zal dat weinige jaren
|- -- - slotte God. Die onzen
getrouwheid
geschieden? Het is t
tijd bepaalt. Aan o._
onze plicht in acht te i
willendheid ons hoofd neer te leggen als'onze
taak volbracht zal wezen.
Voor den getrouwen dienstknecht is de
schat bewaard van in te mogen gaan in de
vreugde van zijn Heere. Dan wordt niet meer
bQ jaren geteld.
DE VERBOUW VAN MAANZAAD IN
ZWITSERLAND.
ren het Zwitsersch Land-
mededeeüng J
-proefstation Zurich-Oerlikon blijkt,
juf"i -veer verbouwd
beschrijving van
maanzaad de laats
en daarom wordt
cultuur gegeven
Bij een zaadopr
een oliegehalte
brengst 3—. litei
spijsolie zeer g- v-ardeeid. Wat .ia uitoersen van
Tblijft is zeer goed krachtvoer en
eiwitgehalte van 25 pct. nog plm.
openspringende. Bij deze beide groe-
idt men weer soorten naar hun zaad-
nn w't. blauw of grijs. De witte
J uitstekende kwa-
aloemkleur onder-
itelt van zijn olie. Ook
cheidt men ze, en we
Bij goede toestand va:
veral verbou -
Êen versche 1
den worden.
3—4 kg Thom
'ikstofbemesting mag niet te zwaar
de voorvrucht geregeld wordei..
zwavelzure ammoniak of kalksalpetër
...iddelmatige giond is ongeveer de juiste
ilheld. Zoo mogelijk wordt vroeg gezaaid,
naanzaad eer. zeer lange groel-periode heeft
ir het vonriaarsv.-*oi
half Maart
inbevol
meel ei
1*4—2 kg z
Het
i half April.
net
er are. De
Ongeveer
valt de zaaitijd tusschen
rijafst
ivelen.
De
rtjen
kleim
25—30
PRIJS VAN SOJA IN ZUID-SLAVIÊ
De overnemingsprijs voor soja van den oogst,
van dit jaar is in Zuid-Slavië in overleg met
de staatsorganisaties vastgesteld op 330 dinar
per 100 kg. Deze prijs ligt 10 pct. boven den
prijs, welke officieel voor zonnebloemehzaad
van den oogst van het loopende jaar werd
"^stpesteld.
i dunt pas
diep liggen
i door h«
:en aroog zana ie vermengen
Daar het zaacf zeer langzaam opkom
vat zaad van een snelgroeiende riant'
nosterd. toevoeger. Dan
ils de planten ten minst __o
ln de rijen op een onderlinge afstand van~20 cm
Als tusschencultuur kunnen dan nog andere ge-
vassen gezaaid worden.
Wanneer de rtjpe zaaddoozen rammeien, kunnen
A-arte bladluizen
vogels
ade t
Kerknieuws
Jubileum Ds. W. W. Meijnen
Ter gelegenheid van zijn 35-jarig jubileum
als predikant te Dordrecht, hebben Dinsdag
velen Ds. W. W. Meijnen en de zijnen hun
gelukwenschen aangeboden. Onder hen be
vonden zich D s. F. C. M e y s t e i- van Rotter
dam, voorzitter der Generale Synode van de
Geref. Kerken, die de kerkelijke meerdere
vergaderingen vertegenwoordigde, alsmede
tal van centrale deputaatschappen o. m. dat
van de Vrije Universiteit, en D s. J. v. d.
Schaft van Groote Lindt, die kwam namens
de classis.
Het was in de feestelijk met groen, bloemen
en geschenken getooide catechisatiekamer van
de Juliana kerk, een gezellig en druk komen
en gaan van vele meelevenden en belang
stellenden.
Namens een daartoe gevormde commissie
heeft de heer J. Firet den jubilaris toe
gesproken, en hem als blijk van waardeering
aangeboden een mooie antieke gangbank met
tegels weLke bijbelsche voorstellingen bevat
ten, en een fraai Delftsch bord met een
afbeelding van de Wilhelminakerk, als pen
dant van een vroeger reeds aangeboden bord
waarop de Julianakerk is afgebeeld.
Ds. Meijnen en de zijnen toonden zich voor
al het meeleven, waarvan de schriftelijke
gelukwenschen uit alle deelen des lands
kwamen, dankbaar gestemd.
LEDEN. DIE ELDERS KERKEN
ln de Vragenbus van „DeVaandrag
het weekblad van den Ned. Herv. Bond
Jongelingsvereenigingen op Geref. grondslag,
stelt een inzender de vraag: „Als men twee
ethische predikanten heeft, is het dan goed
te keuren in de Chr. Geref. Kerk te kerken?"
De redacteur van de Vragenbus, ds. H. S. J.
Kalf, Ned. Herv. predikant te Renswoude,
zegt in zijn antwoord, dat in het algemeen en
bij een gezonden toestand het niet goed te
keuren is, dat een lid der gemeente elders
kerkt. Ook als het inderdaad vaststaat dat de
gebrachte prediking niet is overeenkomstig
Gods Woord en de belijdenis en dat men on
mogelijk zich daaronder schikken kan, dan
blijft men geroepen toch liefde te gevoelen ook
voor die plaatselijke gemeente. Echter kan
niemand ons dwingen onder zulk een predi
king geregeld te zitten. Men moet echter zoo
veel mogelijk in den kerkelijken weg blijven
en als het maar even kan in een naburige ge
meente kerken, als Gods Woord daar recht
gepredikt wordt, ook al heeft men enkele be
zwaren tegen den voorganger etc.
Indien geen andere mogelijkheid open is,
richte men, bij genoegzaam ledental, een
Herv. Evangelisatie op. Men doe dit echter
niet al te vlug. Is een gemeente vrijzinnig,
dan acht Ds. Kalf oprichting van een Evan
gelisatie aanstonds verantwoord. Verkeert een
gemeente in het geval als in de vraag ge
noemd, „dan zou ik iemand, die oordeel van
onderscheid heeft en voldoende kerkelijk be
sef en liefde tot zijn kerk, er niet van durven
afhouden om naar de Chr. Geref, of Geref
Kerk te gaan." Ds. Kalf wijs: er tenslotte op,
dat het niet mag gaan om streeling van onze
ooren, maar dat het Woord Gods moet geëerd
worden. „Dan moeten we de gewraakte pre
diking ook grondig beoordeelen en niet maar
op het eerste gehoor afgaan."
ONZE UITZONDERINGSPOSITIE
Ds. H. v. d. Brink, miss. predikant met ver
lof, te Weesp, schrijft ons:
Aan een uitzonderingspositie kunnen
deelen verboden zijn. Maar ook evenzooveel
nadeelen. Maar hoe dan ook, iemand i
dergelijke positie mag toch wel even afzon
derlijk uw aandacht vragen?
Het gaat n.l. over de M a k a s
Zending, die feitelijk op een heel eigen
plaats blijkt te staan in haar vragen om de
daadwerkelijke belangstelling van de leden
der Geref. Kerken in Nederland.
Nu heeft iedere Geref. kerk in Holland
reeds een bepaald verband met andere ker
ken aangegaan om met elkaar een gedeelte
van den Zendingsarbeid op Midden-Java ol
Soemba te volbrengen. Voor deze kerken is
het natuurlijk moeilijk om momenteel tege
lijkertijd op dezelfde verantwoordelijke wijze
daarbij ook Makassar als zendingsterrein te
steunen, tenzij de behoeften op Midden-Java
en Soemba zouden verminderen. Maar het
tegendeel is waar
Om echter toch, ook naar Syno
advies, de steunende hulp van de leden der
Geref. Kerken te bekomen, hebben wij in
Dec. 1939 opgericht een „Vereeniging tot steun
van het medische zendingswerk in Makass
Deze vereeniging kon nu zonder bezwaar
bij de Geref. kerken aankloppen met het ver
zoek om een gedeelte uit de collecte voor
„algemeene christelijke doeleinden" te mogen
ontvangen. Vele van onze Geref. kerken
kenden reeds de gegrondheid van deze aan
vrage en zonden ons een gedeelte van deze
collecte ten bedrage van 0 50 tot 10. Daar
naast probeert de vereeniging op zooveel mo-
j gelijk plaatsen een correspondent te krijgen,
die zelf of met behulp van anderen maande
lijks in zijn kring bonnen van onze rijst-
kaarten k 5 of 10 cent verkoopt De verkoop
van elk rijstbonnetje geeft ons in Makassar
gelegenheid aan een zieken Makassaar
bordje rijst zonder of met medicijnen te
strekkenDit blijkt een eenvoud
maar zeer doeltreffende wijze te zijn
om onze Makassar-zending in haar medischen
arbeid te steunen.
En nu deze vraag aan U: „Wilt gij, lezer of
lezeres, op uw plaats zoo elke maand wat
voor ons zendings-ziekenhuisje in Makassar
doen Schrijf mij dan even, dan zal ik u
gaarne en volledig over dit alles inlichten.
Men kan zich ook in verbinding stellen m-
één der hieronder genoemde leden der ve
eeniging: G. M. A. Laarnoes, H. Tollensstr.
te Utrecht, giro 327313; J. A. Hendriks, arts,
Berkenweg 25 te Amersfoort, giro 207635
P. Jasperse, arts, Wittesingel 72 te Leiden
E. Laninga, Hoofd der Chr. school te Roode-
school fGron.), giro 327313: Ds. L. P. Krij
ger, Mr. Bardeslaan 9 te Amstelveen en Ds.
D. Ringnalda Jr., Hoogstr. 7 te Weesp.
GEREF. KERKEN IN HERSTELD VERBAND
Dezer dagen zijn de gereformeerde kerken
in Nederland (in hersteld verband) in najaars
vergadering bijeen gekomen. Verschillende za
ken, het kerkelijk "leven betreffende, werden
-besproken, o'.a. het zendingswerk der kerken.
Het ontbreken van alle contact met Indië onder
de huidige omstandigheden zal geen verslap
ping der belangstelling voor het zendingswerk
tengevolge mogen hebben, geestelijk noch fi
nancieel. Iii den loop van den winter zullen
daarom samenkomsten worden gehouden,
in de aandacht op het zendingswerk zal
den gericht.
Ten aanzien van de houding der kerken te
genover andere kerkgemeenschappen werd nog
maals uitgesproken, dat de kerken de gedach
te: eenheid te zoeken met andere kerkgemeen
schappen, ten zeerste voorstaan, dat deze
heid echter niet moet worden gezocht om
komstige of toevallige redenen, maar uitslui
tend op grond van geestelijke overeenstem
ming.
Op 8 October is de heer J. Blonet uit Bus-
sum, theol. cand. aan de rijksuniversiteit te
Utrecht, na gehouden kerkelijk examen, be
roepbaar verklaard.
(Zie verder Kerknieuws elders in dit blad).
De schade te Huisduinen door
mijnen aangericht
Wordt door den Staat vergoed
Men zal zich herinneren, dat in December
in het vorige jaar, de badplaats Huisduinen,
j Den Helder, belangrijke schade opliep,
tengevolge van het explodeeren van Nederland-
sche mijnen tegen de kust
Tal van bewoners van dit dorp werden
financieel ernstig gedupeerd. De burgemeester
van Den Helder spande zich ervoor deze
schade van het rijk vergoed te krijgen, omdat
bewezen was, dat de schade veroorzaakt was
door Nederlandsche mijnen.
Succes op dit pogen is niet uitgebleven.
Vrijdag zal ten raadhuize te Den Helder een
bedrag van ruim 16.000 gulden uitbetaald
worden aan allen, die bij de mijnexplosie
schade kregen. Dit bedrag is door het rijk
aan het gemeentebestuur ter hand gesteld.
Scherpenzee! herrijst uit ha»r asch Waar tengevolge van de oorlogs
handelingen de huizen werden verwoest, zijn noodwoningen gebouwd,
walke reeds zijn betrokken (Foto Paz-Holland)
VRAAGBAAK
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGE
Vertrouw en sudr essen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen, Sanatoria. Instellingen. Tehuizen
Brandassurantie Maaischappij
.WOUDSEND" van 1816
Voor verzekering van Kerken
en Scholen billijke voorwaarden
Centrale verwarming
Oliestookinrichtingen
Metalen ramen
Naamlooze Vennootschap
V H. MERKX BOERBOOM
CENTRALE VERWARMING
Ook automatische stookinrichtingen
NIJMEGEN TILBURG ZWOLLE
TELEF. 22197 TEL. 2S79 TEL «369
Stofzuiger
3 Ti/pen
Prijs op
aonvraajji
Ook In f
huurkoop
An
Biec.hunt op amnaaq!
3 October-herdenking te Leiden
CENTOALE VEPVVAOMINC
AOIATODEN j
Ïletels
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving van
de bepalingen ten aanzien van de ver
duistering
Zonsondergang 10 Oct. 6 u. 58.
Zonsopgang 11 Oct. 7 u. 57 m.
Maansopgang 10 Oct. 16 u. 33 m.
Maansondergang 11 Oct. 1 u. 42.
Volle maan: 16 October; laatste kwar
tier: 24 October; nieuwe Maan: 30 Oct.
