STAAL
s
ZULLEN WIJ
CONSTRUCTIES
A.DEJONG
KOU LIJDEN?
j 'm"'m
PP
e 0
m
i mi m
H
PAG. Al s
JAARSVELD 41-1.4 111 S 00 NCRV. 12.0
Nieu wsbenchtcn ANP 8.10 Schriftlezing.
8.25 Gewijde muziek (oun.l. 9.05 GramofM
10.20 Doopsgezinde Kerkdienst, hierna: I
cert. 12.00 VARA-orkcst (12.45—1.00 Nieui
ten ANP. 1.00—1.15 Gramofoonmuziek). 2.0
kundig overzicht. 2.20 Orgel en zang. 2
bouwpraatje. 3 20 Esmeralda cn solist.
do kinderen. 4.30 VARA-Melsjeskoor „De
5.00 Gramofoonmuzick. 5.15 Wekelijkscho
tenwisseling (ANP), 5.30 De Golfbrekers. 5
praatje. 0.00 Wijdingswoord. 7.0Q Studtódl
Nieuwsberichten ANP. 8.10 Bravour en
8.40 „De komende radiowinter". toespr;
Gramofoonmuziek. 8.559.00 Nieuwsberlch
en sluiting.
KOOTWIJK. 1875 m. AVRO-l'itzen
Berichten (Duitsch). 7.15 Berichten (Engel
Gramofoonmuziek. (Om 8.00 Nieuws
ANP). 9.30 Bach-cantate (opn.). 10.00
(Duitsch). 10.15 Morgenwijding. 10.30
trio. 11.15 Berichten (Engelsch). 11.30
(cpn 12.30 Berichten (Duitsch). 12 45
berichten ANP. eventue»" Gramofoonmi
AVRO-Amusementsorkest en soliste. IA
foonmuziek. 2.0 Berichten (Duitsch). 2.15
orkest en soliste. 3.30 Berichten (Engel
Orgelspel. 4.15 Gramofoonmuziek. 5.00 Du<
orgelbegeleiding (opn.). 5.15 Wekelijksche
tenwisseling (ANP) 5.30 Amabile-kwin
Berichten (Engelsch). 6.30 Puszta-orkest.
niek van de week. 7 15 Gramofoonmuzi
7.45 Berichten Engelsch). 8.00 Berichten t
8.15 Nieuwsberichten ANP. 8.25 Gramofoo
8 30 Berichten (Engelsch). 8 45 Gramofoo
8 55—9.00 Nieuwsberichten ANP cn sluiti
MAANDAG
m: KRO-Ultzendln
8 15 Wli beginnen
JAARSVELD, 414.4
Nieuwsberichten ANP.
ding. 10.15 Gramofoon
causerie. 12.00 Bericht'
12.15 Geza Kiss en zür
1.15 Nieu\ s- er cecon
imöföohrn
iws- en oeconomische
extct eri gramofoonrilu
Een belangrijke vraag v
Ervaringen van 1200 jaren doen
een zachten winter verwachten
Uit Genève schrijft een correspondent het
volgende:
De brandstoffennood waaraan ook Zwitser
land in den aanstaanden winter niet zal kun
nen ontkomen, zoodat den huishoudens voor
verwarming vermoedelijk slechts 50 pet. van
het normale steenkolenverbruik kan worden
beschikbaar gesteld, heeft bij velen de ang
stige vraag laten rijzen, of de komende win
ter wellicht weer even streng wordt als die
van 1939/1940 geweest is.
Een inzending van een zich Aeolus noe
mende deskundige in de „Basler Nachrichten"
meent op deze vraag een tamelijk geruststel
lend antwoord te kunnen geven. Aeolus
meent, dat uit de ervaringen van vroegere
eeuwen eenige algemeene gevolgen met vrij
groote waarschijnlijkheid kunnen worden ge
trokken Weliswaar is de klimatologie nog een
zeer jonge wetenschap, doch zij beschikt reeds
over meteorologische gegevens van meer dan
twee eeuwen, terwijl zij bovendien de be
trouwbaarheid van eenige veel oudere histo
rische bronnen nauwkeurig heeft onderzocht.
Vooral de oude kronieken, waarbij zich ook
eenige Zwitsersche bevinden, die van groote
historische waarde zijn, bleken van groote be-
teekenis voor de kennis van de weersomstan
digheden van lang vervlogen tijden te zijn,
zoodat de beoefenaren der klimatologie op
goede gronden meenden over het weerskarak-
ter der overgroote meerderheid der laatste
700 jaren althans in groote trekken vrij
nauwkeurig onderricht te zijn. In het bijzon
der zijn alle jaren met bijzonder strenge win
ters bekend, want de oude kroniekschrijvers
hebben, zooals ook begrijpelijk is, de veel
vuldige kwade gevolgen van een boozen win
ter getrouw beschreven. Om dezelfde reden
kan men zelfs wel aannemen ook van veel
vroegere eeuwen te weten, welke winters uit
dien tijd bijzonder koud geweest zijn. Aeolus
.meent, dat het niet overdreven is te zeggen,
dat men sinds het jaar 750 kan aangeven,
welke dat geweest zijn. De eerste winter,
waarvan de buitengewone strengheid door
talrijke historische bronnen oa. de annalen
van St Gallen betrouwbaar werd aangetoond,
was die van het jaar 764. Men kan dus uit een
tijdvak van bijna 1200 jaren nagaan, hoe vaak
werkelijk strenge winters zich hebben voor
gedaan en of er groot gevaar bestaat, dat op
één strengen winter onmiddellijk een andere
zeer koude en lang aanhoudende zal volgen.
De ervaring van 1200 jaren leert nu,
dat nog nooit op een der buitengemeen
strenge winters onmiddellijk een andere
van denzelfden aard gevolgd is. Dit is
trouwens geen wonder. Werkelijk buiten
gewoon strenge winters plegen slechts
éénmaal in de honderd jaren voor te ko
men Zoo was de laatste zeer strenge win-
ter, die aan den winter 1939/1940 vooraf
ging, die van 1829/1830, dus zelfs nog
langer dan een eeuw geleden.
VLAARDINGEN
den komenden winter
Bemoedigend is verder, dat op de meeste
zeer strenge winters uit het verleden juist
een abnormaal milde of althans geheel nor
male winter gevolgd is, die zeker niet tot de
„koude winters", natuurlijk nog minder tot
de bijzonder strenge winters gerekend kon
worden. Op" de vier allerstrengste winters uit
het verleden, die van de jaren 1408, 1608,
1709 en 1830, is slechts éénmaal, in 1830/
1831, een normale winter gevolgd. In de drie
andere gevallen was de volgende, winter juist
ongewoon mild.
Ook die winters, die weliswaar niet tot de
uitzonderlijke van slechts één per eeuw be
hoorden doch algemeen als abnormaal streng
beschouwd werden, zooals die van 1939/1940
in elk geval geweest is, hadden alle een op
volger van een geheel ander karakter. Aeolus
beperkt zich tot de vermelding van de zeer
strenge winters uit de laatste 200 jaren, waar
van het karakter dank zij meteorologische
aanteekenkigen uit dien tijd vaststaat. Van
de 13 strengste winters uit deze twee eeuwen
(die van 1740, 1784, 1789, 1795, 1830, 1838,
1845, 1871, 1880, 1891, 1895, 1917 en 1929)
heeft geen enkele een zeer strenge opvolger
gehad. Slechts één er op volgende winter, die
van 1784/1785 moest „koud" genoemd wor
den. In de 12 andere gevallen volgde acht
maal een normale, viermaal een zachte of
zeer zachte winter. Over het algemeen kan
men zeggen, dat de kans op zoo'n winter des
te grooter is naar gelang de voorafgegane
winter strenger geweest is.
Aeolus eindigt zijn overzicht over de erva
ringen van 1200 jaren met de volgende slot
som:
„Als thans hier en daar zonder de minste
poging de gronden aan te geven, nogmaals
een lange harde winter voorspeld wordt, zal
men goed doen aan dié onheilsprofeten geen
geloof te schenken. Er bestaat niet de minste
aanleiding bijzonderen angst voor den ko
menden winter te hebben Men mag integen
deel met zeer groote waarschijnlijkheid erop
rekenen, dat de winter 1940/1941 geheel nor
maal, indien niet zelfs zacht of zeer zacht
zal worden".
DAMRUBRIEK
Inzendingen betreffende deze rubriek te
zenden aan: W. Hoekstra, Fahren-
heitstraat 59 0, Den Haag.
HET JUISTE MOMENT
Het is in diverse sporten en spelen een
bekende uitdrukking: „den tegenstan
der spelen". Oningewijden zullen hiervan
niet veel snappen, hoewel menigeen in het
dagelijksche leven dezen regel dikwijls zal
hebben toegepast.
Immers, uw „tegenspelers in het leven"
zult ge met bepaalde voorstellen aankomen
op het moment dat u hiervoor het meest ge-
eigend lijkt. Ook. is het mogelijk dat ge uw
oorspronkelijk idéé tracht te camoufleeren
met onschuldig uitziende bijzaken.Let
wel, dit is slechts.een veronderstelling. Na
tuurlijk doen we zoo. iets niet.
Feit is echter, dat ge een speler, indien ge
meermalen met hem speelt (welk spel dan
ook), één ziet worden metzijn spel. Zijn
eigenschappen vindt ge weerspiegelt in de
„listen en lagen" welke hij probeert u te
leggen. Naarmate_geJiet spel beter beheerscht
zult ge den snoodaard „door" hebben alsof gé
een psychiater zijt
m ffe E
m
m G i m
m
m
SCHAAKRUBRIEK
Eventueele correspondentie over deze
rubriek te richten tot: H. J. J. Slavekoorde,
Valkenboschkade 625, Den Haag.
De waarde der techniek (7)
In zijn boek „Het eindspel" verdeelt Dr.
Eu we den strijd van stukken tegen stukken
in drie groepen, te weten:
a) materieel evenwicht;
b) overwicht mèt mat-potentiaal;
c) overwicht zónder mat-potentiaal.
Onder overwicht mèt mat-potentiaal ver
staat hij een overwicht, dat na ruil van alle
stukken der zwakste partij voldoende is om
den alleen overgebleven koning mat te zetten.
Het ligt voor de hand, dat stellingen met
materieel evenwicht in den regel remise
worden, omdat geen eigenlijke strijd mogelijk
is. Uitzonderingen zijn echter niet geheel
buitengesloten, vooral niet bij eindspelen met
stukken van verschillende soort.
Aantrekkelijker zijn de eindspelen, waarin
de sterkste partij beschikt over een overwicht
met mat-potentiaal, zooals: dame tegen toren,
twee loopers plus paard tegen toren, twee
paarden plus looper tegen toren, overwicht
van twee paarden in combinatie met nog an
dere stukken.
Uit deze mogelijkheden kiezen wij den strijd
van dame tegen toren. Dit eindspel toch komt
nog al eens voor in de wedstrijdpraktijk en
de ervaring leert, dat overigens bekwame
schaakspelers met dit eindspel nog al eens
moeite hebben. De grondigheid, waarmede dr.
Euwe dit eindspel in zijn boek behandelt, is
typisch voor de zorgvuldigheid, welke zijn pu
blicaties in den regel kenmerkt Natuurlijk
kunnen wij slechts in beperkte mate citeeren
in Euwe's boek zijn er 15 bladzijden aan
gewijd maar toch heeft ook een fragmen
tarische beschouwing van dit eindspel zijn
beteekenis.
De pointe van de winstvoering zetelt hier
in, dat de toren gedwongen wordt buiten het
bereik van zijn koning te gaan staan. Aldus
ongedekt, wordt de toren spóedig veroverd
en de daarop- Volgende matvoering is een
voudig.
De scheiding van koning en toren geschiedt
door middel van tempodwarfg en kan pas
geforceerd worden, wanneer koning en toren
•pp of naast een randlyn staan. Juist in dezè
-situaties wordt echter het gevaar van pat
actueel en moeten koning en dame in vele
gevallen den verleidelijken, oógenschijnlijk
kortsten weg vermijden.
We zullen nu eerst een der karakteristieke
stellingen laten zien, waarop de sterkste
partij moet aansturen, stellingen dus, waarin
de winst binnen enkele zetten geforceerd kan
worden. De koning van de verdedigende
partij staat in zulke stellingen steeds op of
naast een der randlijnen (randstellingen).
Sonier met wit spe
1. 42—37
waarop zijn tegenstem - in verrukkelijke
onschuld .-speelde T
Sonier hééft topn, alle lam begrip
pen ten spijt,, zijn tegens -.der den
voet geloopen
aifti a a n zet kan mat of torenverliéS
i hoogste vijf zetten niet'vermijden.
Kc8 2 Da6 enz.
DE KERN
van alle goede reclame
COURANTEN RECLAME
b. 1Ta7 2. Dd8 mat.
c. 1Te7 2. Dd8t (of Db4t) enz.
d- 1Tf7 2. De5t Ka7 3. De3t en
4. De8t of 4. Da3 mat.
e. 1Tg7 2. De5t enz.
f 1Th7 2. De5j Ka8 3. Dalt Kb8
(3- Ta7 4. Dh8 mat) 4. Dblt enz.
g. 1Tb3 2. Dd3t Ka7 3. Dd4t Kb8
4. Df4t en 5. Da4f of 5. Df8 mat.
h. 1Tb2 2. De5t enz.
i. 1Tbl 2. Dd8t Ka7 3. Dd4t Ka8
4. Dg8f Ka7 (4Tb8, 5. Dal mat) 5.
Dh7+ enz.
Hiermede hebben we alle zetten nagegaan,
welke zwart tot zijn beschikking heeft.
Wanneer wit aan zet is, moet hij
trachten een tempo te verliezen, om aldus de
afgedrukte stelling te bereiken met zwart aan
zet. Dit gaat aldus:
1. Da5e5f
Zwak is 1. Da6 wegens 1Tc7t 2. Kd6
(2. Kb6? Tc6t! 3. Kxc6 pat) 2Td7t!
3. Ke6 (niet 3. Kxd7? pat; ook niet 3. Kc6?
Td6j 4. Kxd6 pat) 3Tc7 en wit heeft
enkele tempi verloren.
1Kb8a7
Op 1Ka 8 heeft wit twee winnende
voortzettingen, t. w.:
A) 2. Dalt Kb8 (2Ta7 3. Dh8 mat)
3. Da5 en het gestelde doel is reeds bereikt.
B) 2. Dh8t Ka7 3. Dd8 met hetzelfde resul
taat.
2. De5—alt Ka7—b8
3. Dala5
en wit wint binnen 5 zetten, gelijk hierboven
werd aangetoond.
Er besUian meer van zulke karakteristieke
stellingen, doch we laten het bij dit eene
voorbeeld. We geven thans een stelling, welke
voor wit relatief ongunstig is,, doch op syste
matische wijze gewonnen kan worden.
mm mm
yri ij
Wit aan zet wint
Wij hopen volgende week uitvoerig op de
oplossing terug te komen. We vestigen er ech
ter nu reeds de aandacht op, dat zwart na
Wit's eerste (gedwongen!) zet 1. Dh8h4
slechts kan kiezen lusschen 1Td7d5
en 1Td7g7+. Uit deze zetten van
zwart vloeien twee hoofdvarianten voort. Men
trachtte de oplossing zelf te vinden en onder-
zoeke tevens, waarom slechts de genoemde
twee zetten voor zwart in aanmerking komen.
Grapjes van Lloyd.
Er is waarschijnlijk nimmer een zoo kundig
componist van schaakproblemen geweest, die
tevens over een zoo onuitputtelijke voorraad
humor beschikte als de Amerikaan Samuel
Llo.vd
Zoo componeerde hij eens een driezet,.welke,
wij hieronder afdrukken, en bood deze ter
oplossing, aam. - Toen verving, hy ale witte
stukken door de overeenkomstige zwarte en
nieuwe stelling het spiegelbeeld van de oor
spronkelijk vormde (al wordt a8, a2 wordt
a", enz., bl Wórdt b8. b2 wordt b7, enz.,
enz.) Tot groote verbazing der omstanders
bleek opnieuw een goede driezet te zijn ont
staan, welke echter een geheel andere op
lossing bad.
De origineele stelling was aldus:
Al
*1
41
&MA
A
bede f~
Mat in drie zetten.
De nieuwe stelling' na de best
manipulatie geven wij gemakshalve
tatie. Wit: Kdl, Dbl, Tg6 en g5, Leg
Pa4 en hl, pionnen b4, f3, f5.
stukken). Z w a r t: Kh7, Df8, Tf7. La'
pionnen b2, c3, d3, f6 en h2 (10 st
Eveneens mat in drie zetten! De opli
volgende week!
Radioprogramma
ZONDAG 29 SEPTEMBER
mofoonmuziek. 3.-15 t
oclel 4.15 Gramofoonmuziek. .4.30 KRO-J l ,VI
en solist 5.jo Nieuws- en oeconomische
AN)130 KRO-orkc u 6.15 Gramofoonmu
—6.50 Berichten). 7.00 Vragen i
7.13 Gramofoonmuziek. 7.2r
8 30 Radiotooneel me, luisterwcdstnjd.
sluiten den dag. 8.55 -9.00 Nieuwsberlefc
KOOTWIJK. 1875 m: NCRV-l
Berichten (Duitsch). 7.15 Berichten
Gramofoonmuziek. 8.00 Nmuwsberlc..^..
Schriftlezing. Meditatie. 8.25 Gewijde mi'- -
;pl:Jv 8.35 .-.GraaiDfoonmuziek. 9.30 Piani
cn gramofoonmuziek. 10.10 Gramofoónm
Berichten (Engelsch) 11.30 Amsterdam
orke*» en grainofoonmuz ek 12 30^-12 45
ten (Duitsch) X'oV100 Nieuw*-en oec*.
berichten ^>fc 3 j»
(Duitsch). 5.15 Niet
Berichten Engels'
Vragen van den dag (ANP). 7.15 B<
Benchten i Engelsch). 7.45 R<
8.00 Berichten (Duitsch). 8
ANP en gramofoonmuziek 8.:
3.45 Jeugddienst kerkkoor met orgel
(opn.). 8.559.00 Nieuwsberichten
kindRo^-^X^Und,
D. k.prl d.r „anvoer var, rund,., op M M,
d.rmch. veemarkt, waar bedoidand. in verb,
de .pb.H,r. van ha,
Wees nóg zuiniger met benzine, of de automobilist, die dezen raad in zijn vollen
omvang In ptracMjk wilde brengen (Foto Pax-Holland)
Die hun plicht g'
hebben voor het fn
voer en bij de boomg'
weer liggen te wachl
nieuwe kostelijke
(Foto Pax-Hc
De beschoeiing van de Loosdrechtsche
jachthaven, welke van het ruwe weer
en den hoogen waterstand te lijden
had, wordt hersteld (Foto Pax-Holland
Ononderbroken vinden per vrachtwagens de transporten van bomi
naar de Duitsehe vliegvelden plaats, vanwaar de machines gern
starten voor hun aanvallen op Engeland (Foto Welt
Duizenden waren uitgeloopen, (oen de Hongaarsche gendarmerie haar intocht de, 1 in sVosswardein
