De Wieringermeer bestaat tien jaar
lantenzon
Moderne boerenwoning in de Wieringermeerpolder.
„Kostelijk en edel is 't product,
Door Holland aan de zee ontrukt"
EEN jong gevormd stuk polderland, waarvan
het nadeT in cultuur brengen, alsmede de
sociaal-economische opbouw teneinde loopt, wel-
k taak zal besloten worden met het in erfpacht
uitgeven van nog ongeveer 150 boerderijen, be
staat thans tien jaar. Zoo zal de opgave, zooals het
gedenkboek vermeldt, dat bij deze gelegenheid
door de directie van de Wieringermeer is uitge
geven en dat de bouwstof leverde voor dit artikel
tje, van een groote oppervlakte met zout water
doordrenkten zeebodem in een bewoonbaar en
vruchtbaar landbouwgebied te herscheppen zijn
opgelost.
De eerste plannen voor de afsluiting en het ge
deeltelijk droogmaken van de Zuiderzee, dateeren
van omstreeks 1848. In den loop der jaren volgden
vele andere projecten, waardoor de belangstelling
voor het droogmaken van eén gedeelte van de
Zuiderzee werd verlevendigd.
In 1886 werd, voor een grondig technisch en
financieel onderzoek de Zuiderzeevereeniging op
gericht. Ir C. Lely toonde toen aan, dat het af
sluiten en het gedeeltelijk droogmaken van de
Zuiderzee goed mogelijk was. In 1913 kondigde
de Regeering, met Ir Lely als Minister van Water
staat, een nieuw ontwerp aan, maar van de uit
voering daarvan kwam niets, door het uitbreken
van den wereldoorlog. De voedselschaarschte tij
dens de oorlogsperiode, alsmede de enorme inun
datie van 1916 in Noord-Holland drongen krach
tig in de richting van droogmaking. Eindelijk
werden de plannen bij de Wet van 14 Juni 1918
vastgesteld.
Het geheele plan omvatte de droogmaking van
pï.m. 220.000 H.A., waarvan de Wieringermeer een
oppervlakte van 20.000 H.A. beslaat en deze be
hoort toi het kleinste gebied. De hier opgedane
ervaring kon dan toepassing vinden bij de andere
groote werken.
In 1927 werd de eerste spade in den grond gesto
ken voor het grootsche werk van indijking en
droogmaking van de Wieringermeer. Reeds was in
1924 de Amst^idiepdijk van Ewycksluys naar
Westerland aangelegd, waardoor het eiland met
het continent van Noord-Holland was verbonden.
Langs de Noord- en Westzijde van den tockom-
stigen polder waren poldergemalen gesticht, welke
met diverse uitwateringssluizen het water op de
Zuiderzee loosden. Ook was rekening gehouden
met de scheepvaart op de havens van Kolhorn,
Ewijcksluis en de Houkes.
Langs de Zuidzijde, n.l. tusschen Aartswoud en
Medemblik, was de situatie geheel anders, door
het ontbreken van havens en uitwateringsslui
zen.
Teneinde bij eventueelen doorbraak der buiten
dijken, Amsteldiepdijk en den grooten Afsluitdijk,
het inundatiewater van het IJsselmeer te kun
nen keeren, zijn z.g. tweede keeringen aange
bracht.
In 1930 werd daarna de polder drooggemalen.
Onafgebroken waren daartoe de beide gemalen
,,Lely" en „Leemans" in bedrijf en na een tijd
ruimte van zes maanden, werd op 21 Augustus
het verder afmalen voorloopig gestaakt. De hoogst
gelegen polder had zijn peil van 4.60 M. N.A.P.
verkregen.
Een netwerk van vaarten, tochten en slooten tot
een lengte van 240 K.M. dienend zoowel voor
afwatering als roor de scheepvaart, werd binnen
- 6aS-ëix?ëis.t=i*IxsJ
£5 siSiLi*SÜIi':ükawiaiNs
pachter zijn cultuurgrond in uitstekenden toe»
stand. Eerst werd de zandige grond ontzilt, daar
na de zwaardere kleigrond. Van groote beteekenis
was het .feit, dat in 1934 het water van het IJssel
meer zoover was verzoet, dat ook dit water in de
slooten voldoende kon worden toegelaten. Door
infiltratie werd normaal graslandbedrijf mogelijk.
Het graanbedrijf werd vrij intensief uitgeoefend.
De eerste bewoners van de Wieringermeer waren
arbeiders, die onderdak vonden in houten barak
ken of ontginningsschuren. Maar tien jaar later
In plaats van groote, bijna onafzienbare grijze
vlakten, leeg en kaal, langzaam oprijzend uit het
zilte water, teekenen zich af de silhouetten van
ruim 400 boerderijen en drie dorpen met spitse,
oppriemende torens. Dan heeft zich een nieuwe
gemeenschap gevormd, nog klein, maar vol levens»
kracht en met wijde perspectieven
Menige pionier, die deze opbouwperiode mee
mocht maken, is daar nog dankbaar voor
De dorpskernen verrezen op de kruispunten der
wegen, waarlangs de hoofdbaan, geen woningen
staan. Deze zijn langs de parallelwegen gebouwd,
dienend voor het locale verkeer, terwijl de auto
snelweg Amsterdam-Afsluitdijk Wieringerwerf
passeert.
Buiten het polderkarakter vallen plantsoenen en
bloemperken en de aanwezige beplanting is geen
versieringselement, maar onderdeel van het land.
Vandaar krachtige boomenryen, beschermende
windsingels en boschjes voor ontspanning, vooral
bij Wieringerwerf is dit karakteristiek. Hier Ijgt
een bosch van 30 H.A.
In 1933 kwam het bouwen van volledig ingerichte
boerderijen aan de orde, die systematisch over het
poldergebied werden verdeeld. En ofschoon. i>og
hard en naakt, oprijzend boven de omgeving, zul
len in Hen loop der jaren de scherpe contouren
door n ^planting worden verzacht en alle land
schapselementen zullen tot een ordelijk geheel
vergroeien.
Momenteel staat Wieringerwerf nog aan het be
gin van zijn ontwikkeling, omdat, volgens het
gedenkboek, de op dit centrum aangewezen bpe-
renbevolking zich eerst in 1940 en 1941 in de
omgeving zal vestigen. Voor de in blijvende
Staatsexploitatie te houden boerderijen zal onge
veer 1000 H.A. worden gereserveerd. Dit najaar
zullen de laatste 15 bedrijven in blijvende Staats
exploitatie worden genomen.
Een behoorlijke gelegenheid tot het houden van
godsdienstoefeningen door de kolonisten in het
poldergebied ontbrak. Er werden samenkomsten
gehouden in een benedenverdieping van èen
arbeiderswoning, die later voor een meer presen
tabele localiteit, een gymnastieklokaal, werd ver
wisseld.
iSSJS-S
(Foto C. J. den EngelseMiddenmeer)
de Wieringermeer aangelegd. Om het toevloeien
van het water naar de gemalen te vergemakke
lijken, wat voor de latere stadia in de droogma
king van groot belang zou zijn, werden deze
„waterwegen" vooraf gebaggerd, dus vóór en tij
dens het droogmalen. De ligging der ontworpen
bevolkingskernen was van invloed op den vorm
van het waterwegennet. Do kavels hadden een
oppervlakte van pl.m. 20 H.A. De kavelslootcn
werden voor driekwart met de machine, voor de
rest met de hand gegraven. De voornaamste
waterweg is wel de Westfrieschevaart, die langs
Middenmeer loopend, het IJsselmeer bij Medem
blik met den Amstelmeerboezem bij Kolhorn. ver
bindt.
Ook bij het ontwerpen der wegen moest gerekend
worden met de toekomstige bevolkingskernen,
alsmede met het wegennet der aansluitende
streken en bij het detailleeren der water- en
verkeerswegen diende gelet te worden op de te
verkavelen blokken.
In hoofdzaak was in 1934 de aanleg van het we
gennet gereed, ofschoon deze niet in definitieven
vorm had kunnen plaats vinden, daar rekening
moest worden gehouden b.v. met de ongelijke
zetting van den ondergrond. Op de kruispunten
van land- en waterwegen werden niet minder
dan 53 bruggen gebouwd
Waarom men tot droogmaking overging
Uit het gedenkboek blijkt, dat reeds in 1889 van
de hand van Prof. Van Bemmelen, die in open
zee verschillende onderzoekingen had ingesteld,
een rapport verscheen, waarin hij te kennen gaf,
dat een vruchtbare bodem kon worden verwacht
Latere grondboringen bevestigden dit. Daar droog
gemalen zeegrond een hoog zoutgehalte bevat,
wat voor de cultuur belemmerend werkt en wij
in ons land nog slechts weinig ervaring hadden
opgedaan met cultuur op jongen zeegrond, werd
een organisatie gesticht tot nadere bestudeering
van dit probleem. Hiervoor werd in 1927 de onge
veer 40 H.A. groote proefpolder bij Andijk aan
gelegd. De proefnemingen hadden betrekking op
ontwatering, bemesting, gewassenkeuze, enz. Men
verzamelde zoodoende belangrijke gegevens en
toen de Wieringermeer droogviel, werd ln den
nieuwen polder een eigen laboratorium opgericht,
om alzoo nader de richtlijnen voor het in cul
tuur brengen der gronden uit te stippelen. Men
verkreeg nu door uitvoerig laboratorium-onder
zoek een gedetailleerd overzicht van den bodem,
zoowel van de bovenlaag als den ondergrond. Dit
laatste was van beteekenis voor de detail-ontwa
tering.
Ook op de proefboerderij van „De Prof. Van Bem-
melen-hoeve" werd het onderzoek op talrijke
proefvelden voortgezet en de resultaten werden
dienstbaar gemaakt aan de voorlichting der pach
ters.
Geweldige veranderingen hebben in deze tien
jaren plaats gegrepen Nog in 1933 waren er,
die het maar beter vonden den polder weer prijs
te geven aan de zee Hoe heeft zich in tien jaar
tijds de op een doodenakker lijkende polder snel
landbouwkundig ontwikkeldHet rijmpje, van
toepassing op enkele vroegere bedijkingen
De eerste (boer) werkt zich dood,
De tweede (boer) lijdt nood,
De derde (boer) verdient zijn brood,
.Mij
In 1932 werden echter al de eerste kerken te
Slootdorp in gebruik genomen. Thans beschikken
de drie dorpen elk over drie kerken en zoo zyn
ook op kerkelijk gebied de toestanden zoo goed
als geconsolideerd. H. P. v, L
Postzegelruilbeurs
VANAF heden zullen wij weer trachten gere
geld om de twee weken onze gewone rubriek
nieuwe uitgiften enz. te vervolgen.
In de afgeloopen maanden zijn verschillende ze
gels verschenen, welke wij nog hebben te beschrij
ven. Wij hopen deze achterstand geleidelijk in tQ
halen en beginnen nu dus met
HONGARIJE
Ter gelegenheid van het 20-jarig regecringsjubi-
leum van den rijksbestuurder Nicolaas Horthy zijn
een drietal fraaie jubileumzegels uitgegeven in
lage waarden om uitdrukking te geVen aan do
gevoelens van dank, hoogachting en vereering.
De waarden zijn
6 filler groen; 10 filler grijs en bruin; 20 fillcf
rood. (zie afbeelding).
RUSLAND
Naar aanleiding van den 8Qpn geboortodag van
den Russischen schrijver Anton PavloVitch
Tschekhov verschenen een viertal zegels met
twee verschillende beeltenissen van hem in do
waarden
10 kop. olyf; 15 kop. lichtblauw; 20 kop. violet}
30 kop. roodbruin.
276
de dahlia's, de knolbegonia's, gloxinia's en gladi
olen den grond uitkomen om tot het volgend
voorjaar bewaard te worden. Van de dahlia's
zijn er misschien nog enkele, die met bloemen
prijken, en vindt men het jammer, dat ze nu al
verdwijnen zullen. Welnu, het is geen bezwaar
deze nog wat te laten staan, als men ze maar
in de gaten houdt en dadelijk na de eerste nacht
vorst, waardoor bladeren en stengels den vol
genden morgen zwartgekleurd zijn, uit den grond
te halen. Zorg er voor, dat ge de soorten uit el
kaar houdt door er b.v. een etiket aan te doen
en daarop dê kleur, vorm en nadere bijzonder
heden te schrijven, als ge den naam niet meev
weet.
Men laat aan de dahliaknollen een paar hand
breed van den stengel zitten en laat ze eerst een
paar dagen in de zon drogen. Als ze winddroog
zijn gaan ze naar de bewaarplaats. Dat kan de
zolder en dat kan ook de kelder zijn. Als de
knollen maar koel, droog en vorstvrij liggen. Men
kan ze in kisten doen met droog wit zand of goed
droog turfstrooiscl er tusschen. Wij zelf hebben
dit nooit gedaan, doch ze steeds met goed resul
taat zonder meer in den kelder of in andere
huizen op zolder bewaard.
Ook de knolbegonia's moeten spoedig naar
binnen, de knol verdraagt n.l. geen vorst. Als
deze na gerooid te zijn ook goed in de zon ge
droogd zijn, doet men ze kistjes met wat zand
tusschen de knollen. Het is goed, dat men deze
knollen niet al te koel zet. Ze houden wel van
een matig warm' plekje. Maar voor alles moet
het droog zijn. De wortels kan men voor het
opbergen wel voor een groot deel afwrijven,
doch ze geheel er van te ontdoen is niet goed.
De uitgebloeide g 1 ox i n i a 's worden op de
zelfde wijze behandeld als de knolbegonia's. De
bollen van de gladiolen, die thans ook opge
nomen en goed droog bewaard moeten worden,
vragen weer een koele, doch goed vorstvrije en
droge plaats.
BOLLEN IN DEN GROND
De in het voorjaar en den voorzomer bloeiende
bolgewassen, crocusjes, blauwe druifjes, ixia's,
iris, tulpen, hyacinthen, narcissen enz. moeten
nu de grond weer in. Men bedenke hierbij wel,
dat de bodem goed diep omgewerkt en voedzaam
moet zijn. Wat het voedzaam zijn aangaat, lette
men er op, dat over het algemeen versche mest
niet is aan te raden. De diepte, waarop men
planten moet, hangt af van de grondsoort, waar
in en de soort van bol, die men plant. Op droge
gronden moet men dieper planten, dan op vochti-
gen bodem. Op normalen tuingrond plant men
crocusjes ca 8 cm diep d.w.z. de onderkant van
de bol komt zoo diep. De andere kleine bollen
zette men een c.m. dieper; hyacinthen en tulpen
komen op ca 12 cm diepte, irissen op 13 cm en
narcissen op ca 14 cm diepte. Is de grond droog
dan gaan ze allen, vooral de zwaardere bollen wat
dieper, is de grond erg vochtig, dan komen ze
ondieper te staan.
IN DEN MOESTUIN
Voor knol- en w o r t e 1 g e w a s s en is het in
October de tijd, dat ze geoogst moeten worden.
Men moet hierbij zorgen, dat men geen aangesto
ken of piet volkomen gave wortelen en knollen
gaat bewaren. Vooral nu de herfst vrij nat is ge
weest moet men er ter dege acht op geven of men
geen rot of ziek spul in de wintervoorraadplaats
doet. Wat niet volkomen gaaf is gaat men het
eerst consumeeren.
Het witlof wordt in deze maand ook opgetrok
ken. Nadat men het lof er tot ongeveer 2 i 3 cm
boven de wortel heeft afgesneden, laat men dQ
VATICAANSCHE STAD
Naar aanleiding van de eerste verjaardag van de
kroning van Paus Pius XII verscheen een serie
zegels in de waarden
5 cent karmijnrood; 1 lire paars en zwart; 1,25
lire grijsblauw en zwart; 2 lire bruin en zwart;
2,75 lire violet en zwart.
De laagste waarde vertoont de vredesduif, de
overige dragen de beeltenis van den Paus.
SPANJE
Voor de wederopbouw van de beroemde kerk van
Notre Dame del Pilar in Saragossa is een serie
frankeerzegels met toeslag uitgegeven.
10 plus 5 c. blauw en lilabruin; 15 plus 10 c. pur
per en blauwgroen; 20 plus 10 c. violet en ultra
marijn; 25 plus 10 c. karmijn en bruinlila; 40 plus
10 c. groenzwart en lila; 45 plus 15 c. violet en
karmijn; 70 plus 20 c. lilabruin en zwartblauw;
80 plus 20 c. karmijn en violet; 1 p. plus 30 c.
zwartgroen en lila; 1,40 plus 40 c. purper en grijs;
1,50 plus 50 c. blauw en lilabruin; 2,50 plus 50 c.
lilabruin en blauw; 4 p. plus 1 p. lila en blauw
groen; 10 p. plus 4 p. blauw en roodbruin;
Expressczegel 25 plus 5 c. karmijn en geel.
Correspondentie
G. W. S. Alphen a. d. Rijn. Wy schreven U in
onder Nr 67.
J. A. W., Voorburg, idem onder Nr. 41.
H. R., Bergen op Zoom idem onder Nr. 17.
D. v. d. B., Axel, idem onder Nr. 49.
Th. L., Dordrecht, idem onder Nr. 53.
Nr. 194. Tot onzen spijt moesten wij de bedoelde
aangelegenheid aan iemand anders overlaten. De
volgende keer beter.
Hier volgen nog enkele waardeopgaven yan ont
vangen boekjes
Nr. 199 374,85 Nr. 176 588,50; 438,60; 884,40;
881,65; overige twee volgen nog. Nr. 13 55.95
Nr. 45 103,40 Nr. 163 390,80; 179,25 Nr.
204 290,05 - Nr. 18 248,35; 171,25 Nr. 174 137,25
Nr. 187 407,20; 398,30 Nr. 196 63,90; 51,45;
'l 340,56; 87,30; 47,60 Nr. 28 322,15 Nr. 125
76,15,
Dankt God in alles
Een woduwc, moedor van een groot en zwaar
gezin, had midden in de weck haar beurs met
huishoudgeld verloren. Dat was voor haar wat
wij heden mot een eigenaardig woord een
„strop" plegen te noemen, en geen klein© ook.
Maar met „strop" en al ging zij 'a avonds naar
de bijbellezing.
Daar was hot slot van den eersten brief aan do
Thessalonicenzen aan de orde. De prediker, een
optimistisch, misschien wel al te optimistisch
man, maakte van het 18de vers, dat wij God
voor alles moeten danken, voor den grooten
voorspoed oven goed als voor den bitterst en
tegenslag. Dat stond de weduwe,, die niet wist
hoe zij met góed fatsoen de week zou moeten uit
komen all©sbehal\c aan en na afloop van do
samenkomst, zei zij hot den dominee ook eerlijk
in het gezicht. „Ik heb vandaag mijn beurs ver
loren en daar kan ik God onmogelijk voor dan
ken". „Maar", voegde zij er aan toe, „dat zegt
Paulus ook niet. U maakte ervan: dankt God
voor alles; maar ©r staat: dankt God in alles
en... dat kan ik wel",
Haarl. Predikb. blad.)'
VAN DEN TUIN NAAR DE KAMER
DE booze dagen voor verschillende planten
breken weer aan. Daarom is het aan te
raden om de verschillende kamerplanten, die
men dezen zomer in den tuin heeft gehad, weer
naar binnen te brengen. De nachtvorsten kunnen
komen en dan kan in één nacht meer verloren
gaan dan we in jaren met trouwe verzorging op
gekweekt hebben.
Men haalt de planten, die met pot en al in den
tuin gestaan hebben, dus nu naar binnen, gaat
ze eventueel nieuwe aarde geven, als men dit niet
reeds in het voorjaar heeft gedaan, maakt de
potten goed schoon en zet ze bij voorkeur niet
dadelijk in de kamer, maar went ze eerst aan de
binnenlucht, door ze eerst een paar dagen alleen
des nachts binnen te halen en na eenigen tijd
pas voorgoed op de bestemde plaats te zetten.
Wanneer men een lidcactus heeft, die naar bin
nen gaat, zorg er dan voor de pot te merken,
zoodat ge weet welke kant naar het licht komt
te staan en houdt U angstvallig aan
dezen stand. Doet men dit niet dan groeien
de bloemknoppen er af en komt er geen bloei,
een kwaal waarover verschillende bezitsters van
lidcactussen telkens weer klagen en waartegen
we al vele malen het bovenstaande beproefde
'recept gaven.
Én mogen we, nu we het toch over planten in de
kamer hebben, er weer op wijzen, dat het voor
de planten kwaad kan om het gietwater koud te
geven. Geef dus Uw kamerplanten
altijd lauw tot warm water. Het mag
gerust zóó warm zijn, dat ge het maar net met
de handen lijden kunt.
'&OG ZAAlLis IN DEN TUIN
Hfcfil men yroeg in het voorjaar Lathyrus in
blopi hebben, dan moet het zaad nu gezaaid wór
den. De koude grond is daar echter niet de ge
schikte plaats voor. Men moet dus over een koude
fyak de beschikking hebben en zorgt er voor, dat,
als het niet vricot or voel gelucht wordt. De plan
ten, als ze goed opgekomen zijn, verspenen en
dit later nog eens herhalen is zeer aan te bevelen.
Wat dezen zomer gezaaid is met het doel om
vroege perkplanten te hebben, b.v. vergeet-
m e-n ietjes en violen, moet nu op de perken
uitgeplant worden. En men doe het zoo spoedig
mogelijk. Mooi is in het voorjaar een perk ver-
geet-me-nietjes met daartusschen roode tulpen.
Zet daartoe eerst de tulpen en plant daarna de
vergeet-me-n ietjes.
BOLLEN EN KNOLLEN UIT DEN GROND
Het wordt nu ook zoo langzamerhand tyd, dat
in October
wortels een paar dagen drogen, waarna ze op
hoop gezet kunnen worden om straks bij gedeel
ten, opdat de oogst niet tegelijk zal komen
gaat inkuilen.
Wanneer men fruitboomen heeft wordt het
nu ook tyd om de lijmbanden om de stam
men te doen, om het wyfje van de wintervlinder,
die niet kan vliegen, te verhinderen bij de stam
op te kruipen om de eieren bij de knoppen der
boomen te leggen.
Zooals men ziet is het voor den tuin- en planten
liefhebbers nog heelemaal geen rusttijd. Integen
deel het is een drukker maand dan de vorige.
Dahlia's in een border
Ons tuintje in den herfst
273
