Hs HET VLAS IN
"""DOTJES" STAAT
NEDERLANDS KOLONIALE HISTORIE
SRDA6
14 SEPTEMBER 1940
PAG. 5
dus,'
wan
rzonaj er is werk op „het ambacht"
ons JET AMBACHT, zeggen ze in den omtrek van het eiland IJssel-
lid: Hil woont op 't Ambacht" en daarmede bedoelt men Hendrik
Goqbacht, het dorp halverwege de Noord tusschen Dordrecht en
Heehfam, waar de mooie nieuwe brug haar forschen boog over^de
duigoudt, gelukkig ook in de afgeloopen oorlogsdagen u blpven
"•'ididrllc Ido Ambacht is een welvarend dorp; dat ziet men aan
r lagone wegen en de welverzorgde woningen aan den ijver, waar-
ludern rioleeringswerk is aangepakt en aan talruke andere kleine
Wd tenen, welke een uiting van goed-Hol andsche netheid zijn.
wonen geslachten van harde werkers, die sinds generaties den
booJzuid-Hollandschen kleigrond zijn producten hebben atgewon-
s Jaat wo„en tevens menschen, die de huik naar den wind weten
tot ,en en zorgen, dat als het bij den eenen arbeid niet gaat, een
onde wordt aangepakt.
le gr< viasserij is er van ouds, gelijk overal aan de boorden van het
7aaltje, den afgesloten rivier-arm dwars door het eiland, een
middel van bestaan. Maar toen het een vijftiental jaren
i In het vlas slecht ging. zei een ervaren vader tegen zijn zpon
q ns, we moeten een anderen kant uit En ze legden tijdelijk
pe'rij stil en beoefenden den landbouw,
arna is het weer beter geworden,
„iele nieuwe mogelijkheden en het
F„r iEn thans kan men in dit gebied, ondanks de benarde tijds-
digheden, een aantal bloeiende bedrijven aantreffen.
30 jren tot a:
VRO?wProduct-
de nok vol zitten met het kostelijke klassieke
„Bootjes" zetten Is een sierlijke kunst
LVROj
n/k let wel! Het vlas wordt ln deze streek
or d^ieer bewerkt, dan verbouwd. Andere
!"x oopHandsche eilanden zijn, op grooter
ekingjan het onder den rook der groote stad
besPrt IJsselmonde. centra van den vlas-
3ram<jeworden; in het bijzonder het eiland
'rgeicd. En dan verder weg: in Zeeland, Gro
ins dde wieringer- en de Haarlemmermeer
»enmAen de onafzienbare velden, waar het
-orke^ in het groot geteeld wordt.
DING)
bewerking is aan het seizoen gebonden, het
roten van beg in April tot eind September.
Maar hetgeen daaraan vooraf gaat en er op
volgt, het repc'en en het zwingelen, kan het
geheele jaar door geschieden. Ten einde de
arbeiders ook in den winter aan het werk te
kunnen houden, maakt men clus thans voor
raad tot aan dep volgenden oogst Het
schrank-vlas gaat onbewerkt de schuren in
Het wordt van den winter gerepeld en ver-
De viasserij had den naam, vanwege het
vele stof een voor den arbeid ongezond bedrijf
te zijn. Ook in dit opzicht heeft de machine
veel verbeterd. Met behulp van groote exhau-
sers en doordat het zwingelen thans in geslo
ten trcmmels plaats heeft, weet men het
meeste -tof weg te zuigen.
Ziet nen de gezonde deerns aan, die op
bovenstiande foto bezig zijn het gerote vlas op
de drocgweide in bootjes, ook wel gezegd,
het Waaltje bij Hendrik Ido Am-
a Rysoord liggen de vlasserijen,.
e bedrijven, waar het vlas het be-
jproces doorloopt tusschen den oogst
en de textielfabriek. Hier wordt
n volle ladingen per schip het product
roerd en op wagens naar de vlasserijen
schuren gebracht
beide! Zoowel naar de viasserij, als
jg naar een opslagplaats. Want in de
i vlasserijen zorgt men er voor, de
Mè. ien te overbruggen. Er is maar één,
kelijk korte tijd van het jaar, waarin
«i$j| ;st afkomt. Ook een gedeelte van de
Uit de Tijdschriften
£55 e door omstandigheden (het verwoeste
der uitgevers te Wageningen) verlate
evering van Onder Eigen Vaan-
os. opgenomen de toespraak, door ds.
Petri gehouden in de Ned. Herv.
1 |0nnantenvergadering van 2 April en geti-
Luisteren in niemandsland". Vervolgens
Hollaide lezer een toespraak van prof. dr. Th.
t j e m a, in de vergadering van Frie-
predikanten op 20 Febr. gehouden
:Schrift, belijdenis en kerkorde. Het
rtikel is ten deele
•an Oyen
lerp „Eschatologie i
tijd".
I"ts is
en referaat; het
en behandelt het
i de theologie van
bijdrage van ds. E. H.
den strijd om het Oude
lent. De Kroniek, thans veriorgd door
D. Ter laak Poot en ds. H. C.
houdt zich voornamelijk bezig met
iding der kerk in oorlogstijd in het al-
dezen tijd.
de houding van nu betre. vraagt ds.
of structuur-wijzigingen, als zich thans
"en, het leven en spreker der kerk
beïnvloeden of wijzigen. 3innen de
ie weet dat zij eigendom des Heeren
daarover geen vraag opkomen. Haar
sluit in. dat zij geheel en vanzoli-
d, dus b.v. zonder te "oren om een
vergunning te vrager., haar ker-
?n voortzet, maar ook aan den ïn-
haar boodschap niets toevoegt of
in zich noch door vrees noch door
'aardiging mag laten verleiden aan
tnschelijke inzichten en gevoelens
te geven binnen de Kerk."
;zen wijst de schrijver af, dat de Kerk
'U mogen beperken tot de vragen van
I en het persoonlijke leven. „Anders
het openbaar karakter der prediking
en. Als wij Christus belijden als
ons geheele leven, van lichaam en
persoonlijk leven en leven in de
ischap, zal de Kerk met ernst te zoeken
naar het woord, djt nu gesproken
orden. Juist in verband met den nood
volk, met de vragen die htt leven nu
smee^aar en gevaarlijk maken. Spreken is
eurigCrantwoordelijk, omdat spreken van één
,g fh'ager of geriieentelid óók ge gen
anderen, gevolgen, die mon .niet
kan. Maar zwijgen is óók verant
ebjk. wanl
etrokken".
volgens ln het voorjaar geroot en gezwingeld.
Geroot vlas gaal naar een ander deel der
schuren; dat wordt nu voor twee. derden be
werkt 'gerepeld en geroot) eri in den winter
gezwingeld.
Ja, daarmee zijn wij temidden van de
technische uitdrukkingen aangeland. Repelen,
roten, zwingelen; de meeste menschen heb-
bben er wel van gehoord. Maar wat beteekent
het precies?
Vlas
En een andere vraag: Weet men eigenlijk,
hoe vlas er uitziet? Ja, bruin, iets korter dan
graan en met zaadbolletjes aan den top.
Precies, maar een leek denkt toch bij het
woord vlas over het algemeen aan iets zachts
en vezeligs. Welnu, wij kunnen verzekeren,
wanneer men een onbewerkten vlasnalm in
de hand houdt, heeft zij niets zachts en
vezeligs. Een koren- en grashalm is veel
soepeler; een vlashalm doet eerder aan pit-
riet denken. En daarmede zijn we tevens aan
de kern van het vlasbewerkingsproces. Waar
toe dient het? Om de houtachtige kern van
het vlas, de houtpijp,*te breken en te ver
wijderen. Laat dit woord houtpijp geen ver
warring stichten. De vezels van het vlas zitten
aan de buitenzijde; de kern is hard en
houtachtig.
Om de vezel is het te doen. Zij-achtig en
sterk zijn de fijne draden. Zij verlaten de
viasserij, om in de spinnerijen gesponnen en
later in de weverijen geweven te worden.
Zij vormen het kostelijke bestanddeel, waaruit
eens het linnen, fijn of grof, ontstaat. Het is
opmerkelijk, dat in het vlasbewerkingsproces
heel weinig van de oorspronkelijke plant ver
loren gaat. Bewijst dit niet, met welk een
edel product men hier te doen heeft?
M odern iseering
Ook in de viasserij geschiedt tegenwoordig
het werk voor een groot deel machinaal.
Een bedrijf, dav vroeger honderd man noodig
had, kan het thans met een goede dertig af.
Toch geeft her, nu het product op veel
grootere schaal." dan het vroegere kleinbedrijf
van den eigen boer verbouwd wordt, aan
vele honderden banden werk. En werk, dat
in de goed georganiseerde bedrijven het ge
heele jaar voortduurt.
De belangriikste modern iseering, welke pas
uit de laatste jaren dateert, is de warm-
waterroterij. Deze procedure, van Belgischen
oorsprong, wordt thans in ons land in de groote
bedrijven algemeen toegepast. Een voordeel
is, dat bet root-proces, dat vroeger bij het
roten in slooten en binnenwateren 720 da
gen duurde naar gelang van de atmosferische
omstandigheden, thans tot 24 dagen is te
ruggebracht. De vezel wordt bovendien zui
verder los gemaakt. Daarnaast moet ook het
voordeel van de mindere waterverontreiniging
niet onderschat Wórden. Als men dat tegen een
vlasser zegt, antwoordt hij: „Toch is het een
feit, dat een koe, als zij de keus heeft tusschen
root- en zuiver slootwater, liever rootwater
drinkt". Over smaak valt niet te twisten. Wij
voor ons zijn geneigd alleen voor de lucht al
op de vlucht te gaan. Zij geeft een te duide
lijke associatie tusschen root en rot. Maar
daar rotten een natuurlijk proces is, kan men
riigen worden anderen zich wel indenken, dat een natuurkind als de
J koo «r lets van hear gading in vind4
kapelletjes, te zetten, dan komt men to
de conclusie, dat de meisjes van Hen-
drik-Ido-Ambacht het in dienst van d<
moderne viasserij niet slecht hebben. In eei
volgend artikel hopen wij het proces van hé
repelen, roten, drogen en zwingelen nader te
verduidelijken. D. K.
JUBILEUM-TENTOONSTELLING IN HET KOLONIAAL
MUSEUM TE AMSTERDAM
(Van c
i Amsterdamschen redacteur.)
Van vandaag af tot 19 October is in het
Koloniaal Museum te Amsterdam te bezichti
gen een jubileumtentoonstelling ter gelegen
heid van het 30-jarige bestaan van de Ver-
eeniging Koloniaal Instituut.
Bij ons bezoek aan deze hoogst interessante
expositie trok m de eerste plaats uiteraard
de historische afdeeling onze aandacht. Im
mers de tentoonstelling, bijeengebracht uit de
schatten van het Koloniaal Museum met me
dewerking van andere musea in stad en land,
beoogt een indruk bij te brengen van de
unieke beteekenis van Insulinde in de periode
15951811. Een langdurig geschiedkundig
tijdvak, waarin de Oost-Indische Compagnie
domineert.
Waar da commandaur woonde.
Van den stouten ondernemingsgeest der
Compagnie en de welvaart, die de roemruchte
commandeurs met hun handel op en in Oost-
Indië bereikten, legt de z.g. Van Gijblant Oos-
terhoff-kamer, aldus genoemd naar de schenk
ster, een duidelijk getuigenis af. Het inte
rieur van dit royale, rijk gemeubileerde en
versierde Compagniesvertrek is geheel ge
houden in den stijl van de 17de en löde eeuw.
De degelijke meubelen zijn hoofdzakelijk van
ebben- en djatihout, kostbaar is het Chinee-
sche porselein, vernuftig zijn de typische ge
zelschapsspelen dier dagen, de wandeh zijn
aangekleed met schilderstukken, en met een
en ander is de vloer van plavuizen in over
eenstemming.
Een voortreffelijk beeld van het Indië der
'e eeuw geeft een doek van den schilder
Andries Beekman, die als soldaat der Com
pagnie van zijn geboortestad Deventer uit
fortuin op Java heeft gezocht. Dit schilderstuk
van dezen niet-alledaagschen Oostganger gunt
blik op het kasteel Batavia, zetel van den
Gouverneur-Generaal in dit tijdvak. Allerlei
markante typen vindt men er op terug.
Javanen, Amboineezen, Hollandsche matrozen
burgers, Chineezen en Japanners. Het doek
met zijn afbeelding van de toenmalige huizen,
•erschaduwd door hooge klapperboomen
geeft, naar Dr. F. W. Stapel, koloniaal
historicus van naam, ons mededeelde, een
historisch getrouwe weergave van Batavia in
het midden van Holland's gouden eeuw. Het
stuk ls van 1656.
Zeldsame documenten.
Deze compagnieskamer vormt de Inleiding
an de historische afdeeling. Want in de
groote lichthal spreekt de koloniale geschie
denis van de groote daden der grondvesters
van het Nederlandsche gezag in een tijd toen
de Hollanders als koene vrachtvaarders tot in
de tropen doordrongen.
Drie vitrines toonen zeldzame historische
documenten. Het eerst viel ons oog op het
merkwaardig en goed geconserveerd
scheepsjournal van den zeevaarder Jacob van
Neck uit 1598. Na zijn terugkeer werd deze
begaafde practicus lid van Hoofta Muider-
kring en was hij langen tijd een van Amster
dam's burgemeesters.
Zeldzamer nog is de stichtings-oorkonde
der Vereenigde Oo6t- en West-Indische Com
pagnie uit 1621, waarbij aan de Compagnie
het befaamde monopolistische handels
octrooi werd verzekerd. Het groot-zegel der
Staten-Generaal bevestigt het besluit der
heeren, die in 1639. naar men weet, het
predicaat Hoog-Mogenden aannamen.
Bij dit geheel eenige document past het
origineele eerste kapitaal-boek van de Am-
sterdamsche Kamer der Compagnie. Rijke
Amsterdammers participeerden elk voor
12,000. De bekende zeevaarder, later be
windhebber IsaSc le Maire nam voor zijn 22
kinderen samen een aandeeltje van 96,000!
De inschrijving in dit boek gold als bewijs
van storting. Verhandelbaar waren de stuk
ken der Compagnie niet.
Bij het participatieboek behoort de oudste
polis der Compagnie, bewijs dat een der
eerste retourvloten assureerde voor een waarde
van 3 millioen solide Hollandsche guldens.
Een verzekeringspapier van historische betee
kenis.
Het verder geëxposeerde oudste koopmans
boek van 16021607 geeft een specimen van
het toen nog uiterst zeldzame Italiaansch of
dubbel boekhouden.
Jan Karstensz, een eenvoudige schipper,
gelegenheid hij het Sneeuwgebergte ontdekte.
De man werd uitgelachen, toen hij er in zijn
onopgesmukt verhaal melding van maakte,
doch later kreeg hij gqjijk. Het Jan Ravstensz.-
gebergte op Nieuw-Guinea bewaart den naam
van zijn ontdekker.
Naast den „artikelbrief voor de dienaren
der Compagnie" waarin allerlei straffen
als „laarzen" en „wippen", historisch onge
veer overeenkomend met het „kielhalen",
werden opgesomd prijkt de beroemde brief
van J. Pz. Coen, den grondlegger van
Batavia, waarin de gevleugelde woorden „Dis-
pereert niet" voorkomen. Onder den brief,
gedateerd September 1618, staat de hand-
teekening van Coen.
In verband met de destijds onopgeloste
vraag, of er in de omgeving van Nieuw-
Guinea nog land te ontdekken viel, is in
teressant het journaal van Abel Tasman, 'die
het eerst het tegenwoordige Australië rond-
zeilde, door hem genoemd Nieuw-Holland en
Nieuw-Zeeland, bij welk laatste gedeelte de
z.g. Moordenaarsbaai door den koenen schip
per is geteekend. Een duidelijke aanwijzing
voor de opofferingen, die het scheepsvolk
moest veil hebben.
Jan Karstensz bovengenoemd peilde, blij
kens weer een ander document, wel de on
diepten, die hem bij verder zeilen by Austra
lië zouden hebben gebracht, en van Diemen
meende, getuige een van hem aanwezige
kaart, dat Nieuw-Guinea aan Australië vast
lag. De Engelsche ontdekkingsreiziger James
Cook evenwel besliste ruim 14 eeuw later,
dat tusschen beide landen een zee-engte was.
De Spanjaard Torres, die lang vóór hem het
zelfde had gezegd, is toen door de Engelschen
ridderlijk vereeuwigd. De zee-engte werd
Torresstraat genoemd.
Literatuur der Compagnie
Deze en tal van andere bijzonderheden
komt men tegen bjj eene bedachtzame rond
wandeling.
Men ziet dan tevens een zorgvuldig bijeen
gebrachte collectie oude boeken, waaronder
de eerste der 34 drukken van het reisverhaal
van Willem IJsbrandszoon Bontekoe; de
Avonturen van Pieter van den Broeeke; het
vredestractaat van gouverneur-generaal
Speelman met den sultan van Makassar
(1667); een dichterlijk verhaal van Jan de
Marre, die rijstspakhuizen cn Indische pro
ducten bezong; de oudste boeken over Japan
en Ambon; fraaie, met de hand gekleurde
atlassen van Joan Blaeu, den vermaarden
Amsterdamschen vervaardiger en uitgever
van kaarten; het meest gelezen boek over
Indië van ds. Francois Valentyn; en laatst
niet minst het oudste boekwerk uit de
omvangrijke 17e en 18e eeuwsche literatuur
over het gebied der O.I. Compagnie: het
„Reysgeschrift" van Jan Huyygen van Lin-
schoten, gedrukt te Amsterdam in 1595
1596.
In de Linschoten-Vereeniging leeft de naam
van dezen vermaarden Hollandschen kolo
nialen pionier voort. Zij heeft zich ook hier
niet onbetuigd gelaten.
Het overige
Dan hangt hier een collectie geschilderde
portretten der gouverneurs-generaal, aanvan
gende met Pieter Both. De origineele serie is
aanwezig in het paleis van den gouverneur-
generaal te Batavia.
Verder zagen wij hier een suggestieve kaart,
aanfeevend de „geschiedkundige uitbreiding
van het Nederlandsch gezag in Indië-" in vier
deelen: 1619, 1650, 1795 en thans. Vervolgens
zijn te zien modellen van Compagniesschepen,
munten, postszegels, een authentiek Bata-
viaasch ledikant enz.
Bij deze historische afdeeling hebben wy
wat lang stil gestaan, omdat zy het hart der
tentoonstelling vormt, hetgeen het beziens
waardige van de beide andere afdeelingen
van het Handelsmuseum en van de afdeeling
Volkenkunde niet behoeft te verkleinen.
Moord-Amerika «n Weaf-Indië
„Handelsmuseum" toont „wat New-York
o.a. van de Wést zag." Het hier geëxposeerde
boeide de Amerikanen op d^ wereldtentoon
stelling te New-York. Op den voorgrond staat
een sprekende symbolische voorstelling van
een markt aan de Suriname-rivier, waar
Indianen, Britsch-Indiërs, Boschnegers, Java
nen, Creolen en Chineezen hun koopwaar
GARENS EN DE PUNTEN-
KAART
Uit de brieven, welke de Economi
sche Voorlichtingsdienst (Departement
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart,
's Gravenhage» van vele zyden ont
vangt, blijkt, dat nog steeds misver
stand bestaat ten aanzien van garens.
Handwerkgarens, mits in speciale hand-
werkopmaak, zijn vrügesteld van de
distributieregeling.
Hieronder vallen b.v. borduur- en
haakgarens, kelimwol, zephirwol en
dergelijke. In de gewone verpakkingen
van 50 en 100 gram vallen deze hand-
werkgarens echter onder de punten-
waardeering; hiervoor worden 5 pun
ten ingehouden voor 100 gfam of
gedeelte daarvan. Koop duS nooit
gedeelten van 100 gram. Voor smyr-
nawol en angorawol daarentegen is
bepaald, dat deze ook in de verpakking
van 50 en 100 gram vrijgesteld zijn.
Visschevsgaren (visscherskatoen) moet
als handbreigaren worden verkocht
tegen inlevering van punten.
Naai-, maas- of stopgarens kunnen
tegen inlevering van de garenbons
worden gekocht; de vrouw des huizes
dient echter bij de besteding van haar
puntenkaart en die van haai' huis-
genouten te bedenken, dat bij eiken
garenbon een punt behoort; bij dien
voor 200 yards zelfs twee punten.
Rijggaren moet als naaigaren worden
beschouwd.
maquettes van een ingepolderde koffie
plantage, van een Boschneger- en een
Indianenhut, van zoutwinning op Bonaire, van
het eiland Saba, van de natuurlijke haven
van Willemstad op Curagao.
Vervolgens vitrines met West-Indische pro
ducten en een paar historische tegeltableaux.
herinnerend aan den ouden band tusschen d®
Republiek en Noord-Amerika: het eene sym
boliseert het eerste vlaggensaluut van een
Hollandsch Compagnieschip op 16 November
1776 aan de jonge Noord-Amerikaansche
republiek; het andere verzinnebeeldt de
vroegere relatie tusschen Nieuw-Amsterdam
en Curacao in de beeltenis van Pieter Stuyv»-
sant.
Koloniale varia
Ten slotte toonde de afdeeling Volkenkunde
ons een collectie maskers uit Oost-Indië, Peru,
Zuid-Afrika enz., sprekend van de duisternis
van Heidendom en Mohammedanisme uit
komend in doodenvereering en vermeende
afwering van invloeden van booze geesten.
Ziektemaskers van Java en Bali daarentegen
vertoonen een nuttig effect, omdat deze voor
werpen dienen als wetenschappelijk hulp
middel ter bestrijding van lepra en ander®
ziekten. Eindelijk nog een mooie verzameling
van Indische sierkunst.
De tentoonstelling is zeer leerrijk. Zy toont
den roem van het kleine Nederland in een
glorieus verleden.
HIER KOMT.... HIER WORDT GEVESTIGD.
Er zit thans vaart in den
noodwinkelbouw
NIEUWE WINKELCENTRA OP
DIJKZICHT EN IN BLIJDORP
Hier komt. hier wordt gevestigd.
hier bouwt.Dat lijn de typische aan
kondigingen, welke thans in de nieuwe
winkelcentra van Rotterdam schering en
inslag zijn. Het hart van Rotterdam moge
in dezen tijd zwakker kloppen, het orga
nisme is intact. De bouwers van een
nieuwe stad zijr. hun energie nog niet
verloren. En straks, als eenmaal de tijden
beter worden, dan zal de harteklop van
Rotterdam weer klinken als voorheen,
onstuimig en veerkrachtig, met nieuwe
r een nieuwen tijd.
De voorboden van dezen nieuwen tyd be
speurt men in de wijken, waar de noodwin-
kelcentra verrijzen. Het is een lust om te zien,
hoe de oude Rotterdamsche energie weer op
laait Daar is Dijkzicht waar straks het winke
lende damespubliek weer te kust en te keur
kan gaan, en waar het heel gezellig belooft
te woéden. De eerste symptomen daarvan
zijn al te bespeuren in dë middaguren, als
een belangstellend publiek zich verdringt voor
de étalage? van P. v a n R e e u w ij k. die het
eerst met zijn groote noodwinkel gereed is ge-
ko' n. Lar.g zal hij de eerste niet zijn. Want
er wordt spoed gezet achter het werk. Over
enkele dagen zullen meerderen zijn voorbeeld
volgen. Een -fraai noodgebouw krügt „C. en
A." naast het museum Boymans aan de
Mathenesserlaan. Dit wordt op 20 September
geopend, en nu al krijgt men een goede
indruk, hoe het worden zal. Aan deze zijde
van de Mathenesserlaan komt ook het nood
gebouw /an Voss Dameskleeding, en
M a i s" v. d. Drink (in dameshoeden).
Jungé, hans, thans nog aan den Nieuwen
Binnenweg gevestigd, zal hier straks eveneens
weer een uitgebreide collectie brengen van
haar bekende artikelen. Hekkensluiter wordt
hier het „M agazijn Nederlan d", dat
\Toeger aan de Hoogstraat gevestigd was.
Ook tegenover het museum Boymans, aan
de andere zyde van de Mafhenesserlaan, ver
rijst een rijtje noodgebouwen. Hier was W a s-
sen (vroeger Meent hoek Goudschesingel) het
eerst aan den slag. en van deze zaak komt
de opening ook ai zéér nabij. Hier komt ook
de firma H. ter Meulen 'manufacturen,
meub.Men, bedden, tapijten etc.), die voorheen
aan de Hoogstraat bij het Oostplein gevestigd
was. Verder verrust hier een gebouw van
„De Kaplaars" en van de N. V. Manu-
facturenhandel v./h. A. Schroder
e n C o. (voorheen Groote Markt).
Dijkzicht is hiermee echter allerminst vol
gebouwd. Gaat men tegenover Boymans de
Jongkindstraat in, dan weerklinkt ook hier
het lied van den arbeid. Hier bouwt o.a.
Wisbrun en I.iffman een groot nood
gebouw, terwijl we ook de namen noteerden
van Zumpolle. van Veen en Co.
'vroeger Schiedamschesingel hoek Witte de
Witstraat) en de Zaanlandsche Zil
ver s m e d e r ij. Verderop komt dan het
fraaie, artistieke complex van Blaak-
w i n k e 1 s, waarover wij reeds een- en an
dermaal schreven en dat eind September ge
reed komt. Ook daarmee is alles nog niet
gezegd. Behalve P. v. Reeuwijk verrijzen ook
aan den Nieuwen Binnenweg nog enkele
groote noodgebouwen. Op den uitersten hoek
bij de Westersingel komt het café-restaurant
C a 1 a n d. Daarnaast komt „Peek &c C 1 o p-
p e n b u r g, welke zich nu nog behelpt in
het fabrieksgebouw aan de Berkelschelaan
97. Voor Dückhof's Heeren en Jon-
genskleeding moet men nu nog naar
den Haag, maar ook dat verandert spoedig,
nu er in den bouw van den noodwinkel aan
den N. Binnenweg al flink schot komt. Ver
der komen hier de gebouwen van Meddens,
van Vroom en Dreesmann CV. en D.
komt men overal tegen op den Binnenweg) en
van Lampe, die nu nog gehuisvest is in den
Rotterdamschen Kunstkring aan de Witte
de Withstraat.
IN BLIJDORP.
Van Dijkzicht togen we naar Blijdorp. deze
rustige woonwijk, welke haar karakter tijde
lijk zal moeten veranderen, want er komt
hier leven en vertier. Blijdorp zal zich ken
merken door een meer gemengde be
bouwing. Naast groote noodwinkels zal men
er ook een reeks kleinere aantreffen. Aan
afwisseling zal het hier niet ontbreken.
Een groot gebouw krügt J. P. W ij e r
Industrie en Handelsonderne
ming op den hoek van den Stationssingel.
Dit pand zal een gelukkige afsluiting vormen
van een rij kleinere winkels. Aan het andere
einde verrijst het café-restaurant „de Kroon"
uit zijn asch.
Tegenover „Homobonus", begrensd door
Schepenstraat, Walenburgerweg en Staten-
weg, komen versoheidene groote noodgebou
wen. H. H. de Klerk en Zoon N.V., thans
gevestigd aan de Kievitstraat, krijgt
1600 m- verkoopruimte. Hier verrijst ook het
nieuwe gebouw van de „Galeries!
d e r n e s", met .iets verderop E d
edingmagazijnen en Piet van
Bergh („U kent hem toch?"). Het
bekende Motorpaleis uit de Vyverhof
straat komt aan de Schepenstraat evenals
ivendyks Levens m i ddelenbe -
f. Het geheel wordt gecompleteerd door
de piano, en orgelhandel van Goldschme-
n g, die aan den Statenweg een onderko
men krijgt.
Aan de verrijde van den Statenweg, hoek
Bentincklaan, is men al een goed eind op
streek. Martins Cafetaria (vroeger
Coolsingel) zal hier binnenkort weer begin-
evenals „De Leydsche Poor t", en
de H e m a, die begin October hoopt te
openen.
Meer naar den tunnel toe komen aan den
Statenweg en de Bentincklaan, kleinere win
kels (bloemisten, slagei's, etc.). De beide
flanken worden beheerscht door het centraal
gelegen café-restaurant ,JE d e n" (v.h. Boe-
rensteiger), dat een nöodwinkel mèt ver
dieping krijgt.
Naast Homobonus verrijzen dim nog het
Modehuis de Vos, het Magazijn Rio
N.V. Glas- en Porceleinhandel v.h. C. Miihl-
mann (vroeger Hoogstraat 304306), P. v.
Woensels Schoenenmagazijn en op de
hoek schuin tegenover den tunnel komt H.
Martens en Co. met 60 meter etalage-
front Men ziet, ook Blijdorp zal zich niet on
betuigd laten en hier het winkelend publiek
heentrekken. Een gunstige omstandigheid is
daarbij, dat men naar de nieuwe Diergaarde
dit centrum moet passeeren, en daanvan zal
de winkelstand niet anders dan profijt
kunnen trekken.
Elders in de stad.
Elders ln de stad komen vrijwel uitslui
tend de kleinere noodwinkels. In de Jericho-
laan is men er al haast mee gereed, terwijl
men ook in de Vlietlaan flink opschiet. Hier
komt ook de nieuwbouw van J. v. d. H
vroeger aan de Ged. Slaak gevestigd. Verder
verrijst ook op den Goudschesingel een lange
rij van kleinere noodwinkels. Vele deels
verbrande platanen zullen hier moeten
sneven, daar zu in den weg staan. Tenslotte
zijn daar dan nog de winkels op den
Coolsingel tegenover het postkantoor, waar
een leuk winkelstraatje komt en bij het
voormalige ziekenhuis.
Allerwege krügt men den indruk, dat aan
de afwerking der winkels de noodige zorg
wordt besteed, en dat de nieuwe winkel
centra van Rotterdam een vriendelijk er
gezellig geheel zullen vormen. Pas nu gaat
men beseffen, wat wij in de afgeloopen
maanden hebben gemist. Maar geen nood,
het duurt niet lang meer, of er is weer sfeer
in Rotterdam. De echte, ouwe sfeer, zooals
we dje gewend waren, zij het dan in
nieuwde, en verjongde vorm. En op zichzelf
genomen, behoeft dat nog geen verlies
WELKE BONNEN?
TARWEBLOEM: Gedurende het tijdvak
van 7 September t/m. 4 October zal
bon 71 t»an het algemeen distributie
bonboekje recht geven op het koopen
van 2 4 ons tarwebloem of tarwemeel
of roggebloem of roggemeel of zelf-
razend bakmeel of boekweitmeel.
BOTER. MARGARINE EN VET: VOR
24 Augustus t/m. 18 October de met
05 t/m. 12 genummerde bonnen van de
boterkaart voor boter; de met 05, 06 en
07 genummerde bonnen van de vetkaart
voor margarine of boter; de met 08 ge
nummerde bon voor gesmolten spijsvet
of boter; de met 09, 10, 11 en 12 ge
nummerde bonnen van de vetkaart voor
boter tegen gereduceerden prijs.
BROOD: Van 9 tot en met 25 September
zijn de met 5 genummerde bonnen van
het broodbonboekje geldig. Deze bon
nen blijven tot en met 17 September
geldig. De detaillisten kunnen deze
bonnen vervolgens nog tot en met 19
Sejrt. ter inwisseling tegen toewijzingen
inleveren.
Van 16 tot en met 22 September zijn ie
met 6 genummerde bonnen van het
broodbonboekje geldig. Deze bonnen
blüt'en geldig tot en met 24 September.
GRUTTERSWAREN: Bon 41, algemeen
distributiebonboekje, van 7 Sept. tot en
met 4 October, voor rijst of rijste-
meel of rijstebloembon 54 algemeen
distributiebonboekje, van 7 Sept. tot en
met 4 Oct., voor havermout, haver
vlokken, gort of grutten; bon 28 alge
meen distributieboekje van 9 Septem
ber tot en met 1 November voor maïzena,
griesmeeI of puddingpoeder, of pud-
dingsauspo'eder. Op 2 bonnen 105 kan
men tot nader te bepalen dag een pakje
maizena met een inhoud van 225 gram
verkrijgen (speciale fabrieksverpak-
king). Bon 15 algemeen distributie
boekje, van 9 September tot en met
1 November voor macaroni, vermicelli
of spaghetti.
LEVERTRAAN: Mag slechts worden
afgeleverd op recept van een arts of
tegen overgave van een, door een in
Nederland gevestigden arts, afgegeven
bon. Een grootere hoeveelheid dan 200
cc per hoofd en per wenk is niet toe
gestaan. Per bon mag de arts niet meer
uitschrijven dan noodig is voor 2 we
ken; voor meer personen uit één gezin
kan met één bon worden volstaan.
PETROLEUM: Petroleumzegel Periode
6", geldig van 9 September tot en met
3 November. Bon ,J>eriode 4" U on
geldig verklaard.
THEE OF KOFFIE: Bon 7J (algemeen
distributieboekje). Geldig van 31 Aug.
tot en met 27 September, recht gevende
op H pond koffie of 4 ons thee.
ZEEP: Van 31 Augustus t/m. 24 Sep
tember bon 115 van het algemeen distri
butieboekje voor 150 gram toiletzeep
(nieuwe samenstelling) óf 120 gram
huishoudzeep, óf 200 gram raehte zeep
öf 250 gram zeeppoeder óf 125 gram
zeepvlokken óf 250 gram zelfwerkende
waschmiddelen óf 200 gram vloeibare
zeep.
Wasseherijen zullen gedurende boven
genoemd tijdvak bon 115 van hun clien
tele in ontvangst kunnen nemen en tyel
één bon per acht kilogram droog wasch-
goed.
De bonnen voor extra-rantsoen geven
van 31 Augustus 1940 tot en met 24
Januari 1941 elk recht op het koopen
van een stuk toiletzeep (oude samen
stelling) van gemiddeld gewicht.
Van 31 Augustus tot en met 31 Decem
ber kan op bon 116, welke tegelijk met
de textielkaart is uitgereikt, 50 gram
scheerzeep of een tube scheercrème
dan wel een pot scheerzeep worden
gekocht.
