m
t
VRIJbAG 6 SEPTEMBER 1940
Tusschen Amstel en IJ
Aanpassen -aan het donker. Het wordt
gevaarlijk op straat. Het blijve licht in
onie woningen en in onze harten.
(Van onzen Amsterdamschen redacteur.)
Nu de zomer ons langzaam gaat veNaten.
moeten we ons in het groote-stads-leven aan
passen aan gansch andere omstandigheden
dan waaraan een stedeling gewoon is, n.l. aan
toenemende duisternis gedurende een groot
deel van den dag of, zoo men wil, van een
etmaal-
Toen het vorig jaar omstreeks dezen tijd
de Europeesche oorlog begon, zag bet er reeds
somber uit, vooral op maatschappelijk gebied.
Het gewone leven van eiken dag ondervond
echter weinig stoornis. We konden ons vrij
bewegen in nagenoeg elk opzicht. Van belem
meringen in ons doen en laten was ongeveer
geen sprake.
Nu en dan maakten we bijv. een verduiste-
rings- of andere luchtbeschermingsoefening
mee. maar daarbij bleef het. We ontvingen
dan wel een indruk hoe het ongeveer wezen
zou, indien het werkelijk ernst werd. Zoo her
inner ik my in een kleine boot op het. IJ te
hebben gevaren, toen het geheele haven
gebied verduisterd was. Op het water was het
bij tyden benauwend donker, maar in de
verte, langs den IJ-kant brandden de lan
tarens. zoodat toch altijd voor oriënteeren ge
legenheid over bleef
Thans komt de ernstige werkelijkheid ook
dit opzicht op ons af. We
geruim en tijd weinig
duistering beteekent
Door de invoering var
schen zomertijd kort
ting hebben
bewust wat ver
oor een groote stad.
den Midden-Europee-
a de Duitsche bezet-
het daglicht genoten.
dat we ons met verduisteringsvraagstukken
niet behoefden bezig te houden.
Sedert eenige weken hebben we echter ook
op dit gebied ondervinding opgedaan. De be
wolkte lucht in de eigenlijke zomermaanden
maakte er ons al meer mee vertrouwd. En
nu is het reeds zoo, dat de duisternis spoedig
We moeten wennen aan ternauwernood
verlichte straten en wegen. De in het half
donker gehulde tram-interieurs doen denken
aan ouderwetsche stoomtrams met een olie
lampje in een hoek. Welke lijn er in het duis
ter aankomt moet de conducteur ons vertel
len en onze mede-passagiers schijnen spook
gestalten. Erg opgewekt is men over het al
gemeen in zulk een afgeschermden tramwagen
niet. Mag men de verhalen gelooven, dan was
het in de trekschuit en in de omnibus gezel
liger. De passagiers beschikten toen echter
over meer tijd, want in snelle vaart is de
tram in de donkere avonduren niet veel ge
minderd. Menigeen houdt zijn hart vast uit
vrees voor een aanrijding, hoewel daarop,
gelet op het sterk teruggeloopen autoverkeer,
weinig kans is.
Wie in de tram zit is evenwel een bevoor
recht mensch. Voor voetgangers komt heel
wat meer kijken, zouden we willen zeggen,
indien de beeldspraak op ging. We kunnen
echter eiken avond minder om ons heen
waarnemen. Alles is donker: huizen, straten,
pleinen, trottoirs, plantsoenen, kelders, het
water, enz. enz. Het wordt gevaarlijk op
straat voor slecht ziende menschen, voor
ouden van dagen, hulpbehoevenden, kinde
ren. meisjes en vrouwen.
Wel is waar kan men nu ook m de stad
van een prachtig en sterrenhemel genieten,
maar we deden het voorheen toch liever bij
een verblijf op het platteland. Wat zijn de
mensch en buiten de steden en andere ver
lichte centra toch altijd te kort gekomen.
Men kan nu in de groote stad, evenals vroeger
alleen in de dorpen, 's avonds het best bij
lichte maan ergens heengaan. Bij het uit
schrijven van vergaderingen zullen we hier
mee hebben te rekenen, als daarvan ter
minste nog iets komen kan.
Intusschen moeten we de veranderde
situatie ons niet te erg voorstellen.
In de Apokrieve Boeken beschrijft het
Boek der Wijsheid in hoofdstuk 17 de ver
schrikkingen van de Egyptische duisternis.
Terwijl in de woningen der Israëlieten het
vroolijk licht scheen, heerschte, gelijk Exo
dus 10 ons mededeelt, in het gansche Egypte-
land een dikke duisternis, die men tasten
kon. ..Zy zagen de een den ander niet, daar
stond ook niemand op van zijne plaats." Het
Boek der Wijsheid licht ook een tip op van
dezen vaalzwarten sluier, waaronder de
Egyptenaren zich voelden „als gebondenen
der duisternis en als de gevangenen van den
langen naoht" Ieder „was als in een kerker
besloten, zonder ijzer bewaard.... want zij
waren allen tegelijk met eenerlei keten der
duisternis gevangen." Als een looden last
drukte het Godsoordeel drie dagen en nach
ten achtereen.
Zoo is het met ons volk niet. Geestelijke
donkerheden moge het zich hebben waardig
gemaakt en ook de verduistering in dezen
tijd moge worden gezien als een gevolg der
zonde, waardoor de menschheid in voort-
durenden strijd met haar Schepper verkeert,
over ons volk is het licht van den Paasch-
morgen opgegaan, als tegenstelling met en
tegelijk als vrucht, van de door den Zoon des
Mensch en aan het kruis doorworstelde duis
ternis.
Zoo bezien en beleefd is en blijft het lioht
in onze woningen en in onze harten. Laat
ons de beproevingen van den aanstaanden
herfst en winter geduldig dragen. Zij zullen,
naar het zich laat aanzien, vele zijn, want
de donkerte wordt vergezeld door lijfsgevaar,
duurte, schaarschte en zoo menig ander
ongerief.
Er moet ook een algemeen-zich-schikken
komen in maatregelen, door kerkeraden, ver-
eenigingsbesturen en andere instellingen te
nemen. Want de Christelijke levensgang dient
zooveel mogelijk bewaard, al zullen beper
kingen, andere uren en zooveel meer moeten
worden aanvaard.
Wat zullen we het daglicht leeren waar-
deeren. De Schriftuurlijke waarheid, dat het
den oogen goed is de zon te aanschouwen zal
ons meer dan ooit toespreken. En moge bij
alle donkerheden om ons heen de Morgenster
opgaan in onze harten en GoJs vriendelijk
aangezicht ons levenspad in de komende
maanden verlichten.
FRISO.
Verdronken
Gistermiddag is het twee-jarig zoontje van
een familie uit Sint Pancras achter de wo
ning van zijn grootouders te Broek op Lan-
geaijk te water geraakt en verdronken. Het
lykje is naar de ouderlijke woning vervoerd
TWEE SCHILDERS GEVALLEN
Bij het schilderen van een woning aan de
Zijdelaan te 's-Gravenhage, is de 46-jarige schil
der W F T van het dak gevallen. Met een
gebroken enkel werd hij opgenomen en door
den geneeskundigen dienst naar net zieken
huis Zuid wal vervoerd De 20-jarige schilder
J. v. V. is op de Statenlaan met zijn ladder
uitgegleden Hij kneusde beide enkels en werd
eveneens door den geneeskundigen dienst, naar
zijn woning vervoerd.
De groentendrogerij in Den Hoorn
De officieele opening
In tegenwoordigheid van een groot aantal
genoodigden vond gistermiddag in Der. Hoorn
op het terrein van de Delftsche groentenvei-
ling de opening plaats van de groentendro
gerij, die daar vanwege het Centraal Bureau
van Veilingen in Nederland was opgericht
Aanwezig war n o.a. de regeeringscommis-
saris de heer F. V. Vnlstar, die de openings
plechtigheid verrichtte. De directeur van de
Nederlandsche groenten- en fruitcentrale, de
heer H. 't Riet, de directeur van het uitvoer-
controlebureau de heer R. Klamer, de s<
taris van het Centraal Bureau van Veilingen
mr. L. Niemöller, de burgemeester van Schip
luiden de heer J D vip Genth. de Voorzit
ter van den bond Westland de heer J. Ba-
rendse en andere vooraanstaande figuren uit
den tuinbouw.
De heer A. 't Hart hield namens de com
missie ^or de groentendrogerij uit het Cen
traal Bureau een rede. Hij bracht dank aan
de Delftsche groentenveiling voor het afstaan
van haar terrein. Het drogen van groenten,
aldus spreker, is wel de oudste wijze van
conserveeren, die men kent Het is ook de
wijze, die het minst van de voedende be-
standdeelen verloren doet gaan. Nadat men
in den loop der eeuwen talrijke andere
methoden van conserveeren heeft toegepast,
is de moderne wetenschap er in geslaagd het
drogen van groenten op oeconomisch verant
woorde wyze te doen geschieden. Het drogen
van groenten opent belangrijke perspectieven
voor den export van onze tuinbouwproduc
ten. De voorraden kunnen naar verre landen
worden vervoerd, die voor versche groenten
niet bereikbaar zijn e:. zij kunnen voor wel
haast onbepaalden tijd worden opgeslagen.
Voor den Nederlandschen tuinbouw is dan
ook deze drooginstallatie een belangrijke aan
winst
De regeeringscommissaris de heer F. V.
Valstar legde er den nadruk op dat men door
deze drooginstallatie in staat zal zijn desge-
wenscht op ieder oogenblik partijen uit de
markt te nemen waardoor men prijsregelend
kan optreden en den regelmatigen afzet kan
bevorderen. In de nieuwe oeconomische ver
houdingen is dit een winst van beteekenis.
Nadat spreker de groentendrogerij voor
geopend had verklaard maakten de aanwezi
gen een rondgang door het gebouw, dat bin
nen weinige maanden is voltooid. De drogerij
is voorzien van de nieuwste technische vin
dingen waarbij de groenten op groote schaal
worden gereinigd en gesorteerd. Vrijwel alles,
van het bini enkomen der groenten tot aan
de eigenlijke drogerij, geschiedt aan den loo
penden band, zoodat in het volle seizoen van
den tuinbouw enorme hoeveelheden groenten
binnen korten tijd gedroogd en voor opslag
verzonden kunnen worden. Ons land is door
de opening van deze installatie een belang
rijk hulpmiddel bij de voedselvoorziening
rijker geworden.
Woensdagmiddag omstreeks vijl uur waren
twee jongens, de 9-jarige J B en de 11-jarige
P S., beiden op hei stille strand te Schevernn-
gen ter hoogte van de Wieringschestraai aan
het pootje baden. Op een zeker oogenblik wer
den zij door de sterke strooming meegetrokken
en kwamen in levensgevaar te verkeeren. Bur
gers begaven zich gekleed te water en wisten
de jongens behouden op bet droge te brengen
Zy hadden geen letsel gekregen. Ook een 11-
jarig meisje, Jopie H waagde zich gistermid
dag bij het pootje baden te ver'in zee en wel
op het Noorderstrand bij het Groene Huisje
Een burger zag, dat zij dreigde te verdrinken
en wist haar te redden
NEDERLANDSCHE ARBEIDERS IN DUITSCHLAND
De eerste
Nederlandsche arbeiders i
ervaringen
Het A.N.P. schrijft ons:
De werkloosheid is
niet alleen een euvel,
omdat zij voor den
staat eji daarmede voor
de gemeenten een be
langrijke oeconomische
en sociale belasting
met zich medebrengt,
maar voor alles, omdat
zij op den duur de
oorzaak van het zede-
lijke en moreele ver
val van een geheele
generatie kan worden.
De werkloosheid
zoo wordt ons van be
voegde zijde medege
deeld kan zoodoende
de grondoorzaak zijn
van veel kwaad. Wan
neer men dit over
weegt, kan er slechts een parool zijn, name
lijk de werkloosheid zoo spoedig mogelijk uit
den weg te ruimen.
Op het oogenblik is het Nederlandsche
oeconomische leven niet in staat de vele
duizendeD mannen en vrouwen, die reeds
jarenlang gedoemd waren zonder arbeid
zonder voldoende inkomsten te moeten leven,
wederom in het arbeidsproces op te nemen
Dit behoeft niet te verwonderen, daar ook in
normale tijden een niet gering aantal Neder
landers zonder werk was.
Niettegenstaande dezen ongunstigen oeco
nomischen toestand in Nederland is ne-
niettemin mogelijk toonenden arbeid te vin
den en daardoor wederom tot geordend*
sociale en oeconomische verhoudingen ic
komen. Duizenden Nederlandsche arbeideis
hebben reeds door bemiddeling van de Ne
derlandsche arbeidsbeurzen, waai thans ook
Duitsche deskundigen werkzaam zijn, ntn
weg naar Duitschland gevonden en een hu.
passenden arbeid ter hand genomen Z;i wer
ken in streken, die niet ver van hun lano
liggen met Duitsche arbeiders samen, d>t
nun in wezen verwant zijn Hun sociale e-
oeconomisch positie is in Duitsctyand piecie-
dezelfue als die van de Duitsche arbeideis
De Nederlandsche arbeiders en employé's. dir
in Duitschland werkzaam zijn. kunnen hu'
geheele loonoverschot naai hun land ove:
maken en ontvangen tn het kade» van d*
desbetreffende bepalingen ook een vacanlit
behoud van loon
;t is bekend, dat juist de Nederlandei
niet gaarne zijn familie en zijn land veriaat,
daar juist hij de behaagujkheid en de sfeei
een eigen woning zeer waardeert. In het
Duitsche rijk is er echter voor gezorgd, dai
den Nederlandschen arbeiders goede werk
plaatsen met in de meeste gevallen goedt
woningen ter beschikking staaD en vei dei
smakelijke maaltijden, die in vele arbeiders
kampen door Nederlandsch keukenpersoneel
worden toebereid De verzorging van de Ne
derlanders die in Duitschland in handen is
de arbeidsbeurzen en het Duitsche Ai
beidsfront, wordt nog bevorderd doordat dik
wijls Nederlandsch kamppersoneel, dat 'eg
lijkertijri als tolk dienst do° aomvvie i.
Het is maar al te goed bekend, da» zekere
elementen, wien nei nietsdoen btijkbaai aan
genaam is en die ei zich niet van bewust zyn
hoe zjj door een zoodanige houding hun volk
zijn geheel schaden hun vrijen ujn gebru.
n om over Duitschland kletspraaties te ver
koopen en kwaadaardige geruchten rond te
bazuinen Deze geruchten worden echter op
i den maaltijd in hun Duitsche tehuis.
wel zeer ondubbelzinnige en afdoende wijze
neerlegd aooi talrijke waardeerende brieven
en dankoetuigingen die van de Nederland
sche arbeiders in Duitschland bij de arbeids
familieleden zyn optvangen en waaruil duide
lijk blijkt, dat de Nederlandsche arbenls
beurzen zijn binnengekomen en ook dooi
krachten hei goed maken en dat zy zelfs
andere werklooze vrienden er toe aanspoien
zoo spoedig mogelijk hun voorbeeld te volgen
Verscheidene van deze Nederlandsche arbei
ders hebben reeds bij hun echtgenoote erop
aangedrongen dal ook zjj zoo spoedig mogelijk
overkomen zoodra voor hen een geschikte
woning gevonden en ingericht is Den inhoud
van eenige dezer brieven, welke de arbeids
beurzen ons toezonden, laten wij nier volgen
Lieve vrouw
Als zwakstroom technicus ben ik thans u
Politz aan hel werk Het is een heel goedt
retrekking en ik verdien ook flink Hel" gaa
nij uitstekend alles is goed Je behoed ie on
oij geen zorgen te maken Het is in Duitsch
and beter dan in Nederland Vriendschap zie
en overal en de menschen hier zijn voor nn-
reel goed Het eten is ook zeer goed ln geei,
reval te weinig Hetgeen ik krijg kan ik zelf-
met in een keer opeten Je moet met Johan
in Frankfurt komen, dan kan ik je het geld
daarheen zenden. Je kunt er daar dan iet-
beginnen, meer dan in Rotterdam F.'
worden hier nieuwe mooie steenen woninger
ons gebouwd Wanneer ze klaar zijn kan
I me komen en hier wonen Je kunt nu
Lize gaan en je zult er zeker geen spi.i'
van je liefhebbenden man
Jan
Lieve jongen.
Je vader gaat het goed. Het is hier best. Ga
aar je tante Brief en geld volgen.
Je vader.
(J W M. van Dijk)
Mühlheim-Ruhr. 8—7—40
Lieve ouders, broer en zuster.
Hierbij wil ik jullie even schrijven, dat bet
ns nog altiid goed gaat en dat wij allen goed
gezond zijn. Ik hoop. dat het ook met jullie
allen goed is. Het werk hier bevalt ons goed
De tweede week begint nu Wat het eten be
treft, daarover kunnen wij niet klagen Ook elf
huisvesting is goed
Het spijt me. dat ik mijn hengelstokken mei
neb meegenomen want deze zijn hier namelijk
duur Vijf en zes rijksmark voor een gewonen
bamboestok, dat is niet goedkoop nietwaar''
Wanneer jij hier ook komt Bul. moet je je
hengelstokken niet vergeten meel wnnr
Hier in de omgeving is pracht!»
Wij zyn van plan de in de omgem
steden, als Dortmund. Duisburg, AUc
C ausen. eens spnedie ie beza
Al deze plaatsen liggen niet vei
heim Zoodra we ons eerst* loon zw»rfc;
gekregen zullen wij jullie het gel
Wij verdienen circa 50 Rijksmark r
met verpleging en huisvesting Dat t
Hartelijke groeten deel
I 5 reg
Aan mej Joh te Boekhorst, p/a t**ct
pen. Taanderstraat 74d-
Wesset
Beste Jo.
Wij hebben een heel prettige reii
Duitschland zelfs in tweede klasse-i
Je weet, ik heb nooil alle kletsp
Duitschland gelooid maar tot nu toe*-
enkele bewaarheid Bv krijgen wij
brood, maar gewoon brood en zelfs ti
Nederland Ook krijgen wij rijkel
boter Het spijt me dat ik niet r»
naar Duitschland ben gegaan
De eetzaal op het terrein van de
prachtig Een hediening als tn
aardige vriendelijke meisies met s
schorten voor Ik vind alles nog
dan ons destijds bij de arbeidsl
verleid Menschen, die anders veri
luiaards of lijntrekkers, die liever sti,
en niet van hun moeder weg willen r
op dezelfde wijze behandeld als d
arbeiders en zijn volkomen vry
Wij
valer aanwezig zijn Deze kaari m*r
tfdeeling bouwvakken van de ai,
oonen Zoodra ik hoor dal ie deze'
Kregen neb zal ik ie uitvoerig schf
nebben nier van den oorlog nog niebi i
Hoe beslaai net. niet?
Met harten*/
JolF
BOTER VAN EEN BAKFIETS GEk
Van een bakfiets die in de Tort*
-Gravenhage gestationeerd stond*
vlugge dieven mei minder dan 35 p, lr,
i weg te halen, terwijl de eige
hanaelaai uit Zoetermeer ever
Radioprogrammi
ZATERDAG, 7 SEPTEMBER.
JAARSVELD. 414.4 m. NCRV-Uitzcndln'
NP. 8.10 Schriftlezing, meditaliC
ziek (gr. pl 8.35 GramofoonnLp"
■ichten
•vijde mi
Maroand'
Oigeiconi
1X11
0 30 Morgei
12.CC
ziel". 12.45 Berichter
Orgelspel
ik. 3.C0 CrW"
3 45 Gramaf
loloonmuzl*.
ANP 5.3i. Voor de jeugd. 8 15 O
ik 6.31. VPRO: Bijbelvertelllngi
liederen i
Cantabile
ANP. hie
(gr. pl.) Hl<
ANP en sluiting.
KOOTWIJK. 1875 m. VAR A-Uitzending
Orgelspel. 11.15 Bene
muziek. 12.00 VARA-
ten Duitsch. 12.45—100 Berichler
richten (Duitsch). 2.15 Esmerald
Berichten (Engelsch) 3.3C Gram
8.00 Berichten A,
i (Engclschi 11
"1 30121
foonmuziek, eventueel reportage 8 00
(Duitsch) 8.15 Berichten ANP 8 30
(Engelsch). 8.45 VARA-orkest (9 159.30 |l
Eneelsch). 10 0<) Berich'en (Duitsch) 10.15,
ANP. 10 3010.45 Berichten (Engelsch) er"
1115—11.30; 0.15-0.30 en 1.15—1.30 E
In de Doopsgezinde Kerk aan de Singel te Amsterdam werd Woensdag de algemeene vergadering gehouden van het Nederlandsch
Bijbelgenootschap. Foto tijdens de vergadering. Achter de tafel het hoofdbestuur, v. I. n. r. de heeren Ds. G. J. Koolhaas, W. F.
Slllem, Dr. H. C. Rutgers, Prof. Dr. F. W. Grosheide (voorx.), Ds. D. E. Boeke. Dr. W. G. Harrenstein en Prof. Dr J. H. Bavinck,
(Ned. Ghr. Persfotobureau)
Als d« zomer teneinde loopt, zijn de bramen rijp. Het zijn de blauw bedauwde duin-bramen, die thans, dank zij het zonnige weer
laatste dagen, op haar mooist zijn en bij honderden kilo's geplukt worden. Plukkers en pluksters aan d«n arbeid
(Foto Pax-HolL
Nieuws voor de Duitsche soldaten. In groote oplagen worden de exemplar*
soldatenkrant naar de plaats van bestemming verzonden
(Foto Pax-Holland}
Van dik hout zaagt men planken en dat het er heel wat zijn. bewijst boven
staande interessante inzending van de Ned houtafdeeling op de Najaarsbeurs
te Utrecht (Foto Pax Holland)
Houtgas-generatoren op de 43ste Nederlandsche Jaarbeurs te Utrecht trek
thans begrijpelijkerwijs veel belangstelling
(Foto Pax-Holli
