KERKORGELFABRIEK
D. VAN DEN BOSCH
MMSPA6 3 SEPTEMBER 1940
Kerk en Zending
NED. HERV. KERK
neroepen: te Nieuwveen, J. H. C. Kater
"a anten om" mïlar Borger, C. J. Basch te
Esmond a. d. Hoef.
CHR. GEREF. kerk
Beroepen: te Wormerveer, cand. w. de
Graaf te Lisse.
ds. c. vonk
Ds C. Vonk, Geref. pred. te Schiedam, ds
pa een langdurige ongesteldheid^
Weder voorgegaan in den dienst des Woords.
geref. kerk te hilversum
Zondag 15 Sept. zal de voormalige houten
hulpkerk van de Geref. Kerk aan den Johan
c nraHicwcp waarvoor de Noorderkerk in de
plaats gekomen is en die in het Westelijk deel
der gemeente, op den hoek Frederik van
Eedenlaan—Da Costalaan weer is opgebouwd,
in gebruik worden genomen.
Zii zal alleen voor godsdienstoefeningen
worden gebruikt.
Aan vargadeiïeleganhaid »oor
Ben, catechisaties en dergelijke bestaat voors
hands In dit gebouw geen directe behoefte.
Het kerkje zal zoolang moeten dienst doen,
totdat de Waterkerk in gebruik zal zijn ge
nomen
kerkbouw te naaldwijk
In hooger beroep bij de Kroon heeft de ge
meenteraad van Naaldwijk goedkeuring ont
vangen op zijn besluit, om aan de Ned. Herv.
Gemeente aan den Maasdijk een perceel grond
te verkoopen, voor den bouw van een nieuwe
^Dit raadsbesluit was door Ged. Staten niet
?oedgekeurd omdat dit college den prijs te
aag oordeelde.
Eenheid van Kerken
„Er moei wat gedaan worden".
In de Chr. Geref. Kerkbode van Apeldoorn
pleit ds. J. Jongeleen voor pogingen tot
toenadering tusschen de Gereformeerde ker
ken, de Chr. Geref. Kerk en de Geref. Ge
meenten. Hij schrijft daarbij: „Er moet wat
gedaan worden en dan vooral nu. Laten wij
nu meer dan ooit naar Gods stem luisteren.
Laat het „God wil het' nu eens het eerste zijn.
Lang genoeg hebben wij geredeneerd en ge
polemiseerd, maar de zaken van het kerkelijk
leven werden er niet beter op. Daarom zou
ik willen beginnen met wat meer te doen dan
een rapport in te zenden en daarop een
schriftelijk antwoord te vragen. Ik zou
willen saamspreken, ik zou nu de hand aar
ploeg willen slaan. Dit geloof ik met mijn
hart, clat wat bij de menschen onmogelijk is,
mogelijk is bij God. Laten wij nu niet blijven
redeneeren en zeggen, dat dit nooit kan. Ook
niet wegschuilen achter het: de tijd is nog niet
rijp. Moet de tijd dan nog rijper worden?
Hooren wij dan 's Heeren stem nog niet? In
gehoorzaamheid voorttrekken, dat is de
roeping."
Fa. BERN. PELS ZOON
ALKMAAR
OPGÏJR. 1903 - Tel. 3552
VRAAGT PRIJS
zoo goed, dat ook van onzen kant wordt na
gegaan, hoe de zaken hier liggen.
Als zulk een onderzoek mogen wij bestem
pelen het mooie bock, dat bij de uitgeverij
Guide de Brés te 's-Gravenhage verscheen
onder den titel „Op occult gebied". Samen
steller is ds. N. Buffinga van Rotterdam, die
zelf een hoofdstuk schreef over „Occultisme"
De overige medewerkers zijn prof. dr. L. var
'der Horst over „De Parapsychologie", dr. S.
P. Dee over „Het Spiritisme", dr. S- O. Los
M.A., over „De Theosophie", dr. G. Bouw
meester over „De Anthroposophie", ds. G. R.
Kuyper over „Christian Science", dr. W. J.
A. Schouten over „Hedendaagsche Astro
logie" J. Wijngaarden over „Het Soefisme"
en ds. H. Bakker over „De Mazdaznan-bewe-
glng".
Het is een gevarieerd boek geworden, door
de breedheid van het terrein, dat het had te
behandelen, maar ook door de omstandigheid,
dat verschillenden eraan medewerkten. Ieder
heeft zijn eigen stijl, zijn eigen zeggenskracht,
en dit bevordert het lezen. Het was moeilijk
te ontgaan, dat men in de eerste hoofdstuk
ken enkele dingen wel eens tweemaal mag
lezen. Hier grijpen de onderwerpen wat op
elkaar in. Maar bezwaarlijk is dat zeker met,
integendeel, men zag de kwestie nu van ver
schillenden kant belicht.
In het hoofdstuk van dr. Schouten hadden
wij gaarne iets gelezen over het bekende
vraagstuk van de Egyptische pyramide, waar
in volgens velen sterrekundige gegevens zijn
verwerkt, die juist in onze dagen te voor
schijn komen. Op het eerste gezicht is dit niet
geheel vrij van occultisme.
Alles bijeen is het een leerzaam en over
deze gezwollen onderwerpen ook een nuchter
boek geworden, waaraan een wankele ziel
veel steun kan hebben, doch dat ook anderen
mogen lezen, die van dergelijke aanvechtingen
zelf niet veel te duchten hebben.
medaille-verleening
Door de Ned. Vereeniging van huisvrou
wen is een medaille en oorkonde uitgereikt
aan: Maria E. van Rheenen. wegens 40-
jarigen dienst als dienstbode bij de chr. nor
maalschool van de Heldringgestichten te Bet
ten (Gld.).
Ontvangen Boeken
KORTE NEDERLANDSE SPRAAKKUNST,
door Dr. P. Koster en Dr. F. G. Schuringa
(9e druk). Uitgave W. Versluys N.V. te Am
sterdam.
BLOEIMAAND, een Nederlands lees
boek voor de Volksschool, door Daan Deken,
P. C. J. Reyne en J. B. Ubink (2e deeltje).
Uitgave van J. B. Wolters, Groningen.
ONS SCHILD ENDE BETROUWEN (eerste
serie No. 4). Jeugd en Toekomst, door P. A.
H. de Boer. Uitgave van G. F. Callenbach
te Nijkerk.
Examens
Onderwijs
De leerplichtwet
Prof. dr. J. Se veryn bespreek, -n „de
Waarheidsvriend" het orgaan van den Gere
formeerden bond in de Ned. Herv. Kerk
het eenheidsstreven, met name zooals dat tot
uitdrukking kwam in de actie van ds. D. A
van den Bosch en dr. P. J. Kromsigt
te Den Haag en den heer M. P a a n s te Rijs
wijk. De Utrechtsche hoogleeraar schrijft
hierover: „Men zou mogen verwachten, dat
allen, die de gereformeerde belijdenis aan
hangen, hun medewerking niet zullen ont
houden aan het streven om tot innige samen
werking te komen, zoo mogelijk tot één kerk
verband. Of zij echter ook genegen zullen zijn
een belijdenis, die er komen kan door reorga
nisatie (namelijk in de Hervormde kerk en
op den grondslag en de wijze, nagestreefd
door „kerkherstel"), in te wisselen voor de
drie formulieren van eenigheid en als de ééne
Het Verordeningenblad van gisteren bevat
een besluit van den secretaris-generaal van
het departement van onderwijs, kunsten en
wetenschappen betreffende ontheffing van
de verplichting, bedoeld in- artikel 1 van de
Leerplichtwet.
Hierbij wordt bepaald:
Personen, die ingevolge artikel 1 der Leer
plichtwet verplicht zijn er voor zorg te dra
gen, dat aan de daarbedoelde kinderen vol
doende lager onderwijs wordt verstrekt,
komen deze verplichting na, indien zij deze
kinderen een onder het bevoegde Duitsche
schooltoezicht staande Duitsche school voor
gewoon of uitgebreid lager onderwijs of voor
middelbaar onderwijs laten bezoeken.
De in de Leerplichtwet voorkomende ont
heffingsbepalingen houden hiermede geen
verband.
Voor de toepassing van de Leerplichtwet
wordt vorenstaande ontheffing gelijkgesteld
met een vrijstelling als bedoeld in artikel 7,
onder 3e van de leerplichtwet, inhoudende,
dat deze kinderen buiten de avonduren ten
minste 16 uur per week onderwijs ontvangen.
Dit besluit is gisteren in werking getreden.
Rc Hts- en wetskennis
der tref or meerde kerken zijn weggenomen.
„Hoezeer wij het streven naar samenwer
king en vereeniging van alle geref or meerden
in één kerkverband van harte toejuichen,
houden wy het toch voor den rechten weg
di; te zoeken op den gemeenschappelijken
grondslag, die er is, namelijk de drie formu
lieren van eenigheid. Zal dit echter met den
gewenscht en uitslag bekroond worden, dan
make ook de Hervormde kerk ernst met haar
belijdenis. Indien dat geschiedt, kan men ten
aamien van de gescheiden kerken ook van
hereeniging spreken en behoeft het niet bij
spreken te blijven, maar is er ook hoop op
verwezenlijking. Met een streven naar een
heid op de basis der gereformeerde belijdenis
kumen wij gaarne instemmen, doch, als men
een grondslag wil vinden in een soort van
nietwe belijdenis, die er door reorganisatie
konen kan, zullen daartegen uit verschillend
oojpunt bezwaren rijzen, die bedenkelijk zijn
vo»r de eenheid."
„Op occult gebied"
Het occulte, het verborgene en geheimzin
nige, heeft den mensch altijd aangetrokken
ei om verscheidene motieven ondernam hij
d» vlucht naar die donkere wereld, die hem
aterlei vragen moest beantwoorden. Hier lig-
g;n leerstellingen, welke, hoe vaag en onbe-
semd ook, haar duizenden, ja haar tiendui-
z?nden hebben verslagen. Als men er wat
deper bij nadenkt, ds en blijft dit een won
derlijk feit, een feit, dat zich niet laat be-
g-ijpen. Maar het feit is er, en daarom is het
dam. Het is ciaal
tijkexamenr Zes onc'
^endeld* Burgerlijk Re
lissement en Surseanc
Wetten, Belastiigwetti
Het is een goed hulp
gave van P. Noordho:
Batavia.
Erof. dr. A. Siz
'niversiteit overdragen
mr. V. H. Rutg-rs. De
houden in het Gebouw
Stand, Kloveniersburgw
NIEUWE CH
Te Baambrugge
plechtigheid het nieuwe
onderwijzef
enkhuizen. Groen
U.L.O. Tot hoofd: de
hoofd der gecombin.
hoofd: de heer G. Ap
die schooL
Wetenschappen
Friesche „Gea kinde"
In de jaarlijksche vergadering van de Fryske
Akademy te Leeuwarden heeft prof. dr. J. M.
N. Kapteyn, hoogleeraar te Groningen, een rede
gehouden over doelstelling en methoden eener
Friesche gea-kinde.
Spr. wilde trachten enkele richtlijnen te trek
ken, waarlangs een stelselmatig en doelbewust,
gemeenschapjelijk onderzoek omtrent een ge
wichtige zijd® van het Friesche volksleven kan
worden ter land genomen. Derhalve waren
zijn uiteenzettingen van principieelen en metho-
dologischen a»rd. Er kan worden gesproken van
een algemeen begrip gea-kinde (streek- of
heemkennis), en van een onbeperkt aantal bij
zondere „gea-kinden". Spr. stelde voorop, dat
evenwel bij dt laatsten de verbijzondering even
wezenlijk is ais het algemeene begrip, dat men
hier zou kunnen spreken van een niet te schei
den polariteit van bijzonder en algemeen, van
begrensd en onbegrensd, van bepaalde ruimte
en oneindigheid.
Men kan djze intuïtief beleefde polariteit
dichterlijk uiteeelden Aan voorbeelden daar
van is juist (e Friesche literatuur bijzonder
rijk, gelijk spt nader aantoonde. Zij zijn aller
persoonlijkst «n algemeen menschelijk. EeD
-kinde kan dit echter niet; zij moet niette-
alles doen om haar eigen karakter te hand
haven. Zij heeft te doen met levende, concrete
werkelijkheid, waarin de mensch geplaatst is
Zonder deze werkelijkheid is een gea-kinde
ondenkbaar, nuar zy is evenzeer ondenkbaar
als een \verkel|kheid, waarin de mensch n i e l
geplaatst is. Haar objectieve grondslag, die een
wetenschappelijce behandeling mogelijk maakt,
ligt hierin dat de aangeduide synthese geen
toevallige is, miar zich openbaart overal daar.
waar menschen zich op een bepaalden bodem
vestigen. Allea een abstracte wereldburger
lijke tendentie can haar verdringen. Zij treedt
bijzonder duidejjk aan den dag in de vereeni
ging van boden en maagschap in het taalge
bruik, waarvar spr. eenige voorbeelden gaf.
ook uit het Frisch.
De totaliteit, de o.a. in het woord „HeitelSn"
ligt, doch slecha een gedeelte weergeeft van
wat het Duitscte begrip „Heimat" omvat, moet
door Heimatkude, Friesche geakinde, tot
bewustheid worlen gebracht. Tot haar stof be
hoort alles, wat deel heeft aan het gea-beleven.
Dezelfde stof oitmoet men in de aardrijks
kunde, in de -taatkundige en beschavings
geschiedenis, in te taalwetenschap, in biologie
en sociologie, maar haar gezichtspunten en de
behandeling is tear eigene. Zeer fijngevoelig
heeft de Friescht schrijver E. B.i Folkersma
getoond dit te beseffen in zijn brief aan Hedzer
over zijn geboorteplaats Ferwerd. Voor deze
bewustwording staat een gea-kinde geen andere
methodische weg open dan de analys»
Gea-kinde zoc vervolgde de inleider is
derhalve niet deifcbaar zonder een bepaalde
ruimte, maar wanneer men nagaat, waardoor,
die ruimte in het algemeen bepaald moet
worden, dan koml men tot de ontdekking, dat
kriteria daarvoor ontbreken. Dr. Botke be
handelt de grieterij Dantumadeel als gea, doch
verstaat onder „it Fryske gea" ook geheel
Westerlauwersch Friesland. Folkertsma, zoo
even "•noernd, denkt aan Ferwerd, maar elders
ook v eder aan goheel Friesland, R. S. Roarda
in „I- Side doarp" aan Britsum, O. Santema
in „Ta de skiednis fen Toppenhuzen en
Twellegea" aan de geheele „streek".
openbaart zich in de Duitsche lite-
Heimatkunde. Dit ligt in denaard
ok het wisselende gebruik van het
»ord in vroeger en later tijden be-
Ever.zeer is de tijdelijke beteekenis
leggen, hoewel het verleden en de
de geakinde belangrijke elementen
de methode volgt daaruit dat het
>ewustzijn nu eens deze. dan die
al 'ikheid omvat, en dat ook een
-kinde so-.pel moet blijven,
vervolgens na, wat voor een gea-
landellng in aanmerking komt en
9 stof overeenkomst het grondbe-
chikken kan Achtereenvolgens be-
a het landschap en zijn bijzondere
:ken naar de bodemgesteldheid en
van dien bodem;: den plantengroei
nwereld, beiden onderscheiden naar
eeld: b. de hoeve, het dorp. de stad.
is bepaalde kenmerken en in his-
band: c. de binnenhuizen, volgens
n bestemming, gereedschap en huis-
ghei.i en versiering: d. de bewo-
uiterlijk voorkomen, hun kleeding,
en gewoonten, arbeid en ontspan-
houding ten aanzien van levens-
het hoogste goed; e. in enkele aan-
e opvoedkundige waarden der gea-
school en voor het volk: 4. musea,
wekte spr. de vergadering op tot
van een arbeidsgemeenschap, die
gea-kinde op georganiseerde wijze
verspreidt.
>rak de 'neer J. H. Brouwer over
RADIO-TOESTI
van alle toonaangev
U een pracht-sortee
zaal COUZY. Ie
Rotterdam
teren en Kunst
rOOtf MARKUS 70 JAAR
ï.beeksche kunstschilder An toon
n der oude garde, die door zijn
iet Geldersche gewest bekendheid
n en door zijn meesterschap de
i kunst in deze eeuw heeft ver
rijkt, hoopt 7 September zijn zeventigsten
verjaardag te vieren. Vertegenwoordigers uit
zijn geboorteplaats (Arnhem) en uit zijn woon
plaats (Oosterbeek) hebben zich tot een com
missie vereenigd om hem een aandenken aan
dien feestdag aan te bieden. Zij stellen zich voor
van binnenkomende bedragen aan te koopen
een van Antoon Markus' schilderijen om dit
te plaatsen in een officieel gebouw in zijn
geboorteplaats.
Uit beide gemeenten namen o.a. de burge
meesters zitting in de gevormde commissie,
terwijl het adres van den penningmeester
luidt: J. G. A. van Hogerlinden, Arnhem,
Nieuwe Plein 23a, giro 97875.
Gedachten rondom boeken
Arthur van Schendel heeft de gedachten
opgeteekend, die opkomen, als men, na lange
scheiding, zijn boeken weer kan uitpakken.
Het is een teer en fijn boekje geworden, niet
diepgaand, maar telkens zoo even een onder
werp aantippend. Enkele zinnen nemen we
over: „De Bijbel mag in iedere gestalte aan
wezig zijn, in zijn deftigen Staten-vorm zoo
wel als in den bescheiden vorm, dien de En-
gelsche zending hem gaf; doch er worde nooit
stof op gevonden. Ook wie geen Christen is
kan dit boek met nut lezen, want hi' kan
er, behalve betere zaken, uit leeren wat bij
onze voorvaderen Nederlandsch placht te
zijn". Wij achten' dit nut niet gering, maar ver
hierboven uit gaat het nut van den weg ter
zaligheid.
L In het boekje is voorts opgenomen een
'reproductie van het schilderij van van
Séhendei door Jan Poortenaar. Voor den druk
is een bijzondere letter door Poortenaar ge
kozen, welke gegrond is op vroeg-Middel-
eeuwsche vormen- Het werkje verscheen als
eerste in de „Torenreeks" bij de uitgeverij „In
den toren" te Naarden.
Nog één kleine opmerking: Van Schendel
schrijft in dit boekje: „Van Sebastian Franck
bestaan gelukkig alleen de oude drukken".
Echter, wij zagen, dat in de „Torenreeks" in
voorbereiding is „Ten strijde voor den vrede"
van Sebastian Franck, dezen ouden baas van
omstreeks 1500Zal dus de droom van van
Schendel worden verstoord? We vermoeden,
dat hijzelf daarover niet al te zeer „ver
stoord" zou zijn.
Rechtszaken
DUITSCH KRIJGSGERECHT TE SCHIEDAM
Met een catapult op Duitsche
soldaten geschoten
Toen op den ochtend van den achttienden
Juni een troep Duitsche soldaten door de
Hoogstraat te Schiedam trok, werd een der
soldaten plotseling getroffen door een scherp
voorwerp, dat een bloedende wonde veroor
zaakte aan zijn wang. Onmiddellijk werd de
straat afgezet en een onderzoek ingesteld naar
de herkomst van het projectieL In den loop van
den middag was de arrestatie van een bediende
van een kleedingmagazijn het aanvankelijke
resultaat van dit onderzoek. Deze jongeman be
kende ook inderdaad door middel van een
elastiekje en kromgebogen speld van groot for
maat, een z.g. étalage-speld, afgeschoten te
hebben op de voorbijmarcheerende Duitsche
soldaten, doch al spoedig bleek, dat hij deze
bekentenis deed om zijn chef, den 28-jarigen
filiaalhouder A. J. M. S.t uit de handen van
de Duitsche justitie te houden. Deze bleek de
werkelijk de dader te zijn. Hij had zijn bediende
voor hem laten opkomen, omdat hij dacht, dat
deze er in verband met zijn jeugd wel met een
geldboete zou afkomen, welke hij dan zou
betalen.
Gistermiddag heeft het Duitsche krijgsge-
recht deze zaak in een ten stadhuize gehouden
zitting behandeld. De krijgsraad werd gepre
sideerd door Kriesgerichtsrat dr. Dobrschutz
en bestond verder uit majoor graaf Harden-
berg en den soldaat Tannhauser. Aanklager
was Kriegsgerichtsrat dr. Rampacher.
Aan S. was ten laste gelegd, dat hij met
voorbedachten rade door middel van een ge
vaarlijk werktuig lichamelijk letsel heeft toe
gebracht aan een lid van de Duitsche weer-
Verd. voerde aan, dat hij niet de bedoeling
heeft gehad op het gezicht te schieten.
Pres Heb je dien onzin wel eens meer uit
gehaald?
Verd. vertelde, dat hij eerst op honden
schoot, die het portiek bevuilden, later schoot
hij op voorbijgangers en tenslotte heeft hij nog
twee of drie keer op Duitsche soldaten gescho-
Pres.: Dat doet toch geen getrouwde man?
Wel een kind van zes jaar en dan krijgt hij
een pak op zyn broek
Uit het verdere verhoor bleek, dat verd.
geen aanslag in den politieken zin van het
woord heeft willen plegen. Uit het onderzoek
was komen vast te staan, dat hij gunstig be
kend stond en zich in het geheel niet met
politiek ophield, hetgeen ter zitting werd be
vestigd door den Schiedamschen inspecteur van
politie J. A Schotvanger.
De aanklager, dr. Rampacher, vestigde er de
aandacht op, dat als dit een politieke aanslag
geweest zou zijn, het gerecht de doodstraf zou
kunnen opleggen. Nu was het slechts gemeene
scherts, welke bovendien nog een leugen tenge
volge had. Om een voorbeeld te stellen en
tevens om het verd. af te leeren dergelijke
grappen uit te halen, eischte dr. Rampacher
een gevangenisstraf van drie maanden, ech
ter met aftrek van de voorloopige hechtenis
Het gerecht ging daarop in raadkamer, waar
na onmiddellijk de uitspraak volgde. Verd.
werd veroordeeld tot een hechtenis van twee
maanden met aftrek van de voorloopige
hechtenis. In de uitvoerige motiveering van het
vonnis werd er de aandacht op gevestigd, dat
de daad zeer ernstig is, omdat daardoor een
onderdeel van de Duitsche weermacht werd
gekrenkt De daad werd evenwel niet als een
aanval opgevat, omdat het een kinderlijke grap
was van een nog niet rijpén man. Daarom was
de straf zoo mild. Verd. zeide tenslotte nog
zijn verontschuldigingen te willen aanbieden,
zoowel aan de Duitsche weermacht in het al
gemeen, als aan het slachtoffer, den getroffen
soldaat, in het bijzonder.
RITSEMA STOFZUIGER
Land- en Tuinbouw
CHR, BOEREN- EN TUINDERSBOND
Afdeeling Gelderland bijeen.
Vrijdag j.l. kwam het Provinciaal Bestuur
van de afdeeling Gelderland van den G.B.T.B.
te Arnhem bijeen. Bij behandeling der inge
komen stukken, komt de positie van de kleine
boeren in bespreking. De positie van de kleine
boeren wordt moeilijker en alles moet gedaan
worden voor het verkrijgen en/of behouden
van rechtvaardige regelingen.
De Commissie van samenwerking in den
Gelderschen Land- en Tuinbouw is samenge
steld, waarin van iedere landb. org. 3 leden
zitting hebben. De bedoeling is, dat de autoris
teiten enz. bij eventueel belangrijke vragen en
besprekingen zich tot deze Commissie kunnen
wenden, die een eenstemmig oordeel namens
de 3 organisaties geven kan. Verder kan deze
Commissie klachten, verzoeken enz. als ver
tegenwoordigster van de 3 org. in Gelderland
aan de top-organisaties doorgeven. De com
missie doet verschillende voorstellen aan de
hand waarmee instemming wordt betuigd, o.a.
inzake samenwerking van de drie jonge-
boerenorganisaties. Er zal een Commissie van
6 (elke org. 2) gevormd worden.
Bij de bespreking van het onderwijs, komen
land- en tuinbouw- en landbouwhuishoud-
scholen en -cursussen ter sprake. Op een
voorstel om te komen tot ambulante land-
bouwcursussen met een vast aangestelde am
bulante leerkracht, wordt voorloopig niet in
gegaan.
Meegedeeld wordt, dat de leerares-leidster
v. d. amb. landb. huish. cursussen in Gelder
land, mej. Sondern, tot directrice-leerares aan
de landb. huish. school te Bolsward is be
noemd. Maatregelen te harer vervanging
worden genomen.
Nadat de coöperatieve afzet van eieren in
Gelderland en het pachtvraagstuk besproken
zijn, sluit de Voorzitter de vergadering en gaat
de Secretaris voor In dankgebed.
TELEFOON 28 NAALDWIJK
TUINBOUW-GEREEDSCHAPPEN
KASSENBOUW IN IJZER
verwarming waterleiding
stalen wagens en burries
UW ADRES
Voor de behandeling van Uw
boekhouding en belastingzaken is:
A. BERGHOUT,
Belastingconsulent Lid N. L v. B.
Kerkstraat X Telef. kantoor 262
woonhuis 363
BERKEL EN RODENRIJS.
N.V. RAAMLIJSTENFABRIEK
v/h. BAK EN DE JONG
te h. l ambacht,
heeft nog af te geven voor zoover de voor
raad strekt
RAAMLIJSTEN
Financieel Nieuws
Sumatra-T abakaandeelen
De kanten voor tabak en rubber
Resultaten in 1940 en perspectief
Geruimen tijd is de groep der Sumatra-
tabak-aandeelen ernstig veronachtzaamd ge
bleven. Thans deelen zij in de algemeene op
leving van den handel, waarbij voor deze
fondsencategorie de aanleiding tot een aan
merkelijke koersverbetering gevormd werd
door de publicatie van de regeling omtrent de
toewijzing van de hier aangevoerde nog niet
verkochte tabak uit oogst 1939, aldus het
weekoverzicht van Mahler's Bank.
Onderp.koers Koers op
Deli mij170% 198%2
Senembah 116^% 158%
Deli-Batavia 115% 146%
De betere stemming voor rubberwaarden
vormde daarbij nog een steun voor de genoem
de tabakaandeelen, gezien de uitgebreide rub-
berbelangen der Deli-tabakmaatschappijen.
De regeling, die in de vorige week getroffen
werd omtrent de verdeeling van de hier aan
wezige Sumatra-tabak toont aan, dat
van Duitsche zyde groote belangstelling voor
dit product bestaat. Naar de waarde gaat 60
pet., naar de hoeveelheid nog een aanmerkelijk
grooter gedeelte, van het uit oogst-1939 be
schikbare materiaal naar Duitschland.
Direct worden daarheen van de 39,795 pak
ken reeds 29,182 uitgevoerd; via den Neder-
landschen handel eventueel nog 3,947 pakken,
terwijl voor de Nederlandsche industrie 6,666
pakken gereserveerd blijven.
De gemiddeld» prijs, welke voor direc
te levering naar Duitschland
werd vastgesteld, bedraagt ca.
1.60 per pond. De Nederlandsche han
del betaalt 2 per pond, terwijl de voor de
industrie bestemde partijen (via den handel)
2.50 per pond hebben opgebracht.
De omvangrijke Duitsche aankoopen en
het bevredigende niveau der betaalde
prijzen doen verwachten, dat dit afzetge
bied bij herstel van de aanvoer-mogelijk-
heid zijn groote beteekenis zal behouden.
De behoorlijk loonende rubber-cultuur
vindt thans haar afzet voornamelijk in de
Vereenigde Staten, -waarheen ook een niet
onbelangrijk deel der duurdere tabaksoorten
direct van Indië uit wordt verkocht
Trachten wij de resultaten der tabakscultuur
over 1940 oogst 1939) te overzien, dan val
len deze in drie deelen uiteen: de tabak, dia
reeds aan Amerika werd verkocht benevens het
in 2 inschrijvingen te Amsterdam (plus eenige
onderhandsche afdoeningen) verkochte kwan
tum, de recente toewijzing van de hier aan
wezige voorraden en de partyen, die nog
(onderweg of in Indië )onverkocht zijn.
Eenige willekeur is bij taxatie der finan-
cieele resultaten niet te vermijden (er is b.v.
niet opgegeven, welke prijzen elk der afzon
derlijke maatschappijen voor haar product
bij de voorraadtoe wij zing heeft ontvangen),
doch op grond van afweging van de verschil
lende factoren komen wij globaal tot het vol
gende resultaat:
Deli-mijca. 60,000 pk. 1.80 p.p.
Senembah ca. 30,000 pk. 1.30 p.p.
Deli-Batavia.. ca. 27,000 pk. 1.55 p.p.
Den kostprijs voor oogst-1938 globaal op
resp. 1,30, 1,20 en 1 per pond bereke
nend, merken wij op, dat voor oogst 1939 de
kostprijs volgens de balans voor de Deli-mij.
5 pet., voor Senembah 4 pet en voor Deli-
Batavia 10 pet. lager lag, terwijl daarentegen
het aantal pakken dat van den vorigen oogst
iets overtrof, bij Senembah zelfs met 10 pet.
Daartegenover is rekening te houden met
ernstig gestegen transportkosten enz., zoodat da
kostprijs uiteindelijk misschien eerder iets bo
ven dien van oogst-1938 zal zijn.
Lijken in totaal de resultaten voor het loo-
pende jaar dus niet onbevredigend, de koers-
verhouding der aandeelen komt ons voor da
aandeelen Senembah ongerechtvaardigd geflat
teerd voor, aldus het overzicht van genoemde
bank. Dit geldt temeer, waar de inkomsten uit
aandeelenbezit in andere cultuur-maatschap
pijen in 1940 voor Deli-mij. en Deli-Batavia
hooger, voor Senembah daarentegen lager zul
len zijn dan in het vorige jaar. De Deli-mij. be
zit o.a. 1,800,000 aand. Oostkust, dividend 7
pet. tegen v.j. 6 pet, Deli-Batavia bezit 900,000
nd. Oostkust benevens 1,100,000 aand. Deli-
kust nog 1,334,000 aand. Deli-mij. bezit divi
dend 4 pet tegen v.j. 10 pet Wel zijn de rub-
oerbelangen van Senembah per kapitaal-een
heid ongeveer dubbel zoo groot als b.v. bij Deii-
Batavia, doch door het indirecte belp.ng vla
Oostkust en Deli-Batavia Rubber wordt dit ver
schil grootendeels gecompenseerd.
Omtrent de toekomst merkt Mahler's bank op,
dat voor oogst 1940 en 1941 voldoende middelen
in Indië aanwezig zijn. Verkoop aan Amerika
van de voor consumptie aldaar geschikte par
tijen zal mogelijk zyn, evenals afzet van da
rubber. Verschepingsgelegenheid naar Europa
bestaat vooralsnog niet, zoodat eventueel de
betrokken tabak zal moeten worden opgesla
gen; inmiddels zal ongetwijfeld getracht worden
ander afzetgebied te vinden. De concurrentie
van Amerikaansche tabak (ofschoon veelal
meer voor andere doeleinden in aanmerking
komend) zal dit streven bemoeilijken; mocht
niettemin eenig succes geboekt worden, dan zou
de marktpositie der Deli-tabak uiteindelijk uit
de huidige moeilijkheden versterkt te voor-
schenn kunnen komen.
Wel zullen, indien boekjaar 1940 inderdaad
een behoorlijk overschot oplevert, hetgeen dank
zij de rubberbelangen ook bij Senembah waar
schijnlijk het geval zal zijn, de ip Nederland
aanwezige middelen de uitkeering van dividend
vrij zeker toelaten, doch, indien de huidige
vermogenssplitsing op het tijdstip van de vast
stelling van de dividenden niet is opgeheven,
moet met uiterste voorzichtigheid van de zijde
der directies rekening gehouden worden.
Nederlandsch
Clearinginstituut
Opgave van de laatst uitbetaalde nummert
De opgave van de laatst uitbetaalde num
mers per 31 Augustus luidt als volgt:
Clearing met Duitschland»
Laatst uitbetaald nummer:
tegen guldensvorderingen: 898.408,
tegen reichsmarkvorderingen: 34.612/
219.433.
Clearing met Chili: Laatst uitbe
taald nummer: 1683.
Clearing met Turkije: Laatst uit
betaald nummer:
algemeene clearingrekening: 4740,
bijzondere clearingrekening: 2431 a.
Clearing m e 1 *r t a 1 i Laatst uitbe
taald nummer: 2289.
Radioprogramma
WOENSDAG 4 SEPTEMBER.
JAARSVELD. 414.4 m VARA-UItzending. 8.00 Be
richten ANP. gramofoonmuziek. 10.00 VPRO:
Morgenwijding. 10.15 Declamatie. 10.30 Pianovoor-
dracht. 11.00 Cabaretprogramma (opn.) 12.00 Be
richten. 12.06 VARA-orkest <12.45—1.10 Berichten
ANP en gramofoonmuziek). 2.00 Orgelspel. 2.30
Esmeralda. 3.15 Gramofoonmuziek. 3.30 Voor de
kinderen. 5.15 Berichten ANP. 5.30 Esmeralda en
solist. 6.15 Letterkundig overzicht. 6.35 Gramofoon
muziek. 7.00 Vragen van den dag (ANP). 7.13
Berichten. 7.20 Felicitaties. 7.25 Volkszang. 7 *5 Gra
mofoonmuziek, eventueel reportage. 8.00 Berichten
ANP. 8.15 Puzzle-ultzending. 8.30 Eravour en
Charme. 9.00 „Gisteren vandaag, morgen", toe
spraak. 905 Radiotooneel. 9.25 De Ramblers. S.50
Soüstenconcert. 10.15 Berichten ANP. sluiting.
:iek. 3.15 Berichten (Engelsch). 3.30 Omroep-
oiB.est en solist. 415 De Palladians (opn.) 5.00 Be
richten (Duitsch). 5.15 Berichten ANP 5.30 Gra
mofoonmuziek. 6.15 Berichten (Engelsch). 5 30
Onderwijsfonds Scheepv.: Taalles en causerie: ..De
vaarwegen in West-Europa". 7.00 Vragen van den
dag (ANP.) 7.15 Gramofoonmuziek. 7.40 Gramo
foonmuziek of reportage. 8.00 Berichten (Duitsch).
8.15 Berichten ANP. 8.30 Berichten (Engelsch). 8*5
Zang en orgeL 9.15 Berichten (Engelsch). 9.30 Gra
mofoonmuziek. 10.00 Berichten (Duitsch). 10.15
Berichten ANP 10.30—10*5 Berichten (Engelsch)
en sluiting. 11.15—11.30; 0.15—0.30 en 1.15—1.30 Be
richten (Engelsch).
De tredmolen, gromt de Duitscher, die zich vlak achter
Staal bevindt. En inderdaad moeten de mannen op een draf in
een kring loopen als molenpaarden, maar viermaal vlugger.
Un-deux, un.-deux! dreunt de stem van den korporaal, die
zelf ook zweet in deze hitte van de Afrikaansche zon.
Het lijkt wel, of de sergeant een opzettelijk leedvermaak
heeft om mèt de gevangenen ook den korporaal te zien zwoegen.
Misschien weet deze dit, en wellicht kent hij daarom geen par
don. Hij laat althans het tempo verhoogen. Zijn bedoehng is
waarschijnlijk zóó af te matten, dat de groep uitgeput in olkaar
zakt.
En dan heeft hij ook succes. Want de koplooper wankelt plot
seling en tuimelt omver.
De wacht krijgt opdracht den uitvaller weer aan het loopen te
brengen. En ze kwijt zich van haar taak met de gebruikelijke
kolfstooten. Het gelukt niet. evenmin als bij twee anderen, die gemompeld heeft: „Wat.
ook neer gevallen zijn, j mier.».*,
Hij weet ook niet, dat de
14 het draven uitgeschopt. Bij
Jen en dat brandde onder zijn
piji van stukgeloopen voeten
en zeker nog enkele marschen
zou er niet aan ontkomen, al
rompelen.
ikele ronden op bloote voeten
Duitscher wenden om hem de
in gedachten doorloopen.
tl zich, door geweld gedwongen,
staan in de hitte, die op hun
ds jij, kereltje, uitvalt, moet je
oven gaan staan. Houd het nog
klinkt, is hij, met de anderen,
t. kar hij zich niet herinneren,
ci\l
;uJ met dikke tong nog tegen heni
'en toestkerelben jij....
H.
Gerard Staal ligt in zijn kleine cel op den steenen vloer, die
zijn slaapstee vormt. Hij is ontwaakt en staart in het donker. Het
is of zijn rug in vuur staat. Zijn hoofd gloeit. Nu zijn eerste
vermoeidheid is weggezakt, begint pijn hem te kwellen. Pijn als
hij zich beweegt, pijn als hij blijft liggen. Staal is niet klein-
zeerig, en hij heeft al. veel stooten moeten verduren in zijn
zwerversleven, maar in zulk een baaierd als op den vorigen mid
dag heeft hij nog nimmer gewerkt, en op zulk een witheeten
bodem als de zandvlakte van het oefenterrein stond hij nog
nooit.
Wel zeulde hij maanden achtereen als havenarbeider onder
zware balen, wel zwierf hij wekenlang op stukgesleten schoenen
onderhouden landwegen van keislag, maar hij had
telkens gelegenheid te rusten of was vrii en te
laten wat hij verkoos. En waarschijnlijk kan hij het moeilijkst
h"-n<;ten in bot gemis aan vrijheid en kan hij zich niet gemak
kelijk voegen naar de strakke discipline van het Legioen.
veeft nu al den tijd om na te der'-cn.
Verward zijn de her inner ingsflitsen, die opdoemen en snel
verdwijnen. Los van elkander, zonder verband duiken de ge
dachten op. Maar het grondthema is: leed en misère buiten eigen
schuld.
Want de celstraf met gevolgen is hem om eigenaardige reden
opgelegd. Er was een onderdeel van zijn uitrusting gestolen, en
een belangrijke bepal' Tg in de wetten van het Legioen luidt,
dat er niets aan de kleedij mag ontbreken, en zoo dit wel het
geval mocht zijn, strenge straf het gevolg zal wezen.
De bepaling is duidelijk en begrijpelijk, want de in uitzicht
gestelde straf weerhoudt legionairs hun uitrusting voor enkele
francs of eenige flesschen pinard te verkoopen. Het Legioen is
nu eenmaal een verzameling van mannen uit alle rangen en
standen van de maatschappij. Er zijn misdadigers en aristocra
ten, burgerjongens en diefjesmaats uit de achterbuurten van
groote steden, avonturiers en onverschilligen. Er zijn er, wier
register van overtredingen in hun geboorteland te lang werd, en
die inzagen, dat ze er niet nog een verlengstuk aan moesten
maken, eer zij er tusschen uit knepen. Er zijn er, die zat van de
tegenslagen in hun leven, in wanhoop het geboorterecht van
hun vaderland wegwierpen en zich schoven in de rijen der
vaderlandsloozen.
Het voorschrift, dat de uitrusting compleet moet blijven is ill
ieder geval geen loos artikel.
En de maatregelen om kwaadwillige legionairs te dwingen
zich eraan te houden, zijn noodig en afdoende en hard. Dat
ondervindt Staal.
Hij wist het trouwens, omdat oud-gedienden hem ingelicht
hadden. En zij gaven hem toen den raad, indien hem iets ont
stolen werd, niet te tra.'iten den dader op te sporen of aangifte
te doen. Noch het één, noch het ander zou hem baten. Het eenige
en afdoende middel na de diefstal was, snel en, natuurlijk onop
gemerkt, het ontbrekende aan te vullen, dat wilde zeggen: steel,
wat gestolen is, dan val je niet in de handen van den chef de
prison.
(Woidt vervolgd).
