iii
MOSTERD
1 ff t
*u
vl> r
Stemmen uit Oorlogstijd
ten eellW rroüeiona
ten eeuw rroueionaerwijs
utwi i auiuo
•„uopJOM jojoq SccjS ooz noz
'Jiooq-iajqav U0P l<n uoSuof aop
-UO.W39 Jiwaiz aoo >IJ PUOA Jop-IOA sraofltjA\ oioqug
L
HOE klein en nietig voelt de mcnsch zich
in dezen geweldigen tijd.
Maar ook welk een alles overwinnende kracht
vinden duizenden thans in een sterk, persoonlijk
geloof in Jezus Christus.
Het laatste vers van Psalm 27 was ons van onzo
jeugd af bekend, maar nóóit was 't van zóó
loutere realiteit: „Zoo ik niet had geloofd «lat
in dit leven inijn ziel Gods gunst en hulp genie
ten zou mijn God waar was mijn hoop, mijn
moed gebleven? Ik was vergaan in al mijn smart
en rouw".
Dat is een lied van David, wiens psalmen ons
in dezo veelbewogen dagen meer dan Ou.t toe
spreken.
Menigeen is tot de verrassende ontdekking ge
komen, dat hij in zijn ouden Bijbel klaagzangen
en hoofdstukken vindt, die als voor onzen tijd
geschreven zijn.
En niet vernieuwde belangstelling beschouwen
wij die breede rij geloofshelden, ons in de Schrift
gcteekond, die zeker niet minder dan wij door
«lè ramspoed des levens getroffen werden.
Om maar twee namen te noemen David in het
Oude en Paulus in 't Nieuwe Testamenl.
Aan den laalste wcuschen wij iu ons Zondags
blad eenige artikelen te wijden.
i te be
leven zijn
Zonder ook maar eeni
ledige levensschets te geven van
figuur, die op 't leven van kerk en wereld l
stempel heeft gezet, wil ik toch trachten d t
leven u meer naderbij to brengen, lloogere pre
tensie dan .gedachten over Puulu^t<. geven heb
ik niet, maar 'k hoop dan toch. dat deze gedach
ten voor u niet zonder inhoud zullen zijn.
Paulus .s een van die geweldige figuren, dio
hun tijd beheerschen en een spoor in de geschie
denis nalaten. Tot zoo een kunnen wij niet anders
dan in bewondering opzien. En waar het hier
geldt een man, die voor de jonge kerk van Chris
tus alles heeft opgeofkvd, daar kunnen wij God
niet genoeg danken, dat Hij zulk een held
verwekt heeft.
Met opzet zeg ik het zóó. Paulus is voor ons
menigmaal meer een begrip dan een per
soon. De hoofdmomenten van zij
ons van onze kinderjaren bekend,
zijner uitspraken, ons bewaard door zijn brieven
en de Harwkelingcn, worden door ons telkens her
haald. en een prediking zonder een woord van
Paulus is schier een zeldzaamheid.
En ondanks dat alles hoe weinig zijn wp er
ons meestal van bewust, dat in die woorden mi
persoon ons toespreekt, dat ze zijn ontgloeid aan
do ziel van oen. man, die het leven gekend heeft
zooals wij allen 't kermen: met zijn vreugden
en smarten, hoogten en diepten, die gejubeld
heeft en geklaagd, die zich eenzaam en verlaten
heeft gevoeld en die dan weer in blij gcloofsopti-
misirie met zijn God al.'es vermocht.
Paulus is een grooto in hm Koninkrijk Gods;
staande temidden van de lijfwacht van Jezus
Christus, kan hij getuigen, dat hij door de ge-
nauo Gods meer heeft mogen arbeiden dan al
de anderen.
Maar óók was hij een mensch van gelijke be
weging als wij. Wat onzo ziel doorsnijdt,
is ook door zijn ziel gegaan; dezelfde sombere
machten, die ons telkens doen slruikel. ii en
vallen, hebben ook hem verschrikt en geslagen;
en dezelfde genade, die ons streelt en verblijdt
was ook zijn roem.
Groot en geweldig staat hij voor en boven ons;
maar ook is er zóóveel overeen komst tu9flcheii
vrat hij doorleefde en wat vaak ons deel is, dat
Mid nader treden om to spieden wat
werkte in dc ziel van dezen rm-nscli.
Kn nu is 't zeer opmerkelijk, dat in ons land
en ver daarbuiten een groote belang
ontstaan voor den persoon, het lev
arbeid van Paulus. Do boek
lerlijk overstroomd door literatuu
wil het beeld van den grooten Heidenapostel ons
helderder te leckenen. In dc wereld der a Iso
leerden spreekt men zelfs
leefde
stelling i<
en en den
irkt wordt let.
logi
van een „Paulus-llieo-
Jïoe zou Paulus er toch hebben uitgezien?
t Is heelemaal niet lo verwonderen, dat die
Vraag bij velen is opgerezen en telkens weer
Jpnjst
Do meest beroemde schilders ik noem
slechts Rafaël cn Düror - hebben getracht ons
hot beeld van Paulus voor oogen te stellen.
Zonder waarde zijn die kunstproducten zeer zeker
niet, maar aan de betrouwbaarheid als gelijkend
portret moet sterk worden getwijfeld. Deze kun-
Een deel onzer lezers vond dit artikel reeds
op de Zondagspoginu van vorige week. Nu tot
onze vraugd© ons Zondagsblad weer in zijn
Ouden vertrouwden vorm kan verschijnen, nemen
wo dit eerste van 't drietal over Paulus hier
over. Vooral de lezers, die hun Zondagsblad bc-
stenaars Koten zich lei
den daar den machti
gen indruk, die Pauiu3'
geest op hen had go-
maakt, en dat kwam
vanzelf tot uiting in do
weergave van zijn li
chamelijke gestalte.
In een geschrift uit de
tweede eeuw wordt de
groote apostel voorge
steld als een man van
kleine gestalte met kaal
hoofd cn kromme bee-
nen. En toch, zoo zeg),
do schrij ver, was zij a
houding fieo\zijn wenk
brauwen waren aan
eengegroeid boven den
vooruitspringenden
incus. Het gelaat was
één en al vriendelijk
heid. Nu eens leek hij
een mensch, dan weel
een ongel.
De Schrift zelf geeft
ons geen tec kening van
heit uiterlijk van Pau
lus; maar in de Hande
lingen en vooral in zijn
brieven komen zóóveel
bijzonderheden voor,
dat we ons omtrent zijn
karakter en tempera
ment heel wel een
voorstelling kunnen
Vóór ei
ring %v«
zeloot,
nd zijn bekec-
ijveraar dio
opgeno
men plan met kracht
doorzette cn zich door
Ti iets liet terugschrikken. Hij kon vurig liefheb
ben en hevig haten, gelijk met talrijke uitspra
ken zou zijn aan tc toonen.
Paulus is een vijand van allo halfheid; hij
geeft zich geheel en volkomen en in striemen
de taal geeselt hij vijanden en als 't moet ook
vrienden, die Tfcm willen ophouden bij 't najagen
van zijn doel.
Hij was farizeër, geheel en al, cn in hem leef
de en gloeide een hartstocht oin te bestrijden en
1e vernietigen alles wat de oud-Joodscho leer
dorst tc weerstaan.
En deze in 't oog vallende karaktertrek bleef
in hein dominoeren, ook na 't beslissend mo
ment, toen Christus hem als oen vcrbijslercnde
bliksemstraal verscheen. Dat was de groote revo
lutie in zijn leven: op den weg naar Dn mask us
werd zijn levensdoel gewelddadig omgezet.
Maar hij bleef Paulus, en met al zijn gewel
dige energie, waarmede hij eerst de secte van
Jezus van Nazareth vervolgde, wierp hij zich
nu op de nieuwe levenstaak: strijder, kampvech
ter zijn voor den verhoogd.-n Messias.
't Is goed, wanneer wij hierop letten. Het Evan
gelie maakt geen nieuwe mcnschcn in dien zin,
.Blossom-time' in de Limburgsche Betuwe. De kersenboomgaarden In h«t
Limburgsche heuvelland staan thans in vollen bloei. Een detail der bloemen
pracht, welke het landschap een fraai aanzien geeft
«dat de pcrsoonlijko aangeboren gaven on 'drif
ten buiten werking worden gesteld; do weder
geboorte verandert sentiment en karakter niet4
Maar wel wordt door do vernieuwing des har
ten do richtingslijn van 't leven omgebogen:
en do individueel© eigenaardigheden ge
zuiverd en geheiligd.
Iloe schittert in do bekeering van Paulus Gods
on.wcerstaanhare almacht! Niemand kon vermoe-
iden, dat dezo GhrLstusvervolger, „blazende drei
ging on moord tegen de discipelen des Hoeren",
eens zou zijn do banierdrager van liet Kruis in
tl© Europccsehe heidenwerold. Paulus zelf wel 't
allerminst. Een gehangene, een gevloekt© do
Messias? Dat was immers den Joden een erger
nis en den Grieken een dwaasheid.
En. toch zóó was Gods weg. Daarom kon dd
bekeering van Paulus niet gaan langs lijnon van
gelcidrlijkheid, maar moest ze zijn een catastrofe,
die hem neersloeg, een zondvloed, die hem ver
zwolg. Hier kon alleen leven ontspruiten door
eerst den dood t© sterven. Meesterlijk is de groep
van Mendelssohn, die in zijn beroemd oratorium
„Paulus" hem bidden laat met do woorden v«n
Psalm 51.
JN den k
rten maar vreesclijken oorlog, die als
'clstorm over ons land is gegaan, is
door velen veel beleefd.
In verschillende bladen vinden we artikeltjes
onder den vcrschen indruk geschreven. Enkele
van die „stemmen" laten we hier volgen. In de
eeislc plaats, omdat ze waard zijn in breeder
kring gehoord Ie worden. En voorts is bekend,
dat ons Zondagsblad in honderden gezinnen
trouw bewaard wordt. Vooral in latere jaren zal
het op prijs gesteld worden deze „stemmen" uit de
stormachtige periode, die we thans achter ons
hebben, nog eens tc kunrten beluisteren.
We beginnen niet een artikeltje van den heer Ad.
Kuiper te Utrecht, die in het „Gerof. Jonge
lingsblad" vertelt van een bezoek door hem aan
gewonde militairen gebracht.
Een hoffelijk commandant zoo schrijft de heer
Kuiper had mij toegestann, de gewonden in
de ambulancetreinon te bezoeken en met hen to
spreken. Ik had den Hecro gebeden, of llij mij
kracht wilde geven, dat ik doen kon, wat ik zoo
graag wilde.
Een luitenant bracht me door holle statione
kamers nanr één der perrons. Danr stond de nm-
bulance-lrein, een lange rij van D-wagons. 't Was
er druk en toch stil. Roodc-kruissoldalen en ver
pleegsters liepen in en uit. Strompelend, door
twee mannen gesteund, kwamen hef perron op
aangedragen dc gewonden, die geen voet mochten
cf konden verzetten. Schildwachten liepen met
het geweer in dc hand; wie zou bij dit leed nu
nog Ander leed willen voegen?
„In dezen goederenwugen kunt u beginnen en dan
trekt u «le wagons maar door. Ik hoop, dat u onze
beste kerels wat helpen kunt".
En daar stond ik bij den eersten gewonde. Wat
maakte dc ITeere liet mij nu plots gemakkelijk.
Met een hoog roode kleur lag «le jonge man op
zijn brancard. Een pijnlijke trek op het gezicht,
llij boorde iemand bij zich en opende dc oogen,
En toen
„Hoe komt hier, meneer Kuiper?" 't Was een
J.V.-er uit Arnhem. Zijn beencn waren gewond
door granaatscherven. Veel pijn had hij niet meer;
alleen een enkelen keer was 't even heel erg.
We schaamden ons niet over onze tranen. Wht
was God goed dat Hij ons „enamvergaardc",
„Voel je je alleen?"
,Necn, «Ie Heere is bij me.... Maar 'k heb fnljn
Bijbel niet meer, die is achtergebleven. Ze hebben
me zóó mnar meegenomen".
Toen hebben wc samen gebeden, hondsvrienden
In 's Konings dienst. Wij waren beiden gesterkt
Dal was ook noodig. 't Meest voor mijn jongen
Vriend; innar ook voor mij.
Want zwaarder gewonden lagen te wachten.
Jongens, die 't heel moeilijk hadden en die loch
de s
i«f Jo,
ider
otxlgo.
rd-.-n
Redder der wercM en
De laatste jaren is de belangstelling voor dit werk stijgende
IN het Fröbelonderwijs plegen wij, in onzo
„eeuw van het kind", al spoedig iets te zien
van onzen tijd. Doen wij dat, dan vergeten we al
te zeer, dat dit onderricht nu reeds gedurende
honderd jaar wordt gegeven. Te Blankenburg in
het Thuringer Woud, waar in 1840 de eerste be
waarschool volgens de Fröbel-methode werd ge
sticht, maakt men zich op om het eeuwfeest te
vieren. Doch ook in ons land is, onder leiding
van den bekenden onderwijsman Prof. Dr J. H.
Gunning, uit diverse bonden en vereenigingen
op het gebied van het onderwijs een comité ge
vormd, dat het eenvoudige begin van dit be
langrijke onderricht wil herdenken.
In „Het Kind" van 6 April j.L, vonden Wij
een interessant artikel over Fröbel en het naar
hem genoemde onderwijs, en om onze lezeressen
van een en ander op de hoogte te brengen, ne
men wij hieruit het volgende over
„Het Fröbelonderwijs dankt zijn naam aan den
beroemden Duitschen paedagoog Friedrich Frö
bel, die 21 April 1782 te Oberweisbach werd ge
boren. Hij was de zoon van een predikant en aan
vankelijk bestemd om econoom te worden. Op
15-jarigen leeftijd kwam hij bij een houtvester
in de leer. Tijdens zijn leertijd bij den houtvester
hield hij zich vooral bezig met geometrie en na
tuurwetenschappen en in 1799 ging hij naar dc
universiteit van Jena om zich daar verder te be
kwamen. Wegens gebrek aan middelen kon hij
zijn studie evenwel niet voleinden.
Na in eenige jaren tijds verschillende ambten te
hebben bekleed, werd hij in 1805 onderwijzer aan
de school van Grüner te Frankfort a/Main; deze
Grüner was een volgeling van Pestalozzi, tot
wiens ideeën Fröbel zich sterk voelde aangetrok
ken. Bij een herhaald bezoek aan de school van
Pestalozzi te Yverdon bestudeerde Fröbel nauw
keurig diens inzichten en hïerwijzen, waarvan hij
een verslag uitbracht aan de vorstin-regentes van
Schwarzburg-Rudolstadt, om haar op tc wekken
Pestalozzi's methodes in dc scholen van haar
land in te voeren. In dit geschrift van Fröbel zijn
reeds de eerste beginselen aangeduid, welke hem
in zijn later leven leidden.
Om zijn kennis van natuurlijke historie en na
tuurkunde, welke hij als noodzakelijke opvoe
dingsmiddelen beschouwde, te verdiepen, gaf hij
zijn werkkring te Frankfort in 1810 tijdelijk op
en liet zich inschrijven als student te Göttingen
en later te Berlijn. Na eenigen tijd in laatstge
noemde stad als student werkzaam te zijn ge
weest 'aan liet MineralogÉsch Museum, stichtte
Fröbel in 1816 zijn eerste opvocdingsinrichting
te Griesheim bij Stadt-Ilm (Thüringen), welke
later naar Keilhau bij Rudolstadt werd overge
plaatst.
Deze school toonde veel overeenkomst met de
tegenwoordige Landerziehungsheime; er werd
een groote plaats ingeruimd aan lichaamsoefenin
gen, terwijl de lessen werden afgewisseld met
handenarbeid, zooals papier-, carton- en hout
snijwerk en ook tuinarbeid. Deze inrichting
Utrecht
De Beste
kwam spoedig tot grooten bloei en wekte daar
door den naijver op van andere instituten. De
leeraren, die aan Fröbel's inrichting waren ver
bonden, werden van demagogie beschuldigd,
waarvoor evenwel niet de minste aanleiding be
stond. Dit schaadde het onderwijs ten zeerste en
het aantal leerlingen nam in korten tijd sterk
af. In dezen tijd van druk schreef Fröbel zijn
hoofdwerk „Die Menschenerziehung", hetwelk in
1826 in druk verscheen. Dit werk behandelt na
de eerste jeugdjaren alleen de opvoeding en het
onderwijs aan jongens tot den leeftijd van onge
veer twaalf jaar. De Hertog van Meiningcn, die
zeer sympathiseerde met de door Fröbel voorge
stane ideeën, zegde hem in 1829 toe een opvoc
dingsinrichting te Melba tc zullen laten bouwen;
van de inrichting zou Fröbel dan dc leiding
krijgen.
Tot uilvoering van deze plannen is het evenwel
nooit gekomen. Op uitnoodiging van Schnijder
van Wartensce vestigde Fröbel zich in het kanton
Luzern in Zwitserland, terwijl eenige jaren later
de Berner regeering hem de leiding opdroeg van
het weeshuis te Burgdorf.
Meer en meer werd het Fröbel echter duidelijk,
dat opvoeding en onderwijs dan alleen vrucht
dragend kunnen zijn, als eerst de huiselijke op
voeding het goede fundament heeft gelegd,
ïn 1831 keerde Fröbel van Zwitserland naar
Duitschl. id terug en stichtte te Blankenburg in
den met zijn „gaven". Tegelijkertijd begon Frö
bel toen opleidingscursussen te geven voor leiders
van dergelijke inrichtingen en voor dc verbrei
ding van zijn ideeën.
Ter gelegenheid van het Gutenberg-eeuwfeest in
1840 wijdde Fröbel zijn stichting in als het begin
van den „Algemeenen Duitschen Kindertuin", in
de hoop dat er in geheel Duitschland dergelijke
Crackfree
EDEL STIJFSEL
9 nieuwe stijfsel
sterkt de sloffen
gemakkelijk strijken
kindertuinen zouden verschijnen, waarin niet al
leen jonge kinderen in overeenstemming met
hun natuurlijke ontwikkeling zouden worden ge
leid, maar waar ook jonge meisjes en moeders voor
haar roeping van opvoedsters in den huiselijken
kring zouden worden bekwaamd. Z'n beroemde
„Mutter- und Koselieder", verschenen ook in dien
tijd.
Een zware slag voor Fröbel was het verbod van
de kindertuinen in het koninkrijk Pruisen. Hoe
wel Fröbel zich herhaaldelijk schriftelijk hierte
gen verdedigde, bereikte hij niets en werd het
besluit gehandhaafd. Dit greep Fröbel dermate
aan, dat zijn gezondheid geknakt werd en den
21en Juli 1852 overleed hij te Liebenstein in
Thüringen.
Na zijn dood word zijn werk voortgezet door zijn
medewerker Middendorff en in het buitenland
door mevrouw Marenholtz-Bülow, die te Lieben
stein met de inrichting van Fröbel had kennis ge
maakt. Genoemde dame begon haar werk in
Berlijn en begaf zich vervolgens naar Londen,
Parys, Brussel, Nederland, Zwitserland en Italië.
In de laatste jaren is de belangstelling voor Frö-
bels werk vooral in Duitschland stijgende, het
geen hoofdzakelijk te danken is aan den invloed
.van prof. Ziehen, prof. Euckcn ,prof. Spangen, dr.
Zuinigheid met Vlijt
Hier geven we dan „de tweede uitzen
ding" van nuttige adviezen voor de
zen tyd. Hadden we het de vorige maal
over rauwkost, thans volgen eenige
andersoortige wenken.
't Lijkt vreemd, maar b.v. een ons rau
we spinazie en een ons rauwe postelein
door elkaar, heel fijn gesneden, (genoeg
voor vier personen) smaakt uitstekend,
mits we er een goede mayonnaise-saus
bij geven.
Neen, schrikt U niet, mayonnaise behoeft
niet duur te zijn. We willen U hiervoor
nu eens een recept geven, dat goedkoop
is en gemakkelijk te bereiden is. We ma
ken b.v. van een achtste liter water (of
meer) een gebonden maizena-sausje, dat
na afkoeling vermengd wordt met een
rauwe eierdooier en een dl. slaolie. Op
smaak wat zout en azijn of citroensap
toevoegen.
Nu hebt U een flinke hoeveelheid lek
kere mayonnaise, waar U allerlei slaatjes
mee kunt voorzien. Deze saus blijft ver
scheidene dagen goed. Nog eenvoudiger
is dc methode, bij het maizena-sausje
een flinken eetlepel Salaka of iets derge
lijks te doen in plaats van eierdooier en
olie.
Aan te bevelen is, een preitje en wat
pieterselie, heel fijn gehakt, tenslotte
toe te voegen.
Vooral bij een spinazie- en posteleinsla
als bovengenoemd, smaakt een zoo afge
maakte saus verrukkelijk. We maken
deze groenten niet in de keuken aan, om
dat ze hierdoor gauw slap worden, doch
slaan ze slechts goed droog uit na het
wasschcn, zonder te knijpen of te druk
ken, en doen ze dan in de schaal.
De mayonnaise-saus serveeren we er in
een sauskom bij
Prüfer, e.a. Ook hebben de werken van dr. Maria
Montessori opnieuw de aandacht op Fröbel ge
vestigd, waardoor het waardevolle zijner metho
de meer naar voren komt."
Stoom- WascK- en Strijkinrichting
„AURORA"
W. SPIERENBURG C.Wzn
UTRECHT
KONINGSWEG 5c TELEFOON 11165
Poilrekening No. 43430 Opgericht 1856
Geheel naar de eischen des tijds ingericht
Wascht uitsluitend met nortonwater
VRAAGT TARIEVEN
MELLONA en ADELSHOEVE
HONING
VLOEIBARE ZONNESCHIJN
GEZONDHEID met lepels
VRAAGT UW WINKELIER I
N.V. Bijenstand „MELLONA" Santpoort
VAN LIMBURG STIRUM SCHOOL
Ensebiusbuitensingel ARNHEM
CHR. MEISJESSCHOOL
(met Internaat). Opgericht Mei 1UI3
Vijfjarige Cursus aansluitend aan de
Lagere School. Opleiding naar aard en
aanleg in velerlei richting en voor onder-
echeiden werkkring. Eigen erkend diplo
ma. Prospectus en Inlichtingen te ver
krijgen bij de Directrice:
M«« r M APMTTI7N
DAMES EN MEISJES MAAKT Nü ZELF
UW KLEEDING
Zendt bon en 25 cent aan postzegels bij
voorkeur van 3 cent en U ontvangt een
mooi boek met ruim 100 maten en modellen
en tevens een gratis apparaat om U te laten
zien hoe gemakkelijk onze methode is om
THUIS alle kleedüq: te leeren maken en
Vermaken.
aan INSTITUUT
Ki E. N. S. A. I. D,
VJ IM Tolste-^Kel 54 - Utrr
Utrecht
