gfcifcsdp (üourant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Economisch
perspectief
Abonnementsprijs:
per 3 maanden in Leiden en in
plaatsen waar een agentschap ge
vestigd is 2.JS5. Per week 18 ct.
Losse niunMers 5 ct. Alles bij
vooruitbetaling.
Advertentieprijzen:
22' ct. per regel. Ingezonden
Mfdedeelingen 45 ct. per regel.
Minimum 5 regels. Bewijsnum
mer 5 ct. By contract belangrijke
korting.
No. 6138
DINSDAG 4 JUNI 1940
21e Jaargang
Bur. Redactie en Administratie
BREESTRAAT 123. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166.)
Postbox 20. Postrek. 58936.
Bijdragen van medewerkers, In
gezonden stukken aan de Red.
Abonnementen, Advertenties, enz.
aan de Administratie.
De economische toestand, waarin zich
op dit oogenblik ons land bevindt, is
nog niet te overzien. De hiertoe noodige
gegevens ontbreken nog.
Zonder over die gegevens te beschik
ken, kan men echter wel vaststellen, dat
ontzaglijke moeilijkheden overwonnen
moeten worden.
Het vervoer is nog grootendeels ont
wricht. Voor de motoren is er nagenoeg
geen benzine meer en het spoorwegver
keer wordt nog belemmerd door ver
nielde bruggen.
Voor 50 of 60 pet. zijn onze uitvoer en
invoer bijna onmogelijk gemaakt en er
dreigt gebrek aan allerlei noodzakelijke
grondstoffen.
De zeevaart en bijgevolg het haven-
verkeer, zeer belangrijke bestaansbron-
nen voor ons land, zijn lamgeslagen.
Maar dit alles mag geen reden zijn tot
wanhoop. Wanhopigen hebben den strijd
verloren nog vóór hij begonnen is.
Naast ongunstige zijn er ook gunstige
factoren.
Sinds den vorigen oorlog is er in ons
land veel opgebouwd, waarvan wij nu de
vruchten kunnen plukken.
Zeer gunstig voor de economische po
sitie van ons land is de snelle ontwik
keling van ons mijnbedrijf. Wij kunnen
thans in eigen behoeften aan brand
stoffen voorzien Waarschijnlijk is ook
mogelijk veel meer benzol te winnen, die
benzine vervangen kan. Bovendien zijn
wij door ons mijnbedrijf onafhankelijk
van het buitenland voor wat bepaalde
onontbeerlijke kunstmeststoffen betreft.
Herstel van het verkeer per spoor is
binnen afzienbaren tijd te verwachten.
Met man en macht wordt gewerkt aan
de reparatie van de bruggen. Men be
denke ook. dat wij de beschikking heb
ben over een uitgebreid binnenscheep
vaart verkeer, dat in de laatste jaren
slechts ten deele werd benut, maar thans
belangrijke diensten kan bewijzen.
Het Duitsche bestuur met zijn mach
tige hulpmiddelen, staat ons ter zijde.
Dr. Wohltat, een der knapste Duitsche
economisten, is als deskundig adviseur
by de Nederlandsche Bank opgetreden
en zal als economisch commissaris nau
wer verband trachten te verkrijgen
tusschen de belangen van Nederland en
Duitschland.
Dit verband was in de laatste jaren,
tot schade van beide landen, verslapt.
Duitschland is het natuurlijke achter
land van Nederland. Waar de handels
betrekkingen tusschen beide laüden
werden verstoord, konde n wij dikwijls
slechts met yerlies onnatuurlijke rela
ties met andere landen versterken.
Vooral onze producten van land- en
tuinbouw vinden een natuurlijk afzet
gebied in Duitschland. Zij waren hierop
ingesteld. Nu reeds, terwijl belemme
ringen voor het handelsverkeer zijn uit
geschakeld, ondervinden die voorname
nationale bestaansbronnen hiervan de
gunstige gevolgen.
Betaling van onze leveranties zal na
tuurlijk met goederen en diensten moe
ten geschieden. De Duitsche industrie
zal op onze markt weer haar vroegere
positie veroveren en diensten van
scheepvaart en arbeid gaarne aanvaar
den.
Wellicht zijn er nog andere mogelijk
heden. Wij denken aan de door Duitsdh-
land bezette gebieden, welke in de
nieuwe coördinatie betrokken kunnen
Worden. Samen een machtig complex.
Vele nieuwe betrekkingen- zullen
slechts van tijdelijken aard kunnen zijn,
maar toch een oplossing bieden voor de
moeilijkheden van het oogenblik.
Wij zien echter wijder perspectief voor
de toekomst. Herstel van het natuurlijk
economisch verkeer wordt door Duitsch
land nagestreefd. Hoe ook de vredes
voorwaarden mogen zijn, dit doel staat
voorop.
Welnu, dan maakt Nederland met zijn
volk van wils- en werkkracht en met zijn
hoog ontwikkeld bedi-ijfsleven een goede
kans. In den vreedzamen wedstrijd dei-
volken kunnen wij weer onze sterke
positie heroveren.
Dit perspectief is bemoedigend. De om
standigheden mogen dan op dit oogen
blik nog zeer ongunstig zijn, reden tot
wanhoop is er niet. Alle krachten inspan
nend, mogen wij vertrouwen op de toe
komst.
Wanneer vanavond verduisterd
moet worden
De verduisteringsmaatregclen moe
ten hedenavond beginnen om 9.56
en eindigen morgenochtend 5.21 u.
Wat niet gefotografeerd
mag worden
Enkele regelen
Vanwege den Duitschen militai
ren bevelhebber hier te lande wordt
nog eens het volgende ter algemeene
kennis gebracht:
Zonder uitdrukkelijke toestemming
van de Duitsche militaire autoritei
ten is het niet toegestaan:
1. Opnamen te maken van mili
taire werken en werktuigen van dc
Duitsche weermacht.
2. Opnamen van de Duitsche weer
macht, zoowel als afbeeldingen van
door krijgshandelingen verwoeste
sleden, dorpen, vlelcken, bruggen,
enz., te verkoopen, te verspreiden
of op andere wijze in omloop te
brengen.
Deze maatregel is van toepassing
op ieder, die zich mei het maken
van opnamen in welken vorm ook
bezig houdt, en beperkt zich bijge
volg niet tot fotografen, persfoto
grafen of instellingen.
Wederopbouw Grebbe-
liniegebied
Opgedragen aan architect Gerretsen
UTRECHT, 3 Juni. Naar wij
vernemen, is de heer W. Gerretsen,
architect B.N.A. belast met den
wederopbouw van het gebied in de
Grebbe-linie.
De taak van den heer Gerretsen,
die o.a. zijn sporen verdiende bij
den heropbouw van Borculo. be
staat vooreerst in het opnemen
van de schade, het maken van
berekeningen voor de restauratie
en het globaal begrooten van de
kosten der vernieuwingen.
Personeele belasting motor
rijtuigen
Vrijstelling kan worden gevraagd.
Zij, die hun auto of motorrijwiel af
geschaft, of opgelegd hebben, of die
het thans om een of andere reden kwijt
zijn, kunnen een verzoek tot restitutie
yan de betaalde belasting indienen over
het tijdvak, waarin geen gebruik is ge
maakt van het motorrijtuig. Deze ver
zoeken dienen te worden gericht tot
het Departement van Financiën, afd.
Personeele Belasting.
Telefoonverkeer
In 14 van de 20 districten alle netten
bereikbaar.
Het telefoonverkeer in Nederland be
gint zich meer en meer te herstellen. In
14 van de 20 telefoondistricten, waarin
ons land is verdeeld, zijn alle netten
thans bereikbaar. Onder deze bevindt
zich sedert enkele dagen ook weder het
district Maastricht.
Nog niet bereikbaar zijn Zeeuwsch-
Vlaanderen, een 25-tal plattelands-
netten in het dstrict Nijmegen en
enkele kleine netten in de districten
's Hertogenbosch, Rotterdam, Venlo en
Zwolle.
In verband met het beperkt aantal
beschikbare interlocale verbindingen,
blijft het verkeer met Rotterdam en
dat op groote afstanden, in het bij
zonder waar rivieren moeten worden
gekruisd, aan groote vertraging onder
hevig.
Utrecht zorgde voor
onze brievenpost
Het postverkeer in de dagen
van 10 tot 15 Mei
Een der directeuren van het postkan
toor te Utrecht heeft interessante mede-
deelingen verstrekt over het gestagneerde
postverkeer in de dagen van 10 tot 15 Mei
en de wijze waarop het P.T.T.-personeel
middelen ten uitvoer gebracht heeft om
de vele tonnen post, welke vijf dagen in
de Domstad bewaard is geworden, we
derom in den lande gedistribueerd tc
krijgen.
In Utrecht als centrumplaats voor vrij
wel alle nachttreinen kwamen zooals ge
woonlijk in den nacht van 9 op 10 Mei
posttreinen binnen uit Vlissingen, Maas
tricht, Arnhem, Hengelo, Zwolle, Leeuwar
den, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag,
kortom een zeer groot deel van alle lan
delijke post was ook toen op het overlaad-
station in Utrecht saamgetrokken. Er
heerscht dan altijd tusschen één en drie
uur een geweldige drukte, want eerst als
de algeheele uilwisseling van post en pak
ketten is geschied, vertrekken de treinen
naar hun respectievelijke eindpunten,
waar postambtenaren gereed slaan om de
eerste ochtendbestelling in orde te bren
gen. Toen echter op dien bewusten nacht
de treinen op vertrekken stonden, werd
de Duitsche opmarsch bekend en van ver
der vervoer was dus geen sprake meer.
Utrecht moest nu angstvallig waken
over de vele tonnen post, welke het
noodgedwongen onder zyn berusting
had moeten nemen. Het overlaad-
station was tol werkloosheid ge
doemd en als eerste reactie hierop
zochten de postautoriteiten een uit
weg door middel van autovervoer.
Men stuitte evenwel op onoverkome
lijke moeilijkheden en daardoor kon
eerst met de geweldige distributie
Professor Lieftinck over
het opbouwwerk
Tegemoetkoming in de schade
Behoefte aan bedrijfscredieten
„Reliehvork" door steuncomité's
„Mijn indruk is, dat de eerste ver
slagenheid al weer plaats heeft gemaakt
voor een spontaan verlangen naar we
deropbouw. Hiervoor is echter noodig,
dat aan de daarvoor in aanmerking ko
mende personen op eenigerlei wijze de
helpende hand worde geboden ten aan
zien van het noodige bedrijfskapitaal".
Prof. mr. P. Lieftinck, secretaris van
de Oorlogsschadecommissie, is hier aan
het woord: hij had een onderhoud met
„De Vooruit", waaraan wij een en ander
ontleenen.
De commissie bezocht de getroffen
gebieden en houdt plaatselijk bespre
kingen. Er is overal reeds veel voor
bereidend werk gedaan.
Drie dingen moeten bij het opbouw
werk worden onderscheiden: tegemoet
koming in de schade, geleden aan ge
bouwen, inventarissen en voorraden.
Daarmee zal de Oorlogsschadecommissie
zich in hoofdzaak bezig houden.
In de tweede plaats zullen noodig zijn
bedrijfscredieten om de bedrijven weer
op gang te brengen. Hiervoor dienen de
stichtingen. Ten derde is er de kwestie
van het „reliefwerk", dat in hoofdzaak
door de steuncomité's zal worden be
handeld. Voor hen geldt: spoedige hulp
is dubbele hulp.
Zeeland is actief
Herbouw Middelburgsstadhuis.
Burgemeester v. Walré de Bordes van
Middelburg deelde dezer dagen o.a. mede
dat de stad schooner zal herrijzen, dan
zij was. Het leelijke, dat er was, zal niet
terugkeeren.
Neemt u het stadhuis: de voorgevel
is geheel intact, de Gothische zijde staat
er ook nog, alleen hel minder belang
rijke gedeelte, dat in de 18de eeuw is
gebouwd, is verdwenen. Een groot ge
luk is, dat wij in het begin van het
jaar het stadhuis voor 1.245.000 molest-
risico hebben verzekerd en den boedel
voor ƒ228.000. Dat helpt. Daarom kan
het mooier te voorschijn komen dan het
was. Van binnen was het niet al te
mooi ingericht met zijn 21 kachels. Dat
zal nu ook veranderen. Wij krijgen ons
oude stadhuis terug en van binnen kan
het gemoderniseerd worden.
Abdij wordt herbouwd.
Op deze meededeelingen sluit aan wat
de Provinciale Zeeuwsche-en Middelburg-
sche courant schrijft:
,Met groote vreugde zal men ver
nemen, dat de Abdij zal worden her
bouwd en dat zelfs reeds de opdracht
hiertoe is gegeven, zoodat men zeer bin
nenkort met de werkzaamheden zal be
ginnen.
Het hoofd van den Rijksgebouwen
dienst, Baron Van Lynden, heeft zich
ter plaatse op de hoogte gesteld van de
verwoesting. Het is hem daarbij geble
ken, dat een belangrijk deel van het
De gevei van de Provinciale Bibliotheek aan de Lange Delft te Middelburg
bleef gelukkig behouden, zoodat wederopbouw van dit historisch monument
verzekerd is
complex zoo o.m. het Muntplein en
de Kapittelzaal nog volkomen intact
was. Met bekwamen spoed is een beslis
sing genomen en de herbouw van de
Abdij is opgedragen aan den architect
van den Rijksgebouwendienst, ir. H. de
Lussanet de la Sablonière. Deze is ook
de architect geweest, die met zooveel
succes het Thoolsche Huis heeft geres
taureerd.
In beginsel is van het departement
van Financiën reeds de toezegging ver
kregen, dat de benoodigde credieten be
schikbaar zullen jvorden gesteld. De ar
chitect van den Rijksgebouwendienst,
is te Middelburg gebleven om onmiddel
lijk zijn krachten aan dit mooie werk te
kunnen wijden. Zooals men weet, was
het grootste gedeelte van het gebouwen
complex der Abdij eigendom van het
Rijk.
Algemeene schade.
Door de ramp, die de Zeeuwsche hoofd
stad getroffen heeft, zijn vrijwel al de
schoonste monumenten vernield; 18
openbare en semi-openbare gebouwen
zijn weggevaagd; 500 woonhuizen zijn in
gestort of verbrand, 177 winkels zijn ver
dwenen, met bovendien 17 bakkerijen, 8
slagerijen, 5 hotels, 20 café's, 17 kantoren,
5 banken, 4 garages, 4 bierbottelarijen, 5
schildersbedrijven en 60 pakhuizen. Hier
in zijn niet begrepen de gebouwen, die
alleen beschadigd zijn en die hersteld
kunnen worden. De schade, welke de
een aanvang gemaakt worden, nadat
de capitulatie van ons leger een feit
was geworden.
Kleine postauto's op verkenning.
Iu de eerste dagen na het staken vau
den strijd waren er van treinen nog geen
sprake. Er werden in de plaats daarvan
omdat de toestand van de wegen on
zeker was eerst leege kleine postauto's
uitgestuurd, die overal in den lande ver
kenningstochten gingen maken. Langs
smalle dijkjes en kronkelende weggetjes
wisten deze handige wagentjes vaak tot
diep in hel land door te dringen. De
P.T.T.-chauffeurs, die van hun speurtoch
ten huiswaarts keerden, kwamen dikwijls
met goede berichten terug. „Die en die
plaats is weer bereikbaar en zoo en zoo
kan dat en dat dorp weer ingeschakeld
worden in het postverkeer", aldus de eer
ste meldingen.
In het geheele land waren de postver-
loven ingetrokken, hulppersoneel werd
gerequireerd en weldra werkte het reus
achtige bedryf op volle toeren, ja in vele
gevallen vaak meer dan de aanvankelijke
capaciteit toeliet. Hel personeel besefte
den ernst van den toestand en wilde bijna
niet van rusten weten. Een ieder begreep,
hoezeer zijn medelandgenooten op berich
ten zaten tc springen en deswege is alles
in hel werk gesteld om het contact per
briefkaart weer zoo goed mogelijk in orde
te brengen.
De distributie ter hand genomen.
Zoodra uit de verkenningstochten bleek,
dat men met den dag verder in het land
kon dringen, werd de distributie daad
werkelijk ter hand genomen. Daar er toen
nog geen treinen liepen, werden eenvou
dig groote trailers en zelfs verhuiswagens
gehuurd. Een verhuiswagen vervoerde
soms 20 ton post en nadat een proeftocht
van Utrecht uit naar Zwolle was onder
nomen, werd een groote tocht in elkaar
gezet voor de distributie van post en pak
ketten naar de groote steden en naar Bra
bant, Zeeland en Limburg.
Groote verhuiswagens vertrokken
uit Utrecht naar Gorinchera en ga
ven in Breda de zoozeer verbreide
post over voor de provincie Zee
land. Uit Breda vertrokken dan de
gecharterde postauto's naar Tilburg
en Eindhoven en deponeerden al
daar de post voor de provincie Lim
burg. Over Den Bosch werd de
terugtocht ondernomen en zoo
kwam men in de Domstad terug
met nog even volle wagens als
waarmede men vertrokken was.
Want overal, waar de auto's waren
geweest, lag natuurlijk ook een
vracht post te wachten ter verderf-
expeditie. Aldus brachten de trans
portauto's vele stapels post mee,
bestemd voor midden-Nederland,
voor Amsterdam en geheel west-
Nederland.
Toen eenmaal de treinenloop normaal
ging worden in die gedeelten van Neder
land, welke niet geleden hadden door den
oorlog, hernam het postverkeer zijn nor
male rechten. Thans stagneert het hier en
daar nog wel eens, maar globaal genomen
functionneert het apparaat behoorlijk en
kan „tante Pos" een beetje uitblazen.
Het geheele P.T.T.-personeel heeft in de
afgeloopen maand Mei voor heete vuren
gestaan, doch kan. nu alles achter den
rug is, met gerechtvaardigde trots terug
zien op een groot werk, dat men met
allerlei hulpmiddelen, maar bovenal dooi
de toewijding, waarmëde het ten uitvoer
werd gebracht, tot stand heeft kunnen
brengen.
Transportschip op een mijn in
het Hollandsch Diep
Honderden Belgische krijgsgevangenen
gewond of verdronken.
Op het- Hollandsch Diep bij Willem
stad is naar het „Dagblad van Noord
brabant" meldt Donderdagavond om
circa 8 uur een Duitsch troepentrans-
portschip met ongeveer 1300 Belgische
Middelburgsche gebouwen hebben opge-
loopen, wordt door deskundigen geschat
op f 10 a, f 12 millioen.
Ten minste 200 noodwoningen zijn
noodig met een aantal noodwinkels. Voor
den middenstand is er behoefte aan een
crediet van f 400.000.
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Zeeuwsch-Viaanderen heeft het ook
zwraar te verduren gehad. Ook daar zal
worden hersteld, wat herstel waard is.
Schade in Utrecht
In de provincie Utrecht wordt de ge
leden oorlogsschade op 9 a 10 millioen
gulden geschat.
Wederopbouw van Wageningen
Ook de gemeente Wageningen, die zeer
zwaar van den oorlog te lijden heeft ge
had, is met alle energie bezig zich te her
stellen met ruime medewerking uit aller
lei Geldersche en andere gemeenten. In
het allernoodigste is voorzien, maar er is
nog veel noodig.
Men is met het opruimingswerk reeds
zoover gevorderd, dat de straten geheel
vrij zijn gemaakt van puin, terwijl ook
overigens al een flinke opruiming is ge
houden en velen, wier huizen niet ern
stig beschadigd zijn, reeds met herstel
werkzaamheden zijn aangevangen, ter
wijl hier en daar reeds weer enkele zaken
hun deuren hebben kunnen openen.
krijgsgevangenen na een hevige explo
sie vermoedelijk veroorzaakt door een
mijn hi tweeën gebroken en gezonken.
Het aantal slachtoffers is tot op
heden nog niet bekend. Dit moet echter
eenige honderden bedragen. Ongeveer
300 gewonden konden worden geborgen,
terwijl zeker een minstens evengroot
aantal den dood in het water moet ge
vonden hebben.
Het transportschip met de Belgische
krijgsgevangenen maakte deel uit van
een escorte van drie schepen met krijgs
gevangenen. In totaal moeten zich on
geveer 6000 kx-ijgsgevangenen op de drie
schepen bevonden hebben. Het veronge
lukte troepentransportschip bewoog zich
op eigen kracht. De twee volgende wer
den door een sleepboot getrokken.
Met de redding werd direct aangevan
gen. In de haven lagen verschillende
Duitsche motorbooten en vele visschers-
booten. Duitsche soldaten en Willem-
stadsche visschers en burgers sprongen
in de booten en hebben een ontzaglijken
arbeid verricht om de gewonden en
drenkelingen aan wal te brengen.
De menschen van Willemstad deden
letterlijk alles om den Belgischen solda
ten het getroffen leed te verzachten.
Dekens en lakens werden aangsleept,
voor de minst zwaar gewonden werden
stoelen uit de kamers gehaald, voor eten
en drinken werd in overvloed gezorgd en
voor de niet gewonde drenkelingen wer
den drooge kleeren voor den dag ge
haald. Ook het militaire arsenaal werd
leeggehaald. Hier lagen nog vele mili
taire dekens en pakken, die goed van
pas kwamen.
Bij de hulpverleening hebben ook vele
Nederlandsche en Duitsche Roode-
Kruis-soldaten met hun legerauto's
krachtig geholpen. De gewonden zijn
vervoerd naar de ziekenhuizen te Breda,
Oudenbosch. Steenbergen en Princen-
hage.
De aan de verwondingen overleden
soldaten zijn Zaterdagmorgen om 9 uur
met militaire eer ter aarde besteld.