JHrumr gritecfyt Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Veranderde
verhoudingen
Organisatie van den
arbeid
Voor den
wederopbouw
HET BANKEN-
MORATORIUM
erbod stopzetten ondernemingen
Belgische Koning legt wapens neer
Thee en Koffie
gedistribueerd
Spanning in Italië
neemt toe
Voor
Rotterdammerlezers
Calais bezet en Duinkerken
in brand
pag r
^innenientsprijs
jQf kwartaal In Leiden en in
aatsen waar een agent-
shap gevestigd is ƒ2.35
p p. ƒ235 portokosten
latrew. weck /0'18
nomec')r het Buitenland by we-
egek%elpsche zending .ƒ4.50
'6aifj dagelüksche zending ƒ5.50
Alles bij vooruitbetaling
241;>sse nummers 5 et. met Zondags-
ig vablad VA ct.
i. 5,
strij d
B E»1
t me;
vier
Advertentieprijzen
Van 1 tot 5 regels
Elke regel meer
1.17}
ƒ0.22}
Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) Postbox 20 r Postgiro 58936
No. 6132
DINSDAG 28 MEI 1940
21e Jaargang
Ingezonden Mededeelingen
van 15 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan 't
bureau wordt berekend ƒ0.10
ran li
Ie ben
de at
!e ba
11 tain
terugkeer tot het normale leven be-
jren, is het doel van allerlei maat-
Wïén, welke de laatste dagen zijn ge
land®.
Jne I» uitstekend.
[voor zoover dit het binnenlandsche
betreft, is dat tot op zekere hoog
zeer wel mogelijk, al zullen we
en meer moeten gaan missen.
behalve een binnenlandsche
hadden we ook een buitenland-
larkt, welke een der voornaamste
van ons bestaan en van onze
[vaart vormde,
is het daarmede gesteld?
eau uitvoer naar het Oosten is mo-
en kan en zal zelfs nog wel stij-
voor zoover over onze Oostergren-
>U<S5$idere landen bereikbaar zijn, die
lacmet Duitschland in oorlog zijn, zal
te get vooruitgang ook niet uitgesloten
vr«
preidt
jsdieiel anders staat het echter met den
osteolgr over zee. Die ligt stil, gelijk ook
geroer van geen beteekenis meer is.
Grtq dit punt zal terugkeer tot het nor-
jn be wel niet zoo spoedig te verwach-
)m, lujn. En mocht zij het spoedig
weer bevaarbaar zijn, dan zullen
'Di^joedelijk de verhoudingen wel
en pzins anders liggen dan waaraan
ot voor kort gewend waren,
it name Rotterdam, waarvan de
.[els- en scheepvaartwijk zoo groote
leclièe heeft geleden, is hier zeer nauw
HglyMnteresseerd, evenals onze andere
5 osteden. Hier ligt vrijwel alle inter-
jojkJanale verkeer stil en de invloed
Zljfvan werkt door tot diep in het land
s kwin onze maatschappelijke samenle-
M Wat zuilen daarvan de gevolgen
'oorr We kunnen de vraag slechts stel-
leweaNiemand zal vermoedelijk zich wa-
- gero aan een antwoord, dat eenig hou-
n«-1 zou kunnen bieden. We kunnen de
1hetrrwachten verschuivingen^op han-
- en industrieel gebied, die ook weer
en zullen hangen met de te volgen
k ^epcieele en economische politiek, nog
ll aitfogelijk in eenigszins concreten vorm
te ideren. Wellicht zullen bepaalde im-
hadjxportartikelen geheel en al weg-
et ea_
ibiP'
staat alleen hoe het tot nu toe
nl. dat vóór den oorlog ongeveer
Ift van onzen invoer uit landen
i, waarvan wij thans zijn afgesne-
in dat onze uitvoer voor de helft
fflébouché vond in landen, die thans
ons niet meer bereikbaar zijn.
at het anders zal worden, valt al
imin te betwijfelen. Vervanging en
ilaatsing zal niet uitblijven. Con-
ijn. it zal daarbij blijven en zelfs zich
jsgUjTeiden de verhouding tot onzen
ndenitsten klaïit, tevens onzen voor-
07; msten leverancier; Duitschland en
gfjaarmee verbonden landen,
slo in andere oriëntatie voor onzen han-
6 00^ dus met vrij Sroote zekerheid te
.591^cht€n- Ontwrichting beteekent dat
er niet.
en. llehben> als in het verleden, de we-
)rki!etS goec*s hieden, dat ook in de
i. ï»mst z^n weg zal vinden.
Sw* is een lichtpunt in het vele duis-
,7.0®n ons heen!
Prof. dr. J. E. de Quay tijdelijk
Regeeringscommissaris
De opperbevelhebber van land- en
zeemacht heeft met ingang van 21 dezer
benoemd bij het departement van Sociale
Zaken tot tijdelijk regeeringscommissaris
voor de organisatie van den arbeid prof.
dr. J. E. de Quay te Tilburg, met be
paling, dat nader over de hem toe te
kennen vergoeding voor die functie zal
worden beslist.
Wie kan hypothecaire
leeningen verstrekken?
Overleg van een centraal punt uit.
De contactcommissie van belangheb
benden bij het onroerend goed heeft door
middel van de bij haar aangesloten or
ganisaties aan particulieren en particu
liere instellingen verzocht aan het secre
tariaat, Tournoöiveld 3, Den Haag, te
willen opgeven, of en tot welke bedragen
zij in principe bereid en in staat zijn
hypothecaire leeningen te verstrekken
ten behoeve van den wederopbouw.
Aangezien geen nieuwe bouw of voort
zetting van aangevangen bouw mag
plaats vinden zonder toestemming van
den regeeringscommissaris, acht de con
tactcommissie het gewenscht van een
centraal punt uit met de Regeering te
overleggen in welke mate het particu
liere kapitaal mede kan werken aan den
wederopbouw.
Rijkspostspaarbank betaalt
50 gulden per week
Dezer dagen is gemeld, dat in verband
met de gewijzigde bepalingen van het
bankenmoratorium men met bedragen
van 100 per week weer kan beschikken
over gelden, gestort bij banken of bij
den postchèque- en girodienst.
Nader blijkt evenwel, dat de Rijkspost
spaarbank, in afwijking hiervan, bepaald
heeft, dat per week hoogstens een be
drag van 50 opgenomen kan worden.
Dit geschiedt dan alleen bij die kantoren,
die de spaarbankboekjes hebben uitge
geven; wil men geld halen bij een ander
kantoor, dan wordt een bedrag van hoog
stens ƒ25 per week uitbetaald.
Mr. J. B. Kan adviseur van
den Regeeringscommissaris
De opperbevelhebber van land- en zee
macht heeft, op de voordracht van den
secretaris-generaal, wnd. hoofd van het
departement van Waterstaat en gehoord
den regeeringscommissaris voor den
wederpbouw, mr. J. B. Kan, lid van den
Raad van State, met ingang van 23 dezer
benoemd tot adviseur in algemeene
zaken van den regeeringscommissaris
voor den wederopbouw.
irdefHtdag aan arbeiders beperkt
fc opperbevelhebber van land- en zee
ft de volgende verordening
idigd:
grel Artikel 1.
iet is na 27 Mei verboden:
i. den arbeid in een onderneming
ivend of tijdelijk stop te zetten;
>i den arbeidsduur te verminderen tot
e ff er.dan 36 uur; of
50 r. Sediirende een tijdvak van dertig
(g?^?feenyolgende dagen 25 of meer
pr> In een onderneming, al of niet
S€r$d te ontslaan, zonder hiertoe
- ^rat schriftelijke vergunning te heb-
egen van of namens den
gcecieur-generaal van den arbeid.
i-..i deze vergunning kunnen voor-
Qen worden verbonden.
Artikel 2.
Verzoek om vergunning moet
5, ni?v, £ericht aan Eet districtshoofd
.000» uir'dsinspectie en bevat de redenen
t r?D c v*rzoek en vermeldt het aantal
- ae soort van arbeiders, die door vol
doening aan het verzoek geheel of ge
deeltelijk buiten werk zullen komen.
2. Op het verzoek wordt zoo spoedig
mogelijk beslist.
Artikel 3.
Het hoofd of de bestuurder van de
onderneming, die in het tijdvak van 10
tot 28 Mei 1940:
hetzij den arbeid in de onderneming
heeft doen stopzetten;
hetzij 25 of meer arbeidskrachten in
zijn onderneming al of niet tegelijker
tijd heeft ontslagen;
geeft daarvan kennis aan het districts
hoofd van de arbeidsinspectie vóór 3
Juni 1940, schriftelijk. Hij vermeldt daar
bij de redenen van het gedane ontslag
of van het stopzetten van den arbeid,
en het aantal arbeiders en de soort van
arbeiders, die als gevolg van het stop
zetten van den arbeid of het ontslag
buiten werk zijn gekomen.
Artikel 4.
Deze verordening treedt in werking
met ingang van 28 Mei 1940.
Parijs, 28 Mei (D.N.B.). De minister-president Reynaud heeft
vanmorgen een radiorede gehouden. Hij verklaarde, dat het
Belgische leger, dat zich vanmorgen om vier uur in den sector ten
noorden van Duinkerken bevond, den weg geopend heeft voor den
inval der Duitsche pantser-divisies.
Voorts verklaarde Reynaud, dat de koning van België de wapenen
heeft neergelegd. Reynaud verklaarde verder: Thans moeten wij
vertrouwen op onze soldaten en leiders, die het totale blok van het
front vormen. Wij zullen de Somme-linie houden en eveneens de
linie aan de Aisne.
Verkoop voorloopig
stopgezet
Het departement van Handel, Nijver
heid en Scheepvaart maakt bekend, dat
in verband met de beschikbare hoeveel
heden koffie en thee binnenkort tot dis
tributie van deze artikelen zal worden
overgegaan.
Ten einde er voor te kunnen zorgdra
gen, dat bij den aanvang van de distri
butie de winkeliers over voldoende voor
raden beschikken, is de aflevering en
verkoop van thee en koffie aan den con
sument met ingang van heden geheel
verboden.
Met ingang van heden is voorts ook
het koopen en het verkoopen en afleve
ren aan den handel verboden, zonder de
daarvoor vereischte schriftelijke ver
gunning. Deze verbodsbepalingen gelden
ook voor het uitvoeren van reeds ge
dane bestellingen.
Nadere mededeelingen betreffende
een en ander zullen \sa spoedigste wor
den bekend gemaakt
Mussolini treft maatregelen
Uit Rome: De Duce heeft Zondag in
tegenwoordigheid van maarschalk Gra-
ziani en generaal Soddu, den onder
staatssecretaris in het weermachts
ministerie, de chefs der afdeelingen
luchtafweer en mobilisatiebureau ont
vangen. In aansluiting hierop ontving
Mussolini de leiders der beide groote
Italiaansche wapenfabrieken, wien hij
de richtsnoeren gaf voor de uitvoering
van het aanvullende program voor de
vervaardiging van geschut.
Mussolini ontving den minister voor
openbare werken om met hem verschei
dene vraagstukken betreffende autarkie
te bespreken. Zoo is o.a. besloten tot
het uitbreiden van de waterkrachtwer-
ken, waardoor in 1943 jaarlijks 25 mil
liard kilowatt gewonnen kunnen wor
den. Hierdoor zal men den invoer van
16 millioen ton buitenlandsche kolen
kunnen besparen.
Bovendien is gesproken over plannen
tot reguleering van den Tiber.
Uit Brindisi: Ciano, de minister van
buitenlandsche zaken, is Zaterdag te
zamen met den minister van opvoeding
en dien voor de corporaties, benevens
den staatssecretaris voor Albanië van
zijn bezichtigingsreis naar Albanië aan
boord van den Italiaanschen kruiser
Garibaldi hier teruggekeerd. Hij werd
geestdriftig toegejuicht. In den loop van
den avond is Ciano per trein naar Rome
doorgereisd.
Voorts komen uit verschillende plaat
sen berichten over betoogingen voor den
oorlog.
O.a. heeft in Florence minister Fari-
nacci een rede gehouden, waarin hij ver
klaarde, dat de plaats van Italië is aan
de zijde van Duitschland dat tegen den
gemeenschappelijken vijand strijdt.
Rotterdams plan voor den opbouw
bijna gereed
Naar de „Tel." verneemt, bevindt het
plan voor een nieuw stadscentrum, dat
de directeur van den Gemeentelijken
Technischen Dienst, ir. W. G. Witteveen,
op het oogenblik in opdracht van B. en
W. aan het uitwerken is, zich reeds in
een zoodanig gevorderd stadium, dat het
waarschijnlijk reeds de volgende week,
doch in elk geval zeer binnenkort, in
hoofdlijnen aan de goedkeuring der
autoriteiten zal kunnen worden onder
worpen. Voor de 350 straten, in totaal
omvattende een kleine 26.000 woningen,
die door den brand verloren gingen, had
ir. Witteveen een nieuwe oplossing te
zoeken. Tot basis van zijn arbeid diende
de plattegrond van Rotterdam, zooals
die thans door den Gemeentelijken
Technisschen Dienst is vervaardigd en
waarop precies aangegeven staat wat
verloren ging en wat behouden bleef.
Dit blad wordt ook aan een deel van de
lezers der „Rotterdammer" gezonden,
met het vriendelijk verzoek aan deze
lezers ons trouw te blijven, nu het
bedrijf technische moeilijkheden heeft.
Wij hopen, dat spoedig „De Rotterdam
mer" U zelf weer bereikt.
Het tijdelijk adres van
„De Rotterdammer" is:
PROVENIERSSINGEL 30
ROTTERDAM
Wanneer men verduisteren
moet
A.s. nacht van 21.48 tot 5.26 uur.
Krachtens de bepalingen inzake
de verduistering van zonsonder
gang tot zonsopgang vestigen wij
er de aandacht op, dat de zon
hedenavond te 21.48 uur ondergaat
en morgenochtend te 5.26 uur op
komt.
TEGEMOETKOMING
in materieele oorlogsschade
Commissie ingesteld om daarover
voorstellen te doen
De Opperbevelhebber van Land- en
Zeemacht heeft op de voordracht van de
Secretarissen-Generaal wnd. hoofden van
de Departementen van Algemeen Bestuur
besloten een commissie in te stellen, die
tot taak zal hebben ten spoedigste voor
stellen te doen: a. nopens de beginselen,
volgens welke van Overheidswege tege
moetkoming zal worden verleend in ver
band met geleden materieele oorlogs
schade; b. nopens de wijze, waarop de
financiering hiervan zal dienen te ge
schieden. Tot lid en voorzitter van deze
commissie is benoemd ir. W. H. an
Leeuwen te Delft en tot leden: prof. H.
A. Kaag te Tilburg en mr. K. P. van der
Mandele te Rotterdam: tot secrearis is
benoemd prof. mr. P. Liefinck te 's-Gra-
venhage.
Notarissen te Rotterdam moeten
opgave doen.
Bovengenoemde commissie (commissie
oorlogsschade genaamd) heeft besloten
allereerst een onderzoek in te stellen naar
de gebouwen, die tengevolge van oorlogs
geweld geheel of ten deele zijn verwoest,
of waaraan aanmerkelijke schade is toe
gebracht. De bedoeling hiervan is een re
gistratie te verkrijgen van de aan ge
bouwde eigendommen toegebrachte scha
de, uitgedrukt in een geldbedrag.
De commissie heeft met het oog nier-
op aan de notarissen te Rotterdam er-
zocht, hem vóór 31 Mei a.s. een opgave
te doen van de gebouwen, waarop door
hun tusschenkomst hypotheek is ver
leend door anderen dan hypotheekban
ken. levensverzekeringsmaatschappijen
en pensioenfondsen, voor zoover aan deze
gebouwen tengevolge van oorlogsgeweld
schade is toegebracht.
De commissie beseft, dat de bovenge
noemde termijn voor de beantwoording
van deze vragen zeer kort is, doch in
verband met de groote belangen, welke
thans op het spel staan, doet zij een drin
gend beroep op de medewerking der no
tarissen al het mpgelijke te verrichten
om haar de gewenschte gegevens uiter
lijk op den laatsten dezer maand te doen
toekomen. Uit het bovenstaande blijkt,
dat de belanghebbenden zich over de
bedoelde schadekwesties tot hun notaris
hebben te wenden.
Duitschers naderen Yperen
Bethune en
De Kanaalkust van de Somme tot
Calais is in Duitsche handen, zoo
vernamen we reeds in een vorige
publicatie van het opperbevel der
Duitsche weermacht.
Dat van gistermiddag borduurt
eigenlijk op hetzelfde stramien.
Immers we lezen daarin:
In Vlaanderen en in Artois hebben
onze troepen hun aanvallen voortgezet
en de ingesloten vijandelijke legers ver
der in het nauw gebracht. In het bij
zonder ten Noorden van Meenen gelukte
het diep in het vijandelijke front door
te dringen tot dicht voor Yperen.
Evenals op de vorige dagen namen
sterke eenheden van het luchtwapen
aan de gevechtshandelingen in het Wes
ten deel en vergemakkelijkten den op-
marsch van het leger.
De ten Noorden van Lens aanvallen
de Duitsche troepen sloegen tegenaan
vallen van Fransche koloniale troepen
met bloedige verliezen voor den
vijand af.
Calais is na een verwoed gevecht in
onze handen gevallen. Bij Boulogne werd
door een gepantserde gevechtswagen een
torpedojager in brand geschoten.
Tegenover de poging van de Engel-
schen om deelen van hun ingesloten
troepen over het Kanaal naar Engeland
in veiligheid te brengen, deed het lucht
wapen opnieuw aanvallen op de nog in
vijandelijk bezit gebleven havens aan
de Belgisch-Fransche Kanaalkust. In
Duinkerken gingen de havenwerken in
vlammen op.
Aan het Zuidelijke front waren geen
bijzondere gebeurtenissen.
De aanvallen van het luchtwapen
richtten zich ook tegen de vliegvelden
in de omgeving van Parijs, tegen ver
keerswegen ten Zuiden van Reims en
tegen vijandelijke troepenbewegingen.
In den hector rondom Narvik werden
ook gisteren weer berg jagers per val
scherm neergelaten.
Voorts gelukte het een koopvaardij
schip van 8000 ton door bomtreffers tot
zinken te brengen en bovendien een
groot oorlogsschop en twee kruisers,
alsmede een transportvaartuig van 18000
ton met zware bommen te treffen, waar
bij zich verschijnselen voordeden van
het uitbreken van brand en van explo
sies.
De vijand zette in den nacht van 25
op 27 Mei zijn lukrake luchtaanvallen
tegen niet-militaire objecten in West-
Duitschland voort, zonder hierbij schade
van beteekenis aan te richten.
Lens gevallen
We zien hier twee markante punten.
Calais is na een verwoed gevecht ge
vallen en in de tweede plaats: de haven
werken van Duinkerken staan in brand.
Verder werd doorgedrongen tot dicht
bij Yperen, welke plaats we reeds in een
vroegere samenvatting van de gevechts
handelingen als een bedreigd punt
noemden.
Dit blijkt juist gezien.
Voor 't overige brengt het communiqué
geen nieuwe groote dingen.
We krijgen den indruk, dat de strijd
groote inspanning en offers vraagt. Zoo
wel om Vlaanderen als om den Noord-
Oosthoek van Frankrijk schijnt verbeten
en fel te worden gekampt; nu reeds
dagen lang. Met spanning is de aan
dacht er op gevestigd, zeker niet minder
te Berlijn dan te Parijs, Londen en
Brussel, ja overal.
Tegenover deze gigantische worste
ling komen de gevechtshandelingen op
neven terreinen en verkenningen met het
kennelijk doel om te verontrusten, min
of meer op de tweede plaats.
Blijkbaar daarmee besluit het be
richt wordt West-Duitschland (we
vermoeden, dat daarmee het industrie
gebied bedoeld is, wanneer we deze
mededeeling in verband brengen met
het gebeurde te Nijmegen en te Waal
wijk) verontrust door Britsche lucht
aanvallen. De aangerichte schade wordt
echter niet van beteekenis genoemd.
Er is dus in het Westen nog geen
beslissing.
De dag voor de in het Fransch-Bel-
gische gebied opgesloten tegenstanders
komt naderbij, zoo lezen we in het
laatste frontbericht. Deze gedachte is
ook te vinden in het verslag, dat het
D.N.B. van bevoegde militaire zijde over
den toestand aan het front ontving.
Herinnerd wordt nog eens aan den
val van Bethune en Lens en er wordt op
gewezen, dat tuschen Z.W. en N.O. van
Rijssel nog een ruimte van 30 K.M. de
Duitsche troepen gescheiden houdt.
Daartusschen in bevinden zich Fransche
pantserdivisies.
BRITSCHE TORPEDOJAGER
VERNIETIGD.
Uit Berlijn: Het opperbevel der weer
macht deelt mede:
Bij een aanval op de nog in vijandelijk
bezit zijnde kanaalhaven Oostende is het
aan een onzer snelle booten gelukt een
Britschen torpedojager met een torpe
do te vernietigen.
Bovendien werd door onze snelle boo
ten voor Den Helder een vijandelijke
duikboot tot zinken gebracht.
