N EZ0 Chamberlain over de situatie in Noorwegen A.D.Boekhólt3 "SUNLIGHT ZEEP ZOUT Eischt Ned. Fabrik VRIJDAG 3 MEI 1940 EERSTE BLAD PRIJ Geallieerde troepen uit Andalsnes terug getrokken Be Britsche en de Builsche verliezen ter zee Vlooteenheden verplaatst naar de Middellandsche Zee Gistermiddag heeft de Britsche minis ter-president Chamberlain in het Lagerhuis een verklaring afgelegd over den oorlogstoestand. Chamberlain zeide niet een volledige verklaring te kunnen afleggen, doch hij hoopte in hit begin van de volgende week in staat te zijn meer te kunnen zeggen. Chamberlain begon zijn rede met een kort overzicht te geven van den overval op Noorwegen en Denemarken door Duitsch- land. Voorzorgsmaatregelen waren door Noorwegen en Denemarken niet genomen en zij gaven, aldus spr., geen waarschuwing voor een aanval, dien zij inderdaad nooit hebben vermoed. Ondanks het gevaarlijk karakter van een operatie ten Noorden en Zuiden van het reeds bezette Trontjhem, besloten wij een poging te wagen. Te Namsos, in het Noor den, landden, marinetroepen op 14 April, ge volgd door Britsche troepen op 16 en 18 April. Eenige dagen later later landden er Fransche alpenjagers. Een deel van deze macht trok snel op naar de buurt van Steinkjer om de Noren te helpen, die de plaats in hun bezit hadden. Ten Zuiden van Trontjhem landden marinetroepen te An dalsnes op 17 ApriL Ik kan u, aldus spr., thans geen bijzon derheden geven over de gevechten, die zich sinds de landingen aan beide fronten heb ben afgespeeld. De geallieerde troepen kwa men in die gebieden voor ernstige moeilijk heden te staan, waarvan de voornaamste wel deze was, dat de beschikbare vliegvel den reeds in handen van den vijand waren. In die omstandigheen bleek het eenige dagen geleden, dat het wegens de Duitsche overheersching in de lucht, onmogelijk zou gijn artillerie en tanks aan land te brengen om onze troepen in staat te stellen den vijandelijken opmarsch uit het Zuiden te weerstaan. Steeds was het den Duitschers mogelijk versterkingen naar Noorwegen te Eenden en in veel sneller tempo dan voor ons mogelijk was.' De vorige week besloten wij het denk beeld te laten varen Trontjhem vanuit het Zuiden in te nemen, zoodat wij onze troe pen uit dit gebied terugtrokken en naar elders overbrachten. Wij hebben thans al onze troepen uit Andalsnes teruggetrokken zonder een man te verliezen. Ik kan 't Huis geen bijzonderheden geven over de verliezen, maar ik geloof, dat zij in verhouding tot den omvang der krijgsver richtingen, niet groot zijn. Hoewel het' niet mogelijk geweest is de stad te nemen, ben ik tevreden, dat de balans van het voordeel thans aan den kant der geallieerden is. Ik twijfel niet, of de Duitschers dachten door Noorwegen te wandelen, zooals zij door Denemarken gedaan hadden. Die verwach ting is verijdeld door den moed van het Noorsche volk en door de inspanning van de Geallieerden. De Duitsche verliezen Na drie weken oorlog is Noorwegen niet veroverd. In die periode heeft de Duitsche vloot een ernstig verlies geleden, waaronder twee slagschepen beschadigd, drie, wellicht vier kruisers tot zinken gebracht, elf tor pedojagers en vijf duikbooten gezonken. Dertig transport- en voorraadschepen zijn gezonken met een verlies van verscheidene duizenden manschappen. Verder zijn tien transport- of voorraadschepen getroffen door onze torpedo's en waarschijnlijk ge zonken. De verliezen van de Britsche ma rine in dat tijdvak bedragen vier torpedo jagers, drie duikbooten, een sloep en vijf treiters gezonken. Vijf andere oorlogssche pen zijn beschadigd door aanvallen uit de lucht. Een voorraadschip is bovendien door een torpedo van een duikboot tot zinken gebracht. Wij zien uit deze cijfers, zoo vervolgde Chamberlain, dat de kracht en doeltreffend heid van de vloot slechts weinig geschon den is, terwijl daarentegen de schade voor de Duitsche vloot zoo hevig geweest is, dat de balans van de vlootsterkte volkomen ge wijzigd is en het mogelijk is geworden, de vloot der geallieerden op belangrijke wijze nieuwe bestemmingen te geven. In dit verband wil ik vermelden, dat het mogelijk geacht is tot een normaler verdeeling van schepen over te gaan in de Middellandsche Zee, welke eenigen tijd onder invloed heeft gestaan van onze behoeften in de Noordzee. Reeds bevin den zich een Britsch v.n Fransch slag schip met kruisers en marinevaartuigen in het Oostelijke bekken van de Middel landsche Zee, op weg naar Alexandrië. Geen van beiden heeft het doel bereikt Terugkeerende op de gebeurtenissen in Noorwegen, zeide de premier, dat de Duit schers vele duizenden manschappen moe ten hebben verloren. Tot hen, die haastige conclusies zouden willen trekken uit het feit, dat wij er niet in geslaagd zijn Tront- hjem in te nemen, zou ik willen zeggen: het is nog veel te vroeg om de balans over Noorwegen op te maken. Slechts een fase van de campagne is afgesloten, waarvan men kan zeggen, dat indien wij ons doel niet bereikt hebben, de Duitschers hun doel evenmin bereikt hebben, terwijl hun ver liezen veel grooter zijn dan de onze. Ik zou deze waarschuwing willen geven aan het Huis en aan het land: wij zijn niet voor nemens toe te laten, dat Noorwegen slechts een oorlogstooneel van den tweeden rang wordt, maar evenmin zullen wij ons laten verleiden tot een dergelijke versnippering van krachten, dat wij in het vitale centrum gevaarlijk verzwakt zouden worden. Onze vijand houdt de centrale posities bezet. Zij hebben altijd geweldige strijd krachten voor den aanval gereed. Met blik semsnelheid kan een aanval losbreken op een van de vele terreinen. Zij zijn gereed en zouden er niet voor terugschrikken om Nederland of België, of beide landen, aan te vallen, of wellicht richten zij zich tegen hun onschuldige buren in Zuidoost-Europa. Het zou dwaas zijn om aan den vijand onze opvatting van strategie te onthullen, welke op de beste wijze berekend is om zijn nederlaag te verzekeren. Maar wij mogen onze krachten niet verspreiden of zoodanig vastleggen, dat onze vrijheid van handelen in een vitaal geval van nood, dat elk oogenblik kan aanbreken, zou verzwakt worden Wij zullen voortgaan met eiken kans te grijpen om den vijand in Noorwegen schade te berokkenen, maar wij mogen niet de strategie op langen termijn vergeten, welke den oorlog zal winnen. Zijn betoog eindigend, zeide Chamber lain: Er zijn bepaalde krijgsverrichtingen aan den gang en wij moeten niets doen, dat het leven van hen die daaraan deelnemen, in gevaar zou brengen. Daarom verzoek ik het Huis af te staan van commentaren en debatten tot de volgende week, waarbij ik verwacht, dat die speciale moeilijkheid zich niet zal voordoen Chamberlain sprak 23 minuten en zijn betoog werd herhaaldelijk door applaus onderbroken. Toen hij het spreekgestoelte SCHERPE ZEEPSOORTEN ZIJN NOOIT „ZUINIG" IN 'T GEBRUIK! Uw goed slijt er ran. Alleen SUNLIGHT geeft het goed stra lende helderheid, een frisse geur en doet het ook langer meegaan! 10151 STBRIFIVICS en nooit zeep van onbekende herkomst Amerikaansch- Italiaansche contactname De positie der Middellandsche Zee in het geding? Phillips, de Amerikaansche ambas sadeur te Rome, heeft Woensdag met Mussolini een onderhoud gehad, hetwelk gisteren te Washington is ge volgd door een bespreking tusschen den Italiaanschen ambassadeur aldaar, Prins C o 1 o n n a, met president Roose velt. Volgens den Amerikaanschen minister van buitenlandsche zaken Sumner Welles, die een deel van deze laatste conversatie heeft bijgewoond, zouden de besprekingen van algemecnen aard zijn geweest en betrekking hebben gehad op den internationalen toestand. Men verdiept zich algemeen in gissingen, wat tusschen de Amerikaansche en Italiaan- sche staatslieden kan verhandeld zijn. „Uni ted Press" weet te berichten, dat van Itali aanschen kant geruststellende verklaringen zouden zijn afgelegd betreffende de plannen van Italië nopens Zuid-Slavic. Havas echter beweert, dat Mussolini de ^rzekering zou hebben gegeven, dat Italië niet voornemens is eenigerlei wijziging te brengen in zijn houding van „non-belligeren- tic" ten aanzien van het Europeesche con flict. Men betoogt, dat deee verzekeringen het directe resultaat zijn geweest van de démar che, welke de Amerikaansche ambassadeur te Rome, Phillips. Woensdag heeft onderno men. In dit onderhoud, zoo zegt men in dezelfde diplomatieke kringen, zou Phillips den wensoh der Aurerikuansch j regeering tot uitdrukking hebben gebracht inzake een verbetering van den instabielen toestand in de Middellandsche Zee. Indien deze insta biele toestand zou aanhouden zoo moet Phil- Hps hebben verklaard, zou de regeering der Vcreenigde Staten zich .eiligheidshake ge noodzaakt zien, den Amerikaanschen sche pen te verbieden de Middellandsche Zee te bevaren. Volgens het D.N.B. legt men er in kringen, welke nauw contact onderhouden met de Amerikaansche ambassade te Rome, den na druk op, dat Philips' bezoek aan Mussolini niets uitstaajide heeft met de Engelsche maatregelen in dc Middellandsche Z.^e. De New-York Times" meent te weten, aldus dit bureau, dat tusschen Rome en Washington gesproken is over de- mogelijk heid van een verbetering der beirekkingen. Velen gelooven, volgens dit blad. dat de Vereenigde Staten er niets op tegen zouden hebben, als Italië voor de onderteekening van een handelsverdrag de erkenning van de verovering van Ahessinië zou verlangen. De Fransche ambassadeur te Rome, Fran cois P o n c e t, heeft, aldus Havas, een lang durig onderhoud gehad met Phillips. Het betrof hier een informatie-bezoek, zooals ge bruikelijk is tusschen de leiders van be vriende buitenlandsche missies. Bij deze gelegenheid echter moet de Fransche ambas sadeur zijn ingelicht over hetgeen met Mus solini en graaf Ciano is besproken. Ook de Poolsche ambassadeur en de Brit-' sche en Sovjet-Russisohe zaakgelastigde tef Rome hebben zich om inlichtingen tot de- Amerikaansche ambassade gewend. verliet, verklaarden de beide oppositielei ders Attlee en Sinclair, dat zij geen com mentaar zouden geven en geen vragen zouden stellen. Zou ik extra-fijn, zuiver en hygiënisch verpakt voor 13 ets. per Kilo kunnen krijgen? Ja zeker: NE ZO-keukenzout I 2 pond voor 1 3 ets. (Ntzo is niet jodium-houdend, kan dus Jozo niet vervangen!) NEerl< uit él and's ZOut igen bodeml KON. NEOERL. ZOUTINOUSTS Chamberlains opzienbarende verklaring „Psychologisch effect ln Zweden zal verschrikkelijk zijn" Chamberlains opzienbarende verklaring, dat de Britsche troepen uit Andalsnes zijn teruggetrokken, aldus bericht „Un, Press" uit Stockholm, heeft in Zweden haar uitwer king doen gevoelen. „Het psychologisch effect zal in Zweden verschrikkelijk zijn", zeide een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandsche Za ken. „Zweden kan nog eens herhalen, dat het zijn 6trikte neutraliteit zal handhaven en van zijn vastberadenheid getuigen om dat ook te doen, zooals hij de Mei-betooging is geschied". Het directe gevolg voor Zweden zal zijn, meent men in politieke kringen, dat de mo gelijkheid om een belangrijke route voor den Zweedschan import en export vin Dronthjem te scheppen, thans is weggeval len. Zweden komt dus meer en meer in de Duitsche invloedssfeer. Aan dein anderen kant valt ook een lichtpunt waar te nemen, in dien zijn, dat voor Zweden 't gevaar voor een Duitschen inval in Zweden, om door een omtrekkende beweging troepen tegen over de goallieerden te brengen, afgeno men is. Een woordvoerder van de Noorsche lega tie te Stockholm gaf toe, dat thans geheei Midden- en Zuid-Noonvegen in Duitsche handen zal vallen. De Noorsche troepen, die in het binnenland strijden, zullen niet go- makkelijk kunnen ontsnappen, maar zij zul len trachten zich een weg te banen naar de Zweedsche grens. Het gebied, dat zich nog volkomen In Noorsohe handen bevindt, ligt in het Noor den en telt een bevolking van ongeveer 700.000 zielen. De zesde Noorsche divisie, de eeaige, die op order van de regeering op regelmatige wijze kon worden gemobili seerd, en eenige regimenten van de vijfde divisie zijn nog intact, zoodat het Noorsche leger, naar schatting, nog op een 30.000 man kaïn rekenen. Britsch escortevaartuig verloren gegaan De Britsche admiraliteit deelt mede, dat het escortevaartuig „Bittera", groot 1000 ton, verloren gegaan is. Het communiqué zegt, dat het schip her haaldelijk door vijandelijke vliegtuigen aan gevallen is. Na een langen strijd, waarbij een vliegtuig in brand geschoten werd en andere beschadigd werden, vloog het schip in brand. Pogingen om den brand te blus- schen, leverden geen resultaat op, en de bemanning werd door een ander oorlogs schip overgenomen. De „Bittem'', besluit het communiqué, werd ten slotte door onze schepen tot zinken gebracht, om te vermij den, dat zij gevaar voor de scheepvaart zou opleveren. Er zijn tot -nu toe geen berichten ontvangen over dooden of gewonden. De „Bittern" werd op 14 Juli 1937 in dienst gesteld. Zij had zes kanonnen van 10 cm en vijf kleinere kanonnen en werd met olie gestookt De kosten van het schip hebben 223.68S pond bedragen „Herstel der Noorsche vrijheid eisch voor wereldvrede" Verklaring van Kingsley Wood Kingsley Wood hëëft te Londen een rede gehouden en daarin o.a verklaard: „Ik geloof, dat ons land het herstel ,_an de vrijheid van het Noorsche volk een eerste vereischte voor den wereldvrede acht en dat wij zullen niet rusten, voordat dit bereikt is. Met Hen dag treedt de rechtvaardiging voor onze deelneming aan dit conflict duide lijker naar voren, daar wij hebben gezien hoe Duitschland achtereenvolgens schande lijke en wreede aanvallen heeft gedaan op kleine zwakke staten, die helaas dachten, dat neutraliteit hen zou kunnen redden. Al leen eergevoel en moreele overwegingen had den Duitschland er van kunnen weerhou den Denemarken plotseling onder den voet te loopen en zelfs von Ribbentrofi hee.'t in zijn jongste verontschuldigingen niet ge tracht dezen inval te verdedigen. Von Rib- hentrop heeft een verklaring gegeven voor den aanval op Noorwegen en deze verkla ring heeft niemand misleid". Kingsley Wood bracht ook de troepen ter sprake, welke in het Nabij en Midden-Oosten zijn geconcen treerd en worden geconcentreerd. ..Zij zijn niet in Egypte of Palestina om iemand te bedreigen", zeide hij. „Zij zijn daar o"m elke taak te vervullen, waarvoor zij ge roepen kunnen worden en hun aanwezigheid zal onze goede vrienden Egypte en Turkije 6<erken en zij zullen er ook toe bijdragen om de schakel in de Rijksverbindingsroutcs in stand te houden". ZUID-AFRIKA HEEFT 137.000 VRIJWILLIGERS Het aantal vian 56.000 vrijwilligers, dat de Zuidafrikaansche weermacht zich als doel van haar werfcampagne gesteld had, is ver overtroffen, aldus meldt Havas uit Londen, waardoor de regeering van de Unie in staat gesteld is, drie divisies te vormen, die in totaal 137.000 man omvatten. Vele vrijwilli gers hebben op het aanwervingsformulier, waarop zij konden aangeven waar zij wil den dienen, van de aanduiding„waar dan ook in Afrika" de woorden „in Afrika' doorge haald. waarmede zij dus te kennen r-a'en, dat zij bereid zijn aan alle fronten te strijden Duitschlands kolentransporten naar Italië Uit een brief van V e n t u r i, den Italiaan schen verkeersminister, aan Mussolini blijkt, aldus Stefani, dat Italië in de maand April 986.000 ton steenkool uitsluitend via land uit Duitschland heeft ontvangen. Hier mede is het program voor de steenkool levering uit Duitschland naar Italië via land tot de overeengekomen hoeveelheid van een millioen ton per maand, vervuld. Roosevelt ten derden male president? FORTH WORTH (Texas), 2 Mei. Elliot Roosevelt heeft voor de radio verklaard, dat zijn vader, president Roosevelt, pas on middellijk vóór of tijdens het nationale con gres der democratische partij beslissen zal, of hij zioh ten derden male voor het presi dentschap verkiesbaar wil stellen. „Ik heb de familieleden onder elkaar hooren zeggen", openbaarde Elliot, „dat zij om zijnentwille en ook voor zichzelf hoopten, dat hij zioh zou kunnen terugtrekken. Maar als de inter nationale toestand niet opklaart, meenen zy, dat hij een persoonlijk offer moet brengen, als de burgers besluiten, hem candidaat te stellen." Havas meldt uit Stockholm, dat Zweden thans doende is zijn handelsbetrekkingen met Rusland te ontwikkelen. In ruil voor zijn machines wenscht het petroleum, vetten en metalen te ontvangen: het kan zijn be- lioeften op dit getbied niet meer in Duitsch land of hij de geallieerden dekken. Bij de handelsbesprekingen, die Zweden met Rusland begonnen is, gaat het om een bedrag van honderd millioen kronen. DE „GEURENDE FILM" TE NEW-YORK Door bemiddeling van de Zwitsersche Verkeerscentrale zullen dezen zomer in het Zwitsersche paviljoen op de Wereldtentoon stelling te New-York demonstraties worden gegeven met de „geurende" film, die eind 1939 door twee Zwitsersche ingenieurs werd uitgevonden. Het zal interessant z-ijn, de verdere „le vensgeschiedenis" van deze uitvinding te volgen. Zal ook deze voor Zwitserland ver loren gaan? Zooals men wellicht weet, was de sprekende film eveneens een Zwitsersche uitvindin. die bij gebrek aan belangstelling in het land zelf aan Amerika werd verkocht. Het ziet er naar uit, of het met de „geurende film" ook zoo zal gaanl In haar uitzending in de Roemeensche ■taal heeft de B.B.C. gisteren een dringend beroep op Roemenië gedaan om een ver zoek om hulp aan de geallieerden niet uit te stellen. „In Palestina, Egypte en Syrië staan groote legers der geallieerden. Hitier ver staat slechts geweld en de geallieerden heb ben voldoende macht in het Oosten om elk Balkan-avontuur, dat Hitier zou willen on dernemen, te verydelen", aldus de uitzen- zending. UIT OOST- EN WEST-INDIE Maatregelen ten opzichte van tankschepen BATAVIA, 3 Mei. (Aneta). Afgekon digd is een besluit van den commandant der zeemacht, waarbij ten behoeve van de lands verdediging, het verboden wordt op eeni gerlei wijze mede te werken, dat eenig Ne- derlandsch-Indisch zeeschip, bestemd of ge bezigd voor het vervoer van olie en olie producten, zonder vergunning de hoedanig heid van Nederl.-Indisch zeeschip verliest, in eigendom, in gebruik of ter beschikking wordt overgedragen, een reis aanvangt of vervolgt niet gheeel binnen Ned.-Indië val lend, andere zeegebieden bevaart dan die, buiten vreemde territoriale wateren, tus schen 93 en 143 graden Oosterlengte, 8 gra den Noorderbreedte en 12 graden Zuider breedte, dan wel zich in andere zin dan die zeegebieden ophoudt. Eleetr. Scheerapparaten Remington, Sunbaum. Schick Phlllna i^ivsarsvussLs^Z Rotterdam. (Reel.) INDIë EN DE INTERNATIONALE TOESTAND BATAVIA, 3 Mei. (Aneta). Aneta ver nam, dat het afsluiten van verzekeringen voor rekening van de Regeering is gestaakt voor verschepingen van, naar en door de Middellandsche Zee. Deze maatregel werd van Indië uit genomen, naar aanleiding van verschillende berichten, die, naar hier werd gemeend, daartoe aanleiding geven. In ver band hiermee ontstond eenige ongerustheid over de verbindingen met het moederland per mailboot en vliegtuig, dcch nceh Lij de hoofdagentschappen der Nederlandsche ree- KE leek. C' Gij bevoordeelt dae Uw landgenootenen WAAROM staat het PELGRIM fornEG momenteel aanTa] On< spits? Omdat het in KT&idd; TEIT en AFWER^ onovertroffen is, enrner e al< A tot Z NEDERLANDS FABREBOp Vraagt N.V. inlichtingen: ecre Lenk PELGRIM" - GAANDE» h GEBROEDERS VRAE"" iiern MACHINEHAND BILTHOVEN HOLLAND) Tel. i'Jj SPECIAAL lon< Moderne %cho tuigmachlneivuis Draaibanken^., Revolverdra^on» banken, Efe t terpersen, Vens persen, Schoppersen, Forceerbatuns Schaafbanken, Boormachines, Fraijitg ken etc. etc. Vraagt vertcgenw.bezfen In >i<3 TRAN5P0RTBANI DRIJFWERKEN DRAAGROLJ derijen, noch bij de K.L.M. was van eC,ai byzonderen maatregel sprake. e Later vernam Aneta dan ook, dó^ej maatregel inzake de verzekeringen weCre ingetrokken, zoodat de bedoelde ve'ee ringen tegen de bestaande tarieven zijn toegelaten. firn SPIONNAGE-AFFAIRES SEMARANG, 3 Mei (Aneta) De „Lofod tief" verneemt uit betrouwbare bron, I onder verdenking van spionnage, is 3"a houden de eigenaar van het „Bergnwi hotel te Semarang. De verdachte B. is^' scher van afkomst. Hangende het ondéve bevond hij zich in arrest. Later is hijo^ op vrije voeten gesteld. Van de gasten t«n niet bekend of zij in arrest zijn gestelê0*" onderzoek wordt nog voortgezet. Een alter bericht meldt ,dat B. nietP0* onder verdenking staat. Wel zijn naa^o' tavia overgebracht de handels emph€' Otto en Seemann, zendeling WeissingP^ =^ar Grieksch schip omhoog gevaiU; lijl Vrij ernstig beschadigd ha NIEUWESLUIS, 3 Mei. Tengevolgrir mist is Woensdag het 5839 bruto registAi metende Grieksche s.s. „Evgenia", konva van Antwerpen, tusschen Cadzand en lw< kens, ter hoogte van den vuurtoren te IM wesluis, op een der dijkhoofden gelonv Bij deze manoeuvre bracht het schip sch* toe aan het paalhoofd en het oevervPt digingswerk, in verband waarmede hetJ- derbestuur van Breskens tijdelijk beslaH de „Evgenia" liet leggen. Nadat borgstelling was toegezegd w&f schip gisteren vrijgegeven. De „Zwarte van L. Smit en Co en de Belgische sjic booten „Max" en „Infaligable" van de h Lize te Antwerpen, brachten verbindi"ëój het gestrande schip tot stand en wisterH' korten tijd later vlot te trekken. De „Evgenia" bleek echter zoodanige s01 de te hebben opgeloopen, dat zij \\Y' maakte. Het schip werd daarop docF1 sleepbooten naar het droogdok van de „De Schelde" gesleept, waar de no£ h i stellingen zullen worden verricht. P /..i' i 'ei/üi'ü Zr/ ïoir/en/bod, //u> i'eZZbrir/^ïiÜJ^

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1940 | | pagina 2